Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
छन्ददानकथादिवण्णना
Chandadānakathādivaṇṇanā
१६५. पाळियं ‘‘सन्ति सङ्घस्स करणीयानी’’ति वत्तब्बे वचनविपल्लासेन ‘‘करणीय’’न्ति वुत्तं।
165. Pāḷiyaṃ ‘‘santi saṅghassa karaṇīyānī’’ti vattabbe vacanavipallāsena ‘‘karaṇīya’’nti vuttaṃ.
१६७. ‘‘तस्स सम्मुतिदानकिच्चं नत्थी’’ति इदं पाळियं एकदा सरन्तस्सेव सम्मुतिदानस्स वुत्तत्ता एकदा असरन्तस्स सम्मुतिअभावेपि तस्स अनागमनं वग्गकम्माय न होतीति वुत्तं। केचि पन ‘‘सोपि हत्थपासेव आनेतब्बो’’ति वदन्ति, तं न गहेतब्बं।
167.‘‘Tassa sammutidānakiccaṃ natthī’’ti idaṃ pāḷiyaṃ ekadā sarantasseva sammutidānassa vuttattā ekadā asarantassa sammutiabhāvepi tassa anāgamanaṃ vaggakammāya na hotīti vuttaṃ. Keci pana ‘‘sopi hatthapāseva ānetabbo’’ti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ.
१६८. सङ्घसन्निपाततो पठमं कातब्बं पुब्बकरणं। सङ्घसन्निपाते कातब्बं पुब्बकिच्चन्ति दट्ठब्बं। पाळियं नो चे अधिट्ठहेय्य, आपत्ति दुक्कटस्साति एत्थ असञ्चिच्च असतिया अनापत्ति। यथा चेत्थ, एवं उपरिपि। यत्थ पन अचित्तकापत्ति अत्थि, तत्थ वक्खाम।
168. Saṅghasannipātato paṭhamaṃ kātabbaṃ pubbakaraṇaṃ. Saṅghasannipāte kātabbaṃ pubbakiccanti daṭṭhabbaṃ. Pāḷiyaṃ no ce adhiṭṭhaheyya, āpatti dukkaṭassāti ettha asañcicca asatiyā anāpatti. Yathā cettha, evaṃ uparipi. Yattha pana acittakāpatti atthi, tattha vakkhāma.
१६९. ‘‘पञ्ञत्तं होती’’ति इमिना ‘‘न सापत्तिकेन उपोसथो कातब्बो’’ति विसुं पटिक्खेपाभावेपि यथावुत्तसुत्तसामत्थियतो पञ्ञत्तमेवाति दस्सेति। इमिना एव नयेन –
169.‘‘Paññattaṃ hotī’’ti iminā ‘‘na sāpattikena uposatho kātabbo’’ti visuṃ paṭikkhepābhāvepi yathāvuttasuttasāmatthiyato paññattamevāti dasseti. Iminā eva nayena –
‘‘अट्ठानमेतं, भिक्खवे, अनवकासो यं तथागतो अपरिसुद्धाय परिसाय उपोसथं करेय्य, पातिमोक्खं उद्दिसेय्या’’ति (चूळव॰ ३८६; अ॰ नि॰ ८.२०; उदा॰ ४५) –
‘‘Aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso yaṃ tathāgato aparisuddhāya parisāya uposathaṃ kareyya, pātimokkhaṃ uddiseyyā’’ti (cūḷava. 386; a. ni. 8.20; udā. 45) –
आदिसुत्तनयतो च अलज्जीहिपि सद्धिं उपोसथकरणम्पि पटिक्खित्तमेव अलज्जिनिग्गहत्थत्ता सब्बसिक्खापदानन्ति दट्ठब्बं। ‘‘पारिसुद्धिदानपञ्ञापनेना’’ति इमिना सापत्तिकेन पारिसुद्धिपि न दातब्बाति दीपितं होति। उभोपि दुक्कटन्ति एत्थ सभागापत्तिभावं अजानित्वा केवलं आपत्तिनामेनेव देसेन्तस्स पटिग्गण्हन्तस्स अचित्तकमेव दुक्कटं होतीति वदन्ति । यथा सङ्घो सभागापत्तिं आपन्नो ञत्तिं ठपेत्वा उपोसथं कातुं लभति, एवं तयोपि ‘‘सुणन्तु मे, आयस्मन्ता, इमे भिक्खू सभागं आपत्तिं आपन्ना’’तिआदिना वुत्तनयानुसारेनेव गणञत्तिं ठपेत्वा द्वीहि अञ्ञमञ्ञं आरोचेत्वा उपोसथं कातुं वट्टति। एकेन पन सापत्तिकेन दूरं गन्त्वापि पटिकातुमेव वट्टति, असम्पापुणन्तेन ‘‘भिक्खुं लभित्वा पटिकरिस्सामी’’ति उपोसथो कातब्बो, पटिकरित्वा च पुन उपोसथो कत्तब्बो।
Ādisuttanayato ca alajjīhipi saddhiṃ uposathakaraṇampi paṭikkhittameva alajjiniggahatthattā sabbasikkhāpadānanti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Pārisuddhidānapaññāpanenā’’ti iminā sāpattikena pārisuddhipi na dātabbāti dīpitaṃ hoti. Ubhopi dukkaṭanti ettha sabhāgāpattibhāvaṃ ajānitvā kevalaṃ āpattināmeneva desentassa paṭiggaṇhantassa acittakameva dukkaṭaṃ hotīti vadanti . Yathā saṅgho sabhāgāpattiṃ āpanno ñattiṃ ṭhapetvā uposathaṃ kātuṃ labhati, evaṃ tayopi ‘‘suṇantu me, āyasmantā, ime bhikkhū sabhāgaṃ āpattiṃ āpannā’’tiādinā vuttanayānusāreneva gaṇañattiṃ ṭhapetvā dvīhi aññamaññaṃ ārocetvā uposathaṃ kātuṃ vaṭṭati. Ekena pana sāpattikena dūraṃ gantvāpi paṭikātumeva vaṭṭati, asampāpuṇantena ‘‘bhikkhuṃ labhitvā paṭikarissāmī’’ti uposatho kātabbo, paṭikaritvā ca puna uposatho kattabbo.
छन्ददानकथादिवण्णना निट्ठिता।
Chandadānakathādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
८८. छन्ददानकथा • 88. Chandadānakathā
९०. उम्मत्तकसम्मुति • 90. Ummattakasammuti
९१. सङ्घुपोसथादिप्पभेदं • 91. Saṅghuposathādippabhedaṃ
९२. आपत्तिपटिकम्मविधि • 92. Āpattipaṭikammavidhi
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā
छन्ददानकथा • Chandadānakathā
सङ्घुपोसथादिकथा • Saṅghuposathādikathā
आपत्तिपटिकम्मविधिकथा • Āpattipaṭikammavidhikathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
छन्ददानकथावण्णना • Chandadānakathāvaṇṇanā
सङ्घुपोसथादिकथावण्णना • Saṅghuposathādikathāvaṇṇanā
आपत्तिपटिकम्मविधिकथावण्णना • Āpattipaṭikammavidhikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā
छन्ददानादिकथावण्णना • Chandadānādikathāvaṇṇanā
आपत्तिपटिकम्मविधिकथादिवण्णना • Āpattipaṭikammavidhikathādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi
८८. छन्ददानकथा • 88. Chandadānakathā
९१. सङ्घुपोसथादिकथा • 91. Saṅghuposathādikathā
९२. आपत्तिपटिकम्मविधिकथा • 92. Āpattipaṭikammavidhikathā