| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
२. छन्नोवादसुत्तवण्णना
2. Channovādasuttavaṇṇanā
३८९. एवं मे सुतन्ति छन्नोवादसुत्तं। तत्थ छन्नोति एवंनामको थेरो, न अभिनिक्खमनं निक्खन्तत्थेरो। पटिसल्लानाति फलसमापत्तितो। गिलानपुच्छकाति गिलानुपट्ठानं नाम बुद्धवण्णितं, तस्मा एवमाह। सत्थन्ति जीवितहारकसत्थं। नावकङ्खामीति इच्छामि।
389.Evaṃme sutanti channovādasuttaṃ. Tattha channoti evaṃnāmako thero, na abhinikkhamanaṃ nikkhantatthero. Paṭisallānāti phalasamāpattito. Gilānapucchakāti gilānupaṭṭhānaṃ nāma buddhavaṇṇitaṃ, tasmā evamāha. Satthanti jīvitahārakasatthaṃ. Nāvakaṅkhāmīti icchāmi.
३९०. अनुपवज्जन्ति अनुप्पत्तिकं अप्पटिसन्धिकं।
390.Anupavajjanti anuppattikaṃ appaṭisandhikaṃ.
३९१. एतं ममातिआदीनि तण्हामानदिट्ठिगाहवसेन वुत्तानि। निरोधं दिस्वाति खयवयं ञत्वा। नेतं मम नेसोहमस्मि न मेसो अत्ताति समनुपस्सामीति अनिच्चं दुक्खं अनत्ताति समनुपस्सामि।
391.Etaṃ mamātiādīni taṇhāmānadiṭṭhigāhavasena vuttāni. Nirodhaṃ disvāti khayavayaṃ ñatvā. Netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti samanupassāmīti aniccaṃ dukkhaṃ anattāti samanupassāmi.
३९३. तस्माति यस्मा मारणन्तिकवेदनं अधिवासेतुं असक्कोन्तो सत्थं आहरामीति वदति, तस्मा। पुथुज्जनो आयस्मा, तेन इदम्पि मनसि करोहीति दीपेति। निच्चकप्पन्ति निच्चकालं। निस्सितस्साति तण्हादिट्ठीहि निस्सितस्स। चलितन्ति विप्फन्दितं होति। पस्सद्धीति कायचित्तपस्सद्धि, किलेसपस्सद्धि नाम होतीति अत्थो। नतीति तण्हानति। नतिया असतीति भवत्थाय आलयनिकन्तिपरियुट्ठानेसु असति। आगतिगति न होतीति पटिसन्धिवसेन आगति नाम न होति, चुतिवसेन गमनं नाम न होति। चुतूपपातोति चवनवसेन चुति, उपपज्जनवसेन उपपातो। नेविध न हुरं न उभयमन्तरेनाति नयिध लोके, न परलोके, न उभयत्थ होति। एसेवन्तो दुक्खस्साति वट्टदुक्खकिलेसदुक्खस्स अयमेव अन्तो अयं परिच्छेदो परिवटुमभावो होति। अयमेव हि एत्थ अत्थो। ये पन ‘‘न उभयमन्तरेना’’ति वचनं गहेत्वा अन्तराभवं इच्छन्ति, तेसं उत्तरं हेट्ठा वुत्तमेव।
393.Tasmāti yasmā māraṇantikavedanaṃ adhivāsetuṃ asakkonto satthaṃ āharāmīti vadati, tasmā. Puthujjano āyasmā, tena idampi manasi karohīti dīpeti. Niccakappanti niccakālaṃ. Nissitassāti taṇhādiṭṭhīhi nissitassa. Calitanti vipphanditaṃ hoti. Passaddhīti kāyacittapassaddhi, kilesapassaddhi nāma hotīti attho. Natīti taṇhānati. Natiyā asatīti bhavatthāya ālayanikantipariyuṭṭhānesu asati. Āgatigati na hotīti paṭisandhivasena āgati nāma na hoti, cutivasena gamanaṃ nāma na hoti. Cutūpapātoti cavanavasena cuti, upapajjanavasena upapāto. Nevidha na huraṃ na ubhayamantarenāti nayidha loke, na paraloke, na ubhayattha hoti. Esevanto dukkhassāti vaṭṭadukkhakilesadukkhassa ayameva anto ayaṃ paricchedo parivaṭumabhāvo hoti. Ayameva hi ettha attho. Ye pana ‘‘na ubhayamantarenā’’ti vacanaṃ gahetvā antarābhavaṃ icchanti, tesaṃ uttaraṃ heṭṭhā vuttameva.
३९४. सत्थं आहरेसीति जीवितहारकं सत्थं आहरि, कण्ठनाळिं छिन्दि। अथस्स तस्मिं खणे मरणभयं ओक्कमि, गतिनिमित्तं उपट्ठासि। सो अत्तनो पुथुज्जनभावं ञत्वा संविग्गो विपस्सनं पट्ठपेत्वा सङ्खारे परिग्गण्हन्तो अरहत्तं पत्वा समसीसी हुत्वा परिनिब्बायि। सम्मुखायेव अनुपवज्जता ब्याकताति किञ्चापि इदं थेरस्स पुथुज्जनकाले ब्याकरणं होति, एतेन पन ब्याकरणेन अनन्तरायमस्स परिनिब्बानं अहोसि। तस्मा भगवा तमेव ब्याकरणं गहेत्वा कथेसि। उपवज्जकुलानीति उपसङ्कमितब्बकुलानि। इमिना थेरो, – ‘‘भन्ते, एवं उपट्ठाकेसु च उपट्ठायिकासु च विज्जमानासु सो भिक्खु तुम्हाकं सासने परिनिब्बायिस्सती’’ति पुच्छति। अथस्स भगवा कुलेसु संसग्गाभावं दीपेन्तो होन्ति हेते सारिपुत्तातिआदिमाह। इमस्मिं किर ठाने थेरस्स कुलेसु असंसट्ठभावो पाकटो अहोसि। सेसं सब्बत्थ उत्तानमेवाति।
394.Satthaṃ āharesīti jīvitahārakaṃ satthaṃ āhari, kaṇṭhanāḷiṃ chindi. Athassa tasmiṃ khaṇe maraṇabhayaṃ okkami, gatinimittaṃ upaṭṭhāsi. So attano puthujjanabhāvaṃ ñatvā saṃviggo vipassanaṃ paṭṭhapetvā saṅkhāre pariggaṇhanto arahattaṃ patvā samasīsī hutvā parinibbāyi. Sammukhāyeva anupavajjatā byākatāti kiñcāpi idaṃ therassa puthujjanakāle byākaraṇaṃ hoti, etena pana byākaraṇena anantarāyamassa parinibbānaṃ ahosi. Tasmā bhagavā tameva byākaraṇaṃ gahetvā kathesi. Upavajjakulānīti upasaṅkamitabbakulāni. Iminā thero, – ‘‘bhante, evaṃ upaṭṭhākesu ca upaṭṭhāyikāsu ca vijjamānāsu so bhikkhu tumhākaṃ sāsane parinibbāyissatī’’ti pucchati. Athassa bhagavā kulesu saṃsaggābhāvaṃ dīpento honti hete sāriputtātiādimāha. Imasmiṃ kira ṭhāne therassa kulesu asaṃsaṭṭhabhāvo pākaṭo ahosi. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
पपञ्चसूदनिया मज्झिमनिकायट्ठकथाय
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
छन्नोवादसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Channovādasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya / २. छन्नोवादसुत्तं • 2. Channovādasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / २. छन्नोवादसुत्तवण्णना • 2. Channovādasuttavaṇṇanā
