| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៣. ឆន្ទសមាធិសុត្តវណ្ណនា
3. Chandasamādhisuttavaṇṇanā
៨២៥. តតិយេ ឆន្ទន្តិ កត្តុកម្យតាឆន្ទំ។ និស្សាយាតិ និស្សយំ កត្វា, អធិបតិំ កត្វាតិ អត្ថោ។ បធានសង្ខារាតិ បធានភូតា សង្ខារា, ចតុកិច្ចសាធកសម្មប្បធានវីរិយស្សេតំ អធិវចនំ។ ឥតិ អយញ្ច ឆន្ទោតិអាទីសុ ឆន្ទោ ឆន្ទសមាធិនា ចេវ បធានសង្ខារេហិ ច, ឆន្ទសមាធិ ឆន្ទេន ចេវ បធានសង្ខារេហិ ច, បធានសង្ខារាបិ ឆន្ទេន ចេវ ឆន្ទសមាធិនា ច សមន្នាគតា ។ តស្មា សព្ពេ តេ ធម្មេ ឯកតោ កត្វា អយំ វុច្ចតិ, ភិក្ខវេ, ឆន្ទសមាធិប្បធានសង្ខារសមន្នាគតោ ឥទ្ធិបាទោតិ វុត្តំ។ ឥទ្ធិបាទវិភង្គេ (វិភ. ៤៣៧) បន ‘‘យោ តថាភូតស្ស វេទនាក្ខន្ធោ តិអាទិនា នយេន ឥមេហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតា សេសអរូបិនោ ធម្មា ឥទ្ធិបាទាតិ វុត្តា។
825. Tatiye chandanti kattukamyatāchandaṃ. Nissāyāti nissayaṃ katvā, adhipatiṃ katvāti attho. Padhānasaṅkhārāti padhānabhūtā saṅkhārā, catukiccasādhakasammappadhānavīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Iti ayañca chandotiādīsu chando chandasamādhinā ceva padhānasaṅkhārehi ca, chandasamādhi chandena ceva padhānasaṅkhārehi ca, padhānasaṅkhārāpi chandena ceva chandasamādhinā ca samannāgatā . Tasmā sabbe te dhamme ekato katvā ayaṃ vuccati, bhikkhave, chandasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādoti vuttaṃ. Iddhipādavibhaṅge (vibha. 437) pana ‘‘yo tathābhūtassa vedanākkhandho tiādinā nayena imehi dhammehi samannāgatā sesaarūpino dhammā iddhipādāti vuttā.
អបិច ឥមេបិ តយោ ធម្មា ឥទ្ធីបិ ហោន្តិ ឥទ្ធិបាទាបិ។ កថំ? ឆន្ទញ្ហិ ភាវយតោ ឆន្ទោ ឥទ្ធិ នាម ហោតិ, សមាធិប្បធានសង្ខារា ឆន្ទិទ្ធិបាទោ នាម។ សមាធិំ ភាវេន្តស្ស សមាធិ ឥទ្ធិ នាម ហោតិ, ឆន្ទប្បធានសង្ខារា សមាធិទ្ធិយា បាទោ នាម។ បធានសង្ខារេ ភាវេន្តស្ស បធានសង្ខារា ឥទ្ធិ នាម ហោតិ, ឆន្ទសមាធិ បធានសង្ខារិទ្ធិយា បាទោ នាម, សម្បយុត្តធម្មេសុ ហិ ឯកស្មិំ ឥជ្ឈមានេ សេសាបិ ឥជ្ឈន្តិយេវ។
Apica imepi tayo dhammā iddhīpi honti iddhipādāpi. Kathaṃ? Chandañhi bhāvayato chando iddhi nāma hoti, samādhippadhānasaṅkhārā chandiddhipādo nāma. Samādhiṃ bhāventassa samādhi iddhi nāma hoti, chandappadhānasaṅkhārā samādhiddhiyā pādo nāma. Padhānasaṅkhāre bhāventassa padhānasaṅkhārā iddhi nāma hoti, chandasamādhi padhānasaṅkhāriddhiyā pādo nāma, sampayuttadhammesu hi ekasmiṃ ijjhamāne sesāpi ijjhantiyeva.
អបិច តេសំ តេសំ ធម្មានំ បុព្ពភាគវសេនាបិ ឯតេសំ ឥទ្ធិបាទតា វេទិតព្ពា។ បឋមជ្ឈានញ្ហិ ឥទ្ធិ នាម, បឋមជ្ឈានស្ស បុព្ពភាគបរិកម្មសម្បយុត្តា ឆន្ទាទយោ ឥទ្ធិបាទោ នាម។ ឯតេនុបាយេន យាវ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនា, ឥទ្ធិវិធំ អាទិំ កត្វា យាវ ទិព្ពចក្ខុអភិញ្ញា, សោតាបត្តិមគ្គំ អាទិំ កត្វា យាវ អរហត្តមគ្គា នយោ នេតព្ពោ។ សេសិទ្ធិបាទេសុបិ ឯសេវ នយោ។
Apica tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ pubbabhāgavasenāpi etesaṃ iddhipādatā veditabbā. Paṭhamajjhānañhi iddhi nāma, paṭhamajjhānassa pubbabhāgaparikammasampayuttā chandādayo iddhipādo nāma. Etenupāyena yāva nevasaññānāsaññāyatanā, iddhividhaṃ ādiṃ katvā yāva dibbacakkhuabhiññā, sotāpattimaggaṃ ādiṃ katvā yāva arahattamaggā nayo netabbo. Sesiddhipādesupi eseva nayo.
កេចិ បន ‘‘អនិព្ពត្តោ ឆន្ទោ ឥទ្ធិបាទោ’’តិ វទន្តិ។ ឥធ តេសំ វាទមទ្ទនត្ថាយ អភិធម្មេ ឧត្តរចូឡវារោ នាម អាគតោ –
Keci pana ‘‘anibbatto chando iddhipādo’’ti vadanti. Idha tesaṃ vādamaddanatthāya abhidhamme uttaracūḷavāro nāma āgato –
‘‘ចត្តារោ ឥទ្ធិបាទា – ឆន្ទិទ្ធិបាទោ, វីរិយិទ្ធិបាទោ, ចិត្តិទ្ធិបាទោ, វីមំសិទ្ធិបាទោ។ តត្ថ កតមោ ឆន្ទិទ្ធិបាទោ? ឥធ, ភិក្ខុ, យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខាបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, យោ តស្មិំ សមយេ ឆន្ទោ ឆន្ទិកតា កត្តុកម្យតា កុសលោ ធម្មច្ឆន្ទោ, អយំ វុច្ចតិ ឆន្ទិទ្ធិបាទោ។ អវសេសា ធម្មា ឆន្ទិទ្ធិបាទសម្បយុត្តា’’តិ (វិភ. ៤៥៧-៤៥៨)។
‘‘Cattāro iddhipādā – chandiddhipādo, vīriyiddhipādo, cittiddhipādo, vīmaṃsiddhipādo. Tattha katamo chandiddhipādo? Idha, bhikkhu, yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, yo tasmiṃ samaye chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando, ayaṃ vuccati chandiddhipādo. Avasesā dhammā chandiddhipādasampayuttā’’ti (vibha. 457-458).
ឥមេ បន លោកុត្តរវសេនេវ អាគតា។
Ime pana lokuttaravaseneva āgatā.
តត្ថ រដ្ឋបាលត្ថេរោ ឆន្ទំ ធុរំ កត្វា លោកុត្តរធម្មំ និព្ពត្តេសិ។ សោណត្ថេរោ វីរិយំ ធុរំ កត្វា; សម្ភុតត្ថេរោ ចិត្តំ ធុរំ កត្វា, អាយស្មា មោឃរាជា វីមំសំ ធុរំ កត្វាតិ។ តត្ថ យថា ចតូសុ អមច្ចបុត្តេសុ ឋានន្តរំ បត្ថេត្វា រាជានំ ឧបនិស្សាយ វិហរន្តេសុ ឯកោ ឧបដ្ឋានេ ឆន្ទជាតោ រញ្ញោ អជ្ឈាសយញ្ច រុចិញ្ច ញត្វា ទិវា ច រត្តោ ច ឧបដ្ឋហន្តោ រាជានំ អារាធេត្វា ឋានន្តរំ បាបុណិ។ ឯវំ ឆន្ទធុរេន លោកុត្តរធម្មនិព្ពត្តកោ វេទិតព្ពោ។
Tattha raṭṭhapālatthero chandaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi. Soṇatthero vīriyaṃ dhuraṃ katvā; sambhutatthero cittaṃ dhuraṃ katvā, āyasmā mogharājā vīmaṃsaṃ dhuraṃ katvāti. Tattha yathā catūsu amaccaputtesu ṭhānantaraṃ patthetvā rājānaṃ upanissāya viharantesu eko upaṭṭhāne chandajāto rañño ajjhāsayañca ruciñca ñatvā divā ca ratto ca upaṭṭhahanto rājānaṃ ārādhetvā ṭhānantaraṃ pāpuṇi. Evaṃ chandadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo.
ឯកោ បន – ‘‘ទិវសេ ទិវសេ ឧបដ្ឋាតុំ ន សក្កោមិ, ឧប្បន្នេ កិច្ចេ បរក្កមេន អារាធេស្សាមី’’តិ កុបិតេ បច្ចន្តេ រញ្ញា បហិតោ បរក្កមេន សត្តុមទ្ទនំ កត្វា បាបុណិ។ យថា សោ, ឯវំ វីរិយធុរេន លោកុត្តរធម្មនិព្ពត្តកោ វេទិតព្ពោ។ ឯកោ ‘‘ទិវសេ ទិវសេ ឧបដ្ឋានម្បិ ឧរេន សត្តិសរសម្បដិច្ឆនម្បិ ភារោយេវ, មន្តពលេន អារាធេស្សាមី’’តិ ខត្តវិជ្ជាយ កតបរិចយត្តា មន្តសំវិធានេន រាជានំ អារាធេត្វា បាបុណិ។ យថា សោ, ឯវំ ចិត្តធុរេន លោកុត្តរធម្មនិព្ពត្តកោ វេទិតព្ពោ។
Eko pana – ‘‘divase divase upaṭṭhātuṃ na sakkomi, uppanne kicce parakkamena ārādhessāmī’’ti kupite paccante raññā pahito parakkamena sattumaddanaṃ katvā pāpuṇi. Yathā so, evaṃ vīriyadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo. Eko ‘‘divase divase upaṭṭhānampi urena sattisarasampaṭicchanampi bhāroyeva, mantabalena ārādhessāmī’’ti khattavijjāya kataparicayattā mantasaṃvidhānena rājānaṃ ārādhetvā pāpuṇi. Yathā so, evaṃ cittadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo.
អបរោ – ‘‘កិំ ឥមេហិ ឧបដ្ឋានាទីហិ, រាជានោ នាម ជាតិសម្បន្នស្ស ឋានន្តរំ ទេន្តិ, តាទិសស្ស ទេន្តោ មយ្ហំ ទស្សតី’’តិ ជាតិសម្បត្តិមេវ និស្សាយ ឋានន្តរំ បាបុណិ។ យថា សោ, ឯវំ សុបរិសុទ្ធំ វីមំសំ និស្សាយ វីមំសធុរេន លោកុត្តរធម្មនិព្ពត្តកោ វេទិតព្ពោតិ។ ឥមស្មិំ សុត្តេ វិវដ្ដបាទកឥទ្ធិ កថិតា។
Aparo – ‘‘kiṃ imehi upaṭṭhānādīhi, rājāno nāma jātisampannassa ṭhānantaraṃ denti, tādisassa dento mayhaṃ dassatī’’ti jātisampattimeva nissāya ṭhānantaraṃ pāpuṇi. Yathā so, evaṃ suparisuddhaṃ vīmaṃsaṃ nissāya vīmaṃsadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabboti. Imasmiṃ sutte vivaṭṭapādakaiddhi kathitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. ឆន្ទសមាធិសុត្តំ • 3. Chandasamādhisuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. ឆន្ទសមាធិសុត្តវណ្ណនា • 3. Chandasamādhisuttavaṇṇanā
