ฉสกฺยปพฺพชฺชากถา

Chasakyapabbajjākathā

๓๓๐. สงฺฆเภทกกฺขนฺธเก อภิญฺญาตา อภิญฺญาตาติ เอตฺถ อภิปุโพฺพ ญาตสโทฺท ปากฎโตฺถติ อาห ‘‘ปากฎา ปากฎา’’ติฯ กาฬุทายิปฺปภูตโยติ กาฬุทายิอาทโยฯ ปริวาเรหิ สทฺธิํ ทส ทูตา จ อเญฺญ จ พหู ชนา สกฺยกุมารา นามาติ โยชนาฯ อเมฺหสูติ สกฺยกุลสงฺขาเตสุ อเมฺหสุ, นิทฺธารเณ ภุมฺมํฯ อิมินา ปาฐเสสํ ทเสฺสติฯ ‘‘กุลโต’’ติ อิมินา ‘‘กุลา’’ติ เอตฺถ นิสฺสกฺกเตฺถ นิสฺสกฺกวจนนฺติ ทเสฺสติฯ ฆราวาสตฺถนฺติ เอตฺถ ฆเร อาวสนฺตานํ มนุสฺสานํ กิจฺจนฺติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ฆราวาเส ย’’นฺติอาทิฯ ตตฺถ ยนฺติ ยํกิญฺจิฯ อุทกํ นิเนฺนตพฺพนฺติ เอตฺถ อุทกํ นีหริตฺวา เนตพฺพํ อปเนตพฺพนฺติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ยถา อุทกํ สพฺพฎฺฐาเนสุ สุสํ โหตี’’ติฯ สุสนฺติ สุกฺขํฯ ติณานีติ สสฺสทูสกานิ ติณานิฯ ‘‘อุทฺธริตพฺพานี’’ติ อิมินา นิทฺธาเปตพฺพนฺติ เอตฺถ ธุธาตุยา ปโปฺผฎนธํสนเตฺถ ทเสฺสติ ฯ ภุสาติ สสฺสนาฬทณฺฑา, เตหิ มิสฺสา ปลาลา ภุสิกาฯ โอผุณาเปตพฺพนฺติ เอตฺถ ผุณธาตุยา อวกิรณตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อปเนตพฺพ’’นฺติฯ ตฺวเญฺญว ฆราวาสเตฺถน อุปชานาติ เอตฺถ ฆราวาสเตฺถนาติ อุปโยคเตฺถ กรณวจนํฯ อุปชานาติ อุปตฺยูปสโคฺค ธาตฺวตฺถานุวตฺตโก, หิวิภตฺติ จ โลโป โหติ, เตน วุตฺตํ ‘‘ตฺวเญฺญว ฆราวาสตฺถํ ชานาหี’’ติฯ อหนฺติ ภทฺทิยกุมารนามโก อหํฯ ตยาติ อนุรุทฺธกุมารนามเกน ตยาฯ ‘‘สทฺธิํ ปพฺพชิสฺสามี’’ติ อิมินา ปาฐเสสํ ทเสฺสติฯ เสสนฺติ ‘‘สทฺธิํ ปพฺพชิสฺสามี’’ติ วจนํฯ

330. Saṅghabhedakakkhandhake abhiññātā abhiññātāti ettha abhipubbo ñātasaddo pākaṭatthoti āha ‘‘pākaṭā pākaṭā’’ti. Kāḷudāyippabhūtayoti kāḷudāyiādayo. Parivārehi saddhiṃ dasa dūtā ca aññe ca bahū janā sakyakumārā nāmāti yojanā. Amhesūti sakyakulasaṅkhātesu amhesu, niddhāraṇe bhummaṃ. Iminā pāṭhasesaṃ dasseti. ‘‘Kulato’’ti iminā ‘‘kulā’’ti ettha nissakkatthe nissakkavacananti dasseti. Gharāvāsatthanti ettha ghare āvasantānaṃ manussānaṃ kiccanti dassento āha ‘‘gharāvāse ya’’ntiādi. Tattha yanti yaṃkiñci. Udakaṃ ninnetabbanti ettha udakaṃ nīharitvā netabbaṃ apanetabbanti dassento āha ‘‘yathā udakaṃ sabbaṭṭhānesu susaṃ hotī’’ti. Susanti sukkhaṃ. Tiṇānīti sassadūsakāni tiṇāni. ‘‘Uddharitabbānī’’ti iminā niddhāpetabbanti ettha dhudhātuyā papphoṭanadhaṃsanatthe dasseti . Bhusāti sassanāḷadaṇḍā, tehi missā palālā bhusikā. Ophuṇāpetabbanti ettha phuṇadhātuyā avakiraṇatthaṃ dassento āha ‘‘apanetabba’’nti. Tvaññeva gharāvāsatthena upajānāti ettha gharāvāsatthenāti upayogatthe karaṇavacanaṃ. Upajānāti upatyūpasaggo dhātvatthānuvattako, hivibhatti ca lopo hoti, tena vuttaṃ ‘‘tvaññeva gharāvāsatthaṃ jānāhī’’ti. Ahanti bhaddiyakumāranāmako ahaṃ. Tayāti anuruddhakumāranāmakena tayā. ‘‘Saddhiṃ pabbajissāmī’’ti iminā pāṭhasesaṃ dasseti. Sesanti ‘‘saddhiṃ pabbajissāmī’’ti vacanaṃ.

๓๓๑. นิปฺปาติตาติ เอตฺถ นิกฺขมิตฺวา คมาปิตาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘นิกฺขามิตา’’ติฯ มานสฺสิโนติ เอตฺถ มานํ สยนฺติ นิสฺสยนฺตีติ มานสฺสิโนติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘มานสฺสยิโน’’ติฯ

331.Nippātitāti ettha nikkhamitvā gamāpitāti dassento āha ‘‘nikkhāmitā’’ti. Mānassinoti ettha mānaṃ sayanti nissayantīti mānassinoti dassento āha ‘‘mānassayino’’ti.

๓๓๒. ยสฺสนฺตรโต น สนฺติ โกปาติ เอตฺถ อนฺตรสโทฺท จิตฺตวาจโก, โตปจฺจโย จ สตฺตมฺยตฺถวาจโกติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ยสฺส จิเตฺต’’ติฯ กสฺมา โกปา น สนฺตีติ อาห ‘‘ตติยมเคฺคน สมูหตตฺตา’’ติฯ อนาคามิมเคฺคน โทสสฺส สมูหตตฺตา ยสฺส ขีณาสวสฺส จิเตฺต โกปา น สนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ อิติ ภวาภวตญฺจ วีติวโตฺตติ เอตฺถ อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ยสฺมา ปนา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ยสฺมา ปน วุจฺจติ, ตสฺมา เอวมโตฺถ ทฎฺฐโพฺพติ โยชนา ฯ วิภโวติ ปาปํ วุจฺจตีติ สมฺพโนฺธฯ นนุ ปาฬิยํ ‘‘วิภโว’’ติ นตฺถิ, ‘‘อภโว’’ติ เอว อตฺถิ, อถ กสฺมา ‘‘วิภโวติ อภโว’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘วิภโวติ จ อภโวติ จ อตฺถโต เอกเมวา’’ติฯ อิมินา สทฺทโตเยว นานนฺติ ทเสฺสติฯ ยา เอสา ภวาภวตา วุจฺจตีติ สมฺพโนฺธฯ ‘‘อเนกปฺปการา’’ติ อิมินา อิติสทฺทสฺส ปการตฺถํ ทเสฺสติฯ จตูหิปิ มเคฺคหิ วีติวโตฺตติ สมฺพโนฺธฯ ตสฺสาติ ขีณาสวสฺสฯ

332.Yassantarato na santi kopāti ettha antarasaddo cittavācako, topaccayo ca sattamyatthavācakoti dassento āha ‘‘yassa citte’’ti. Kasmā kopā na santīti āha ‘‘tatiyamaggena samūhatattā’’ti. Anāgāmimaggena dosassa samūhatattā yassa khīṇāsavassa citte kopā na santīti adhippāyo. Iti bhavābhavatañca vītivattoti ettha atthaṃ dassento āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Tattha yasmā pana vuccati, tasmā evamattho daṭṭhabboti yojanā . Vibhavoti pāpaṃ vuccatīti sambandho. Nanu pāḷiyaṃ ‘‘vibhavo’’ti natthi, ‘‘abhavo’’ti eva atthi, atha kasmā ‘‘vibhavoti abhavo’’ti vuttanti āha ‘‘vibhavoti ca abhavoti ca atthato ekamevā’’ti. Iminā saddatoyeva nānanti dasseti. Yā esā bhavābhavatā vuccatīti sambandho. ‘‘Anekappakārā’’ti iminā itisaddassa pakāratthaṃ dasseti. Catūhipi maggehi vītivattoti sambandho. Tassāti khīṇāsavassa.

๓๓๓. อหิเมขลิกาติ เมขลา วิย เมขลิกา, อหิเมว เมขลิกา อหิเมขลิกาฯ ตเมวตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อหิํ กฎิยํ พนฺธิตฺวา’’ติฯ

333.Ahimekhalikāti mekhalā viya mekhalikā, ahimeva mekhalikā ahimekhalikā. Tamevatthaṃ dassento āha ‘‘ahiṃ kaṭiyaṃ bandhitvā’’ti.

๓๓๔. สมฺมนฺนตีติ เอตฺถ ‘‘สมฺมาเนตี’’ติ จุราทิคณิกธาตุวเสน วตฺตเพฺพ ทิวาทิคณิกธาตุวเสน วุตฺตนฺติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘สมฺมาเนตี’’ติฯ อจิเนฺตโยฺย หิ ปาฬินโยฯ สมฺมาเนตีติ สมฺมานํ กโรติฯ ยนฺติ กมฺมํฯ โสติ สตฺถาฯ อิมินา ยํ ตุโมติ เอตฺถ ตุโมติ รุฬฺหีสโทฺท อิธ ‘‘โส’’ติ สพฺพนามสเทฺทน สทิสโตฺถติ ทเสฺสติฯ

334.Sammannatīti ettha ‘‘sammānetī’’ti curādigaṇikadhātuvasena vattabbe divādigaṇikadhātuvasena vuttanti dassento āha ‘‘sammānetī’’ti. Acinteyyo hi pāḷinayo. Sammānetīti sammānaṃ karoti. Yanti kammaṃ. Soti satthā. Iminā yaṃ tumoti ettha tumoti ruḷhīsaddo idha ‘‘so’’ti sabbanāmasaddena sadisatthoti dasseti.

Next: ปกาสนียกมฺมาทิกถา • Pakāsanīyakammādikathā

Related texts:

ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi
ฉสกฺยปพฺพชฺชากถา • Chasakyapabbajjākathā
เทวทตฺตวตฺถุ • Devadattavatthu
ปญฺจสตฺถุกถา • Pañcasatthukathā

อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ฉสกฺยปพฺพชฺชากถา • Chasakyapabbajjākathā

ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ฉสกฺยปพฺพชฺชากถาวณฺณนา • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ปญฺจสตฺถุกถาวณฺณนา • Pañcasatthukathāvaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact