| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
១០. ឆប្បាណកោបមសុត្តវណ្ណនា
10. Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā
២៤៧. ទសមេ អរុគត្តោតិ វណសរីរោ។ តេសំយេវ អរូនំ បក្កត្តា បក្កគត្តោ។ សរវនន្តិ កណ្ឌវនំ។ ឯវមេវ ខោតិ អរុគត្តោ បុរិសោ វិយ ទុស្សីលបុគ្គលោ វេទិតព្ពោ។ តស្ស កុសកណ្ដកេហិ វិទ្ធស្ស សរបត្តេហិ ច អសិធារូបមេហិ វិលិខិតគត្តស្ស ភិយ្យោសោមត្តាយ ទុក្ខទោមនស្សំ វិយ តត្ថ តត្ថ សព្រហ្មចារីហិ ‘‘អយំ សោ ឥមេសញ្ច ឥមេសញ្ច កម្មានំ ការកោ’’តិ វុច្ចមានស្ស ឧប្បជ្ជនទុក្ខំ វេទិតព្ពំ។
247. Dasame arugattoti vaṇasarīro. Tesaṃyeva arūnaṃ pakkattā pakkagatto. Saravananti kaṇḍavanaṃ. Evameva khoti arugatto puriso viya dussīlapuggalo veditabbo. Tassa kusakaṇṭakehi viddhassa sarapattehi ca asidhārūpamehi vilikhitagattassa bhiyyosomattāya dukkhadomanassaṃ viya tattha tattha sabrahmacārīhi ‘‘ayaṃ so imesañca imesañca kammānaṃ kārako’’ti vuccamānassa uppajjanadukkhaṃ veditabbaṃ.
លភតិ វត្តារន្តិ លភតិ ចោទកំ។ ឯវំការីតិ ឯវរូបានំ វេជ្ជកម្មទូតកម្មាទីនំ ការកោ។ ឯវំសមាចារោតិ វិធវា គោចរាទិវសេន ឯវរូបគោចរោ។ អសុចិគាមកណ្ដកោតិ អសុទ្ធដ្ឋេន អសុចិ, គាមវាសីនំ វិជ្ឈនដ្ឋេន កណ្ដកោតិ គាមកណ្ដកោ។
Labhati vattāranti labhati codakaṃ. Evaṃkārīti evarūpānaṃ vejjakammadūtakammādīnaṃ kārako. Evaṃsamācāroti vidhavā gocarādivasena evarūpagocaro. Asucigāmakaṇṭakoti asuddhaṭṭhena asuci, gāmavāsīnaṃ vijjhanaṭṭhena kaṇṭakoti gāmakaṇṭako.
បក្ខិន្តិ ហត្ថិសោណ្ឌសកុណំ។ ឱស្សជ្ជេយ្យាតិ វិស្សជ្ជេយ្យ។ អាវិញ្ឆេយ្យុន្តិ អាកឌ្ឍេយ្យុំ។ បវេក្ខាមីតិ បវិសិស្សាមិ។ អាកាសំ ឌេស្សាមីតិ អាកាសំ ឧប្បតិស្សាមិ។
Pakkhinti hatthisoṇḍasakuṇaṃ. Ossajjeyyāti vissajjeyya. Āviñcheyyunti ākaḍḍheyyuṃ. Pavekkhāmīti pavisissāmi. Ākāsaṃ ḍessāmīti ākāsaṃ uppatissāmi.
ឯតេសុ បន អហិ ‘‘ភោគេហិ មណ្ឌលំ ពន្ធិត្វា សុបិស្សាមី’’តិ វម្មិកំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ។ សុសុមារោ ‘‘ទូរេ ពិលំ បវិសិត្វា និបជ្ជិស្សាមី’’តិ ឧទកំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ។ បក្ខី ‘‘អជដាកាសេ សុខំ វិចរិស្សាមី’’តិ អាកាសំ ឌេតុកាមោ ហោតិ។ កុក្កុរោ ‘‘ឧទ្ធនដ្ឋានេ ឆារិកំ ព្យូហិត្វា ឧសុមំ គណ្ហន្តោ និបជ្ជិស្សាមី’’តិ គាមំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ។ សិង្គាលោ ‘‘មនុស្សមំសំ ខាទិត្វា បិដ្ឋិំ បសារេត្វា សយិស្សាមី’’តិ អាមកសុសានំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ។ មក្កដោ ‘‘ឧច្ចេ រុក្ខេ អភិរុហិត្វា ទិសាទិសំ បក្ខន្ទិស្សាមី’’តិ វនំ បវិសិតុកាមោ ហោតិ។
Etesu pana ahi ‘‘bhogehi maṇḍalaṃ bandhitvā supissāmī’’ti vammikaṃ pavisitukāmo hoti. Susumāro ‘‘dūre bilaṃ pavisitvā nipajjissāmī’’ti udakaṃ pavisitukāmo hoti. Pakkhī ‘‘ajaṭākāse sukhaṃ vicarissāmī’’ti ākāsaṃ ḍetukāmo hoti. Kukkuro ‘‘uddhanaṭṭhāne chārikaṃ byūhitvā usumaṃ gaṇhanto nipajjissāmī’’ti gāmaṃ pavisitukāmo hoti. Siṅgālo ‘‘manussamaṃsaṃ khāditvā piṭṭhiṃ pasāretvā sayissāmī’’ti āmakasusānaṃ pavisitukāmo hoti. Makkaṭo ‘‘ucce rukkhe abhiruhitvā disādisaṃ pakkhandissāmī’’ti vanaṃ pavisitukāmo hoti.
អនុវិធាយេយ្យុន្តិ អនុគច្ឆេយ្យុំ, អនុវិធិយេយ្យុន្តិបិ បាឋោ, អនុវិធានំ អាបជ្ជេយ្យុន្តិ អត្ថោ។ យត្ថ សោ យាតិ, តត្ថេវ គច្ឆេយ្យុន្តិ វុត្តំ ហោតិ។ ឯវមេវាតិ ឯត្ថ ឆ បាណកា វិយ ឆាយតនានិ ទដ្ឋព្ពានិ, ទឡ្ហរជ្ជុ វិយ តណ្ហា, មជ្ឈេ គណ្ឋិ វិយ អវិជ្ជា។ យស្មិំ យស្មិំ ទ្វារេ អារម្មណំ ពលវំ ហោតិ, តំ តំ អាយតនំ តស្មិំ តស្មិំ អារម្មណេ អាវិញ្ឆតិ។
Anuvidhāyeyyunti anugaccheyyuṃ, anuvidhiyeyyuntipi pāṭho, anuvidhānaṃ āpajjeyyunti attho. Yattha so yāti, tattheva gaccheyyunti vuttaṃ hoti. Evamevāti ettha cha pāṇakā viya chāyatanāni daṭṭhabbāni, daḷharajju viya taṇhā, majjhe gaṇṭhi viya avijjā. Yasmiṃ yasmiṃ dvāre ārammaṇaṃ balavaṃ hoti, taṃ taṃ āyatanaṃ tasmiṃ tasmiṃ ārammaṇe āviñchati.
ឥមំ បន ឧបមំ ភគវា សរិក្ខកេន វា អាហរេយ្យ អាយតនានំ វា នានត្តទស្សនវសេន។ តត្ថ សរិក្ខកេន តាវ វិសុំ អប្បនាកិច្ចំ នត្ថិ, បាឡិយំយេវ អប្បិតា។ អាយតនានំ នានត្តទស្សនេន បន អយំ អប្បនា – អហិ នាមេស ពហិ សិត្តសម្មដ្ឋេ ឋានេ នាភិរមតិ, សង្ការដ្ឋានតិណបណ្ណគហនវម្មិកានិយេវ បន បវិសិត្វា និបន្នកាលេ អភិរមតិ, ឯកគ្គតំ អាបជ្ជតិ។ ឯវមេវ ចក្ខុបេតំ វិសមជ្ឈាសយំ, មដ្ឋាសុ សុវណ្ណភិត្តិអាទីសុ នាភិរមតិ, ឱលោកេតុម្បិ ន ឥច្ឆតិ, រូបចិត្តបុប្ផលតាទិវិចិត្តេសុយេវ បន អភិរមតិ។ តាទិសេសុ ហិ ឋានេសុ ចក្ខុម្ហិ អប្បហោន្តេ មុខម្បិ វិវរិត្វា ឱលោកេតុកាមោ ហោតិ។
Imaṃ pana upamaṃ bhagavā sarikkhakena vā āhareyya āyatanānaṃ vā nānattadassanavasena. Tattha sarikkhakena tāva visuṃ appanākiccaṃ natthi, pāḷiyaṃyeva appitā. Āyatanānaṃ nānattadassanena pana ayaṃ appanā – ahi nāmesa bahi sittasammaṭṭhe ṭhāne nābhiramati, saṅkāraṭṭhānatiṇapaṇṇagahanavammikāniyeva pana pavisitvā nipannakāle abhiramati, ekaggataṃ āpajjati. Evameva cakkhupetaṃ visamajjhāsayaṃ, maṭṭhāsu suvaṇṇabhittiādīsu nābhiramati, oloketumpi na icchati, rūpacittapupphalatādivicittesuyeva pana abhiramati. Tādisesu hi ṭhānesu cakkhumhi appahonte mukhampi vivaritvā oloketukāmo hoti.
សុសុមារោបិ ពហិ និក្ខន្តោ គហេតព្ពំ ន បស្សតិ, អក្ខិំ និមីលេត្វា ចរតិ។ យទា បន ព្យាមសតមត្តំ ឧទកំ ឱគាហិត្វា ពិលំ បវិសិត្វា និបន្នោ ហោតិ, តទា តស្ស ចិត្តំ ឯកគ្គំ ហោតិ, សុខំ សុបតិ។ ឯវមេវ សោតម្បេតំ ពិលជ្ឈាសយំ អាកាសសន្និស្សិតំ, កណ្ណច្ឆិទ្ទកូបកេយេវ អជ្ឈាសយំ ករោតិ, កណ្ណច្ឆិទ្ទាកាសោយេវ តស្ស សទ្ទសវនេ បច្ចយោ ហោតិ។ អជដាកាសោបិ វដ្ដតិយេវ។ អន្តោលេណស្មិញ្ហិ សជ្ឈាយេ កយិរមានេ ន លេណច្ឆទនំ ភិន្ទិត្វា សទ្ទោ ពហិ និក្ខមតិ, ទ្វារវាតបានឆិទ្ទេហិ បន និក្ខមិត្វា ធាតុបរម្បរា ឃដ្ដេន្តោ អាគន្ត្វា សោតបសាទំ ឃដ្ដេតិ។ អថ តស្មិំ កាលេ ‘‘អសុកំ នាម សជ្ឈាយតី’’តិ លេណបិដ្ឋេ និសិន្នា ជានន្តិ។
Susumāropi bahi nikkhanto gahetabbaṃ na passati, akkhiṃ nimīletvā carati. Yadā pana byāmasatamattaṃ udakaṃ ogāhitvā bilaṃ pavisitvā nipanno hoti, tadā tassa cittaṃ ekaggaṃ hoti, sukhaṃ supati. Evameva sotampetaṃ bilajjhāsayaṃ ākāsasannissitaṃ, kaṇṇacchiddakūpakeyeva ajjhāsayaṃ karoti, kaṇṇacchiddākāsoyeva tassa saddasavane paccayo hoti. Ajaṭākāsopi vaṭṭatiyeva. Antoleṇasmiñhi sajjhāye kayiramāne na leṇacchadanaṃ bhinditvā saddo bahi nikkhamati, dvāravātapānachiddehi pana nikkhamitvā dhātuparamparā ghaṭṭento āgantvā sotapasādaṃ ghaṭṭeti. Atha tasmiṃ kāle ‘‘asukaṃ nāma sajjhāyatī’’ti leṇapiṭṭhe nisinnā jānanti.
ឯវំ សន្តេ សម្បត្តគោចរតា ហោតិ, កិំ បនេតំ សម្បត្តគោចរន្តិ? អាម សម្បត្តគោចរំ។ យទិ ឯវំ ទូរេ ភេរិអាទីសុ វជ្ជមានេសុ ‘‘ទូរេ សទ្ទោ’’តិ ជាននំ ន ភវេយ្យាតិ។ នោ ន ភវតិ។ សោតបសាទស្មិញ្ហិ ឃដ្ដិតេ ‘‘ទូរេ សទ្ទោ, អាសន្នេ សទ្ទោ, បរតីរេ ឱរិមតីរេ’’តិ តថា តថា ជាននាការោ ហោតិ, ធម្មតា ឯសាតិ។ កិំ ឯតាយ ធម្មតាយ? យតោ យតោ ឆិទ្ទំ, តតោ តតោ សវនំ ហោតិ ចន្ទិមសូរិយាទីនំ ទស្សនំ វិយាតិ អសម្បត្តគោចរមេវេតំ។
Evaṃ sante sampattagocaratā hoti, kiṃ panetaṃ sampattagocaranti? Āma sampattagocaraṃ. Yadi evaṃ dūre bheriādīsu vajjamānesu ‘‘dūre saddo’’ti jānanaṃ na bhaveyyāti. No na bhavati. Sotapasādasmiñhi ghaṭṭite ‘‘dūre saddo, āsanne saddo, paratīre orimatīre’’ti tathā tathā jānanākāro hoti, dhammatā esāti. Kiṃ etāya dhammatāya? Yato yato chiddaṃ, tato tato savanaṃ hoti candimasūriyādīnaṃ dassanaṃ viyāti asampattagocaramevetaṃ.
បក្ខីបិ រុក្ខេ វា ភូមិយំ វា ន រមតិ។ យទា បន ឯកំ វា ទ្វេ វា លេឌ្ឌុបាតេ អតិក្កម្ម អជដាកាសំ បក្ខន្ទោ ហោតិ, តទា ឯកគ្គចិត្តតំ អាបជ្ជតិ។ ឯវមេវ ឃានម្បិ អាកាសជ្ឈាសយំ វាតូបនិស្សយគន្ធគោចរំ។ តថា ហិ គាវោ នវវុដ្ឋេ ទេវេ ភូមិំ ឃាយិត្វា ឃាយិត្វា អាកាសាភិមុខោ ហុត្វា វាតំ អាកឌ្ឍន្តិ។ អង្គុលីហិ គន្ធបិណ្ឌំ គហេត្វាបិ ច ឧបសិង្ឃនកាលេ វាតំ អនាកឌ្ឍន្តោ នេវ តស្ស គន្ធំ ជានាតិ។
Pakkhīpi rukkhe vā bhūmiyaṃ vā na ramati. Yadā pana ekaṃ vā dve vā leḍḍupāte atikkamma ajaṭākāsaṃ pakkhando hoti, tadā ekaggacittataṃ āpajjati. Evameva ghānampi ākāsajjhāsayaṃ vātūpanissayagandhagocaraṃ. Tathā hi gāvo navavuṭṭhe deve bhūmiṃ ghāyitvā ghāyitvā ākāsābhimukho hutvā vātaṃ ākaḍḍhanti. Aṅgulīhi gandhapiṇḍaṃ gahetvāpi ca upasiṅghanakāle vātaṃ anākaḍḍhanto neva tassa gandhaṃ jānāti.
កុក្កុរោបិ ពហិ ចរន្តោ ខេមដ្ឋានំ ន បស្សតិ, លេឌ្ឌុទណ្ឌាទីហិ ឧបទ្ទុតោ ហោតិ។ អន្តោគាមំ បវិសិត្វា ឧទ្ធនដ្ឋានេ ឆារិកំ ព្យូហិត្វា និបន្នស្ស បនស្ស ផាសុ ហោតិ។ ឯវមេវ ជិវ្ហាបិ គាមជ្ឈាសយា អាបោសន្និស្សិតរសារម្មណា។ តថា ហិ តិយាមរត្តិំ សមណធម្មំ កត្វាបិ បាតោវ បត្តចីវរមាទាយ គាមំ បវិសិតព្ពំ ហោតិ។ សុក្ខខាទនីយស្ស ច ន សក្កា ខេឡេន អតេមិតស្ស រសំ ជានិតុំ។
Kukkuropi bahi caranto khemaṭṭhānaṃ na passati, leḍḍudaṇḍādīhi upadduto hoti. Antogāmaṃ pavisitvā uddhanaṭṭhāne chārikaṃ byūhitvā nipannassa panassa phāsu hoti. Evameva jivhāpi gāmajjhāsayā āposannissitarasārammaṇā. Tathā hi tiyāmarattiṃ samaṇadhammaṃ katvāpi pātova pattacīvaramādāya gāmaṃ pavisitabbaṃ hoti. Sukkhakhādanīyassa ca na sakkā kheḷena atemitassa rasaṃ jānituṃ.
សិង្គាលោបិ ពហិ ចរន្តោ រតិំ ន វិន្ទតិ, អាមកសុសានេ មនុស្សមំសំ ខាទិត្វា និបន្នស្សេវ បនស្ស ផាសុ ហោតិ។ ឯវមេវ កាយោបិ ឧបាទិណ្ណកជ្ឈាសយោ បថវីសន្និស្សិតផោដ្ឋព្ពារម្មណោ។ តថា ហិ អញ្ញំ ឧបាទិណ្ណកំ អលភមានា សត្តា អត្តនោវ ហត្ថតលេ សីសំ កត្វា និបជ្ជន្តិ។ អជ្ឈត្តិកពាហិរា ចស្ស បថវី អារម្មណគ្គហណេ បច្ចយោ ហោតិ។ សុសន្ថតស្សាបិ ហិ សយនស្ស ហេដ្ឋាឋិតានម្បិ វា ផលកានំ ន សក្កា អនិសីទន្តេន វា អនុប្បីឡន្តេន វា ថទ្ធមុទុភាវោ ជានិតុន្តិ អជ្ឈត្តិកពាហិរា បថវី ឯតស្ស ផោដ្ឋព្ពជាននេ បច្ចយោ ហោតិ។
Siṅgālopi bahi caranto ratiṃ na vindati, āmakasusāne manussamaṃsaṃ khāditvā nipannasseva panassa phāsu hoti. Evameva kāyopi upādiṇṇakajjhāsayo pathavīsannissitaphoṭṭhabbārammaṇo. Tathā hi aññaṃ upādiṇṇakaṃ alabhamānā sattā attanova hatthatale sīsaṃ katvā nipajjanti. Ajjhattikabāhirā cassa pathavī ārammaṇaggahaṇe paccayo hoti. Susanthatassāpi hi sayanassa heṭṭhāṭhitānampi vā phalakānaṃ na sakkā anisīdantena vā anuppīḷantena vā thaddhamudubhāvo jānitunti ajjhattikabāhirā pathavī etassa phoṭṭhabbajānane paccayo hoti.
មក្កដោបិ ភូមិយំ វិចរន្តោ នាភិរមតិ, ហត្ថសតុព្ពេធំ បនស្ស រុក្ខំ អារុយ្ហ វិដបបិដ្ឋេ និសីទិត្វា ទិសាវិទិសា ឱលោកេន្តស្សេវ ផាសុកោ ហោតិ។ ឯវំ មនោបិ នានជ្ឈាសយោ ភវង្គបច្ចយោ, ទិដ្ឋបុព្ពេបិ នានារម្មណជ្ឈាសយំ ករោតិយេវ មូលភវង្គំ បនស្ស បច្ចយោ ហោតីតិ អយមេត្ថ សង្ខេបោ, វិត្ថារេន បន អាយតនានំ នានត្តំ វិសុទ្ធិមគ្គេ អាយតននិទ្ទេសេ វុត្តមេវ។
Makkaṭopi bhūmiyaṃ vicaranto nābhiramati, hatthasatubbedhaṃ panassa rukkhaṃ āruyha viṭapapiṭṭhe nisīditvā disāvidisā olokentasseva phāsuko hoti. Evaṃ manopi nānajjhāsayo bhavaṅgapaccayo, diṭṭhapubbepi nānārammaṇajjhāsayaṃ karotiyeva mūlabhavaṅgaṃ panassa paccayo hotīti ayamettha saṅkhepo, vitthārena pana āyatanānaṃ nānattaṃ visuddhimagge āyatananiddese vuttameva.
តំ ចក្ខុ នាវិញ្ឆតីតិ តណ្ហារជ្ជុកានំ អាយតនបាណកានំ កាយគតាសតិថម្ភេ ពទ្ធានំ និព្ពិសេវនភាវំ អាបន្នត្តា នាកឌ្ឍតីតិ ឥមស្មិំ សុត្តេ បុព្ពភាគវិបស្សនាវ កថិតា។
Taṃ cakkhu nāviñchatīti taṇhārajjukānaṃ āyatanapāṇakānaṃ kāyagatāsatithambhe baddhānaṃ nibbisevanabhāvaṃ āpannattā nākaḍḍhatīti imasmiṃ sutte pubbabhāgavipassanāva kathitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១០. ឆប្បាណកោបមសុត្តំ • 10. Chappāṇakopamasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១០. ឆប្បាណកោបមសុត្តវណ្ណនា • 10. Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā
