Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    ੩. ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ

    3. Chandasamādhisuttavaṇṇanā

    ੮੨੫. ਯੋ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤੋ ਛਨ੍ਦੋ, ਸੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਛਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ ਨਿਸ੍ਸਯਟ੍ਠੋ, ਨ વਿਨਾ ਤਂ ਛਨ੍ਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਆਹ – ‘‘ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕਤ੍વਾ, ਅਧਿਪਤਿਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਪਧਾਨਭੂਤਾਤਿ ਸੇਟ੍ਠਭੂਤਾ, ਸੇਟ੍ਠਭਾવੋ ਚ ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ, ਤਤੋ ਏવ ਬਹੁવਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਟ੍ਠੇਨ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਰਣਤੋ। ‘‘ਛਨ੍ਦਂ ਚੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ…ਪੇ॰… ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧੀ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਛਨ੍ਦਾਧਿਪਤਿ ਸਮਾਧਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧੀਤਿ ਅਧਿਪਤਿਸਦ੍ਦਲੋਪਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਸੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਅਧਿਪਤਿਸਦ੍ਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ વਾ ਛਨ੍ਦਹੇਤੁਕੋ, ਛਨ੍ਦਾਧਿਕੋ વਾ ਸਮਾਧਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿ। ਤੇਨ ‘‘ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਨਾ ਚੇવ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਪਧਾਨਭੂਤਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ’’ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ, ਤਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪਧਾਨਭੂਤਾਤਿ વੀਰਿਯਭੂਤਾ। ਕੇਚਿ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਨਿવਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਪਧਾਨਗ੍ਗਹਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ વਾ ਤਂ ਤਂ વਿਸੇਸਂ ਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ વੀਰਿਯਂ। ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਤੋ ਤਦਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਿવਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਪਧਾਨਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਛਨ੍ਦੋ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਨਾ ਚੇવ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਏવਂ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿ ਛਨ੍ਦੇਨ ਚੇવ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ ਛਨ੍ਦੇਨ ਚੇવ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਨਾ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਪਦੇਸੁ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸਦ੍ਦੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਯੋਪਿ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਏਕਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ…ਪੇ॰… ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂਯੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋ, વਿਭਙ੍ਗੇ ਪਨ ਤੇਸਂ ਇਦ੍ਧਿਭਾવੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਪਾਦવਿਭਙ੍ਗੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।

    825. Yo samādhissa nissayabhūto chando, so idhādhippetoti āha ‘‘chandanti kattukamyatāchanda’’nti. Tassa ca adhipateyyaṭṭho nissayaṭṭho, na vinā taṃ chandaṃ nissāyāti āha – ‘‘nissāyāti nissayaṃ katvā, adhipatiṃ katvāti attho’’ti. Padhānabhūtāti seṭṭhabhūtā, seṭṭhabhāvo ca ekassapi catukiccasādhanavasena pavattiyā, tato eva bahuvacananiddeso, padhānasaṅkhāraṭṭhena padhānasaṅkharaṇato. ‘‘Chandaṃ ce nissāya…pe… ayaṃ vuccati chandasamādhī’’ti imāya pāḷiyā chandādhipati samādhi chandasamādhīti adhipatisaddalopaṃ katvā samāso vuttoti viññāyati, adhipatisaddatthadassanavasena vā chandahetuko, chandādhiko vā samādhi chandasamādhi. Tena ‘‘chandasamādhinā ceva padhānasaṅkhārehi padhānabhūtasaṅkhārehi ca samannāgatā’’ti vakkhati, taṃ ānetvā sambandho. Padhānabhūtāti vīriyabhūtā. Keci vadanti – ‘‘saṅkhatasaṅkhārādinivattanatthaṃ padhānaggahaṇa’’nti. Atha vā taṃ taṃ visesaṃ saṅkharotīti saṅkhāro, sabbampi vīriyaṃ. Tattha catukiccasādhakato tadaññassa nivattanatthaṃ padhānaggahaṇanti. Yathā chando chandasamādhinā ceva padhānasaṅkhārehi ca samannāgato, evaṃ chandasamādhi chandena ceva padhānasaṅkhārehi ca samannāgato. Padhānasaṅkhārāpi chandena ceva chandasamādhinā ca samannāgatāti tīsupi padesu samannāgatasaddo yojetabbo. Tasmāti yasmā tayopi chandādayo ekacittuppādapariyāpannā, tasmā sabbe te dhammā ekato katvā ‘‘ayaṃ vuccati…pe… iddhipādo’’ti vuttanti. Evaṃ chandādīnaṃyeva cettha iddhipādabhāvo vutto, vibhaṅge pana tesaṃ iddhibhāvo sampayuttānaṃ iddhipādabhāvo vuttoti dassento ‘‘iddhipādavibhaṅge panā’’tiādimāha.

    ਇਦਾਨਿ ਨੇਸਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾਪਿ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਞ੍ਹਿ ਭਾવਯਤੋ ਪਧਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਭਾવੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਥਾ ਪવਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਸੇਨ ਇਜ੍ਝਮਾਨੋ ਛਨ੍ਦੋ ਇਦ੍ਧਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ ਨਾਮ। ਸੇਸਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਥਾ ਭਾવਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਖ੍ਯਤਾਮਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਜ੍ਝਨਤ੍ਥੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ…ਪੇ॰… ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ।

    Idāni nesaṃ iddhipādatāpi sambhavatīti dassento ‘‘apicā’’tiādimāha. Tattha chandañhi bhāvayato padhānaṃ katvā bhāventassa tathā pavattapubbābhisaṅkhāravasena ijjhamāno chando iddhi nāma, tassa nissayabhūtā padhānasaṅkhārā iddhipādo nāma. Sesadvayepi eseva nayo. Tathā bhāvayantassa mukhyatāmattaṃ sandhāya vuttaṃ, ijjhanattho pana sabbesaṃ samānanti dassento ‘‘sampayutta…pe… ijjhantiyevā’’ti āha.

    ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋਤਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਾ। ਸੇਸਿਦ੍ਧਿਪਾਦੇਸੂਤਿ વੀਰਿਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦਾਦੀਸੁ। ਤਤ੍ਥ વੀਰਿਯਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਦ੍વਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વੀਰਿਯਂ ਆਗਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਂ ਸਮਾਧਿવਿਸੇਸਂ, વੀਰਿਯਾਧਿਪਤਿਸਮਾਧਿ ਏવ વੀਰਿਯਸਮਾਧੀਤਿ ਦੁਤਿਯਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਂ। ਦ੍વੇਯੇવ ਹਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਙ੍ਗਾਨਿ ਸਮਾਧਿ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ, ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਸਮਾਧਿવਿਸੇਸਨਾਨਿ, ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੋ ਪਨ ਪਧਾਨવਚਨੇਨੇવ વਿਸੇਸਿਤੋ, ਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਹੀਤਿ ਨ ਇਧ વੀਰਿਯਾਧਿਪਤਿਤਾ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ। વੀਰਿਯਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਂ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ ਠਿਤਮੇવ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਙ੍ਗવਸੇਨ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰવਚਨੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਾਪਿ ਦ੍વੀਹਿ વੀਰਿਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋ વੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਹਿ વਿਸਿਟ੍ਠੋ ਸਮਾਧਿ, ਤਥਾਪਿ વਿਸਿਟ੍ਠੇਨੇવ ਚ ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੋ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿવਿਸੇਸਨਾਨਂ વਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ વੁਤ੍ਤਾ, વਿਸੇਸਨਭਾવੋ ਚ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਤਂਤਂਅવਸ੍ਸਯਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿ…ਪੇ॰… ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਥੇਪਿ ਪਾਦ-ਸਦ੍ਦੇ ਉਪਾਦਾਯਟ੍ਠੇਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾ વੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਤੇਨੇવ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਉਤ੍ਤਰਚੂਲ਼ਭਾਜਨਿਯੇ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਛਨ੍ਦਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (વਿਭ॰ ੪੫੭) ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂਯੇવ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕੇ ਚ – ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾવ (વਿਭ॰ ੪੩੧) ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਕਤ੍વਾਪਿ ਪੁਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂਯੇવ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾવੋ વਿਭਤ੍ਤੋ। ਉਪਾਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇવ ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਤਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿવਸੇਨ ਅਤ੍ਥવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਉਪਾਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ ਛਨ੍ਦਾਦਿਕੇ ਧੁਰੇ ਜੇਟ੍ਠਕੇ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੇ ਕਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਸਮਾਧਿ ਛਨ੍ਦਾਧਿਪਤਿਸਮਾਧੀਤਿ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਅਧਿਗਮੂਪਾਯਦਸ੍ਸਨਂ ਉਪਾਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਦਤ੍ਥਮੇવ ‘‘ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ…ਪੇ॰… વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਂ ਛਨ੍ਦਾਦਿવਿਸਿਟ੍ਠਾਨਂਯੇવ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਕੇવਲਂ ਇਦ੍ਧਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਖਨ੍ਧਾਨਂ વਸੇਨ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਭਾવੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਤੇਸਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਤਾ ਨ ਹੋਤਿ વਿਸੇਸਕਾਰਣਭਾવਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Iddhipāde asaṅkarato dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Tattha chandādayoti chandasamādhipadhānasaṅkhārā. Sesiddhipādesūti vīriyiddhipādādīsu. Tattha vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgatoti dvikkhattuṃ vīriyaṃ āgataṃ, tattha purimaṃ samādhivisesaṃ, vīriyādhipatisamādhi eva vīriyasamādhīti dutiyaṃ samannāgamaṅgadassanaṃ. Dveyeva hi sabbattha samannāgamaṅgāni samādhi padhānasaṅkhāro ca, chandādayo samādhivisesanāni, padhānasaṅkhāro pana padhānavacaneneva visesito, na chandādīhīti na idha vīriyādhipatitā padhānasaṅkhārassa vuttā hoti. Vīriyañca samādhiṃ visesetvā ṭhitameva samannāgamaṅgavasena padhānasaṅkhāravacanena vuttanti nāpi dvīhi vīriyehi samannāgamo vutto hoti. Yasmā pana chandādīhi visiṭṭho samādhi, tathāpi visiṭṭheneva ca tena sampayutto padhānasaṅkhāro sesadhammā ca, tasmā samādhivisesanānaṃ vasena cattāro iddhipādā vuttā, visesanabhāvo ca chandādīnaṃ taṃtaṃavassayadassanavasena hotīti ‘‘chandasamādhi…pe… iddhipādo’’ti ettha nissayatthepi pāda-sadde upādāyaṭṭhena chandādīnaṃ iddhipādatā vuttā hoti, teneva abhidhamme uttaracūḷabhājaniye ‘‘cattāro iddhipādā chandiddhipādo’’tiādinā (vibha. 457) chandādīnaṃyeva iddhipādatā vuttā, pañhapucchake ca – ‘‘cattāro iddhipādā idha bhikkhu chandasamādhī’’tiādināva (vibha. 431) uddesaṃ katvāpi puna chandādīnaṃyeva kusalādibhāvo vibhatto. Upāyiddhipādadassanatthameva hi nissayiddhipādadassanaṃ kataṃ, aññathā catubbidhatā na hotīti ayamettha pāḷivasena atthavinicchayo. Tattha upāyiddhipādadassanatthamevāti chandādike dhure jeṭṭhake pubbaṅgame katvā nibbattitasamādhi chandādhipatisamādhīti chandādīnaṃ iddhiyā adhigamūpāyadassanaṃ upāyiddhipādadassanaṃ, tadatthameva ‘‘tathābhūtassa vedanākkhandho…pe… viññāṇakkhandho’’ti tattha tattha pāḷiyaṃ nissayiddhipādadassanaṃ kataṃ chandādivisiṭṭhānaṃyeva vedanākkhandhādīnaṃ adhippetattā. Evañcetaṃ sampaṭicchitabbaṃ, aññathā kevalaṃ iddhisampayuttānaṃyeva khandhānaṃ vasena iddhipādabhāve gayhamāne tesaṃ catubbidhatā na hoti visesakāraṇabhāvatoti adhippāyo.

    ਕੇਚੀਤਿ ਉਤ੍ਤਰવਿਹਾਰવਾਸਿਨੋ। ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਤਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਨ ਸਭਾવਧਮ੍ਮੋ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। વਾਦਮਦ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਚ ਆਗਤੋ ਉਤ੍ਤਰਚੂਲ਼વਾਰੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਤਿਆਦਿ ਉਤ੍ਤਰਚੂਲ਼વਾਰਦਸ੍ਸਨਂ। ਇਮੇ ਪਨ ਉਤ੍ਤਰਚੂਲ਼વਾਰੇ ਆਗਤਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ।

    Kecīti uttaravihāravāsino. Anibbattoti hetupaccayehi na nibbatto, na sabhāvadhammo, paññattimattanti adhippāyo. Vādamaddanatthāya hoti, abhidhamme ca āgato uttaracūḷavāroti yojanā. Cattāro iddhipādātiādi uttaracūḷavāradassanaṃ. Ime pana uttaracūḷavāre āgatā iddhipādā.

    ਰਟ੍ਠਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ ਛਨ੍ਦੇ ਸਤਿ ਕਥਂ ਨਾਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ ਭਤ੍ਤਾਨਿ ਅਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਛਨ੍ਦਮੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਰਟ੍ਠਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ ਛਨ੍ਦਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸੀ’’ਤਿ। ਸੋਣਤ੍ਥੇਰੋਤਿ ਸੁਖੁਮਾਲਸੋਣਤ੍ਥੇਰੋ। ਸੋ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਖੁਮਾਲਭਾવਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਤਿવੇਲਂ ਚਙ੍ਕਮਨੇਨ ਪਾਦੇਸੁ ਉਟ੍ਠਿਤੇਸੁਪਿ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ વੀਰਿਯਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸਿ। ਸਮ੍ਭੁਤਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਚਿਤ੍ਤવਤੋ ਚੇ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੇਸੋ ਇਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਮਯ੍ਹਂ ਇਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸਿ। ਮੋਘਰਾਜਾ ‘‘ਪਞ੍ਞવਤੋ ਚੇ ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾ ਇਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਮਯ੍ਹਂ ਇਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪਞ੍ਞਾਧੁਰਂ ਪਞ੍ਞਾਜੇਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮੋਘਰਾਜਾ વੀਮਂਸਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸੀ’’ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਨੇਸਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨੁਸ੍ਸਾਹਮਨ੍ਤਜਾਤਿਸਮ੍ਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਲਦ੍ਧવਿਸੇਸੇ ਅਮਚ੍ਚਪੁਤ੍ਤੇ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾવੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਛਨ੍ਦੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਤੋਸਨਂ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਦਿਸਤਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਥਾਮਭਾવਤੋ ਚ વੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸੂਰਤ੍ਤਸਦਿਸਤਾ, ਚਿਨ੍ਤਨਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨ੍ਤਸਂવਿਧਾਨਸਦਿਸਤਾ, ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰ-ਸਮ੍ਭੂਤੇਸੁ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾ ਸੇਟ੍ਠਾਤਿ વੀਮਂਸਾਯ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਦਿਸਤਾ વੁਤ੍ਤਾ।

    Raṭṭhapālatthero chande sati kathaṃ nānujānissantīti sattāhāni bhattāni abhuñjitvā mātāpitaro anujānāpetvā pabbajitvā chandameva nissāya arahattaṃ pāpuṇīti āha – ‘‘raṭṭhapālatthero chandaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesī’’ti. Soṇattheroti sukhumālasoṇatthero. So hi āyasmā attano sukhumālabhāvaṃ acintetvā ativelaṃ caṅkamanena pādesu uṭṭhitesupi ussāhaṃ avissajjento vīriyaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi. Sambhutatthero ‘‘cittavato ce alamariyañāṇadassanaviseso ijjheyya, mayhaṃ ijjheyyāti cittaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesi. Mogharājā ‘‘paññavato ce maggabhāvanā ijjheyya, mayhaṃ ijjheyyā’’ti paññāpubbaṅgamaṃ paññādhuraṃ paññājeṭṭhakaṃ katvā arahattaṃ pāpuṇīti āha ‘‘mogharājā vīmaṃsaṃ dhuraṃ katvā lokuttaradhammaṃ nibbattesī’’ti. Idāni nesaṃ ariyānaṃ upaṭṭhānussāhamantajātisampadaṃ nissāya rañño santike laddhavisese amaccaputte nidassanabhāvena dassetuṃ ‘‘tattha yathā’’tiādimāha. Ettha ca punappunaṃ chanduppādanaṃ tosanaṃ viya hotīti chandassa upaṭṭhānasadisatā vuttā, thāmabhāvato ca vīriyassa sūrattasadisatā, cintanappadhānattā cittassa mantasaṃvidhānasadisatā, yonisomanasikāra-sambhūtesu kusaladhammesu paññā seṭṭhāti vīmaṃsāya jātisampattisadisatā vuttā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੩. ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Chandasamādhisuttaṃ

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੩. ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Chandasamādhisuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact