| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠဝဂ္ဂပာဠိ • Cūḷavaggapāḷi |
၇. သင္ဃဘေဒကက္ခန္ဓကံ
7. Saṅghabhedakakkhandhakaṃ
၁. ပဌမဘာဏဝာရော
1. Paṭhamabhāṇavāro
ဆသက္ယပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ
Chasakyapabbajjākathā
၃၃၀. တေန သမယေန ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ အနုပိယာယံ ဝိဟရတိ, အနုပိယံ နာမ မလ္လာနံ နိဂမော။ တေန ခော ပန သမယေန အဘိညာတာ အဘိညာတာ သက္ယကုမာရာ ဘဂဝန္တံ ပဗ္ဗဇိတံ အနုပဗ္ဗဇန္တိ။ တေန ခော ပန သမယေန မဟာနာမော စ သက္ကော အနုရုဒ္ဓော စ သက္ကော ဒ္ဝေဘာတိကာ ဟောန္တိ။ အနုရုဒ္ဓော သက္ကော သုခုမာလော ဟောတိ။ တသ္သ တယော ပာသာဒာ ဟောန္တိ – ဧကော ဟေမန္တိကော, ဧကော ဂိမ္ဟိကော, ဧကော ဝသ္သိကော။ သော ဝသ္သိကေ ပာသာဒေ စတ္တာရော မာသေ 1 နိပ္ပုရိသေဟိ တူရိယေဟိ ပရိစာရယမာနော 2 န ဟေဋ္ဌာပာသာဒံ ဩရောဟတိ။ အထ ခော မဟာနာမသ္သ သက္ကသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဧတရဟိ ခော အဘိညာတာ အဘိညာတာ သက္ယကုမာရာ ဘဂဝန္တံ ပဗ္ဗဇိတံ အနုပဗ္ဗဇန္တိ။ အမ္ဟာကဉ္စ ပန ကုလာ နတ္ထိ ကောစိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ ယံနူနာဟံ ဝာ ပဗ္ဗဇေယ္ယံ, အနုရုဒ္ဓော ဝာ’’တိ။ အထ ခော မဟာနာမော သက္ကော ယေန အနုရုဒ္ဓော သက္ကော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အနုရုဒ္ဓံ သက္ကံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧတရဟိ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, အဘိညာတာ အဘိညာတာ သက္ယကုမာရာ ဘဂဝန္တံ ပဗ္ဗဇိတံ အနုပဗ္ဗဇန္တိ။ အမ္ဟာကဉ္စ ပန ကုလာ နတ္ထိ ကောစိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ တေန ဟိ တ္ဝံ ဝာ ပဗ္ဗဇ, အဟံ ဝာ ပဗ္ဗဇိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘အဟံ ခော သုခုမာလော, နာဟံ သက္ကောမိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ တ္ဝံ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဟိ ခော တေ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, ဃရာဝာသတ္ထံ အနုသာသိသ္သာမိ။ ပဌမံ ခေတ္တံ ကသာပေတဗ္ဗံ။ ကသာပေတ္ဝာ ဝပာပေတဗ္ဗံ။ ဝပာပေတ္ဝာ ဥဒကံ အဘိနေတဗ္ဗံ။ ဥဒကံ အဘိနေတ္ဝာ ဥဒကံ နိန္နေတဗ္ဗံ။ ဥဒကံ နိန္နေတ္ဝာ နိဒ္ဓာပေတဗ္ဗံ။ နိဒ္ဓာပေတ္ဝာ 3 လဝာပေတဗ္ဗံ။ လဝာပေတ္ဝာ ဥဗ္ဗာဟာပေတဗ္ဗံ။ ဥဗ္ဗာဟာပေတ္ဝာ ပုဉ္ဇံ ကာရာပေတဗ္ဗံ။ ပုဉ္ဇံ ကာရာပေတ္ဝာ မဒ္ဒာပေတဗ္ဗံ။ မဒ္ဒာပေတ္ဝာ ပလာလာနိ ဥဒ္ဓရာပေတဗ္ဗာနိ။ ပလာလာနိ ဥဒ္ဓရာပေတ္ဝာ ဘုသိကာ ဥဒ္ဓရာပေတဗ္ဗာ။ ဘုသိကံ ဥဒ္ဓရာပေတ္ဝာ ဩပုနာပေတဗ္ဗံ 4။ ဩပုနာပေတ္ဝာ အတိဟရာပေတဗ္ဗံ။ အတိဟရာပေတ္ဝာ အာယတိမ္ပိ ဝသ္သံ ဧဝမေဝ ကာတဗ္ဗံ, အာယတိမ္ပိ ဝသ္သံ ဧဝမေဝ ကာတဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘န ကမ္မာ ခီယန္တိ? န ကမ္မာနံ အန္တော ပညာယတိ? ကဒာ ကမ္မာ ခီယိသ္သန္တိ? ကဒာ ကမ္မာနံ အန္တော ပညာယိသ္သတိ? ကဒာ မယံ အပ္ပောသ္သုက္ကာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင္ဂီဘူတာ ပရိစာရေသ္သာမာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, ကမ္မာ ခီယန္တိ။ န ကမ္မာနံ အန္တော ပညာယတိ။ အခီဏေဝ ကမ္မေ ပိတရော စ ပိတာမဟာ စ ကာလင္ကတာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တ္ဝညေဝ ဃရာဝာသတ္ထေန ဥပဇာနာဟိ။ အဟံ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမီ’’တိ။
330. Tena samayena buddho bhagavā anupiyāyaṃ viharati, anupiyaṃ nāma mallānaṃ nigamo. Tena kho pana samayena abhiññātā abhiññātā sakyakumārā bhagavantaṃ pabbajitaṃ anupabbajanti. Tena kho pana samayena mahānāmo ca sakko anuruddho ca sakko dvebhātikā honti. Anuruddho sakko sukhumālo hoti. Tassa tayo pāsādā honti – eko hemantiko, eko gimhiko, eko vassiko. So vassike pāsāde cattāro māse 5 nippurisehi tūriyehi paricārayamāno 6 na heṭṭhāpāsādaṃ orohati. Atha kho mahānāmassa sakkassa etadahosi – ‘‘etarahi kho abhiññātā abhiññātā sakyakumārā bhagavantaṃ pabbajitaṃ anupabbajanti. Amhākañca pana kulā natthi koci agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Yaṃnūnāhaṃ vā pabbajeyyaṃ, anuruddho vā’’ti. Atha kho mahānāmo sakko yena anuruddho sakko tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘etarahi, tāta anuruddha, abhiññātā abhiññātā sakyakumārā bhagavantaṃ pabbajitaṃ anupabbajanti. Amhākañca pana kulā natthi koci agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Tena hi tvaṃ vā pabbaja, ahaṃ vā pabbajissāmī’’ti. ‘‘Ahaṃ kho sukhumālo, nāhaṃ sakkomi agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Tvaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Ehi kho te, tāta anuruddha, gharāvāsatthaṃ anusāsissāmi. Paṭhamaṃ khettaṃ kasāpetabbaṃ. Kasāpetvā vapāpetabbaṃ. Vapāpetvā udakaṃ abhinetabbaṃ. Udakaṃ abhinetvā udakaṃ ninnetabbaṃ. Udakaṃ ninnetvā niddhāpetabbaṃ. Niddhāpetvā 7 lavāpetabbaṃ. Lavāpetvā ubbāhāpetabbaṃ. Ubbāhāpetvā puñjaṃ kārāpetabbaṃ. Puñjaṃ kārāpetvā maddāpetabbaṃ. Maddāpetvā palālāni uddharāpetabbāni. Palālāni uddharāpetvā bhusikā uddharāpetabbā. Bhusikaṃ uddharāpetvā opunāpetabbaṃ 8. Opunāpetvā atiharāpetabbaṃ. Atiharāpetvā āyatimpi vassaṃ evameva kātabbaṃ, āyatimpi vassaṃ evameva kātabba’’nti. ‘‘Na kammā khīyanti? Na kammānaṃ anto paññāyati? Kadā kammā khīyissanti? Kadā kammānaṃ anto paññāyissati? Kadā mayaṃ appossukkā pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricāressāmā’’ti? ‘‘Na hi, tāta anuruddha, kammā khīyanti. Na kammānaṃ anto paññāyati. Akhīṇeva kamme pitaro ca pitāmahā ca kālaṅkatā’’ti. ‘‘Tena hi tvaññeva gharāvāsatthena upajānāhi. Ahaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’’ti.
အထ ခော အနုရုဒ္ဓော သက္ကော ယေန မာတာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မာတရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, အမ္မ, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ အနုဇာနာဟိ မံ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ အနုရုဒ္ဓသ္သ သက္ကသ္သ မာတာ အနုရုဒ္ဓံ သက္ကံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တုမ္ဟေ ခော မေ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, ဒ္ဝေ ပုတ္တာ ပိယာ မနာပာ အပ္ပဋိကူလာ။ မရဏေနပိ ဝော အကာမကာ ဝိနာ ဘဝိသ္သာမိ။ ကိံ ပနာဟံ တုမ္ဟေ ဇီဝန္တေ အနုဇာနိသ္သာမိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ? ဒုတိယမ္ပိ ခော။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော အနုရုဒ္ဓော သက္ကော မာတရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣစ္ဆာမဟံ, အမ္မ, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ အနုဇာနာဟိ မံ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယာ’’တိ 9။ တေန ခော ပန သမယေန ဘဒ္ဒိယော သက္ယရာဇာ သက္ယာနံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ။ သော စ အနုရုဒ္ဓသ္သ သက္ကသ္သ သဟာယော ဟောတိ။ အထ ခော အနုရုဒ္ဓသ္သ သက္ကသ္သ မာတာ – ‘အယံ ခော ဘဒ္ဒိယော သက္ယရာဇာ သက္ယာနံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ; အနုရုဒ္ဓသ္သ သက္ကသ္သ သဟာယော; သော န ဥသ္သဟတိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတု’န္တိ – အနုရုဒ္ဓံ သက္ကံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစေ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, ဘဒ္ဒိယော သက္ယရာဇာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, ဧဝံ တ္ဝမ္ပိ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ အထ ခော အနုရုဒ္ဓော သက္ကော ယေန ဘဒ္ဒိယော သက္ယရာဇာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဒ္ဒိယံ သက္ယရာဇာနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မမ ခော, သမ္မ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ တဝ ပဋိဗဒ္ဓာ’’တိ။ ‘‘သစေ တေ, သမ္မ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ မမ ပဋိဗဒ္ဓာ ဝာ အပ္ပဋိဗဒ္ဓာ ဝာ သာ ဟောတု, အဟံ တယာ; ယထာ သုခံ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဟိ, သမ္မ, ဥဘော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘နာဟံ, သမ္မ, သက္ကောမိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတုန္တိ ။ ယံ တေ သက္ကာ အညံ မယာ ကာတုံ, က္ယာဟံ 10 ကရိသ္သာမိ။ တ္ဝံ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ ‘‘မာတာ ခော မံ, သမ္မ, ဧဝမာဟ – ‘သစေ, တာတ အနုရုဒ္ဓ, ဘဒ္ဒိယော သက္ယရာဇာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, ဧဝံ တ္ဝမ္ပိ ပဗ္ဗဇာဟီ’’’တိ။ ‘‘ဘာသိတာ ခော ပန တေ, သမ္မ, ဧသာ ဝာစာ။ သစေ တေ, သမ္မ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ မမ ပဋိဗဒ္ဓာ ဝာ, အပ္ပဋိဗဒ္ဓာ ဝာ သာ ဟောတု, အဟံ တယာ; ယထာ သုခံ ပဗ္ဗဇာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဟိ, သမ္မ, ဥဘော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမာ’’တိ။
Atha kho anuruddho sakko yena mātā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā mātaraṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, amma, agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Anujānāhi maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. Evaṃ vutte anuruddhassa sakkassa mātā anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘tumhe kho me, tāta anuruddha, dve puttā piyā manāpā appaṭikūlā. Maraṇenapi vo akāmakā vinā bhavissāmi. Kiṃ panāhaṃ tumhe jīvante anujānissāmi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Dutiyampi kho…pe… tatiyampi kho anuruddho sakko mātaraṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, amma, agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Anujānāhi maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti 11. Tena kho pana samayena bhaddiyo sakyarājā sakyānaṃ rajjaṃ kāreti. So ca anuruddhassa sakkassa sahāyo hoti. Atha kho anuruddhassa sakkassa mātā – ‘ayaṃ kho bhaddiyo sakyarājā sakyānaṃ rajjaṃ kāreti; anuruddhassa sakkassa sahāyo; so na ussahati agārasmā anagāriyaṃ pabbajitu’nti – anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘sace, tāta anuruddha, bhaddiyo sakyarājā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, evaṃ tvampi pabbajāhī’’ti. Atha kho anuruddho sakko yena bhaddiyo sakyarājā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhaddiyaṃ sakyarājānaṃ etadavoca – ‘‘mama kho, samma, pabbajjā tava paṭibaddhā’’ti. ‘‘Sace te, samma, pabbajjā mama paṭibaddhā vā appaṭibaddhā vā sā hotu, ahaṃ tayā; yathā sukhaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Ehi, samma, ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Nāhaṃ, samma, sakkomi agārasmā anagāriyaṃ pabbajitunti . Yaṃ te sakkā aññaṃ mayā kātuṃ, kyāhaṃ 12 karissāmi. Tvaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Mātā kho maṃ, samma, evamāha – ‘sace, tāta anuruddha, bhaddiyo sakyarājā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, evaṃ tvampi pabbajāhī’’’ti. ‘‘Bhāsitā kho pana te, samma, esā vācā. Sace te, samma, pabbajjā mama paṭibaddhā vā, appaṭibaddhā vā sā hotu, ahaṃ tayā; yathā sukhaṃ pabbajāhī’’ti. ‘‘Ehi, samma, ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti.
တေန ခော ပန သမယေန မနုသ္သာ သစ္စဝာဒိနော ဟောန္တိ, သစ္စပဋိညာ။ အထ ခော ဘဒ္ဒိယော သက္ယရာဇာ အနုရုဒ္ဓံ သက္ကံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အာဂမေဟိ, သမ္မ, သတ္တဝသ္သာနိ။ သတ္တန္နံ ဝသ္သာနံ အစ္စယေန ဥဘော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘အတိစိရံ, သမ္မ, သတ္တဝသ္သာနိ။ နာဟံ သက္ကောမိ သတ္တဝသ္သာနိ အာဂမေတု’’န္တိ။ ‘‘အာဂမေဟိ, သမ္မ, ဆဝသ္သာနိ။ပေ.။ ပဉ္စဝသ္သာနိ။ စတ္တာရိ ဝသ္သာနိ။ တီဏိ ဝသ္သာနိ။ ဒ္ဝေ ဝသ္သာနိ။ ဧကံ ဝသ္သံ။ ဧကသ္သ ဝသ္သသ္သ အစ္စယေန ဥဘော အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘အတိစိရံ, သမ္မ, ဧကဝသ္သံ။ နာဟံ သက္ကောမိ ဧကံ ဝသ္သံ အာဂမေတု’’န္တိ။ ‘‘အာဂမေဟိ, သမ္မ, သတ္တမာသေ။ သတ္တန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန ဥဘောပိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘အတိစိရံ, သမ္မ, သတ္တမာသာ။ နာဟံ သက္ကောမိ သတ္တမာသေ အာဂမေတု’’န္တိ။ ‘‘အာဂမေဟိ, သမ္မ, ဆ မာသေ။ပေ.။ ပဉ္စ မာသေ။ စတ္တာရော မာသေ။ တယော မာသေ။ ဒ္ဝေ မာသေ။ ဧကံ မာသံ။ အဍ္ဎမာသံ။ အဍ္ဎမာသသ္သ အစ္စယေန ဥဘောပိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမာ’’တိ။ ‘‘အတိစိရံ, သမ္မ, အဍ္ဎမာသော။ နာဟံ သက္ကောမိ အဍ္ဎမာသံ အာဂမေတု’’န္တိ။ ‘‘အာဂမေဟိ, သမ္မ, သတ္တာဟံ ယာဝာဟံ ပုတ္တေ စ ဘာတရော စ ရဇ္ဇံ နိယ္ယာဒေမီ’’တိ။ ‘‘န စိရံ, သမ္မ, သတ္တာဟော, အာဂမေသ္သာမီ’’တိ။
Tena kho pana samayena manussā saccavādino honti, saccapaṭiññā. Atha kho bhaddiyo sakyarājā anuruddhaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘āgamehi, samma, sattavassāni. Sattannaṃ vassānaṃ accayena ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, sattavassāni. Nāhaṃ sakkomi sattavassāni āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, chavassāni…pe… pañcavassāni… cattāri vassāni… tīṇi vassāni… dve vassāni… ekaṃ vassaṃ. Ekassa vassassa accayena ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, ekavassaṃ. Nāhaṃ sakkomi ekaṃ vassaṃ āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, sattamāse. Sattannaṃ māsānaṃ accayena ubhopi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, sattamāsā. Nāhaṃ sakkomi sattamāse āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, cha māse…pe… pañca māse… cattāro māse… tayo māse… dve māse… ekaṃ māsaṃ… aḍḍhamāsaṃ. Aḍḍhamāsassa accayena ubhopi agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmā’’ti. ‘‘Aticiraṃ, samma, aḍḍhamāso. Nāhaṃ sakkomi aḍḍhamāsaṃ āgametu’’nti. ‘‘Āgamehi, samma, sattāhaṃ yāvāhaṃ putte ca bhātaro ca rajjaṃ niyyādemī’’ti. ‘‘Na ciraṃ, samma, sattāho, āgamessāmī’’ti.
၃၃၁. အထ ခော ဘဒ္ဒိယော စ သက္ယရာဇာ အနုရုဒ္ဓော စ အာနန္ဒော စ ဘဂု စ ကိမိလော စ ဒေဝဒတ္တော စ, ဥပာလိကပ္ပကေန သတ္တမာ, ယထာ ပုရေ စတုရင္ဂိနိယာ သေနာယ ဥယ္ယာနဘူမိံ နိယ္ယန္တိ, ဧဝမေဝ စတုရင္ဂိနိယာ သေနာယ နိယ္ယိံသု။ တေ ဒူရံ ဂန္တ္ဝာ သေနံ နိဝတ္တာပေတ္ဝာ ပရဝိသယံ ဩက္ကမိတ္ဝာ အာဘရဏံ ဩမုဉ္စိတ္ဝာ ဥတ္တရာသင္ဂေန ဘဏ္ဍိကံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဥပာလိံ ကပ္ပကံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဟန္ဒ, ဘဏေ ဥပာလိ, နိဝတ္တသ္သု; အလံ တေ ဧတ္တကံ ဇီဝိကာယာ’’တိ။ အထ ခော ဥပာလိသ္သ ကပ္ပကသ္သ နိဝတ္တန္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘စဏ္ဍာ ခော သာကိယာ; ဣမိနာ ကုမာရာ နိပ္ပာတိတာတိ ဃာတာပေယ္ယုမ္ပိ မံ။ ဣမေ ဟိ နာမ သက္ယကုမာရာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သန္တိ။ ကိမင္ဂ 13 ပနာဟ’’န္တိ။ ဘဏ္ဍိကံ မုဉ္စိတ္ဝာ တံ ဘဏ္ဍံ ရုက္ခေ အာလဂ္ဂေတ္ဝာ ‘ယော ပသ္သတိ, ဒိန္နံယေဝ ဟရတူ’တိ ဝတ္ဝာ ယေန တေ သက္ယကုမာရာ တေနုပသင္ကမိ။ အဒ္ဒသာသုံ ခော တေ သက္ယကုမာရာ ဥပာလိံ ကပ္ပကံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသ္ဝာန ဥပာလိံ ကပ္ပကံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ကိသ္သ, ဘဏေ ဥပာလိ, နိဝတ္တေသီ’’တိ? ‘‘ဣဓ မေ, အယ္ယပုတ္တာ, နိဝတ္တန္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘စဏ္ဍာ ခော သာကိယာ; ဣမိနာ ကုမာရာ နိပ္ပာတိတာတိ ဃာတာပေယ္ယုမ္ပိ မံ။ ဣမေ ဟိ နာမ သက္ယကုမာရာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိသ္သန္တိ။ ကိမင္ဂ ပနာဟ’န္တိ။ သော ခော အဟံ, အယ္ယပုတ္တာ, ဘဏ္ဍိကံ မုဉ္စိတ္ဝာ တံ ဘဏ္ဍံ ရုက္ခေ အာလဂ္ဂေတ္ဝာ ‘ယော ပသ္သတိ, ဒိန္နညေဝ ဟရတူ’တိ ဝတ္ဝာ တတောမ္ဟိ ပဋိနိဝတ္တော’’တိ။ ‘‘သုဋ္ဌု, ဘဏေ ဥပာလိ, အကာသိ ယမ္ပိ န နိဝတ္တော 14။ စဏ္ဍာ ခော သာကိယာ; ဣမိနာ ကုမာရာ နိပ္ပာတိတာတိ ဃာတာပေယ္ယုမ္ပိ တ’’န္တိ။
331. Atha kho bhaddiyo ca sakyarājā anuruddho ca ānando ca bhagu ca kimilo ca devadatto ca, upālikappakena sattamā, yathā pure caturaṅginiyā senāya uyyānabhūmiṃ niyyanti, evameva caturaṅginiyā senāya niyyiṃsu. Te dūraṃ gantvā senaṃ nivattāpetvā paravisayaṃ okkamitvā ābharaṇaṃ omuñcitvā uttarāsaṅgena bhaṇḍikaṃ bandhitvā upāliṃ kappakaṃ etadavocuṃ – ‘‘handa, bhaṇe upāli, nivattassu; alaṃ te ettakaṃ jīvikāyā’’ti. Atha kho upālissa kappakassa nivattantassa etadahosi – ‘‘caṇḍā kho sākiyā; iminā kumārā nippātitāti ghātāpeyyumpi maṃ. Ime hi nāma sakyakumārā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissanti. Kimaṅga 15 panāha’’nti. Bhaṇḍikaṃ muñcitvā taṃ bhaṇḍaṃ rukkhe ālaggetvā ‘yo passati, dinnaṃyeva haratū’ti vatvā yena te sakyakumārā tenupasaṅkami. Addasāsuṃ kho te sakyakumārā upāliṃ kappakaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna upāliṃ kappakaṃ etadavocuṃ – ‘‘kissa, bhaṇe upāli, nivattesī’’ti? ‘‘Idha me, ayyaputtā, nivattantassa etadahosi – ‘caṇḍā kho sākiyā; iminā kumārā nippātitāti ghātāpeyyumpi maṃ. Ime hi nāma sakyakumārā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissanti. Kimaṅga panāha’nti. So kho ahaṃ, ayyaputtā, bhaṇḍikaṃ muñcitvā taṃ bhaṇḍaṃ rukkhe ālaggetvā ‘yo passati, dinnaññeva haratū’ti vatvā tatomhi paṭinivatto’’ti. ‘‘Suṭṭhu, bhaṇe upāli, akāsi yampi na nivatto 16. Caṇḍā kho sākiyā; iminā kumārā nippātitāti ghātāpeyyumpi ta’’nti.
အထ ခော သက္ယကုမာရာ ဥပာလိံ ကပ္ပကံ အာဒာယ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ သက္ယကုမာရာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘မယံ, ဘန္တေ, သာကိယာ နာမ မာနသ္သိနော။ အယံ , ဘန္တေ, ဥပာလိ ကပ္ပကော အမ္ဟာကံ ဒီဃရတ္တံ ပရိစာရကော။ ဣမံ ဘဂဝာ ပဌမံ ပဗ္ဗာဇေတု။ ဣမသ္သ မယံ အဘိဝာဒနပစ္စုဋ္ဌာနအဉ္ဇလိကမ္မသာမီစိကမ္မံ ကရိသ္သာမ။ ဧဝံ အမ္ဟာကံ သာကိယာနံ သာကိယမာနော နိမ္မာနာယိသ္သတီ’’တိ 17။
Atha kho sakyakumārā upāliṃ kappakaṃ ādāya yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te sakyakumārā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘mayaṃ, bhante, sākiyā nāma mānassino. Ayaṃ , bhante, upāli kappako amhākaṃ dīgharattaṃ paricārako. Imaṃ bhagavā paṭhamaṃ pabbājetu. Imassa mayaṃ abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammaṃ karissāma. Evaṃ amhākaṃ sākiyānaṃ sākiyamāno nimmānāyissatī’’ti 18.
အထ ခော ဘဂဝာ ဥပာလိံ ကပ္ပကံ ပဌမံ ပဗ္ဗာဇေသိ, ပစ္ဆာ တေ သက္ယကုမာရေ။ အထ ခော အာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော တေနေဝ အန္တရဝသ္သေန တိသ္သော ဝိဇ္ဇာ သစ္ဆာကာသိ။ အာယသ္မာ အနုရုဒ္ဓော ဒိဗ္ဗစက္ခုံ ဥပ္ပာဒေသိ။ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သောတာပတ္တိဖလံ သစ္ဆာကာသိ။ ဒေဝဒတ္တော ပောထုဇ္ဇနိကံ ဣဒ္ဓိံ အဘိနိပ္ဖာဒေသိ။
Atha kho bhagavā upāliṃ kappakaṃ paṭhamaṃ pabbājesi, pacchā te sakyakumāre. Atha kho āyasmā bhaddiyo teneva antaravassena tisso vijjā sacchākāsi. Āyasmā anuruddho dibbacakkhuṃ uppādesi. Āyasmā ānando sotāpattiphalaṃ sacchākāsi. Devadatto pothujjanikaṃ iddhiṃ abhinipphādesi.
၃၃၂. တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂာရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ – ‘‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’’န္တိ။ အထ ခော သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘အာယသ္မာ, ဘန္တေ, ဘဒ္ဒိယော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂာရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ – ‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’န္တိ။ နိသ္သံသယံ ခော, ဘန္တေ, အာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော အနဘိရတောဝ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရတိ။ တံယေဝ ဝာ ပုရိမံ ရဇ္ဇသုခံ သမနုသ္သရန္တော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂာရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ – ‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’’’န္တိ။
332. Tena kho pana samayena āyasmā bhaddiyo araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘‘aho sukhaṃ, aho sukha’’nti. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘āyasmā, bhante, bhaddiyo araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’nti. Nissaṃsayaṃ kho, bhante, āyasmā bhaddiyo anabhiratova brahmacariyaṃ carati. Taṃyeva vā purimaṃ rajjasukhaṃ samanussaranto araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti.
အထ ခော ဘဂဝာ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန ဘဒ္ဒိယံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ဘဒ္ဒိယ, အာမန္တေတီ’’’တိ ။ ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ ခော သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေနာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ ဘဒ္ဒိယံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ဘဒ္ဒိယ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော အာယသ္မာ ဘဒ္ဒိယော တသ္သ ဘိက္ခုနော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အာယသ္မန္တံ ဘဒ္ဒိယံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တ္ဝံ, ဘဒ္ဒိယ, အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂာရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ – ‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တ္ဝံ, ဘဒ္ဒိယ, အတ္ထဝသံ သမ္ပသ္သမာနော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂာရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ – ‘အဟော သုခံ အဟော သုခ’’’န္တိ? ‘‘ပုဗ္ဗေ မေ, ဘန္တေ, ရညော သတောပိ အန္တောပိ အန္တေပုရေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ, ဗဟိပိ အန္တေပုရေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ, အန္တောပိ နဂရေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ, ဗဟိပိ နဂရေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ, အန္တောပိ ဇနပဒေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ, ဗဟိပိ ဇနပဒေ ရက္ခာ သုသံဝိဟိတာ ဟောတိ။ သော ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ရက္ခိတောပိ ဂောပိတောပိ သန္တော ဘီတော ဥဗ္ဗိဂ္ဂော ဥသ္သင္ကီ ဥတ္ရသ္တော ဝိဟရာမိ။ ဧတရဟိ ခော ပန အဟံ ဧကော, ဘန္တေ, အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂာရဂတောပိ အဘီတော အနုဗ္ဗိဂ္ဂော အနုသ္သင္ကီ အနုတ္ရသ္တော အပ္ပောသ္သုက္ကော ပန္နလောမော ပရဒတ္တဝုတ္တော မိဂဘူတေန စေတသာ ဝိဟရာမီတိ။ ဣမံ ခော အဟံ, ဘန္တေ, အတ္ထဝသံ သမ္ပသ္သမာနော အရညဂတောပိ ရုက္ခမူလဂတောပိ သုညာဂာရဂတောပိ အဘိက္ခဏံ ဥဒာနံ ဥဒာနေမိ – ‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာ တာယံ ဝေလာယံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ –
Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena bhaddiyaṃ bhikkhuṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso bhaddiya, āmantetī’’’ti . ‘‘Evaṃ bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā bhaddiyo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ bhaddiyaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso bhaddiya, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā bhaddiyo tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ bhaddiyaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, bhaddiya, araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti? ‘‘Evaṃ bhante’’ti. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, bhaddiya, atthavasaṃ sampassamāno araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi – ‘aho sukhaṃ aho sukha’’’nti? ‘‘Pubbe me, bhante, rañño satopi antopi antepure rakkhā susaṃvihitā hoti, bahipi antepure rakkhā susaṃvihitā hoti, antopi nagare rakkhā susaṃvihitā hoti, bahipi nagare rakkhā susaṃvihitā hoti, antopi janapade rakkhā susaṃvihitā hoti, bahipi janapade rakkhā susaṃvihitā hoti. So kho ahaṃ, bhante, evaṃ rakkhitopi gopitopi santo bhīto ubbiggo ussaṅkī utrasto viharāmi. Etarahi kho pana ahaṃ eko, bhante, araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhīto anubbiggo anussaṅkī anutrasto appossukko pannalomo paradattavutto migabhūtena cetasā viharāmīti. Imaṃ kho ahaṃ, bhante, atthavasaṃ sampassamāno araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānemi – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’’’nti. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
19 ‘‘ယသ္သန္တရတော န သန္တိ ကောပာ၊ ဣတိ ဘဝာဘဝတဉ္စ ဝီတိဝတ္တော။
20 ‘‘Yassantarato na santi kopā, iti bhavābhavatañca vītivatto;
တံ ဝိဂတဘယံ သုခိံ အသောကံ၊ ဒေဝာ နာနုဘဝန္တိ ဒသ္သနာယာ’’တိ။
Taṃ vigatabhayaṃ sukhiṃ asokaṃ, devā nānubhavanti dassanāyā’’ti.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / စူဠဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ဆသက္ယပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ • Chasakyapabbajjākathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ဆသက္ယပဗ္ဗဇ္ဇာကထာဝဏ္ဏနာ • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ဆသက္ယပဗ္ဗဇ္ဇာကထာဝဏ္ဏနာ • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ဆသက္ယပဗ္ဗဇ္ဇာကထာဒိဝဏ္ဏနာ • Chasakyapabbajjākathādivaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ဆသက္ယပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ • Chasakyapabbajjākathā
