| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
10. ඡප්‌පාණකොපමසුත්‌තං
10. Chappāṇakopamasuttaṃ
247. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො අරුගත්‌තො පක්‌කගත්‌තො සරවනං පවිසෙය්‍ය. තස්‌ස කුසකණ්‌ටකා චෙව පාදෙ විජ්‌ඣෙය්‍යුං, සරපත්‌තානි ච ගත්‌තානි 1 විලෙඛෙය්‍යුං. එවඤ්‌හි සො, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො භිය්‍යොසොමත්‌තාය තතොනිදානං දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදියෙථ. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, ඉධෙකච්‌චො භික්‌ඛු ගාමගතො වා අරඤ්‌ඤගතො වා ලභති වත්‌තාරං – ‘අයඤ්‌ච සො 2 ආයස්‌මා එවංකාරී එවංසමාචාරො අසුචිගාමකණ්‌ටකො’ති. තං කණ්‌ටකොති 3 ඉති විදිත්‌වා සංවරො ච අසංවරො ච වෙදිතබ්‌බො.
247. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso arugatto pakkagatto saravanaṃ paviseyya. Tassa kusakaṇṭakā ceva pāde vijjheyyuṃ, sarapattāni ca gattāni 4 vilekheyyuṃ. Evañhi so, bhikkhave, puriso bhiyyosomattāya tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha. Evameva kho, bhikkhave, idhekacco bhikkhu gāmagato vā araññagato vā labhati vattāraṃ – ‘ayañca so 5 āyasmā evaṃkārī evaṃsamācāro asucigāmakaṇṭako’ti. Taṃ kaṇṭakoti 6 iti viditvā saṃvaro ca asaṃvaro ca veditabbo.
‘‘කථඤ්‌ච , භික්‌ඛවෙ, අසංවරො හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා පියරූපෙ රූපෙ අධිමුච්‌චති, අප්‌පියරූපෙ රූපෙ බ්‍යාපජ්‌ජති, අනුපට්‌ඨිතකායස්‌සති ච විහරති පරිත්‌තචෙතසො. තඤ්‌ච චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං යථාභූතං නප්‌පජානාති, යත්‌ථස්‌ස තෙ උප්‌පන්‌නා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති. සොතෙන සද්‌දං සුත්‌වා… ඝානෙන ගන්‌ධං ඝායිත්‌වා… ජිව්‌හාය රසං සායිත්‌වා… කායෙන ඵොට්‌ඨබ්‌බං ඵුසිත්‌වා… මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය පියරූපෙ ධම්‌මෙ අධිමුච්‌චති, අප්‌පියරූපෙ ධම්‌මෙ බ්‍යාපජ්‌ජති, අනුපට්‌ඨිතකායස්‌සති ච විහරති පරිත්‌තචෙතසො, තඤ්‌ච චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං යථාභූතං නප්‌පජානාති, යත්‌ථස්‌ස තෙ උප්‌පන්‌නා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති.
‘‘Kathañca , bhikkhave, asaṃvaro hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො ඡප්‌පාණකෙ ගහෙත්‌වා නානාවිසයෙ නානාගොචරෙ දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධෙය්‍ය. අහිං ගහෙත්‌වා දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධෙය්‍ය. සුසුමාරං 7 ගහෙත්‌වා දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධෙය්‍ය. පක්‌ඛිං ගහෙත්‌වා දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධෙය්‍ය. කුක්‌කුරං ගහෙත්‌වා දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධෙය්‍ය . සිඞ්‌ගාලං ගහෙත්‌වා දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධෙය්‍ය. මක්‌කටං ගහෙත්‌වා දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධෙය්‍ය. දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධිත්‌වා මජ්‌ඣෙ ගණ්‌ඨිං කරිත්‌වා ඔස්‌සජ්‌ජෙය්‍ය. අථ ඛො, තෙ, භික්‌ඛවෙ , ඡප්‌පාණකා නානාවිසයා නානාගොචරා සකං සකං ගොචරවිසයං ආවිඤ්‌ඡෙය්‍යුං 8 – අහි ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘වම්‌මිකං පවෙක්‌ඛාමී’ති, සුසුමාරො ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘උදකං පවෙක්‌ඛාමී’ති, පක්‌ඛී ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘ආකාසං ඩෙස්‌සාමී’ති, කුක්‌කුරො ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘ගාමං පවෙක්‌ඛාමී’ති, සිඞ්‌ගාලො ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘සීවථිකං 9 පවෙක්‌ඛාමී’ති, මක්‌කටො ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘වනං පවෙක්‌ඛාමී’ති. යදා ඛො තෙ, භික්‌ඛවෙ, ඡප්‌පාණකා ඣත්‌තා අස්‌සු කිලන්‌තා, අථ ඛො යො නෙසං පාණකානං බලවතරො අස්‌ස තස්‌ස තෙ අනුවත්‌තෙය්‍යුං, අනුවිධායෙය්‍යුං වසං ගච්‌ඡෙය්‍යුං. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, යස්‌ස කස්‌සචි භික්‌ඛුනො කායගතාසති අභාවිතා අබහුලීකතා, තං චක්‌ඛු ආවිඤ්‌ඡති මනාපියෙසු රූපෙසු, අමනාපියා රූපා පටිකූලා හොන්‌ති…පෙ.… මනො ආවිඤ්‌ඡති මනාපියෙසු ධම්‌මෙසු, අමනාපියා ධම්‌මා පටිකූලා හොන්‌ති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, අසංවරො හොති.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso chappāṇake gahetvā nānāvisaye nānāgocare daḷhāya rajjuyā bandheyya. Ahiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Susumāraṃ 10 gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Pakkhiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Kukkuraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya . Siṅgālaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Makkaṭaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Daḷhāya rajjuyā bandhitvā majjhe gaṇṭhiṃ karitvā ossajjeyya. Atha kho, te, bhikkhave , chappāṇakā nānāvisayā nānāgocarā sakaṃ sakaṃ gocaravisayaṃ āviñcheyyuṃ 11 – ahi āviñcheyya ‘vammikaṃ pavekkhāmī’ti, susumāro āviñcheyya ‘udakaṃ pavekkhāmī’ti, pakkhī āviñcheyya ‘ākāsaṃ ḍessāmī’ti, kukkuro āviñcheyya ‘gāmaṃ pavekkhāmī’ti, siṅgālo āviñcheyya ‘sīvathikaṃ 12 pavekkhāmī’ti, makkaṭo āviñcheyya ‘vanaṃ pavekkhāmī’ti. Yadā kho te, bhikkhave, chappāṇakā jhattā assu kilantā, atha kho yo nesaṃ pāṇakānaṃ balavataro assa tassa te anuvatteyyuṃ, anuvidhāyeyyuṃ vasaṃ gaccheyyuṃ. Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci bhikkhuno kāyagatāsati abhāvitā abahulīkatā, taṃ cakkhu āviñchati manāpiyesu rūpesu, amanāpiyā rūpā paṭikūlā honti…pe… mano āviñchati manāpiyesu dhammesu, amanāpiyā dhammā paṭikūlā honti. Evaṃ kho, bhikkhave, asaṃvaro hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, සංවරො හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා පියරූපෙ රූපෙ නාධිමුච්‌චති, අප්‌පියරූපෙ රූපෙ න බ්‍යාපජ්‌ජති, උපට්‌ඨිතකායස්‌සති ච විහරති අප්‌පමාණචෙතසො, තඤ්‌ච චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං යථාභූතං පජානාති, යත්‌ථස්‌ස තෙ උප්‌පන්‌නා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති…පෙ.… ජිව්‌හා රසං සායිත්‌වා…පෙ.… මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය පියරූපෙ ධම්‌මෙ නාධිමුච්‌චති, අප්‌පියරූපෙ ධම්‌මෙ න බ්‍යාපජ්‌ජති, උපට්‌ඨිතකායස්‌සති ච විහරති අප්‌පමාණචෙතසො, තඤ්‌ච චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං යථාභූතං පජානාති යත්‌ථස්‌ස තෙ උප්‌පන්‌නා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අපරිසෙසා නිරුජ්‌ඣන්‌ති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, saṃvaro hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti…pe… jivhā rasaṃ sāyitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො ඡප්‌පාණකෙ ගහෙත්‌වා නානාවිසයෙ නානාගොචරෙ දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධෙය්‍ය. අහිං ගහෙත්‌වා දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධෙය්‍ය. සුසුමාරං ගහෙත්‌වා දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධෙය්‍ය. පක්‌ඛිං ගහෙත්‌වා…පෙ.… කුක්‌කුරං ගහෙත්‌වා… සිඞ්‌ගාලං ගහෙත්‌වා… මක්‌කටං ගහෙත්‌වා දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධෙය්‍ය. දළ්‌හාය රජ්‌ජුයා බන්‌ධිත්‌වා දළ්‌හෙ ඛීලෙ වා ථම්‌භෙ වා උපනිබන්‌ධෙය්‍ය. අථ ඛො තෙ, භික්‌ඛවෙ, ඡප්‌පාණකා නානාවිසයා නානාගොචරා සකං සකං ගොචරවිසයං ආවිඤ්‌ඡෙය්‍යුං – අහි ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘වම්‌මිකං පවෙක්‌ඛාමී’ති, සුසුමාරො ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘උදකං පවෙක්‌ඛාමී’ති, පක්‌ඛී ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘ආකාසං ඩෙස්‌සාමී’ති, කුක්‌කුරො ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘ගාමං පවෙක්‌ඛාමී’ති, සිඞ්‌ගාලො ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘සීවථිකං පවෙක්‌ඛාමී’ති, මක්‌කටො ආවිඤ්‌ඡෙය්‍ය ‘වනං පවෙක්‌ඛාමී’ති . යදා ඛො තෙ, භික්‌ඛවෙ, ඡප්‌පාණකා ඣත්‌තා අස්‌සු කිලන්‌තා , අථ තමෙව ඛීලං වා ථම්‌භං වා උපතිට්‌ඨෙය්‍යුං, උපනිසීදෙය්‍යුං, උපනිපජ්‌ජෙය්‍යුං. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, යස්‌ස කස්‌සචි භික්‌ඛුනො කායගතාසති භාවිතා බහුලීකතා, තං චක්‌ඛු නාවිඤ්‌ඡති මනාපියෙසු රූපෙසු, අමනාපියා රූපා නප්‌පටිකූලා හොන්‌ති…පෙ.… ජිව්‌හා නාවිඤ්‌ඡති මනාපියෙසු රසෙසු…පෙ.… මනො නාවිඤ්‌ඡති මනාපියෙසු ධම්‌මෙසු, අමනාපියා ධම්‌මා නප්‌පටිකූලා හොන්‌ති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, සංවරො හොති.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso chappāṇake gahetvā nānāvisaye nānāgocare daḷhāya rajjuyā bandheyya. Ahiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Susumāraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Pakkhiṃ gahetvā…pe… kukkuraṃ gahetvā… siṅgālaṃ gahetvā… makkaṭaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya. Daḷhāya rajjuyā bandhitvā daḷhe khīle vā thambhe vā upanibandheyya. Atha kho te, bhikkhave, chappāṇakā nānāvisayā nānāgocarā sakaṃ sakaṃ gocaravisayaṃ āviñcheyyuṃ – ahi āviñcheyya ‘vammikaṃ pavekkhāmī’ti, susumāro āviñcheyya ‘udakaṃ pavekkhāmī’ti, pakkhī āviñcheyya ‘ākāsaṃ ḍessāmī’ti, kukkuro āviñcheyya ‘gāmaṃ pavekkhāmī’ti, siṅgālo āviñcheyya ‘sīvathikaṃ pavekkhāmī’ti, makkaṭo āviñcheyya ‘vanaṃ pavekkhāmī’ti . Yadā kho te, bhikkhave, chappāṇakā jhattā assu kilantā , atha tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upatiṭṭheyyuṃ, upanisīdeyyuṃ, upanipajjeyyuṃ. Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci bhikkhuno kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, taṃ cakkhu nāviñchati manāpiyesu rūpesu, amanāpiyā rūpā nappaṭikūlā honti…pe… jivhā nāviñchati manāpiyesu rasesu…pe… mano nāviñchati manāpiyesu dhammesu, amanāpiyā dhammā nappaṭikūlā honti. Evaṃ kho, bhikkhave, saṃvaro hoti.
‘‘‘දළ්‌හෙ ඛීලෙ වා ථම්‌භෙ වා’ති ඛො, භික්‌ඛවෙ, කායගතාය සතියා එතං අධිවචනං. තස්‌මාතිහ වො, භික්‌ඛවෙ, එවං සික්‌ඛිතබ්‌බං – ‘කායගතා නො සති භාවිතා භවිස්‌සති බහුලීකතා යානීකතා වත්‌ථුකතා අනුට්‌ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්‌ධා’ති. එවඤ්‌හි ඛො, භික්‌ඛවෙ, සික්‌ඛිතබ්‌බ’’න්‌ති. දසමං.
‘‘‘Daḷhe khīle vā thambhe vā’ti kho, bhikkhave, kāyagatāya satiyā etaṃ adhivacanaṃ. Tasmātiha vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘kāyagatā no sati bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā’ti. Evañhi kho, bhikkhave, sikkhitabba’’nti. Dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 10. ඡප්‌පාණකොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 10. ඡප්‌පාණකොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā
