Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
๗. สงฺฆเภทกกฺขนฺธโก
7. Saṅghabhedakakkhandhako
ฉสกฺยปพฺพชฺชากถาทิวณฺณนา
Chasakyapabbajjākathādivaṇṇanā
๓๓๐. สงฺฆเภทกกฺขนฺธเก ปาฬิยํ อนุปิยํ นามาติ อนุปิยา นามฯ เหฎฺฐา ปาสาทาติ ปาสาทโต เหฎฺฐา เหฎฺฐิมตลํ, ‘‘เหฎฺฐาปาสาท’’นฺติปิ ปาโฐฯ อภิเนตพฺพนฺติ วปิตเขเตฺตสุ ปเวเสตพฺพํฯ นิเนฺนตพฺพนฺติ ตโต นีหริตพฺพํฯ นิทฺธาเปตพฺพนฺติ สสฺสทูสกติณาทีนิ อุทฺธริตพฺพํฯ อุชุํ การาเปตพฺพนฺติ ปุญฺชํ การาเปตพฺพํ, อยเมว วา ปาโฐฯ
330. Saṅghabhedakakkhandhake pāḷiyaṃ anupiyaṃ nāmāti anupiyā nāma. Heṭṭhā pāsādāti pāsādato heṭṭhā heṭṭhimatalaṃ, ‘‘heṭṭhāpāsāda’’ntipi pāṭho. Abhinetabbanti vapitakhettesu pavesetabbaṃ. Ninnetabbanti tato nīharitabbaṃ. Niddhāpetabbanti sassadūsakatiṇādīni uddharitabbaṃ. Ujuṃ kārāpetabbanti puñjaṃ kārāpetabbaṃ, ayameva vā pāṭho.
๓๓๒. ปรทโตฺตติ ปเรหิ ทินฺนปจฺจเยหิ ปวตฺตมาโนฯ มิคภูเตน เจตสาติ กตฺถจิ อลคฺคตาย มิคสฺส วิย ชาเตน จิเตฺตนฯ
332.Paradattoti parehi dinnapaccayehi pavattamāno. Migabhūtena cetasāti katthaci alaggatāya migassa viya jātena cittena.
๓๓๓. มโนมยํ กายนฺติ ฌานมเนน นิพฺพตฺตํ พฺรหฺมกายํ, ‘‘กิํ นุ โข อหํ ปสาเทยฺยํ, ยสฺมิํ เม ปสเนฺน พหุลาภสกฺกาโร อุปฺปเชฺชยฺยา’’ติ ปฐมํ อุปฺปนฺนปริวิตกฺกสฺส มนฺทปริยุฎฺฐานตาย เทวทตฺตสฺส ตสฺมิํ ขเณ ฌานปริหานิ นาโหสิ, ปจฺฉา เอว อโหสีติ ทฎฺฐพฺพํฯ เตนาห ‘‘สห จิตฺตุปฺปาทา’’ติอาทิฯ เทฺว วา ตีณิ วา มาคธกานิ คามเขตฺตานีติ เอตฺถ มคธรเฎฺฐ ขุทฺทกํ คามเขตฺตํ คาวุตมตฺตํ, มชฺฌิมํ ปน ทิยฑฺฒคาวุตมตฺตํ, มหนฺตํ อเนกโยชนมฺปิ โหติฯ เตสุ มชฺฌิเมน คามเขเตฺตน เทฺว วา ขุทฺทเกน ตีณิ วา คามเขตฺตานิ, ตสฺส สรีรํ ติคาวุตปฺปมาโณ อตฺตภาโวติ วุตฺตํ โหติฯ
333.Manomayaṃ kāyanti jhānamanena nibbattaṃ brahmakāyaṃ, ‘‘kiṃ nu kho ahaṃ pasādeyyaṃ, yasmiṃ me pasanne bahulābhasakkāro uppajjeyyā’’ti paṭhamaṃ uppannaparivitakkassa mandapariyuṭṭhānatāya devadattassa tasmiṃ khaṇe jhānaparihāni nāhosi, pacchā eva ahosīti daṭṭhabbaṃ. Tenāha ‘‘saha cittuppādā’’tiādi. Dve vā tīṇi vā māgadhakāni gāmakhettānīti ettha magadharaṭṭhe khuddakaṃ gāmakhettaṃ gāvutamattaṃ, majjhimaṃ pana diyaḍḍhagāvutamattaṃ, mahantaṃ anekayojanampi hoti. Tesu majjhimena gāmakhettena dve vā khuddakena tīṇi vā gāmakhettāni, tassa sarīraṃ tigāvutappamāṇo attabhāvoti vuttaṃ hoti.
๓๓๔. สตฺถาโรติ คณสตฺถาโรฯ นาสฺสสฺสาติ น เอตสฺส ภเวยฺยฯ ตนฺติ สตฺถารํฯ เตนาติ อมนาเปนฯ สมฺมนฺนตีติ จีวราทินา อมฺหากํ สมฺมานํ กโรติ, ปเรหิ วา อยํ สตฺถา สมฺมานียตีติ อโตฺถฯ
334.Satthāroti gaṇasatthāro. Nāssassāti na etassa bhaveyya. Tanti satthāraṃ. Tenāti amanāpena. Sammannatīti cīvarādinā amhākaṃ sammānaṃ karoti, parehi vā ayaṃ satthā sammānīyatīti attho.
๓๓๕. นาสาย ปิตฺตํ ภิเนฺทยฺยุนฺติ อจฺฉปิตฺตํ วา มจฺฉปิตฺตํ วา นาสาปุเฎ ปกฺขิเปยฺยุํฯ อสฺสตรีติ วฬวาย กุจฺฉิสฺมิํ คทฺรภสฺส ชาตาฯ ตสฺสา หิ คหิตคพฺภาย วิชายิตุมสโกฺกนฺติยา อุทรํ ผาเลตฺวา โปตกํ นีหรนฺติฯ เตนาห ‘‘อตฺตวธาย คพฺภํ คณฺหาตี’’ติฯ
335.Nāsāyapittaṃ bhindeyyunti acchapittaṃ vā macchapittaṃ vā nāsāpuṭe pakkhipeyyuṃ. Assatarīti vaḷavāya kucchismiṃ gadrabhassa jātā. Tassā hi gahitagabbhāya vijāyitumasakkontiyā udaraṃ phāletvā potakaṃ nīharanti. Tenāha ‘‘attavadhāya gabbhaṃ gaṇhātī’’ti.
๓๓๙. โปตฺถนิกนฺติ ฉุริกํ, ‘‘ขร’’นฺติปิ วุจฺจติฯ
339.Potthanikanti churikaṃ, ‘‘khara’’ntipi vuccati.
๓๔๒. มา กุญฺชร นาคมาสโทติ เห กุญฺชร พุทฺธนาคํ วธกจิเตฺตน มา อุปคจฺฉฯ ทุกฺขนฺติ ทุกฺขการณตฺตา ทุกฺขํฯ อิโตติ อิโต ชาติโตฯ ยโตติ ยสฺมา, ยนฺตสฺส วา, คจฺฉนฺตสฺสาติ อโตฺถฯ มา จ มโทติ มโท ตยา น กาตโพฺพติ อโตฺถฯ
342.Mākuñjara nāgamāsadoti he kuñjara buddhanāgaṃ vadhakacittena mā upagaccha. Dukkhanti dukkhakāraṇattā dukkhaṃ. Itoti ito jātito. Yatoti yasmā, yantassa vā, gacchantassāti attho. Mā ca madoti mado tayā na kātabboti attho.
๓๔๓. ติกโภชนนฺติ ตีหิ ภุญฺชิตพฺพํ โภชนํ, ตโต อธิเกหิ เอกโต ปฎิคฺคเหตฺวา ภุญฺชิตุํ น วฎฺฎนกํ คณโภชนปฎิปกฺขํ โภชนนฺติ อโตฺถฯ โกกาลิโกติอาทีนิ เทวทตฺตปริสาย คณปาโมกฺขานํ นามานิฯ กปฺปนฺติ มหานิรเย อายุกปฺปํ, ตํ อนฺตรกปฺปนฺติ เกจิฯ เกจิ ปน ‘‘อสเงฺขฺยยฺยกปฺป’’นฺติฯ
343.Tikabhojananti tīhi bhuñjitabbaṃ bhojanaṃ, tato adhikehi ekato paṭiggahetvā bhuñjituṃ na vaṭṭanakaṃ gaṇabhojanapaṭipakkhaṃ bhojananti attho. Kokālikotiādīni devadattaparisāya gaṇapāmokkhānaṃ nāmāni. Kappanti mahāniraye āyukappaṃ, taṃ antarakappanti keci. Keci pana ‘‘asaṅkhyeyyakappa’’nti.
ฉสกฺยปพฺพชฺชากถาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Chasakyapabbajjākathādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi
ฉสกฺยปพฺพชฺชากถา • Chasakyapabbajjākathā
เทวทตฺตวตฺถุ • Devadattavatthu
ปญฺจสตฺถุกถา • Pañcasatthukathā
อชาตสตฺตุกุมารวตฺถุ • Ajātasattukumāravatthu
นาฬาคิริเปสนํ • Nāḷāgiripesanaṃ
ปญฺจวตฺถุยาจนกถา • Pañcavatthuyācanakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā
ฉสกฺยปพฺพชฺชากถา • Chasakyapabbajjākathā
ปกาสนียกมฺมาทิกถา • Pakāsanīyakammādikathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ฉสกฺยปพฺพชฺชากถาวณฺณนา • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ปญฺจสตฺถุกถาวณฺณนา • Pañcasatthukathāvaṇṇanā
นาฬาคิริเปสนกถาวณฺณนา • Nāḷāgiripesanakathāvaṇṇanā
ปญฺจวตฺถุยาจนกถาวณฺณนา • Pañcavatthuyācanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ฉสกฺยปพฺพชฺชากถาวณฺณนา • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi
ฉสกฺยปพฺพชฺชากถา • Chasakyapabbajjākathā
ปกาสนียกมฺมาทิกถา • Pakāsanīyakammādikathā