Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
၃. ဆန္ဒသမာဓိသုတ္တဝဏ္ဏနာ
3. Chandasamādhisuttavaṇṇanā
၈၂၅. တတိယေ ဆန္ဒန္တိ ကတ္တုကမ္ယတာဆန္ဒံ။ နိသ္သာယာတိ နိသ္သယံ ကတ္ဝာ, အဓိပတိံ ကတ္ဝာတိ အတ္ထော။ ပဓာနသင္ခာရာတိ ပဓာနဘူတာ သင္ခာရာ, စတုကိစ္စသာဓကသမ္မပ္ပဓာနဝီရိယသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ ဣတိ အယဉ္စ ဆန္ဒောတိအာဒီသု ဆန္ဒော ဆန္ဒသမာဓိနာ စေဝ ပဓာနသင္ခာရေဟိ စ, ဆန္ဒသမာဓိ ဆန္ဒေန စေဝ ပဓာနသင္ခာရေဟိ စ, ပဓာနသင္ခာရာပိ ဆန္ဒေန စေဝ ဆန္ဒသမာဓိနာ စ သမန္နာဂတာ ။ တသ္မာ သဗ္ဗေ တေ ဓမ္မေ ဧကတော ကတ္ဝာ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒသမာဓိပ္ပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတော ဣဒ္ဓိပာဒောတိ ဝုတ္တံ။ ဣဒ္ဓိပာဒဝိဘင္ဂေ (ဝိဘ. ၄၃၇) ပန ‘‘ယော တထာဘူတသ္သ ဝေဒနာက္ခန္ဓော တိအာဒိနာ နယေန ဣမေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ သေသအရူပိနော ဓမ္မာ ဣဒ္ဓိပာဒာတိ ဝုတ္တာ။
825. Tatiye chandanti kattukamyatāchandaṃ. Nissāyāti nissayaṃ katvā, adhipatiṃ katvāti attho. Padhānasaṅkhārāti padhānabhūtā saṅkhārā, catukiccasādhakasammappadhānavīriyassetaṃ adhivacanaṃ. Iti ayañca chandotiādīsu chando chandasamādhinā ceva padhānasaṅkhārehi ca, chandasamādhi chandena ceva padhānasaṅkhārehi ca, padhānasaṅkhārāpi chandena ceva chandasamādhinā ca samannāgatā . Tasmā sabbe te dhamme ekato katvā ayaṃ vuccati, bhikkhave, chandasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgato iddhipādoti vuttaṃ. Iddhipādavibhaṅge (vibha. 437) pana ‘‘yo tathābhūtassa vedanākkhandho tiādinā nayena imehi dhammehi samannāgatā sesaarūpino dhammā iddhipādāti vuttā.
အပိစ ဣမေပိ တယော ဓမ္မာ ဣဒ္ဓီပိ ဟောန္တိ ဣဒ္ဓိပာဒာပိ။ ကထံ? ဆန္ဒဉ္ဟိ ဘာဝယတော ဆန္ဒော ဣဒ္ဓိ နာမ ဟောတိ, သမာဓိပ္ပဓာနသင္ခာရာ ဆန္ဒိဒ္ဓိပာဒော နာမ။ သမာဓိံ ဘာဝေန္တသ္သ သမာဓိ ဣဒ္ဓိ နာမ ဟောတိ, ဆန္ဒပ္ပဓာနသင္ခာရာ သမာဓိဒ္ဓိယာ ပာဒော နာမ။ ပဓာနသင္ခာရေ ဘာဝေန္တသ္သ ပဓာနသင္ခာရာ ဣဒ္ဓိ နာမ ဟောတိ, ဆန္ဒသမာဓိ ပဓာနသင္ခာရိဒ္ဓိယာ ပာဒော နာမ, သမ္ပယုတ္တဓမ္မေသု ဟိ ဧကသ္မိံ ဣဇ္ဈမာနေ သေသာပိ ဣဇ္ဈန္တိယေဝ။
Apica imepi tayo dhammā iddhīpi honti iddhipādāpi. Kathaṃ? Chandañhi bhāvayato chando iddhi nāma hoti, samādhippadhānasaṅkhārā chandiddhipādo nāma. Samādhiṃ bhāventassa samādhi iddhi nāma hoti, chandappadhānasaṅkhārā samādhiddhiyā pādo nāma. Padhānasaṅkhāre bhāventassa padhānasaṅkhārā iddhi nāma hoti, chandasamādhi padhānasaṅkhāriddhiyā pādo nāma, sampayuttadhammesu hi ekasmiṃ ijjhamāne sesāpi ijjhantiyeva.
အပိစ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ ပုဗ္ဗဘာဂဝသေနာပိ ဧတေသံ ဣဒ္ဓိပာဒတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပဌမဇ္ဈာနဉ္ဟိ ဣဒ္ဓိ နာမ, ပဌမဇ္ဈာနသ္သ ပုဗ္ဗဘာဂပရိကမ္မသမ္ပယုတ္တာ ဆန္ဒာဒယော ဣဒ္ဓိပာဒော နာမ။ ဧတေနုပာယေန ယာဝ နေဝသညာနာသညာယတနာ, ဣဒ္ဓိဝိဓံ အာဒိံ ကတ္ဝာ ယာဝ ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိညာ, သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ အာဒိံ ကတ္ဝာ ယာဝ အရဟတ္တမဂ္ဂာ နယော နေတဗ္ဗော။ သေသိဒ္ဓိပာဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။
Apica tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ pubbabhāgavasenāpi etesaṃ iddhipādatā veditabbā. Paṭhamajjhānañhi iddhi nāma, paṭhamajjhānassa pubbabhāgaparikammasampayuttā chandādayo iddhipādo nāma. Etenupāyena yāva nevasaññānāsaññāyatanā, iddhividhaṃ ādiṃ katvā yāva dibbacakkhuabhiññā, sotāpattimaggaṃ ādiṃ katvā yāva arahattamaggā nayo netabbo. Sesiddhipādesupi eseva nayo.
ကေစိ ပန ‘‘အနိဗ္ဗတ္တော ဆန္ဒော ဣဒ္ဓိပာဒော’’တိ ဝဒန္တိ။ ဣဓ တေသံ ဝာဒမဒ္ဒနတ္ထာယ အဘိဓမ္မေ ဥတ္တရစူဠဝာရော နာမ အာဂတော –
Keci pana ‘‘anibbatto chando iddhipādo’’ti vadanti. Idha tesaṃ vādamaddanatthāya abhidhamme uttaracūḷavāro nāma āgato –
‘‘စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ – ဆန္ဒိဒ္ဓိပာဒော, ဝီရိယိဒ္ဓိပာဒော, စိတ္တိဒ္ဓိပာဒော, ဝီမံသိဒ္ဓိပာဒော။ တတ္ထ ကတမော ဆန္ဒိဒ္ဓိပာဒော? ဣဓ, ဘိက္ခု, ယသ္မိံ သမယေ လောကုတ္တရံ ဈာနံ ဘာဝေတိ နိယ္ယာနိကံ အပစယဂာမိံ ဒိဋ္ဌိဂတာနံ ပဟာနာယ ပဌမာယ ဘူမိယာ ပတ္တိယာ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ။ပေ.။ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ဒုက္ခာပဋိပဒံ ဒန္ဓာဘိညံ, ယော တသ္မိံ သမယေ ဆန္ဒော ဆန္ဒိကတာ ကတ္တုကမ္ယတာ ကုသလော ဓမ္မစ္ဆန္ဒော, အယံ ဝုစ္စတိ ဆန္ဒိဒ္ဓိပာဒော။ အဝသေသာ ဓမ္မာ ဆန္ဒိဒ္ဓိပာဒသမ္ပယုတ္တာ’’တိ (ဝိဘ. ၄၅၇-၄၅၈)။
‘‘Cattāro iddhipādā – chandiddhipādo, vīriyiddhipādo, cittiddhipādo, vīmaṃsiddhipādo. Tattha katamo chandiddhipādo? Idha, bhikkhu, yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhāpaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, yo tasmiṃ samaye chando chandikatā kattukamyatā kusalo dhammacchando, ayaṃ vuccati chandiddhipādo. Avasesā dhammā chandiddhipādasampayuttā’’ti (vibha. 457-458).
ဣမေ ပန လောကုတ္တရဝသေနေဝ အာဂတာ။
Ime pana lokuttaravaseneva āgatā.
တတ္ထ ရဋ္ဌပာလတ္ထေရော ဆန္ဒံ ဓုရံ ကတ္ဝာ လောကုတ္တရဓမ္မံ နိဗ္ဗတ္တေသိ။ သောဏတ္ထေရော ဝီရိယံ ဓုရံ ကတ္ဝာ; သမ္ဘုတတ္ထေရော စိတ္တံ ဓုရံ ကတ္ဝာ, အာယသ္မာ မောဃရာဇာ ဝီမံသံ ဓုရံ ကတ္ဝာတိ။ တတ္ထ ယထာ စတူသု အမစ္စပုတ္တေသု ဌာနန္တရံ ပတ္ထေတ္ဝာ ရာဇာနံ ဥပနိသ္သာယ ဝိဟရန္တေသု ဧကော ဥပဋ္ဌာနေ ဆန္ဒဇာတော ရညော အဇ္ဈာသယဉ္စ ရုစိဉ္စ ဉတ္ဝာ ဒိဝာ စ ရတ္တော စ ဥပဋ္ဌဟန္တော ရာဇာနံ အာရာဓေတ္ဝာ ဌာနန္တရံ ပာပုဏိ။ ဧဝံ ဆန္ဒဓုရေန လောကုတ္တရဓမ္မနိဗ္ဗတ္တကော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Tattha raṭṭhapālatthero chandaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi. Soṇatthero vīriyaṃ dhuraṃ katvā; sambhutatthero cittaṃ dhuraṃ katvā, āyasmā mogharājā vīmaṃsaṃ dhuraṃ katvāti. Tattha yathā catūsu amaccaputtesu ṭhānantaraṃ patthetvā rājānaṃ upanissāya viharantesu eko upaṭṭhāne chandajāto rañño ajjhāsayañca ruciñca ñatvā divā ca ratto ca upaṭṭhahanto rājānaṃ ārādhetvā ṭhānantaraṃ pāpuṇi. Evaṃ chandadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo.
ဧကော ပန – ‘‘ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဥပဋ္ဌာတုံ န သက္ကောမိ, ဥပ္ပန္နေ ကိစ္စေ ပရက္ကမေန အာရာဓေသ္သာမီ’’တိ ကုပိတေ ပစ္စန္တေ ရညာ ပဟိတော ပရက္ကမေန သတ္တုမဒ္ဒနံ ကတ္ဝာ ပာပုဏိ။ ယထာ သော, ဧဝံ ဝီရိယဓုရေန လောကုတ္တရဓမ္မနိဗ္ဗတ္တကော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧကော ‘‘ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဥပဋ္ဌာနမ္ပိ ဥရေန သတ္တိသရသမ္ပဋိစ္ဆနမ္ပိ ဘာရောယေဝ, မန္တဗလေန အာရာဓေသ္သာမီ’’တိ ခတ္တဝိဇ္ဇာယ ကတပရိစယတ္တာ မန္တသံဝိဓာနေန ရာဇာနံ အာရာဓေတ္ဝာ ပာပုဏိ။ ယထာ သော, ဧဝံ စိတ္တဓုရေန လောကုတ္တရဓမ္မနိဗ္ဗတ္တကော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Eko pana – ‘‘divase divase upaṭṭhātuṃ na sakkomi, uppanne kicce parakkamena ārādhessāmī’’ti kupite paccante raññā pahito parakkamena sattumaddanaṃ katvā pāpuṇi. Yathā so, evaṃ vīriyadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo. Eko ‘‘divase divase upaṭṭhānampi urena sattisarasampaṭicchanampi bhāroyeva, mantabalena ārādhessāmī’’ti khattavijjāya kataparicayattā mantasaṃvidhānena rājānaṃ ārādhetvā pāpuṇi. Yathā so, evaṃ cittadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabbo.
အပရော – ‘‘ကိံ ဣမေဟိ ဥပဋ္ဌာနာဒီဟိ, ရာဇာနော နာမ ဇာတိသမ္ပန္နသ္သ ဌာနန္တရံ ဒေန္တိ, တာဒိသသ္သ ဒေန္တော မယ္ဟံ ဒသ္သတီ’’တိ ဇာတိသမ္ပတ္တိမေဝ နိသ္သာယ ဌာနန္တရံ ပာပုဏိ။ ယထာ သော, ဧဝံ သုပရိသုဒ္ဓံ ဝီမံသံ နိသ္သာယ ဝီမံသဓုရေန လောကုတ္တရဓမ္မနိဗ္ဗတ္တကော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ။ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဝိဝဋ္ဋပာဒကဣဒ္ဓိ ကထိတာ။
Aparo – ‘‘kiṃ imehi upaṭṭhānādīhi, rājāno nāma jātisampannassa ṭhānantaraṃ denti, tādisassa dento mayhaṃ dassatī’’ti jātisampattimeva nissāya ṭhānantaraṃ pāpuṇi. Yathā so, evaṃ suparisuddhaṃ vīmaṃsaṃ nissāya vīmaṃsadhurena lokuttaradhammanibbattako veditabboti. Imasmiṃ sutte vivaṭṭapādakaiddhi kathitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၃. ဆန္ဒသမာဓိသုတ္တံ • 3. Chandasamādhisuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၃. ဆန္ဒသမာဓိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Chandasamādhisuttavaṇṇanā