| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi |
៧. សង្ឃភេទកក្ខន្ធកំ
7. Saṅghabhedakakkhandhakaṃ
១. បឋមភាណវារោ
1. Paṭhamabhāṇavāro
ឆសក្យបព្ពជ្ជាកថា
Chasakyapabbajjākathā
៣៣០. តេន សមយេន ពុទ្ធោ ភគវា អនុបិយាយំ វិហរតិ, អនុបិយំ នាម មល្លានំ និគមោ។ តេន ខោ បន សមយេន អភិញ្ញាតា អភិញ្ញាតា សក្យកុមារា ភគវន្តំ បព្ពជិតំ អនុបព្ពជន្តិ។ តេន ខោ បន សមយេន មហានាមោ ច សក្កោ អនុរុទ្ធោ ច សក្កោ ទ្វេភាតិកា ហោន្តិ។ អនុរុទ្ធោ សក្កោ សុខុមាលោ ហោតិ។ តស្ស តយោ បាសាទា ហោន្តិ – ឯកោ ហេមន្តិកោ, ឯកោ គិម្ហិកោ, ឯកោ វស្សិកោ។ សោ វស្សិកេ បាសាទេ ចត្តារោ មាសេ 1 និប្បុរិសេហិ តូរិយេហិ បរិចារយមានោ 2 ន ហេដ្ឋាបាសាទំ ឱរោហតិ។ អថ ខោ មហានាមស្ស សក្កស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ឯតរហិ ខោ អភិញ្ញាតា អភិញ្ញាតា សក្យកុមារា ភគវន្តំ បព្ពជិតំ អនុបព្ពជន្តិ។ អម្ហាកញ្ច បន កុលា នត្ថិ កោចិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតោ។ យំនូនាហំ វា បព្ពជេយ្យំ, អនុរុទ្ធោ វា’’តិ។ អថ ខោ មហានាមោ សក្កោ យេន អនុរុទ្ធោ សក្កោ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា អនុរុទ្ធំ សក្កំ ឯតទវោច – ‘‘ឯតរហិ, តាត អនុរុទ្ធ, អភិញ្ញាតា អភិញ្ញាតា សក្យកុមារា ភគវន្តំ បព្ពជិតំ អនុបព្ពជន្តិ។ អម្ហាកញ្ច បន កុលា នត្ថិ កោចិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតោ។ តេន ហិ ត្វំ វា បព្ពជ, អហំ វា បព្ពជិស្សាមី’’តិ។ ‘‘អហំ ខោ សុខុមាលោ, នាហំ សក្កោមិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតុំ។ ត្វំ បព្ពជាហី’’តិ។ ‘‘ឯហិ ខោ តេ, តាត អនុរុទ្ធ, ឃរាវាសត្ថំ អនុសាសិស្សាមិ។ បឋមំ ខេត្តំ កសាបេតព្ពំ។ កសាបេត្វា វបាបេតព្ពំ។ វបាបេត្វា ឧទកំ អភិនេតព្ពំ។ ឧទកំ អភិនេត្វា ឧទកំ និន្នេតព្ពំ។ ឧទកំ និន្នេត្វា និទ្ធាបេតព្ពំ។ និទ្ធាបេត្វា 3 លវាបេតព្ពំ។ លវាបេត្វា ឧព្ពាហាបេតព្ពំ។ ឧព្ពាហាបេត្វា បុញ្ជំ ការាបេតព្ពំ។ បុញ្ជំ ការាបេត្វា មទ្ទាបេតព្ពំ។ មទ្ទាបេត្វា បលាលានិ ឧទ្ធរាបេតព្ពានិ។ បលាលានិ ឧទ្ធរាបេត្វា ភុសិកា ឧទ្ធរាបេតព្ពា។ ភុសិកំ ឧទ្ធរាបេត្វា ឱបុនាបេតព្ពំ 4។ ឱបុនាបេត្វា អតិហរាបេតព្ពំ។ អតិហរាបេត្វា អាយតិម្បិ វស្សំ ឯវមេវ កាតព្ពំ, អាយតិម្បិ វស្សំ ឯវមេវ កាតព្ព’’ន្តិ។ ‘‘ន កម្មា ខីយន្តិ? ន កម្មានំ អន្តោ បញ្ញាយតិ? កទា កម្មា ខីយិស្សន្តិ? កទា កម្មានំ អន្តោ បញ្ញាយិស្សតិ? កទា មយំ អប្បោស្សុក្កា បញ្ចហិ កាមគុណេហិ សមប្បិតា សមង្គីភូតា បរិចារេស្សាមា’’តិ? ‘‘ន ហិ, តាត អនុរុទ្ធ, កម្មា ខីយន្តិ។ ន កម្មានំ អន្តោ បញ្ញាយតិ។ អខីណេវ កម្មេ បិតរោ ច បិតាមហា ច កាលង្កតា’’តិ។ ‘‘តេន ហិ ត្វញ្ញេវ ឃរាវាសត្ថេន ឧបជានាហិ។ អហំ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាមី’’តិ។
330. Tena samayena buddho bhagavā anupiyāyaṃ viharati, anupiyaṃ nāma mallānaṃ nigamo. Tena kho pana samayena abhiññātā abhiññātā sakyakumārā bhagavantaṃ pabbajitaṃ anupabbajanti. Tena kho pana samayena mahānāmo ca sakko anuruddho ca sakko dvebhātikā honti. Anuruddho sakko sukhumālo hoti. Tassa tayo pāsādā honti – eko hemantiko, eko gimhiko, eko vassiko. So vassike pāsāde cattāro māse 5 nippurisehi tūriyehi paricārayamāno 6 na heṭṭhāpāsādaṃ orohati. Atha kho mahānāmassa sakkassa etadahosi – ‘‘etarahi kho abhiññātā abhiññātā sakyakumārā bhagavantaṃ pabbajitaṃ anupabbajanti. Amhākañca pana kulā natthi koci agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Yaṃnūnāhaṃ vā pabbajeyyaṃ, anuruddho vā’’ti. Atha kho mahānāmo sakko yena anuruddho sakko tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘etarahi, tāta anuruddha, abhiññātā abhiññātā sakyakumārā bhagavantaṃ pabbajitaṃ anupabbajanti. Amhākañca pana kulā natthi koci agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Tena hi tvaṃ vā pabbaja, ahaṃ vā pabbajissāmī’’ti. ‘‘Ahaṃ kho sukhumālo, nāhaṃ sakkomi agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Tvaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Ehi kho te, tāta anuruddha, gharāvāsatthaṃ anusāsissāmi. Paṭhamaṃ khettaṃ kasāpetabbaṃ. Kasāpetvā vapāpetabbaṃ. Vapāpetvā udakaṃ abhinetabbaṃ. Udakaṃ abhinetvā udakaṃ ninnetabbaṃ. Udakaṃ ninnetvā niddhāpetabbaṃ. Niddhāpetvā 7 lavāpetabbaṃ. Lavāpetvā ubbāhāpetabbaṃ. Ubbāhāpetvā puñjaṃ kārāpetabbaṃ. Puñjaṃ kārāpetvā maddāpetabbaṃ. Maddāpetvā palālāni uddharāpetabbāni. Palālāni uddharāpetvā bhusikā uddharāpetabbā. Bhusikaṃ uddharāpetvā opunāpetabbaṃ 8. Opunāpetvā atiharāpetabbaṃ. Atiharāpetvā āyatimpi vassaṃ evameva kātabbaṃ, āyatimpi vassaṃ evameva kātabba’’nti. ‘‘Na kammā khīyanti? Na kammānaṃ anto paññāyati? Kadā kammā khīyissanti? Kadā kammānaṃ anto paññāyissati? Kadā mayaṃ appossukkā pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricāressāmā’’ti? ‘‘Na hi, tāta anuruddha, kammā khīyanti. Na kammānaṃ anto paññāyati. Akhīṇeva kamme pitaro ca pitāmahā ca kālaṅkatā’’ti. ‘‘Tena hi tvaññeva gharāvāsatthena upajānāhi. Ahaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’’ti.
អថ ខោ អនុរុទ្ធោ សក្កោ យេន មាតា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា មាតរំ ឯតទវោច – ‘‘ឥច្ឆាមហំ, អម្ម, អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតុំ។ អនុជានាហិ មំ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជ្ជាយា’’តិ។ ឯវំ វុត្តេ អនុរុទ្ធស្ស សក្កស្ស មាតា អនុរុទ្ធំ សក្កំ ឯតទវោច – ‘‘តុម្ហេ ខោ មេ, តាត អនុរុទ្ធ, ទ្វេ បុត្តា បិយា មនាបា អប្បដិកូលា។ មរណេនបិ វោ អកាមកា វិនា ភវិស្សាមិ។ កិំ បនាហំ តុម្ហេ ជីវន្តេ អនុជានិស្សាមិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជ្ជាយា’’តិ? ទុតិយម្បិ ខោ…បេ.… តតិយម្បិ ខោ អនុរុទ្ធោ សក្កោ មាតរំ ឯតទវោច – ‘‘ឥច្ឆាមហំ, អម្ម, អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតុំ។ អនុជានាហិ មំ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជ្ជាយា’’តិ 9។ តេន ខោ បន សមយេន ភទ្ទិយោ សក្យរាជា សក្យានំ រជ្ជំ ការេតិ។ សោ ច អនុរុទ្ធស្ស សក្កស្ស សហាយោ ហោតិ។ អថ ខោ អនុរុទ្ធស្ស សក្កស្ស មាតា – ‘អយំ ខោ ភទ្ទិយោ សក្យរាជា សក្យានំ រជ្ជំ ការេតិ; អនុរុទ្ធស្ស សក្កស្ស សហាយោ; សោ ន ឧស្សហតិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតុ’ន្តិ – អនុរុទ្ធំ សក្កំ ឯតទវោច – ‘‘សចេ, តាត អនុរុទ្ធ, ភទ្ទិយោ សក្យរាជា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជតិ, ឯវំ ត្វម្បិ បព្ពជាហី’’តិ។ អថ ខោ អនុរុទ្ធោ សក្កោ យេន ភទ្ទិយោ សក្យរាជា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភទ្ទិយំ សក្យរាជានំ ឯតទវោច – ‘‘មម ខោ, សម្ម, បព្ពជ្ជា តវ បដិពទ្ធា’’តិ។ ‘‘សចេ តេ, សម្ម, បព្ពជ្ជា មម បដិពទ្ធា វា អប្បដិពទ្ធា វា សា ហោតុ, អហំ តយា; យថា សុខំ បព្ពជាហី’’តិ។ ‘‘ឯហិ, សម្ម, ឧភោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាមា’’តិ។ ‘‘នាហំ, សម្ម, សក្កោមិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិតុន្តិ ។ យំ តេ សក្កា អញ្ញំ មយា កាតុំ, ក្យាហំ 10 ករិស្សាមិ។ ត្វំ បព្ពជាហី’’តិ។ ‘‘មាតា ខោ មំ, សម្ម, ឯវមាហ – ‘សចេ, តាត អនុរុទ្ធ, ភទ្ទិយោ សក្យរាជា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជតិ, ឯវំ ត្វម្បិ បព្ពជាហី’’’តិ។ ‘‘ភាសិតា ខោ បន តេ, សម្ម, ឯសា វាចា។ សចេ តេ, សម្ម, បព្ពជ្ជា មម បដិពទ្ធា វា, អប្បដិពទ្ធា វា សា ហោតុ, អហំ តយា; យថា សុខំ បព្ពជាហី’’តិ។ ‘‘ឯហិ, សម្ម, ឧភោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាមា’’តិ។
Atha kho anuruddho sakko yena mātā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā mātaraṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, amma, agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Anujānāhi maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. Evaṃ vutte anuruddhassa sakkassa mātā anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘tumhe kho me, tāta anuruddha, dve puttā piyā manāpā appaṭikūlā. Maraṇenapi vo akāmakā vinā bhavissāmi. Kiṃ panāhaṃ tumhe jīvante anujānissāmi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Dutiyampi kho…pe… tatiyampi kho anuruddho sakko mātaraṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, amma, agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Anujānāhi maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti 11. Tena kho pana samayena bhaddiyo sakyarājā sakyānaṃ rajjaṃ kāreti. So ca anuruddhassa sakkassa sahāyo hoti. Atha kho anuruddhassa sakkassa mātā – ‘ayaṃ kho bhaddiyo sakyarājā sakyānaṃ rajjaṃ kāreti; anuruddhassa sakkassa sahāyo; so na ussahati agārasmā anagāriyaṃ pabbajitu’nti – anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘sace, tāta anuruddha, bhaddiyo sakyarājā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, evaṃ tvampi pabbajāhī’’ti. Atha kho anuruddho sakko yena bhaddiyo sakyarājā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhaddiyaṃ sakyarājānaṃ etadavoca – ‘‘mama kho, samma, pabbajjā tava paṭibaddhā’’ti. ‘‘Sace te, samma, pabbajjā mama paṭibaddhā vā appaṭibaddhā vā sā hotu, ahaṃ tayā; yathā sukhaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Ehi, samma, ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Nāhaṃ, samma, sakkomi agārasmā anagāriyaṃ pabbajitunti . Yaṃ te sakkā aññaṃ mayā kātuṃ, kyāhaṃ 12 karissāmi. Tvaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Mātā kho maṃ, samma, evamāha – ‘sace, tāta anuruddha, bhaddiyo sakyarājā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, evaṃ tvampi pabbajāhī’’’ti. ‘‘Bhāsitā kho pana te, samma, esā vācā. Sace te, samma, pabbajjā mama paṭibaddhā vā, appaṭibaddhā vā sā hotu, ahaṃ tayā; yathā sukhaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Ehi, samma, ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti.
តេន ខោ បន សមយេន មនុស្សា សច្ចវាទិនោ ហោន្តិ, សច្ចបដិញ្ញា។ អថ ខោ ភទ្ទិយោ សក្យរាជា អនុរុទ្ធំ សក្កំ ឯតទវោច – ‘‘អាគមេហិ, សម្ម, សត្តវស្សានិ។ សត្តន្នំ វស្សានំ អច្ចយេន ឧភោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាមា’’តិ។ ‘‘អតិចិរំ, សម្ម, សត្តវស្សានិ។ នាហំ សក្កោមិ សត្តវស្សានិ អាគមេតុ’’ន្តិ។ ‘‘អាគមេហិ, សម្ម, ឆវស្សានិ…បេ.… បញ្ចវស្សានិ… ចត្តារិ វស្សានិ… តីណិ វស្សានិ… ទ្វេ វស្សានិ… ឯកំ វស្សំ។ ឯកស្ស វស្សស្ស អច្ចយេន ឧភោ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាមា’’តិ។ ‘‘អតិចិរំ, សម្ម, ឯកវស្សំ។ នាហំ សក្កោមិ ឯកំ វស្សំ អាគមេតុ’’ន្តិ។ ‘‘អាគមេហិ, សម្ម, សត្តមាសេ។ សត្តន្នំ មាសានំ អច្ចយេន ឧភោបិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាមា’’តិ។ ‘‘អតិចិរំ, សម្ម, សត្តមាសា។ នាហំ សក្កោមិ សត្តមាសេ អាគមេតុ’’ន្តិ។ ‘‘អាគមេហិ, សម្ម, ឆ មាសេ…បេ.… បញ្ច មាសេ… ចត្តារោ មាសេ… តយោ មាសេ… ទ្វេ មាសេ… ឯកំ មាសំ… អឌ្ឍមាសំ។ អឌ្ឍមាសស្ស អច្ចយេន ឧភោបិ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សាមា’’តិ។ ‘‘អតិចិរំ, សម្ម, អឌ្ឍមាសោ។ នាហំ សក្កោមិ អឌ្ឍមាសំ អាគមេតុ’’ន្តិ។ ‘‘អាគមេហិ, សម្ម, សត្តាហំ យាវាហំ បុត្តេ ច ភាតរោ ច រជ្ជំ និយ្យាទេមី’’តិ។ ‘‘ន ចិរំ, សម្ម, សត្តាហោ, អាគមេស្សាមី’’តិ។
Tena kho pana samayena manussā saccavādino honti, saccapaṭiññā. Atha kho bhaddiyo sakyarājā anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘āgamehi, samma, sattavassāni. Sattannaṃ vassānaṃ accayena ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, sattavassāni. Nāhaṃ sakkomi sattavassāni āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, chavassāni…pe… pañcavassāni… cattāri vassāni… tīṇi vassāni… dve vassāni… ekaṃ vassaṃ. Ekassa vassassa accayena ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, ekavassaṃ. Nāhaṃ sakkomi ekaṃ vassaṃ āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, sattamāse. Sattannaṃ māsānaṃ accayena ubhopi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, sattamāsā. Nāhaṃ sakkomi sattamāse āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, cha māse…pe… pañca māse… cattāro māse… tayo māse… dve māse… ekaṃ māsaṃ… aḍḍhamāsaṃ. Aḍḍhamāsassa accayena ubhopi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, aḍḍhamāso. Nāhaṃ sakkomi aḍḍhamāsaṃ āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, sattāhaṃ yāvāhaṃ putte ca bhātaro ca rajjaṃ niyyādemī’’ti. ‘‘Na ciraṃ, samma, sattāho, āgamessāmī’’ti.
៣៣១. អថ ខោ ភទ្ទិយោ ច សក្យរាជា អនុរុទ្ធោ ច អានន្ទោ ច ភគុ ច កិមិលោ ច ទេវទត្តោ ច, ឧបាលិកប្បកេន សត្តមា, យថា បុរេ ចតុរង្គិនិយា សេនាយ ឧយ្យានភូមិំ និយ្យន្តិ, ឯវមេវ ចតុរង្គិនិយា សេនាយ និយ្យិំសុ។ តេ ទូរំ គន្ត្វា សេនំ និវត្តាបេត្វា បរវិសយំ ឱក្កមិត្វា អាភរណំ ឱមុញ្ចិត្វា ឧត្តរាសង្គេន ភណ្ឌិកំ ពន្ធិត្វា ឧបាលិំ កប្បកំ ឯតទវោចុំ – ‘‘ហន្ទ, ភណេ ឧបាលិ, និវត្តស្សុ; អលំ តេ ឯត្តកំ ជីវិកាយា’’តិ។ អថ ខោ ឧបាលិស្ស កប្បកស្ស និវត្តន្តស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘ចណ្ឌា ខោ សាកិយា; ឥមិនា កុមារា និប្បាតិតាតិ ឃាតាបេយ្យុម្បិ មំ។ ឥមេ ហិ នាម សក្យកុមារា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សន្តិ។ កិមង្គ 13 បនាហ’’ន្តិ។ ភណ្ឌិកំ មុញ្ចិត្វា តំ ភណ្ឌំ រុក្ខេ អាលគ្គេត្វា ‘យោ បស្សតិ, ទិន្នំយេវ ហរតូ’តិ វត្វា យេន តេ សក្យកុមារា តេនុបសង្កមិ។ អទ្ទសាសុំ ខោ តេ សក្យកុមារា ឧបាលិំ កប្បកំ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តំ។ ទិស្វាន ឧបាលិំ កប្បកំ ឯតទវោចុំ – ‘‘កិស្ស, ភណេ ឧបាលិ, និវត្តេសី’’តិ? ‘‘ឥធ មេ, អយ្យបុត្តា, និវត្តន្តស្ស ឯតទហោសិ – ‘ចណ្ឌា ខោ សាកិយា; ឥមិនា កុមារា និប្បាតិតាតិ ឃាតាបេយ្យុម្បិ មំ។ ឥមេ ហិ នាម សក្យកុមារា អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជិស្សន្តិ។ កិមង្គ បនាហ’ន្តិ។ សោ ខោ អហំ, អយ្យបុត្តា, ភណ្ឌិកំ មុញ្ចិត្វា តំ ភណ្ឌំ រុក្ខេ អាលគ្គេត្វា ‘យោ បស្សតិ, ទិន្នញ្ញេវ ហរតូ’តិ វត្វា តតោម្ហិ បដិនិវត្តោ’’តិ។ ‘‘សុដ្ឋុ, ភណេ ឧបាលិ, អកាសិ យម្បិ ន និវត្តោ 14។ ចណ្ឌា ខោ សាកិយា; ឥមិនា កុមារា និប្បាតិតាតិ ឃាតាបេយ្យុម្បិ ត’’ន្តិ។
331. Atha kho bhaddiyo ca sakyarājā anuruddho ca ānando ca bhagu ca kimilo ca devadatto ca, upālikappakena sattamā, yathā pure caturaṅginiyā senāya uyyānabhūmiṃ niyyanti, evameva caturaṅginiyā senāya niyyiṃsu. Te dūraṃ gantvā senaṃ nivattāpetvā paravisayaṃ okkamitvā ābharaṇaṃ omuñcitvā uttarāsaṅgena bhaṇḍikaṃ bandhitvā upāliṃ kappakaṃ etadavocuṃ – ‘‘handa, bhaṇe upāli, nivattassu; alaṃ te ettakaṃ jīvikāyā’’ti. Atha kho upālissa kappakassa nivattantassa etadahosi – ‘‘caṇḍā kho sākiyā; iminā kumārā nippātitāti ghātāpeyyumpi maṃ. Ime hi nāma sakyakumārā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissanti. Kimaṅga 15 panāha’’nti. Bhaṇḍikaṃ muñcitvā taṃ bhaṇḍaṃ rukkhe ālaggetvā ‘yo passati, dinnaṃyeva haratū’ti vatvā yena te sakyakumārā tenupasaṅkami. Addasāsuṃ kho te sakyakumārā upāliṃ kappakaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna upāliṃ kappakaṃ etadavocuṃ – ‘‘kissa, bhaṇe upāli, nivattesī’’ti? ‘‘Idha me, ayyaputtā, nivattantassa etadahosi – ‘caṇḍā kho sākiyā; iminā kumārā nippātitāti ghātāpeyyumpi maṃ. Ime hi nāma sakyakumārā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissanti. Kimaṅga panāha’nti. So kho ahaṃ, ayyaputtā, bhaṇḍikaṃ muñcitvā taṃ bhaṇḍaṃ rukkhe ālaggetvā ‘yo passati, dinnaññeva haratū’ti vatvā tatomhi paṭinivatto’’ti. ‘‘Suṭṭhu, bhaṇe upāli, akāsi yampi na nivatto 16. Caṇḍā kho sākiyā; iminā kumārā nippātitāti ghātāpeyyumpi ta’’nti.
អថ ខោ សក្យកុមារា ឧបាលិំ កប្បកំ អាទាយ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ។ ឯកមន្តំ និសិន្នា ខោ តេ សក្យកុមារា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘មយំ, ភន្តេ, សាកិយា នាម មានស្សិនោ។ អយំ , ភន្តេ, ឧបាលិ កប្បកោ អម្ហាកំ ទីឃរត្តំ បរិចារកោ។ ឥមំ ភគវា បឋមំ បព្ពាជេតុ។ ឥមស្ស មយំ អភិវាទនបច្ចុដ្ឋានអញ្ជលិកម្មសាមីចិកម្មំ ករិស្សាម។ ឯវំ អម្ហាកំ សាកិយានំ សាកិយមានោ និម្មានាយិស្សតី’’តិ 17។
Atha kho sakyakumārā upāliṃ kappakaṃ ādāya yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te sakyakumārā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘mayaṃ, bhante, sākiyā nāma mānassino. Ayaṃ , bhante, upāli kappako amhākaṃ dīgharattaṃ paricārako. Imaṃ bhagavā paṭhamaṃ pabbājetu. Imassa mayaṃ abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammaṃ karissāma. Evaṃ amhākaṃ sākiyānaṃ sākiyamāno nimmānāyissatī’’ti 18.
អថ ខោ ភគវា ឧបាលិំ កប្បកំ បឋមំ បព្ពាជេសិ, បច្ឆា តេ សក្យកុមារេ។ អថ ខោ អាយស្មា ភទ្ទិយោ តេនេវ អន្តរវស្សេន តិស្សោ វិជ្ជា សច្ឆាកាសិ។ អាយស្មា អនុរុទ្ធោ ទិព្ពចក្ខុំ ឧប្បាទេសិ។ អាយស្មា អានន្ទោ សោតាបត្តិផលំ សច្ឆាកាសិ។ ទេវទត្តោ បោថុជ្ជនិកំ ឥទ្ធិំ អភិនិប្ផាទេសិ។
Atha kho bhagavā upāliṃ kappakaṃ paṭhamaṃ pabbājesi, pacchā te sakyakumāre. Atha kho āyasmā bhaddiyo teneva antaravassena tisso vijjā sacchākāsi. Āyasmā anuruddho dibbacakkhuṃ uppādesi. Āyasmā ānando sotāpattiphalaṃ sacchākāsi. Devadatto pothujjanikaṃ iddhiṃ abhinipphādesi.
៣៣២. តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា ភទ្ទិយោ អរញ្ញគតោបិ រុក្ខមូលគតោបិ សុញ្ញាគារគតោបិ អភិក្ខណំ ឧទានំ ឧទានេសិ – ‘‘អហោ សុខំ, អហោ សុខ’’ន្តិ។ អថ ខោ សម្ពហុលា ភិក្ខូ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិំសុ។ ឯកមន្តំ និសិន្នា ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘អាយស្មា, ភន្តេ, ភទ្ទិយោ អរញ្ញគតោបិ រុក្ខមូលគតោបិ សុញ្ញាគារគតោបិ អភិក្ខណំ ឧទានំ ឧទានេសិ – ‘អហោ សុខំ, អហោ សុខ’ន្តិ។ និស្សំសយំ ខោ, ភន្តេ, អាយស្មា ភទ្ទិយោ អនភិរតោវ ព្រហ្មចរិយំ ចរតិ។ តំយេវ វា បុរិមំ រជ្ជសុខំ សមនុស្សរន្តោ អរញ្ញគតោបិ រុក្ខមូលគតោបិ សុញ្ញាគារគតោបិ អភិក្ខណំ ឧទានំ ឧទានេសិ – ‘អហោ សុខំ, អហោ សុខ’’’ន្តិ។
332. Tena kho pana samayena āyasmā bhaddiyo araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘āyasmā, bhante, bhaddiyo araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’nti. Nissaṃsayaṃ kho, bhante, āyasmā bhaddiyo anabhiratova brahmacariyaṃ carati. Taṃyeva vā purimaṃ rajjasukhaṃ samanussaranto araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti.
អថ ខោ ភគវា អញ្ញតរំ ភិក្ខុំ អាមន្តេសិ – ‘‘ឯហិ ត្វំ, ភិក្ខុ, មម វចនេន ភទ្ទិយំ ភិក្ខុំ អាមន្តេហិ – ‘សត្ថា តំ, អាវុសោ ភទ្ទិយ, អាមន្តេតី’’’តិ ។ ‘‘ឯវំ ភន្តេ’’តិ ខោ សោ ភិក្ខុ ភគវតោ បដិស្សុត្វា យេនាយស្មា ភទ្ទិយោ តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ភទ្ទិយំ ឯតទវោច – ‘‘សត្ថា តំ, អាវុសោ ភទ្ទិយ, អាមន្តេតី’’តិ។ ‘‘ឯវមាវុសោ’’តិ ខោ អាយស្មា ភទ្ទិយោ តស្ស ភិក្ខុនោ បដិស្សុត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ, ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ ភទ្ទិយំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ, ភទ្ទិយ, អរញ្ញគតោបិ រុក្ខមូលគតោបិ សុញ្ញាគារគតោបិ អភិក្ខណំ ឧទានំ ឧទានេសិ – ‘អហោ សុខំ, អហោ សុខ’’’ន្តិ? ‘‘ឯវំ ភន្តេ’’តិ។ ‘‘កិំ បន ត្វំ, ភទ្ទិយ, អត្ថវសំ សម្បស្សមានោ អរញ្ញគតោបិ រុក្ខមូលគតោបិ សុញ្ញាគារគតោបិ អភិក្ខណំ ឧទានំ ឧទានេសិ – ‘អហោ សុខំ អហោ សុខ’’’ន្តិ? ‘‘បុព្ពេ មេ, ភន្តេ, រញ្ញោ សតោបិ អន្តោបិ អន្តេបុរេ រក្ខា សុសំវិហិតា ហោតិ, ពហិបិ អន្តេបុរេ រក្ខា សុសំវិហិតា ហោតិ, អន្តោបិ នគរេ រក្ខា សុសំវិហិតា ហោតិ, ពហិបិ នគរេ រក្ខា សុសំវិហិតា ហោតិ, អន្តោបិ ជនបទេ រក្ខា សុសំវិហិតា ហោតិ, ពហិបិ ជនបទេ រក្ខា សុសំវិហិតា ហោតិ។ សោ ខោ អហំ, ភន្តេ, ឯវំ រក្ខិតោបិ គោបិតោបិ សន្តោ ភីតោ ឧព្ពិគ្គោ ឧស្សង្កី ឧត្រស្តោ វិហរាមិ។ ឯតរហិ ខោ បន អហំ ឯកោ, ភន្តេ, អរញ្ញគតោបិ រុក្ខមូលគតោបិ សុញ្ញាគារគតោបិ អភីតោ អនុព្ពិគ្គោ អនុស្សង្កី អនុត្រស្តោ អប្បោស្សុក្កោ បន្នលោមោ បរទត្តវុត្តោ មិគភូតេន ចេតសា វិហរាមីតិ។ ឥមំ ខោ អហំ, ភន្តេ, អត្ថវសំ សម្បស្សមានោ អរញ្ញគតោបិ រុក្ខមូលគតោបិ សុញ្ញាគារគតោបិ អភិក្ខណំ ឧទានំ ឧទានេមិ – ‘អហោ សុខំ, អហោ សុខ’’’ន្តិ។ អថ ខោ ភគវា ឯតមត្ថំ វិទិត្វា តាយំ វេលាយំ ឥមំ ឧទានំ ឧទានេសិ –
Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena bhaddiyaṃ bhikkhuṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso bhaddiya, āmantetī’’’ti . ‘‘Evaṃ bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā bhaddiyo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ bhaddiyaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso bhaddiya, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā bhaddiyo tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ bhaddiyaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, bhaddiya, araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti? ‘‘Evaṃ bhante’’ti. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, bhaddiya, atthavasaṃ sampassamāno araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ aho sukha’’’nti? ‘‘Pubbe me, bhante, rañño satopi antopi antepure rakkhā susaṃvihitā hoti, bahipi antepure rakkhā susaṃvihitā hoti, antopi nagare rakkhā susaṃvihitā hoti, bahipi nagare rakkhā susaṃvihitā hoti, antopi janapade rakkhā susaṃvihitā hoti, bahipi janapade rakkhā susaṃvihitā hoti. So kho ahaṃ, bhante, evaṃ rakkhitopi gopitopi santo bhīto ubbiggo ussaṅkī utrasto viharāmi. Etarahi kho pana ahaṃ eko, bhante, araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhīto anubbiggo anussaṅkī anutrasto appossukko pannalomo paradattavutto migabhūtena cetasā viharāmīti. Imaṃ kho ahaṃ, bhante, atthavasaṃ sampassamāno araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānemi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
19 ‘‘យស្សន្តរតោ ន សន្តិ កោបា, ឥតិ ភវាភវតញ្ច វីតិវត្តោ;
20 ‘‘Yassantarato na santi kopā, iti bhavābhavatañca vītivatto;
តំ វិគតភយំ សុខិំ អសោកំ, ទេវា នានុភវន្តិ ទស្សនាយា’’តិ។
Taṃ vigatabhayaṃ sukhiṃ asokaṃ, devā nānubhavanti dassanāyā’’ti.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ឆសក្យបព្ពជ្ជាកថា • Chasakyapabbajjākathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ឆសក្យបព្ពជ្ជាកថាវណ្ណនា • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / ឆសក្យបព្ពជ្ជាកថាវណ្ណនា • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / ឆសក្យបព្ពជ្ជាកថាទិវណ្ណនា • Chasakyapabbajjākathādivaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / ឆសក្យបព្ពជ្ជាកថា • Chasakyapabbajjākathā
