| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
១០. ឆប្បាណកោបមសុត្តវណ្ណនា
10. Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā
២៤៧. វណសរីរោតិ វណិតសរីរោ។ បក្កត្តាតិ កុថិតត្តា។ សរទណ្ឌេសុ សរសមញ្ញាតិ កណ្ឌ-សទ្ទោ សរបរិយាយោតិ អាហ – ‘‘សរវនន្តិ កណ្ឌវន’’ន្តិ។ អរុគត្តោ…បេ.… វេទិតព្ពោ គុណសរីរស្ស ខណ្ឌឆិទ្ទសីលាទីហិ ហេដ្ឋា មជ្ឈេ ឧបរិភាគេ ច ភេទវិសមច្ឆិន្នវិការទោសត្តា។ ឯត្ថ កុសា ‘‘កណ្ដកា’’តិ អធិប្បេតា កណ្ដកសទិសត្តា, កុសតិណានំ ឯវ វា វុត្តាការបទេសោ ‘‘កុសកណ្ដកោ’’តិ វុត្តោ។
247.Vaṇasarīroti vaṇitasarīro. Pakkattāti kuthitattā. Saradaṇḍesu sarasamaññāti kaṇḍa-saddo sarapariyāyoti āha – ‘‘saravananti kaṇḍavana’’nti. Arugatto…pe… veditabbo guṇasarīrassa khaṇḍachiddasīlādīhi heṭṭhā majjhe uparibhāge ca bhedavisamacchinnavikāradosattā. Ettha kusā ‘‘kaṇṭakā’’ti adhippetā kaṇṭakasadisattā, kusatiṇānaṃ eva vā vuttākārapadeso ‘‘kusakaṇṭako’’ti vutto.
គាមវាសីនំ វិជ្ឈនដ្ឋេនាតិ នារហោវ ហុត្វា តេសំ ការានំ បដិគ្គហណវសេន បីឡនដ្ឋេន។
Gāmavāsīnaṃ vijjhanaṭṭhenāti nārahova hutvā tesaṃ kārānaṃ paṭiggahaṇavasena pīḷanaṭṭhena.
បក្ខិន្តិ ហត្ថិលិង្គសកុណំ។ តស្ស កិរ ហត្ថិសោណ្ឌសទិសំ មុខំ, តស្មា ‘‘ហត្ថិសោណ្ឌសកុណ’’ន្តិ វុត្តំ។ វិស្សជ្ជេយ្យាតិ រជ្ជុយា យថាពទ្ធំ ឯវ វិស្សជ្ជេយ្យ។
Pakkhinti hatthiliṅgasakuṇaṃ. Tassa kira hatthisoṇḍasadisaṃ mukhaṃ, tasmā ‘‘hatthisoṇḍasakuṇa’’nti vuttaṃ. Vissajjeyyāti rajjuyā yathābaddhaṃ eva vissajjeyya.
ភោគេហីតិ អត្តនោ សរីរភោគេហិ។ មណ្ឌលំ ពន្ធិត្វាតិ យថា សរីរំ មណ្ឌលាការេន តិដ្ឋតិ, ឯវំ កត្វា។ សុបិស្សាមីតិ និទ្ទំ ឱក្កមិស្សាមិ។ ឌេតុកាមោតិ ឧប្បតិតុកាមោ។ ទិសា ទិសន្តិ ទិសតោ ទិសំ។
Bhogehīti attano sarīrabhogehi. Maṇḍalaṃ bandhitvāti yathā sarīraṃ maṇḍalākārena tiṭṭhati, evaṃ katvā. Supissāmīti niddaṃ okkamissāmi. Ḍetukāmoti uppatitukāmo. Disā disanti disato disaṃ.
ឆ បាណកា វិយ ឆ អាយតនានិ នានជ្ឈាសយត្តា, នានជ្ឈាសយតា ច នេសំ នានាវិសយនិន្នតាយ ទដ្ឋព្ពា។ ទឡ្ហរជ្ជុ វិយ តណ្ហា តេសំ ពន្ធនតោ។ មជ្ឈេ គណ្ឋិ វិយ អវិជ្ជា ពន្ធនស្ស ទុព្ពិនិម្មោចនហេតុតោ។ អារម្មណំ ពលវំ ហោតិ មនុញ្ញភាវេន ចេវ តត្ថ តណ្ហាភិនិវេសស្ស ទឡ្ហភាវេន ច។
Cha pāṇakā viya cha āyatanāni nānajjhāsayattā, nānajjhāsayatā ca nesaṃ nānāvisayaninnatāya daṭṭhabbā. Daḷharajju viya taṇhā tesaṃ bandhanato. Majjhe gaṇṭhi viya avijjā bandhanassa dubbinimmocanahetuto. Ārammaṇaṃ balavaṃ hoti manuññabhāvena ceva tattha taṇhābhinivesassa daḷhabhāvena ca.
សរិក្ខកេន វា ឧបមាយ អាហរណបក្ខេ។ អប្បនាតិ សំសន្ទនា។ បាឡិយំយេវ អប្បិតា ឧបមា ‘‘ឯវមេវ ខោ’’តិអាទិនា។ រូបចិត្តាទិវិសមនិន្នត្តា ចក្ខុស្ស វិសមជ្ឈាសយតា។ ឯស នយោ សេសេសុបិ។
Sarikkhakena vā upamāya āharaṇapakkhe. Appanāti saṃsandanā. Pāḷiyaṃyeva appitā upamā ‘‘evameva kho’’tiādinā. Rūpacittādivisamaninnattā cakkhussa visamajjhāsayatā. Esa nayo sesesupi.
កណ្ណច្ឆិទ្ទកូបកេតិ កណ្ណច្ឆិទ្ទសញ្ញិតេ អាវាដេ។ តស្សាតិ សោតស្ស។ បច្ចយោ ហោតីតិ ឧបនិស្សយោ ហោតិ តេន វិនា សទ្ទគ្គហណស្ស អភាវតោ។ ‘‘អជដាកាសោបិ វដ្ដតិ ឯវា’’តិ វត្វា តស្ស បច្ចយភាវំ ទស្សេតុំ ‘‘អន្តោលេណស្មិ’’ន្តិអាទិ វុត្តំ។ ធាតុបរម្បរា ឃដ្ដេន្តោតិ ភូតបរម្បរាសង្ឃដ្ដេន្តោ។
Kaṇṇacchiddakūpaketi kaṇṇacchiddasaññite āvāṭe. Tassāti sotassa. Paccayo hotīti upanissayo hoti tena vinā saddaggahaṇassa abhāvato. ‘‘Ajaṭākāsopi vaṭṭati evā’’ti vatvā tassa paccayabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘antoleṇasmi’’ntiādi vuttaṃ. Dhātuparamparā ghaṭṭentoti bhūtaparamparāsaṅghaṭṭento.
ឯវំ សន្តេតិ ឯវំ ភូតបរម្បរាវសេន សទ្ទេ សោតបថមាគច្ឆន្តេ។ សម្បត្តគោចរតា ហោតិ សោតស្ស។ ឃានាទីនំ វិយ ‘‘ទូរេ សទ្ទោ’’តិ ជាននំ ន សម្ភវេយ្យ សម្បត្តគាហិភាវតោ។ តថា តថា ជាននាការោ ហោតិ មនោវិញ្ញាណស្ស គហណាការវិសេសតោ។ សោតវិញ្ញាណប្បវត្តិ បន ឧភយត្ថ សមានាវ។ ទូរេ ឋិតោបិ សទ្ទោ តាទិសេ ឋានេ បដិឃោសាទីនំ បច្ចយោ ហោតិ អយោកន្តោ វិយ អយោចលនស្សាតិ ទដ្ឋព្ពំ។ ធម្មតាតិ ធម្មសភាវោ, សទ្ទស្ស សោ សភាវោតិ អត្ថោ។ តតោ តតោ សវនំ ហោតិ អាកាសសញ្ញិតស្ស ឧបនិស្សយស្ស លព្ភនតោ។ យទិ បន សោតំ សម្បត្តគាហី សិយា, ចិត្តសមុដ្ឋានសទ្ទោ សោតវិញ្ញាណស្ស អារម្មណបច្ចយោ ន សិយា។ បដ្ឋានេ ច អវិសេសេន ‘‘សទ្ទាយតនំ សោតវិញ្ញាណស្ស អារម្មណបច្ចយេន បច្ចយោ’’តិ វុត្តោ, ពហិទ្ធា ច ចិត្តជស្ស សទ្ទស្ស សម្ភវោ នត្ថិ។ អថ វា ចិត្តជោ សទ្ទោ ធាតុបរម្បរាយ សោតបសាទំ ឃដ្ដេតិ, ន សោ ចិត្តជោ សទ្ទោ, យោ បរម្បរាយ បវត្តោ។ ឧតុជោ ហិ សោ, តស្មា យថុប្បន្នោ សទ្ទោ, តត្ថ ឋិតោវ សោតបសាទស្ស អាបាថំ អាគច្ឆតីតិ និដ្ឋមេត្ថ គន្តព្ពំ។ តេន វុត្តំ ‘‘អសម្បត្តគោចរមេវេត’’ន្តិ។
Evaṃ santeti evaṃ bhūtaparamparāvasena sadde sotapathamāgacchante. Sampattagocaratā hoti sotassa. Ghānādīnaṃ viya ‘‘dūre saddo’’ti jānanaṃ na sambhaveyya sampattagāhibhāvato. Tathā tathā jānanākāro hoti manoviññāṇassa gahaṇākāravisesato. Sotaviññāṇappavatti pana ubhayattha samānāva. Dūre ṭhitopi saddo tādise ṭhāne paṭighosādīnaṃ paccayo hoti ayokanto viya ayocalanassāti daṭṭhabbaṃ. Dhammatāti dhammasabhāvo, saddassa so sabhāvoti attho. Tato tato savanaṃ hoti ākāsasaññitassa upanissayassa labbhanato. Yadi pana sotaṃ sampattagāhī siyā, cittasamuṭṭhānasaddo sotaviññāṇassa ārammaṇapaccayo na siyā. Paṭṭhāne ca avisesena ‘‘saddāyatanaṃ sotaviññāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo’’ti vutto, bahiddhā ca cittajassa saddassa sambhavo natthi. Atha vā cittajo saddo dhātuparamparāya sotapasādaṃ ghaṭṭeti, na so cittajo saddo, yo paramparāya pavatto. Utujo hi so, tasmā yathuppanno saddo, tattha ṭhitova sotapasādassa āpāthaṃ āgacchatīti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘asampattagocarameveta’’nti.
តទា ឯកគ្គចិត្តតំ អាបជ្ជតិ បរិស្សយានំ អភាវតោ។ នាសច្ឆិទ្ទសង្ខាតអាកាសសន្និស្សយេ វត្តនតោ ឃានំ អាកាសជ្ឈាសយំ វុត្តំ។ វាតេន វិនា គន្ធគហណស្ស អសម្ភវតោ វាតូបនិស្សយគន្ធគោចរំ។ តេនាហ ‘‘តថា ហី’’តិអាទិ។
Tadā ekaggacittataṃ āpajjati parissayānaṃ abhāvato. Nāsacchiddasaṅkhātaākāsasannissaye vattanato ghānaṃ ākāsajjhāsayaṃ vuttaṃ. Vātena vinā gandhagahaṇassa asambhavato vātūpanissayagandhagocaraṃ. Tenāha ‘‘tathā hī’’tiādi.
គាមតោ លទ្ធព្ពំ អាហារំ គាមំ, តន្និន្នតាយ គាមជ្ឈាសយតា វុត្តា។ តថា ហិ ជីវិតនិមិត្តំ រសោ ជីវិតំ, តស្មិំ និន្នតាយ តំ អវ្ហាយតីតិ ជិវ្ហា។ ន សក្កា ខេឡេន អតេមិតស្ស រសំ ជានិតុំ, តស្មា អាបោសន្និស្សិតរសារម្មណា ជិវ្ហាតិ។
Gāmato laddhabbaṃ āhāraṃ gāmaṃ, tanninnatāya gāmajjhāsayatā vuttā. Tathā hi jīvitanimittaṃ raso jīvitaṃ, tasmiṃ ninnatāya taṃ avhāyatīti jivhā. Na sakkā kheḷena atemitassa rasaṃ jānituṃ, tasmā āposannissitarasārammaṇā jivhāti.
អាមកសុសានតោ ពហិ។ ឧបាទិណ្ណកជ្ឈាសយោតិ ឧបាទិណ្ណកនិន្នោ។ កាយបសាទសន្និស្សយភូតាយ បថវិយា ផោដ្ឋព្ពារម្មណេ ឃដិតេ ឯវ តត្ថ វិញ្ញាណុប្បត្តិ, ន អញ្ញថាតិ វុត្តំ ‘‘បថវីសន្និស្សិតផោដ្ឋព្ពារម្មណោ’’តិ។ តថា ហីតិអាទិ កាយស្ស ឧបាទិណ្ណកជ្ឈាសយតាយ សាធកំ ។ អជ្ឈត្តិកពាហិរាតិ អជ្ឈត្តិកា ពាហិរា វា។ អស្សាតិ កាយស្ស។ សុសន្ថតស្សាតិអាទិ តស្ស បថវិយា បច្ចយភាវទស្សនំ។
Āmakasusānato bahi. Upādiṇṇakajjhāsayoti upādiṇṇakaninno. Kāyapasādasannissayabhūtāya pathaviyā phoṭṭhabbārammaṇe ghaṭite eva tattha viññāṇuppatti, na aññathāti vuttaṃ ‘‘pathavīsannissitaphoṭṭhabbārammaṇo’’ti. Tathā hītiādi kāyassa upādiṇṇakajjhāsayatāya sādhakaṃ . Ajjhattikabāhirāti ajjhattikā bāhirā vā. Assāti kāyassa. Susanthatassātiādi tassa pathaviyā paccayabhāvadassanaṃ.
នានជ្ឈាសយោតិ នានារម្មណនិន្នោ។ តេន មនស្ស មក្កដស្ស វិយ អនវដ្ឋិតតំ ទស្សេតិ។ តេនាហ ‘‘ទិដ្ឋបុព្ពេបី’’តិអាទិ។ មូលភវង្គគ្គហណេន បិដ្ឋិភវង្គំ និវត្តេតិ។ អស្សាតិ មនស្ស។ ឯវំ កិរិយមយំ វិញ្ញាណំ ទដ្ឋព្ពំ។ នានត្តន្តិ ភេទោ។
Nānajjhāsayoti nānārammaṇaninno. Tena manassa makkaṭassa viya anavaṭṭhitataṃ dasseti. Tenāha ‘‘diṭṭhapubbepī’’tiādi. Mūlabhavaṅgaggahaṇena piṭṭhibhavaṅgaṃ nivatteti. Assāti manassa. Evaṃ kiriyamayaṃ viññāṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Nānattanti bhedo.
យថារុចិប្បវត្តិយា និវារណវសេន ពទ្ធានំ។ និព្ពិសេវនភាវន្តិ លោលតាសង្ខាតបរិប្ផន្ទស្ស អភាវំ។ នាកឌ្ឍតីតិ សវិសយេ រូបារម្មណេ ចិត្តសន្តានំ, តំសមង្គិនំ វា បុគ្គលំ នាកឌ្ឍតិ។ បុព្ពភាគវិបស្សនាវ កថិតា អាយតនមុខេន ‘‘ឯវញ្ហិ វោ, ភិក្ខវេ, សិក្ខិតព្ព’’ន្តិ វុត្តត្តា។
Yathārucippavattiyā nivāraṇavasena baddhānaṃ. Nibbisevanabhāvanti lolatāsaṅkhātaparipphandassa abhāvaṃ. Nākaḍḍhatīti savisaye rūpārammaṇe cittasantānaṃ, taṃsamaṅginaṃ vā puggalaṃ nākaḍḍhati. Pubbabhāgavipassanāva kathitā āyatanamukhena ‘‘evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabba’’nti vuttattā.
ឆប្បាណកោបមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១០. ឆប្បាណកោបមសុត្តំ • 10. Chappāṇakopamasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១០. ឆប្បាណកោបមសុត្តវណ្ណនា • 10. Chappāṇakopamasuttavaṇṇanā
