| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ขุทฺทสิกฺขา-มูลสิกฺขา • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
๔๓. ฉนฺททานนิเทฺทสวณฺณนา
43. Chandadānaniddesavaṇṇanā
๓๙๙. กมฺมปฺปเตฺต สเงฺฆ สมาคเตติ สมฺพโนฺธฯ เอเตน สเงฺฆ อสมาคเต ฉนฺททานํ น รุหตีติ ทีปิตํ โหตีติ วทนฺติฯ เอตฺถายํ วิจารณา – ปญฺจภิกฺขุเก วิหาเร เอกสฺส ฉนฺทปาริสุทฺธิํ อาหริตฺวา เสสานํ อุโปสถาทิกรณํ อนุญฺญาตํ ปาฬิยํ (ปริ. ๔๙๖-๔๙๗) อฎฺฐกถายญฺจ (ปริ. อฎฺฐ. ๔๘๗-๔๘๘)ฯ เตสุ เอโก ฉนฺททายโก, เอโก ฉนฺทหารโก, เต มุญฺจิตฺวา น เอตฺถ สนฺนิปติโต สโงฺฆ ติณฺณํ สมูหภาวโต, ตสฺมา อสมาคเตปิ ทาตุํ วฎฺฎติฯ อาโรเจเนฺตน ปน สมาคเต เอว อาโรเจตพฺพํฯ อิธาปิ ‘‘หเรยฺยา’’ติ วุตฺตํ, น ‘‘เทเสยฺยา’’ติฯ ตตฺถ ฉนฺทหารเกน สทฺธิํ กมฺมปฺปตฺตานํ สนฺนิปาโต เวทิตโพฺพฯ
399. Kammappatte saṅghe samāgateti sambandho. Etena saṅghe asamāgate chandadānaṃ na ruhatīti dīpitaṃ hotīti vadanti. Etthāyaṃ vicāraṇā – pañcabhikkhuke vihāre ekassa chandapārisuddhiṃ āharitvā sesānaṃ uposathādikaraṇaṃ anuññātaṃ pāḷiyaṃ (pari. 496-497) aṭṭhakathāyañca (pari. aṭṭha. 487-488). Tesu eko chandadāyako, eko chandahārako, te muñcitvā na ettha sannipatito saṅgho tiṇṇaṃ samūhabhāvato, tasmā asamāgatepi dātuṃ vaṭṭati. Ārocentena pana samāgate eva ārocetabbaṃ. Idhāpi ‘‘hareyyā’’ti vuttaṃ, na ‘‘deseyyā’’ti. Tattha chandahārakena saddhiṃ kammappattānaṃ sannipāto veditabbo.
๔๐๐. อิทานิ ฉนฺททานวิธิํ ทเสฺสตุํ ‘‘เอกํ ภิกฺขุ’’นฺติอาทิมาห (กงฺขา. อฎฺฐ. นิทานวณฺณนา)ฯ
400. Idāni chandadānavidhiṃ dassetuṃ ‘‘ekaṃ bhikkhu’’ntiādimāha (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā).
๔๐๑. (ก) ‘‘ฉนฺทํ ทมฺมี’’ติ เอตฺตกเมว อลํ, ‘‘หร, อาโรเจหี’’ติ อิเมหิ กิํปโยชนนฺติ เจ? วุจฺจเต – ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ตทหุโปสเถ ปาริสุทฺธิํ เทเนฺตน ฉนฺทมฺปิทาตุํ, สนฺติ สงฺฆสฺส กรณีย’’นฺติ (มหาว. ๑๖๕) วุตฺตตฺตา ภควโต อาณํ กโรเนฺตน ‘‘ฉนฺทํ ทมฺมี’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘ฉนฺทหารโก เจ, ภิกฺขเว, ทิเนฺน ฉเนฺท อนฺตรามเคฺค ปกฺกมติ, อนาหโฎว โหติ ฉโนฺท’’ติ (มหาว. ๑๖๕) วุตฺตตฺตา ฉนฺทหารกสฺส อญฺญสฺส อปกฺกมนตฺถาย ปาริสุทฺธิํ เทเนฺตน ‘‘อิทํ กโรหิ เอวา’’ติ อาณาเปเนฺตน ‘‘ฉนฺทํ เม หรา’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘ฉนฺทหารโก เจ, ภิกฺขเว, ทิเนฺน ฉเนฺท สงฺฆปฺปโตฺต สญฺจิจฺจ นาโรเจติ, อาหโฎ โหติ ฉโนฺท, ฉนฺทหารกสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสา’’ติ (มหาว. ๑๖๕) วุตฺตตฺตา ‘‘ยทิตฺวํ สญฺจิจฺจ นาโรเจสฺสสิ, อาปตฺติํ อาปชฺชิสฺสสิ , อาโรเจหิ เอวา’’ติ ตสฺส อาจิกฺขโนฺต ‘‘อาโรเจหี’’ติ อาหาติ เอวเมตฺถ อิเมสํ ปทานํ สปฺปโยชนตา เวทิตพฺพาฯ เอวํ ปาริสุทฺธิทาเนปีติฯ
401. (Ka) ‘‘chandaṃ dammī’’ti ettakameva alaṃ, ‘‘hara, ārocehī’’ti imehi kiṃpayojananti ce? Vuccate – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tadahuposathe pārisuddhiṃ dentena chandampidātuṃ, santi saṅghassa karaṇīya’’nti (mahāva. 165) vuttattā bhagavato āṇaṃ karontena ‘‘chandaṃ dammī’’ti vuttaṃ. ‘‘Chandahārako ce, bhikkhave, dinne chande antarāmagge pakkamati, anāhaṭova hoti chando’’ti (mahāva. 165) vuttattā chandahārakassa aññassa apakkamanatthāya pārisuddhiṃ dentena ‘‘idaṃ karohi evā’’ti āṇāpentena ‘‘chandaṃ me harā’’ti vuttaṃ. ‘‘Chandahārako ce, bhikkhave, dinne chande saṅghappatto sañcicca nāroceti, āhaṭo hoti chando, chandahārakassa āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 165) vuttattā ‘‘yaditvaṃ sañcicca nārocessasi, āpattiṃ āpajjissasi , ārocehi evā’’ti tassa ācikkhanto ‘‘ārocehī’’ti āhāti evamettha imesaṃ padānaṃ sappayojanatā veditabbā. Evaṃ pārisuddhidānepīti.
๔๐๒. เสสกมฺมนฺติ ยทิ สโงฺฆ อุโปสถเคฺค อญฺญํ อปโลกนาทิกมฺมํ กโรติ, ตํ กมฺมํ วิพาธติ, วิโกเปตีติ อโตฺถฯ
402.Sesakammanti yadi saṅgho uposathagge aññaṃ apalokanādikammaṃ karoti, taṃ kammaṃ vibādhati, vikopetīti attho.
๔๐๓. ทฺวยนฺติ อุโปสถญฺจ เสสกมฺมญฺจาติ อโตฺถฯ นตฺตโนติ อตฺตโน อุโปสถํ น สมฺปาเทติฯ
403.Dvayanti uposathañca sesakammañcāti attho. Nattanoti attano uposathaṃ na sampādeti.
๔๐๕. ‘‘เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฎิกํ นิสีทิตฺวา’’ติอาทิกํ (มหาว. ๒๑๓) สพฺพูปจารํ กตฺวานาติ อโตฺถฯ
405. ‘‘Ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā ukkuṭikaṃ nisīditvā’’tiādikaṃ (mahāva. 213) sabbūpacāraṃ katvānāti attho.
๔๐๖. ‘‘อิตฺถนฺนาเมน ปวารณา ทินฺนา’’ติ อาโรเจตฺวาฯ
406. ‘‘Itthannāmena pavāraṇā dinnā’’ti ārocetvā.
๔๐๘. ปฎิชาเนยฺย นาหฎาติ (มหาว. ๑๖๔-๑๖๕, ๒๑๓) ปาเฐ น อาหฎาติ นาหฎา, อาหฎา น โหตีติ อโตฺถฯ ตถา เหยฺยาติ วิพฺภมนาทีนิ กเรยฺยาติ อโตฺถฯ
408.Paṭijāneyya nāhaṭāti (mahāva. 164-165, 213) pāṭhe na āhaṭāti nāhaṭā, āhaṭā na hotīti attho. Tathā heyyāti vibbhamanādīni kareyyāti attho.
๔๐๙. สุโตฺต วา นาโรจเยยฺย, อาหฎา โหตีติ สมฺพโนฺธฯ อนาปตฺติวาติ อนาปตฺติ เอวฯ ฉนฺททานวินิจฺฉโยฯ
409. Sutto vā nārocayeyya, āhaṭā hotīti sambandho. Anāpattivāti anāpatti eva. Chandadānavinicchayo.
ฉนฺททานนิเทฺทสวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Chandadānaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
