Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೯. ಛನ್ನತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    9. Channattheragāthāvaṇṇanā

    ಸುತ್ವಾನ ಧಮ್ಮಂ ಮಹತೋ ಮಹಾರಸನ್ತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಛನ್ನತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಪುಞ್ಞಂ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಸಿದ್ಧತ್ಥಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸಿದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವನ್ತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಮುದುಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ಪಣ್ಣಸನ್ಥರಂ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ಅದಾಸಿ। ಪುಪ್ಫೇಹಿ ಚ ಸಮನ್ತತೋ ಓಕಿರಿತ್ವಾ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಪುನಪಿ ಅಪರಾಪರಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಗೇಹೇ ದಾಸಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಛನ್ನೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ, ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ಸಹಜಾತೋ। ಸೋ ಸತ್ಥು ಞಾತಿಸಮಾಗಮೇ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಭಗವತಿ ಪೇಮೇನ, ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬುದ್ಧೋ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಮಮತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಸಿನೇಹಂ ಛಿನ್ದಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಅಕತ್ವಾ ಸತ್ಥರಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಸತ್ಥಾರಾ ಆಣತ್ತವಿಧಿನಾ ಕತೇನ ಬ್ರಹ್ಮದಣ್ಡೇನ ಸನ್ತಜ್ಜಿತೋ ಸಂವೇಗಪ್ಪತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಸಿನೇಹಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನ್ತೋ ನಚಿರೇನೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೦.೪೫-೫೦) –

    Sutvānadhammaṃ mahato mahārasanti āyasmato channattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ siddhatthaṃ bhagavantaṃ aññataraṃ rukkhamūlaṃ upagacchantaṃ disvā pasannacitto mudusamphassaṃ paṇṇasantharaṃ santharitvā adāsi. Pupphehi ca samantato okiritvā pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā punapi aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto amhākaṃ bhagavato kāle suddhodanamahārājassa gehe dāsiyā kucchimhi nibbatti, channotissa nāmaṃ ahosi, bodhisattena sahajāto. So satthu ñātisamāgame paṭiladdhasaddho pabbajitvā bhagavati pemena, ‘‘amhākaṃ buddho, amhākaṃ dhammo’’ti mamattaṃ uppādetvā sinehaṃ chindituṃ asakkonto samaṇadhammaṃ akatvā satthari parinibbute satthārā āṇattavidhinā katena brahmadaṇḍena santajjito saṃvegappatto hutvā sinehaṃ chinditvā vipassanto nacireneva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.10.45-50) –

    ‘‘ಸಿದ್ಧತ್ಥಸ್ಸ ಭಗವತೋ, ಅದಾಸಿಂ ಪಣ್ಣಸನ್ಥರಂ।

    ‘‘Siddhatthassa bhagavato, adāsiṃ paṇṇasantharaṃ;

    ಸಮನ್ತಾ ಉಪಹಾರಞ್ಚ, ಕುಸುಮಂ ಓಕಿರಿಂ ಅಹಂ॥

    Samantā upahārañca, kusumaṃ okiriṃ ahaṃ.

    ‘‘ಪಾಸಾದೇವಂ ಗುಣಂ ರಮ್ಮಂ, ಅನುಭೋಮಿ ಮಹಾರಹಂ।

    ‘‘Pāsādevaṃ guṇaṃ rammaṃ, anubhomi mahārahaṃ;

    ಮಹಗ್ಘಾನಿ ಚ ಪುಪ್ಫಾನಿ, ಸಯನೇಭಿಸವನ್ತಿ ಮೇ॥

    Mahagghāni ca pupphāni, sayanebhisavanti me.

    ‘‘ಸಯನೇಹಂ ತುವಟ್ಟಾಮಿ, ವಿಚಿತ್ತೇ ಪುಪ್ಫಸನ್ಥತೇ।

    ‘‘Sayanehaṃ tuvaṭṭāmi, vicitte pupphasanthate;

    ಪುಪ್ಫವುಟ್ಠಿ ಚ ಸಯನೇ, ಅಭಿವಸ್ಸತಿ ತಾವದೇ॥

    Pupphavuṭṭhi ca sayane, abhivassati tāvade.

    ‘‘ಚತುನ್ನವುತಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಅದಾಸಿಂ ಪಣ್ಣಸನ್ಥರಂ।

    ‘‘Catunnavutito kappe, adāsiṃ paṇṇasantharaṃ;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಸನ್ಥರಸ್ಸ ಇದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, santharassa idaṃ phalaṃ.

    ‘‘ತಿಣಸನ್ಥರಕಾ ನಾಮ, ಸತ್ತೇತೇ ಚಕ್ಕವತ್ತಿನೋ।

    ‘‘Tiṇasantharakā nāma, sattete cakkavattino;

    ಇತೋ ತೇ ಪಞ್ಚಮೇ ಕಪ್ಪೇ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಂಸು ಜನಾಧಿಪಾ॥

    Ito te pañcame kappe, uppajjiṃsu janādhipā.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ವಿಮುತ್ತಿಸುಖಸನ್ತಪ್ಪಿತೋ ಪೀತಿವೇಗವಿಸ್ಸಟ್ಠಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇನ್ತೋ –

    Arahattaṃ pana patvā vimuttisukhasantappito pītivegavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānento –

    ೬೯.

    69.

    ‘‘ಸುತ್ವಾನ ಧಮ್ಮಂ ಮಹತೋ ಮಹಾರಸಂ,

    ‘‘Sutvāna dhammaṃ mahato mahārasaṃ,

    ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣವರೇನ ದೇಸಿತಂ।

    Sabbaññutaññāṇavarena desitaṃ;

    ಮಗ್ಗಂ ಪಪಜ್ಜಿಂ ಅಮತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ,

    Maggaṃ papajjiṃ amatassa pattiyā,

    ಸೋ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಸ್ಸ ಪಥಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।

    So yogakkhemassa pathassa kovido’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    ತತ್ಥ ಸುತ್ವಾನಾತಿ ಸುಣಿತ್ವಾ, ಸೋತೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಓಹಿತಸೋತೋ ಸೋತದ್ವಾರಾನುಸಾರೇನ ಉಪಧಾರೇತ್ವಾ। ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮಂ। ಮಹತೋತಿ ಭಗವತೋ। ಭಗವಾ ಹಿ ಮಹನ್ತೇಹಿ ಉಳಾರತಮೇಹಿ ಸೀಲಾದಿಗುಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ, ಸದೇವಕೇನ ಲೋಕೇನ ವಿಸೇಸತೋ ಮಹನೀಯತಾಯ ಚ ‘‘ಮಹಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಯಾ ತಸ್ಸ ಮಹಾಸಮಣೋತಿ ಸಮಞ್ಞಾ ಜಾತಾ। ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಞ್ಚೇತಂ ‘‘ಮಹತೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾನಾ’’ತಿ। ಮಹಾರಸನ್ತಿ ವಿಮುತ್ತಿರಸಸ್ಸ ದಾಯಕತ್ತಾ ಉಳಾರರಸಂ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣವರೇನ ದೇಸಿತನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾ। ಞಾಣಮೇವ ವರಂ, ಞಾಣೇಸು ವಾ ವರನ್ತಿ ಞಾಣವರಂ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾ ಞಾಣವರಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣವರೋ, ಭಗವಾ। ತೇನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸಙ್ಖಾತಅಗ್ಗಞಾಣೇನ ವಾ ಕರಣಭೂತೇನ ದೇಸಿತಂ ಕಥಿತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾನಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಪರಮತ್ಥದೀಪನಿಯಂ ಇತಿವುತ್ತಕವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಮಗ್ಗನ್ತಿ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ। ಪಪಜ್ಜಿನ್ತಿ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಂ। ಅಮತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ ಉಪಾಯಭೂತಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಸೋತಿ ಸೋ ಭಗವಾ। ಯೋಗಕ್ಖೇಮಸ್ಸ ಪಥಸ್ಸ ಕೋವಿದೋತಿ ಚತೂಹಿ ಯೋಗೇಹಿ ಅನುಪದ್ದುತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಯೋ ಪಥೋ, ತಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ ತತ್ಥ ಸುಕುಸಲೋ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಭಗವತೋ ಚತುಸಚ್ಚದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಅಮತಾಧಿಗಮೂಪಾಯಮಗ್ಗಂ ಅಹಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನಮಗ್ಗಂ ಮಯಾ ಕತಂ, ಸೋ ಏವ ಪನ ಭಗವಾ ಸಬ್ಬಥಾ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಸ್ಸ ಪಥಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ, ಪರಸನ್ತಾನೇ ವಾ ಪರಮನೇಸು ಕುಸಲೋ, ಯಸ್ಸ ಸಂವಿಧಾನಮಾಗಮ್ಮ ಅಹಮ್ಪಿ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿನ್ತಿ। ಅಯಮೇವ ಚ ಥೇರಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾಬ್ಯಾಕರಣಗಾಥಾ ಅಹೋಸೀತಿ।

    Tattha sutvānāti suṇitvā, sotena gahetvā ohitasoto sotadvārānusārena upadhāretvā. Dhammanti catusaccadhammaṃ. Mahatoti bhagavato. Bhagavā hi mahantehi uḷāratamehi sīlādiguṇehi samannāgatattā, sadevakena lokena visesato mahanīyatāya ca ‘‘mahā’’ti vuccati, yā tassa mahāsamaṇoti samaññā jātā. Nissakkavacanañcetaṃ ‘‘mahato dhammaṃ sutvānā’’ti. Mahārasanti vimuttirasassa dāyakattā uḷārarasaṃ. Sabbaññutaññāṇavarena desitanti sabbaṃ jānātīti sabbaññū, tassa bhāvo sabbaññutā. Ñāṇameva varaṃ, ñāṇesu vā varanti ñāṇavaraṃ, sabbaññutā ñāṇavaraṃ etassāti sabbaññutaññāṇavaro, bhagavā. Tena sabbaññutaññāṇasaṅkhātaaggañāṇena vā karaṇabhūtena desitaṃ kathitaṃ dhammaṃ sutvānāti yojanā. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ paramatthadīpaniyaṃ itivuttakavaṇṇanāyaṃ vuttanayena veditabbaṃ. Magganti aṭṭhaṅgikaṃ ariyamaggaṃ. Papajjinti paṭipajjiṃ. Amatassa pattiyāti nibbānassa adhigamāya upāyabhūtaṃ paṭipajjinti yojanā. Soti so bhagavā. Yogakkhemassa pathassa kovidoti catūhi yogehi anupaddutassa nibbānassa yo patho, tassa kovido tattha sukusalo. Ayañhettha attho – bhagavato catusaccadesanaṃ sutvā amatādhigamūpāyamaggaṃ ahaṃ paṭipajjiṃ paṭipajjanamaggaṃ mayā kataṃ, so eva pana bhagavā sabbathā yogakkhemassa pathassa kovido, parasantāne vā paramanesu kusalo, yassa saṃvidhānamāgamma ahampi maggaṃ paṭipajjinti. Ayameva ca therassa aññābyākaraṇagāthā ahosīti.

    ಛನ್ನತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Channattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೯. ಛನ್ನತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 9. Channattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact