| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഖുദ്ദസിക്ഖാ-മൂലസിക്ഖാ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
൪൩. ഛന്ദദാനനിദ്ദേസവണ്ണനാ
43. Chandadānaniddesavaṇṇanā
൩൯൯. കമ്മപ്പത്തേ സങ്ഘേ സമാഗതേതി സമ്ബന്ധോ. ഏതേന സങ്ഘേ അസമാഗതേ ഛന്ദദാനം ന രുഹതീതി ദീപിതം ഹോതീതി വദന്തി. ഏത്ഥായം വിചാരണാ – പഞ്ചഭിക്ഖുകേ വിഹാരേ ഏകസ്സ ഛന്ദപാരിസുദ്ധിം ആഹരിത്വാ സേസാനം ഉപോസഥാദികരണം അനുഞ്ഞാതം പാളിയം (പരി॰ ൪൯൬-൪൯൭) അട്ഠകഥായഞ്ച (പരി॰ അട്ഠ॰ ൪൮൭-൪൮൮). തേസു ഏകോ ഛന്ദദായകോ, ഏകോ ഛന്ദഹാരകോ, തേ മുഞ്ചിത്വാ ന ഏത്ഥ സന്നിപതിതോ സങ്ഘോ തിണ്ണം സമൂഹഭാവതോ, തസ്മാ അസമാഗതേപി ദാതും വട്ടതി. ആരോചേന്തേന പന സമാഗതേ ഏവ ആരോചേതബ്ബം. ഇധാപി ‘‘ഹരേയ്യാ’’തി വുത്തം, ന ‘‘ദേസേയ്യാ’’തി. തത്ഥ ഛന്ദഹാരകേന സദ്ധിം കമ്മപ്പത്താനം സന്നിപാതോ വേദിതബ്ബോ.
399. Kammappatte saṅghe samāgateti sambandho. Etena saṅghe asamāgate chandadānaṃ na ruhatīti dīpitaṃ hotīti vadanti. Etthāyaṃ vicāraṇā – pañcabhikkhuke vihāre ekassa chandapārisuddhiṃ āharitvā sesānaṃ uposathādikaraṇaṃ anuññātaṃ pāḷiyaṃ (pari. 496-497) aṭṭhakathāyañca (pari. aṭṭha. 487-488). Tesu eko chandadāyako, eko chandahārako, te muñcitvā na ettha sannipatito saṅgho tiṇṇaṃ samūhabhāvato, tasmā asamāgatepi dātuṃ vaṭṭati. Ārocentena pana samāgate eva ārocetabbaṃ. Idhāpi ‘‘hareyyā’’ti vuttaṃ, na ‘‘deseyyā’’ti. Tattha chandahārakena saddhiṃ kammappattānaṃ sannipāto veditabbo.
൪൦൦. ഇദാനി ഛന്ദദാനവിധിം ദസ്സേതും ‘‘ഏകം ഭിക്ഖു’’ന്തിആദിമാഹ (കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ നിദാനവണ്ണനാ).
400. Idāni chandadānavidhiṃ dassetuṃ ‘‘ekaṃ bhikkhu’’ntiādimāha (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā).
൪൦൧. (ക) ‘‘ഛന്ദം ദമ്മീ’’തി ഏത്തകമേവ അലം, ‘‘ഹര, ആരോചേഹീ’’തി ഇമേഹി കിംപയോജനന്തി ചേ? വുച്ചതേ – ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, തദഹുപോസഥേ പാരിസുദ്ധിം ദേന്തേന ഛന്ദമ്പിദാതും, സന്തി സങ്ഘസ്സ കരണീയ’’ന്തി (മഹാവ॰ ൧൬൫) വുത്തത്താ ഭഗവതോ ആണം കരോന്തേന ‘‘ഛന്ദം ദമ്മീ’’തി വുത്തം. ‘‘ഛന്ദഹാരകോ ചേ, ഭിക്ഖവേ, ദിന്നേ ഛന്ദേ അന്തരാമഗ്ഗേ പക്കമതി, അനാഹടോവ ഹോതി ഛന്ദോ’’തി (മഹാവ॰ ൧൬൫) വുത്തത്താ ഛന്ദഹാരകസ്സ അഞ്ഞസ്സ അപക്കമനത്ഥായ പാരിസുദ്ധിം ദേന്തേന ‘‘ഇദം കരോഹി ഏവാ’’തി ആണാപേന്തേന ‘‘ഛന്ദം മേ ഹരാ’’തി വുത്തം. ‘‘ഛന്ദഹാരകോ ചേ, ഭിക്ഖവേ, ദിന്നേ ഛന്ദേ സങ്ഘപ്പത്തോ സഞ്ചിച്ച നാരോചേതി, ആഹടോ ഹോതി ഛന്ദോ, ഛന്ദഹാരകസ്സ ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി (മഹാവ॰ ൧൬൫) വുത്തത്താ ‘‘യദിത്വം സഞ്ചിച്ച നാരോചേസ്സസി, ആപത്തിം ആപജ്ജിസ്സസി , ആരോചേഹി ഏവാ’’തി തസ്സ ആചിക്ഖന്തോ ‘‘ആരോചേഹീ’’തി ആഹാതി ഏവമേത്ഥ ഇമേസം പദാനം സപ്പയോജനതാ വേദിതബ്ബാ. ഏവം പാരിസുദ്ധിദാനേപീതി.
401. (Ka) ‘‘chandaṃ dammī’’ti ettakameva alaṃ, ‘‘hara, ārocehī’’ti imehi kiṃpayojananti ce? Vuccate – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tadahuposathe pārisuddhiṃ dentena chandampidātuṃ, santi saṅghassa karaṇīya’’nti (mahāva. 165) vuttattā bhagavato āṇaṃ karontena ‘‘chandaṃ dammī’’ti vuttaṃ. ‘‘Chandahārako ce, bhikkhave, dinne chande antarāmagge pakkamati, anāhaṭova hoti chando’’ti (mahāva. 165) vuttattā chandahārakassa aññassa apakkamanatthāya pārisuddhiṃ dentena ‘‘idaṃ karohi evā’’ti āṇāpentena ‘‘chandaṃ me harā’’ti vuttaṃ. ‘‘Chandahārako ce, bhikkhave, dinne chande saṅghappatto sañcicca nāroceti, āhaṭo hoti chando, chandahārakassa āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 165) vuttattā ‘‘yaditvaṃ sañcicca nārocessasi, āpattiṃ āpajjissasi , ārocehi evā’’ti tassa ācikkhanto ‘‘ārocehī’’ti āhāti evamettha imesaṃ padānaṃ sappayojanatā veditabbā. Evaṃ pārisuddhidānepīti.
൪൦൨. സേസകമ്മന്തി യദി സങ്ഘോ ഉപോസഥഗ്ഗേ അഞ്ഞം അപലോകനാദികമ്മം കരോതി, തം കമ്മം വിബാധതി, വികോപേതീതി അത്ഥോ.
402.Sesakammanti yadi saṅgho uposathagge aññaṃ apalokanādikammaṃ karoti, taṃ kammaṃ vibādhati, vikopetīti attho.
൪൦൩. ദ്വയന്തി ഉപോസഥഞ്ച സേസകമ്മഞ്ചാതി അത്ഥോ. നത്തനോതി അത്തനോ ഉപോസഥം ന സമ്പാദേതി.
403.Dvayanti uposathañca sesakammañcāti attho. Nattanoti attano uposathaṃ na sampādeti.
൪൦൫. ‘‘ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദിത്വാ’’തിആദികം (മഹാവ॰ ൨൧൩) സബ്ബൂപചാരം കത്വാനാതി അത്ഥോ.
405. ‘‘Ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā ukkuṭikaṃ nisīditvā’’tiādikaṃ (mahāva. 213) sabbūpacāraṃ katvānāti attho.
൪൦൬. ‘‘ഇത്ഥന്നാമേന പവാരണാ ദിന്നാ’’തി ആരോചേത്വാ.
406. ‘‘Itthannāmena pavāraṇā dinnā’’ti ārocetvā.
൪൦൮. പടിജാനേയ്യ നാഹടാതി (മഹാവ॰ ൧൬൪-൧൬൫, ൨൧൩) പാഠേ ന ആഹടാതി നാഹടാ, ആഹടാ ന ഹോതീതി അത്ഥോ. തഥാ ഹേയ്യാതി വിബ്ഭമനാദീനി കരേയ്യാതി അത്ഥോ.
408.Paṭijāneyya nāhaṭāti (mahāva. 164-165, 213) pāṭhe na āhaṭāti nāhaṭā, āhaṭā na hotīti attho. Tathā heyyāti vibbhamanādīni kareyyāti attho.
൪൦൯. സുത്തോ വാ നാരോചയേയ്യ, ആഹടാ ഹോതീതി സമ്ബന്ധോ. അനാപത്തിവാതി അനാപത്തി ഏവ. ഛന്ദദാനവിനിച്ഛയോ.
409. Sutto vā nārocayeyya, āhaṭā hotīti sambandho. Anāpattivāti anāpatti eva. Chandadānavinicchayo.
ഛന്ദദാനനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Chandadānaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
