| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੨. ਛਨ੍ਨੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ
2. Channovādasuttaṃ
੩੮੯. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਤਿ વੇਲ਼ੁવਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਛਨ੍ਨੋ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਆਬਾਧਿਕੋ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨੋ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਆਯਾਮਾવੁਸੋ ਚੁਨ੍ਦ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮ ਗਿਲਾਨਪੁਚ੍ਛਕਾ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮਾવੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ।
389. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahācundo āyasmā ca channo gijjhakūṭe pabbate viharanti. Tena kho pana samayena āyasmā channo ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā mahācundo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahācundaṃ etadavoca – ‘‘āyāmāvuso cunda, yenāyasmā channo tenupasaṅkamissāma gilānapucchakā’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā mahācundo āyasmato sāriputtassa paccassosi.
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਛਨ੍ਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਖਮਨੀਯਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਯਾਪਨੀਯਂ? ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ; ਪਟਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ?
Atha kho āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahācundo yenāyasmā channo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā channena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto āyasmantaṃ channaṃ etadavoca – ‘‘kacci te, āvuso channa, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ? Kacci te dukkhā vedanā paṭikkamanti, no abhikkamanti; paṭikkamosānaṃ paññāyati, no abhikkamo’’ti?
‘‘ਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਖਮਨੀਯਂ ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ। ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ; ਅਭਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ , ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਸਿਖਰੇਨ ਮੁਦ੍ਧਨਿ ਅਭਿਮਤ੍ਥੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ વਾਤਾ ਮੁਦ੍ਧਨਿ ਊਹਨਨ੍ਤਿ। ਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਖਮਨੀਯਂ ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ। ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ; ਅਭਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਦਲ਼੍ਹੇਨ વਰਤ੍ਤਕ੍ਖਣ੍ਡੇਨ ਸੀਸੇ ਸੀਸવੇਠਂ ਦਦੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ ਸੀਸੇ ਸੀਸવੇਦਨਾ। ਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਖਮਨੀਯਂ ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ। ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ; ਅਭਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦਕ੍ਖੋ ਗੋਘਾਤਕੋ વਾ ਗੋਘਾਤਕਨ੍ਤੇવਾਸੀ વਾ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਗੋવਿਕਨ੍ਤਨੇਨ ਕੁਚ੍ਛਿਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਧਿਮਤ੍ਤਾ વਾਤਾ ਕੁਚ੍ਛਿਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਖਮਨੀਯਂ ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ। ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ; ਅਭਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦ੍વੇ ਬਲવਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਾ ਦੁਬ੍ਬਲਤਰਂ ਪੁਰਿਸਂ ਨਾਨਾਬਾਹਾਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਯਾ ਸਨ੍ਤਾਪੇਯ੍ਯੁਂ ਸਮ੍ਪਰਿਤਾਪੇਯ੍ਯੁਂ; ਏવਮੇવ ਖੋ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਧਿਮਤ੍ਤੋ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਡਾਹੋ। ਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਖਮਨੀਯਂ ਨ ਯਾਪਨੀਯਂ। ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ; ਅਭਿਕ੍ਕਮੋਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ। ਸਤ੍ਥਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਾવਕਙ੍ਖਾਮਿ ਜੀવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Na me, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo. Seyyathāpi , āvuso sāriputta, balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani abhimattheyya; evameva kho me, āvuso sāriputta, adhimattā vātā muddhani ūhananti. Na me, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo. Seyyathāpi, āvuso sāriputta, balavā puriso daḷhena varattakkhaṇḍena sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya; evameva kho me, āvuso sāriputta, adhimattā sīse sīsavedanā. Na me, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo. Seyyathāpi, āvuso sāriputta, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya; evameva kho me, āvuso sāriputta, adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti. Na me, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo. Seyyathāpi, āvuso sāriputta, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpeyyuṃ; evameva kho me, āvuso sāriputta, adhimatto kāyasmiṃ ḍāho. Na me, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo. Satthaṃ, āvuso sāriputta, āharissāmi, nāvakaṅkhāmi jīvita’’nti.
੩੯੦. ‘‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰੇਸਿ। ਯਾਪੇਤਾਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ। ਯਾਪੇਨ੍ਤਂ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਇਚ੍ਛਾਮ। ਸਚੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ, ਅਹਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਸਚੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ, ਅਹਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਸਚੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਪਤਿਰੂਪਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ, ਅਹਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰੇਸਿ। ਯਾਪੇਤਾਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ। ਯਾਪੇਨ੍ਤਂ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਇਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ।
390. ‘‘Māyasmā channo satthaṃ āharesi. Yāpetāyasmā channo. Yāpentaṃ mayaṃ āyasmantaṃ channaṃ icchāma. Sace āyasmato channassa natthi sappāyāni bhojanāni, ahaṃ āyasmato channassa sappāyāni bhojanāni pariyesissāmi. Sace āyasmato channassa natthi sappāyāni bhesajjāni, ahaṃ āyasmato channassa sappāyāni bhesajjāni pariyesissāmi. Sace āyasmato channassa natthi patirūpā upaṭṭhākā, ahaṃ āyasmantaṃ channaṃ upaṭṭhahissāmi. Māyasmā channo satthaṃ āharesi. Yāpetāyasmā channo. Yāpentaṃ mayaṃ āyasmantaṃ channaṃ icchāmā’’ti.
‘‘ਨਪਿ ਮੇ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ; ਨਪਿ ਮੇ ਨਤ੍ਥਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ; ਨਪਿ ਮੇ ਨਤ੍ਥਿ ਪਤਿਰੂਪਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ; ਅਪਿ ਚਾવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ , ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮੇ ਸਤ੍ਥਾ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਮਨਾਪੇਨੇવ ਨੋ ਅਮਨਾਪੇਨ। ਏਤਞ੍ਹਿ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸਾવਕਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ ਯਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਰਿਚਰੇਯ੍ਯ ਮਨਾਪੇਨੇવ ਨੋ ਅਮਨਾਪੇਨ। ‘ਅਨੁਪવਜ੍ਜਂ ਛਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਏવਮੇਤਂ 1, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਕਞ੍ਚਿਦੇવ ਦੇਸਂ, ਸਚੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਓਕਾਸਂ ਕਰੋਤਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਪੁਚ੍ਛਾવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸੁਤ੍વਾ વੇਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Napi me, āvuso sāriputta, natthi sappāyāni bhojanāni; napi me natthi sappāyāni bhesajjāni; napi me natthi patirūpā upaṭṭhākā; api cāvuso sāriputta , pariciṇṇo me satthā dīgharattaṃ manāpeneva no amanāpena. Etañhi, āvuso sāriputta, sāvakassa patirūpaṃ yaṃ satthāraṃ paricareyya manāpeneva no amanāpena. ‘Anupavajjaṃ channo bhikkhu satthaṃ āharissatī’ti evametaṃ 2, āvuso sāriputta, dhārehī’’ti. ‘‘Puccheyyāma mayaṃ āyasmantaṃ channaṃ kañcideva desaṃ, sace āyasmā channo okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā’’ti. ‘‘Pucchāvuso sāriputta, sutvā vedissāmī’’ti.
੩੯੧. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸਿ? ਸੋਤਂ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ॰… ਘਾਨਂ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਘਾਨવਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਜਿવ੍ਹਂ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞਾਣਂ … ਕਾਯਂ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣਂ… ਮਨਂ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ?
391. ‘‘Cakkhuṃ, āvuso channa, cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassasi? Sotaṃ, āvuso channa, sotaviññāṇaṃ…pe… ghānaṃ, āvuso channa, ghānaviññāṇaṃ… jivhaṃ, āvuso channa, jivhāviññāṇaṃ … kāyaṃ, āvuso channa, kāyaviññāṇaṃ… manaṃ, āvuso channa, manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassasī’’ti?
‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਸੋਤਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ…ਪੇ॰… ਘਾਨਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ… ਜਿવ੍ਹਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ… ਕਾਯਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ… ਮਨਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Cakkhuṃ, āvuso sāriputta, cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassāmi. Sotaṃ, āvuso sāriputta…pe… ghānaṃ, āvuso sāriputta… jivhaṃ, āvuso sāriputta… kāyaṃ, āvuso sāriputta… manaṃ, āvuso sāriputta, manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassāmī’’ti.
੩੯੨. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣੇ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਿਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਚਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸਿ? ਸੋਤਸ੍ਮਿਂ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞਾਣੇ … ਘਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਘਾਨવਿਞ੍ਞਾਣੇ… ਜਿવ੍ਹਾਯ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞਾਣੇ… ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣੇ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਿਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਮਨਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ?
392. ‘‘Cakkhusmiṃ, āvuso channa, cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā kiṃ abhiññāya cakkhuṃ cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassasi? Sotasmiṃ, āvuso channa, sotaviññāṇe … ghānasmiṃ, āvuso channa, ghānaviññāṇe… jivhāya, āvuso channa, jivhāviññāṇe… kāyasmiṃ, āvuso channa, kāyaviññāṇe… manasmiṃ, āvuso channa, manoviññāṇe manoviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā kiṃ abhiññāya manaṃ manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassasī’’ti?
‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ , ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣੇ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਰੋਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਰੋਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਚਕ੍ਖੁਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਸੋਤਸ੍ਮਿਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞਾਣੇ… ਘਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਘਾਨવਿਞ੍ਞਾਣੇ… ਜਿવ੍ਹਾਯ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞਾਣੇ… ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣੇ… ਮਨਸ੍ਮਿਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣੇ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਰੋਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਰੋਧਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਮਨਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Cakkhusmiṃ , āvuso sāriputta, cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññāya cakkhuṃ cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassāmi. Sotasmiṃ, āvuso sāriputta, sotaviññāṇe… ghānasmiṃ, āvuso sāriputta, ghānaviññāṇe… jivhāya, āvuso sāriputta, jivhāviññāṇe… kāyasmiṃ, āvuso sāriputta, kāyaviññāṇe… manasmiṃ, āvuso sāriputta, manoviññāṇe manoviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññā manaṃ manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassāmī’’ti.
੩੯੩. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਆવੁਸੋ ਛਨ੍ਨ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨਂ 3, ਨਿਚ੍ਚਕਪ੍ਪਂ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ – ‘ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਲਿਤਂ, ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਲਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਚਲਿਤੇ ਅਸਤਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਸਤਿ ਨਤਿ ਨ ਹੋਤਿ। ਨਤਿਯਾ ਅਸਤਿ ਆਗਤਿਗਤਿ ਨ ਹੋਤਿ। ਆਗਤਿਗਤਿਯਾ ਅਸਤਿ ਚੁਤੂਪਪਾਤੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਚੁਤੂਪਪਾਤੇ ਅਸਤਿ ਨੇવਿਧ ਨ ਹੁਰਂ ਨ ਉਭਯਮਨ੍ਤਰੇਨ। ਏਸੇવਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਛਨ੍ਨਂ ਇਮਿਨਾ ਓવਾਦੇਨ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।
393. Evaṃ vutte, āyasmā mahācundo āyasmantaṃ channaṃ etadavoca – ‘‘tasmātiha, āvuso channa, idampi tassa bhagavato sāsanaṃ 4, niccakappaṃ manasi kātabbaṃ – ‘nissitassa calitaṃ, anissitassa calitaṃ natthi. Calite asati passaddhi, passaddhiyā sati nati na hoti. Natiyā asati āgatigati na hoti. Āgatigatiyā asati cutūpapāto na hoti. Cutūpapāte asati nevidha na huraṃ na ubhayamantarena. Esevanto dukkhassā’’’ti. Atha kho āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahācundo āyasmantaṃ channaṃ iminā ovādena ovaditvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu.
੩੯੪. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਨੋ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਚ ਮਹਾਚੁਨ੍ਦੇ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰੇਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਛਨ੍ਨੇਨ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰਿਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਗਤਿ, ਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨਨੁ ਤੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਛਨ੍ਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾਯੇવ ਅਨੁਪવਜ੍ਜਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਬ੍ਬਜਿਰਂ 5 ਨਾਮ વਜ੍ਜਿਗਾਮੋ। ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਤੋ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਕੁਲਾਨਿ ਸੁਹਜ੍ਜਕੁਲਾਨਿ ਉਪવਜ੍ਜਕੁਲਾਨੀ’’ਤਿ। ‘‘ਹੋਨ੍ਤਿ 6 ਹੇਤੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮਿਤ੍ਤਕੁਲਾਨਿ ਸੁਹਜ੍ਜਕੁਲਾਨਿ ਉਪવਜ੍ਜਕੁਲਾਨਿ। ਨਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ‘ਸਉਪવਜ੍ਜੋ’ਤਿ વਦਾਮਿ। ਯੋ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਇਮਞ੍ਚ ਕਾਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਕਾਯਂ ਉਪਾਦਿਯਤਿ ਤਮਹਂ ‘ਸਉਪવਜ੍ਜੋ’ਤਿ વਦਾਮਿ। ਤਂ ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਤ੍ਥਿ। ‘ਅਨੁਪવਜ੍ਜੋ ਛਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰੇਸੀ’ਤਿ ਏવਮੇਤਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ।
394. Atha kho āyasmā channo acirapakkante āyasmante ca sāriputte āyasmante ca mahācunde satthaṃ āharesi. Atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmatā, bhante, channena satthaṃ āharitaṃ. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Nanu te, sāriputta, channena bhikkhunā sammukhāyeva anupavajjatā byākatā’’ti? ‘‘Atthi, bhante, pubbajiraṃ 7 nāma vajjigāmo. Tatthāyasmato channassa mittakulāni suhajjakulāni upavajjakulānī’’ti. ‘‘Honti 8 hete, sāriputta, channassa bhikkhuno mittakulāni suhajjakulāni upavajjakulāni. Nāhaṃ, sāriputta, ettāvatā ‘saupavajjo’ti vadāmi. Yo kho, sāriputta, imañca kāyaṃ nikkhipati aññañca kāyaṃ upādiyati tamahaṃ ‘saupavajjo’ti vadāmi. Taṃ channassa bhikkhuno natthi. ‘Anupavajjo channo bhikkhu satthaṃ āharesī’ti evametaṃ, sāriputta, dhārehī’’ti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā sāriputto bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
ਛਨ੍ਨੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦੁਤਿਯਂ।
Channovādasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੨. ਛਨ੍ਨੋવਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Channovādasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੨. ਛਨ੍ਨੋવਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Channovādasuttavaṇṇanā
