| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / खुद्दसिक्खा-मूलसिक्खा • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
४३. छन्ददाननिद्देसवण्णना
43. Chandadānaniddesavaṇṇanā
३९९. कम्मप्पत्ते सङ्घे समागतेति सम्बन्धो। एतेन सङ्घे असमागते छन्ददानं न रुहतीति दीपितं होतीति वदन्ति। एत्थायं विचारणा – पञ्चभिक्खुके विहारे एकस्स छन्दपारिसुद्धिं आहरित्वा सेसानं उपोसथादिकरणं अनुञ्ञातं पाळियं (परि॰ ४९६-४९७) अट्ठकथायञ्च (परि॰ अट्ठ॰ ४८७-४८८)। तेसु एको छन्ददायको, एको छन्दहारको, ते मुञ्चित्वा न एत्थ सन्निपतितो सङ्घो तिण्णं समूहभावतो, तस्मा असमागतेपि दातुं वट्टति। आरोचेन्तेन पन समागते एव आरोचेतब्बं। इधापि ‘‘हरेय्या’’ति वुत्तं, न ‘‘देसेय्या’’ति। तत्थ छन्दहारकेन सद्धिं कम्मप्पत्तानं सन्निपातो वेदितब्बो।
399. Kammappatte saṅghe samāgateti sambandho. Etena saṅghe asamāgate chandadānaṃ na ruhatīti dīpitaṃ hotīti vadanti. Etthāyaṃ vicāraṇā – pañcabhikkhuke vihāre ekassa chandapārisuddhiṃ āharitvā sesānaṃ uposathādikaraṇaṃ anuññātaṃ pāḷiyaṃ (pari. 496-497) aṭṭhakathāyañca (pari. aṭṭha. 487-488). Tesu eko chandadāyako, eko chandahārako, te muñcitvā na ettha sannipatito saṅgho tiṇṇaṃ samūhabhāvato, tasmā asamāgatepi dātuṃ vaṭṭati. Ārocentena pana samāgate eva ārocetabbaṃ. Idhāpi ‘‘hareyyā’’ti vuttaṃ, na ‘‘deseyyā’’ti. Tattha chandahārakena saddhiṃ kammappattānaṃ sannipāto veditabbo.
४००. इदानि छन्ददानविधिं दस्सेतुं ‘‘एकं भिक्खु’’न्तिआदिमाह (कङ्खा॰ अट्ठ॰ निदानवण्णना)।
400. Idāni chandadānavidhiṃ dassetuṃ ‘‘ekaṃ bhikkhu’’ntiādimāha (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā).
४०१. (क) ‘‘छन्दं दम्मी’’ति एत्तकमेव अलं, ‘‘हर, आरोचेही’’ति इमेहि किंपयोजनन्ति चे? वुच्चते – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, तदहुपोसथे पारिसुद्धिं देन्तेन छन्दम्पिदातुं, सन्ति सङ्घस्स करणीय’’न्ति (महाव॰ १६५) वुत्तत्ता भगवतो आणं करोन्तेन ‘‘छन्दं दम्मी’’ति वुत्तं। ‘‘छन्दहारको चे, भिक्खवे, दिन्ने छन्दे अन्तरामग्गे पक्कमति, अनाहटोव होति छन्दो’’ति (महाव॰ १६५) वुत्तत्ता छन्दहारकस्स अञ्ञस्स अपक्कमनत्थाय पारिसुद्धिं देन्तेन ‘‘इदं करोहि एवा’’ति आणापेन्तेन ‘‘छन्दं मे हरा’’ति वुत्तं। ‘‘छन्दहारको चे, भिक्खवे, दिन्ने छन्दे सङ्घप्पत्तो सञ्चिच्च नारोचेति, आहटो होति छन्दो, छन्दहारकस्स आपत्ति दुक्कटस्सा’’ति (महाव॰ १६५) वुत्तत्ता ‘‘यदित्वं सञ्चिच्च नारोचेस्ससि, आपत्तिं आपज्जिस्ससि , आरोचेहि एवा’’ति तस्स आचिक्खन्तो ‘‘आरोचेही’’ति आहाति एवमेत्थ इमेसं पदानं सप्पयोजनता वेदितब्बा। एवं पारिसुद्धिदानेपीति।
401. (Ka) ‘‘chandaṃ dammī’’ti ettakameva alaṃ, ‘‘hara, ārocehī’’ti imehi kiṃpayojananti ce? Vuccate – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tadahuposathe pārisuddhiṃ dentena chandampidātuṃ, santi saṅghassa karaṇīya’’nti (mahāva. 165) vuttattā bhagavato āṇaṃ karontena ‘‘chandaṃ dammī’’ti vuttaṃ. ‘‘Chandahārako ce, bhikkhave, dinne chande antarāmagge pakkamati, anāhaṭova hoti chando’’ti (mahāva. 165) vuttattā chandahārakassa aññassa apakkamanatthāya pārisuddhiṃ dentena ‘‘idaṃ karohi evā’’ti āṇāpentena ‘‘chandaṃ me harā’’ti vuttaṃ. ‘‘Chandahārako ce, bhikkhave, dinne chande saṅghappatto sañcicca nāroceti, āhaṭo hoti chando, chandahārakassa āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 165) vuttattā ‘‘yaditvaṃ sañcicca nārocessasi, āpattiṃ āpajjissasi , ārocehi evā’’ti tassa ācikkhanto ‘‘ārocehī’’ti āhāti evamettha imesaṃ padānaṃ sappayojanatā veditabbā. Evaṃ pārisuddhidānepīti.
४०२. सेसकम्मन्ति यदि सङ्घो उपोसथग्गे अञ्ञं अपलोकनादिकम्मं करोति, तं कम्मं विबाधति, विकोपेतीति अत्थो।
402.Sesakammanti yadi saṅgho uposathagge aññaṃ apalokanādikammaṃ karoti, taṃ kammaṃ vibādhati, vikopetīti attho.
४०३. द्वयन्ति उपोसथञ्च सेसकम्मञ्चाति अत्थो। नत्तनोति अत्तनो उपोसथं न सम्पादेति।
403.Dvayanti uposathañca sesakammañcāti attho. Nattanoti attano uposathaṃ na sampādeti.
४०५. ‘‘एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा’’तिआदिकं (महाव॰ २१३) सब्बूपचारं कत्वानाति अत्थो।
405. ‘‘Ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā ukkuṭikaṃ nisīditvā’’tiādikaṃ (mahāva. 213) sabbūpacāraṃ katvānāti attho.
४०६. ‘‘इत्थन्नामेन पवारणा दिन्ना’’ति आरोचेत्वा।
406. ‘‘Itthannāmena pavāraṇā dinnā’’ti ārocetvā.
४०८. पटिजानेय्य नाहटाति (महाव॰ १६४-१६५, २१३) पाठे न आहटाति नाहटा, आहटा न होतीति अत्थो। तथा हेय्याति विब्भमनादीनि करेय्याति अत्थो।
408.Paṭijāneyya nāhaṭāti (mahāva. 164-165, 213) pāṭhe na āhaṭāti nāhaṭā, āhaṭā na hotīti attho. Tathā heyyāti vibbhamanādīni kareyyāti attho.
४०९. सुत्तो वा नारोचयेय्य, आहटा होतीति सम्बन्धो। अनापत्तिवाति अनापत्ति एव। छन्ददानविनिच्छयो।
409. Sutto vā nārocayeyya, āhaṭā hotīti sambandho. Anāpattivāti anāpatti eva. Chandadānavinicchayo.
छन्ददाननिद्देसवण्णना निट्ठिता।
Chandadānaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
