| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
७. सङ्घभेदकक्खन्धकवण्णना
7. Saṅghabhedakakkhandhakavaṇṇanā
छसक्यपब्बज्जाकथावण्णना
Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
३३०. ‘‘अनुपियं नामा’’ति एकवचनेन दिस्सति, सत्तमियं पन ‘‘अनुपियाय’’न्ति। ‘‘काळुदायिप्पभुतयो दस दूता’’ति पाठो। ‘‘न हेट्ठापासादा न हेट्ठापासादं वा’’ति लिखितं।
330. ‘‘Anupiyaṃ nāmā’’ti ekavacanena dissati, sattamiyaṃ pana ‘‘anupiyāya’’nti. ‘‘Kāḷudāyippabhutayo dasa dūtā’’ti pāṭho. ‘‘Na heṭṭhāpāsādā na heṭṭhāpāsādaṃ vā’’ti likhitaṃ.
३३२. पुब्बे पुब्बकाले। ‘‘रञ्ञो सतो’’ति च ‘‘रञ्ञोवसतो’’ति च पाठो।
332.Pubbe pubbakāle. ‘‘Rañño sato’’ti ca ‘‘raññovasato’’ti ca pāṭho.
३३३. न लाभतण्हा इध कामतण्हा, झानस्स नेसा परिहानि हेतु। बुद्धत्तसीलं पन पत्थयन्तो झानापि नट्ठोति। ननु पत्तभावना। मनोमयन्ति झानमनोमयं।
333. Na lābhataṇhā idha kāmataṇhā, jhānassa nesā parihāni hetu. Buddhattasīlaṃ pana patthayanto jhānāpi naṭṭhoti. Nanu pattabhāvanā. Manomayanti jhānamanomayaṃ.
३३४. सत्थारोति गणसत्थारो।
334.Satthāroti gaṇasatthāro.
३३९. पोत्थनिकन्ति छुरिकं।
339.Potthanikanti churikaṃ.
३४०. मनुस्सेति पुरिसे।
340.Manusseti purise.
३४१. एकरत्ताधिकारेन रक्खं पच्चासीसन्ता ईदिसाति दस्सनत्थं ‘‘पञ्चिमे’’तिआदि वुत्तं। ‘‘पुब्बे रक्खस्सेत’’न्ति वुत्तत्ता मय्हं पन रक्खणे किच्चं नत्थीति दस्सनत्थं वुत्तं। परूपक्कमेन तथागतं जीविता वोरोपेय्याति इदं आणत्तिया आगतत्ता एवं वुत्तं।
341. Ekarattādhikārena rakkhaṃ paccāsīsantā īdisāti dassanatthaṃ ‘‘pañcime’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Pubbe rakkhasseta’’nti vuttattā mayhaṃ pana rakkhaṇe kiccaṃ natthīti dassanatthaṃ vuttaṃ. Parūpakkamena tathāgataṃ jīvitā voropeyyāti idaṃ āṇattiyā āgatattā evaṃ vuttaṃ.
३४२. मा आसदोति मा वधकचित्तेन उपगच्छ। इतोति इमम्हा जीवितम्हा। ‘‘यतोति यस्मा, यतोति वा गतस्सा’’ति लिखितं। ‘‘पटिकुटितोति अपसक्कित्वा सङ्कुचितो हुत्वा वा पटिसक्कती’’ति लिखितं।
342.Mā āsadoti mā vadhakacittena upagaccha. Itoti imamhā jīvitamhā. ‘‘Yatoti yasmā, yatoti vā gatassā’’ti likhitaṃ. ‘‘Paṭikuṭitoti apasakkitvā saṅkucito hutvā vā paṭisakkatī’’ti likhitaṃ.
३४३. तिकभोजनन्ति तीहि भुञ्जितब्बभोजनं। ‘‘तिकभोजनीय’’न्तिपि पाठो। परिकप्पतो हि तिण्णं भुञ्जितुं अनुजानामि, ततो उद्धं गणभोजनमेव होति, तस्सापि इदमेव वुत्तं। इध अपुब्बं नत्थि। ‘‘अकतविञ्ञत्तिलद्धं तिण्णं भुञ्जन्तानं किञ्चापि तं गणभोजनं नाम न होति, विञ्ञत्तिवसेन पन न वट्टती’’ति लिखितं। तयो अत्थवसे पटिच्चाति एत्थापि ‘‘मा पापिच्छापक्खं निस्साय सङ्घं भिन्देय्यु’’न्ति पेसलानं भिक्खूनं फासुविहारायाति योजेतब्बं। कुलानुद्दयताय चाति कुलानं पसादरक्खणत्थं। वज्जन्ति वज्जमेव। ‘‘वज्जमिमं फुसेय्या’’ति लिखितं। ‘‘वज्जनीयं पुग्गलं फुसेय्या’’ति वुत्तं। ‘‘इमस्स मनो न फुसेय्या’’ति वत्तब्बम्पि सिया। चक्कभेदन्ति सासनभेदं। आयुकप्पन्ति एत्थ किञ्चापि अवीचिम्हि आयुपरिमाणं नत्थि, येन पन कम्मेन यत्तकं अनुभवितब्बं, तस्स आयुकप्पन्ति वेदितब्बं।
343.Tikabhojananti tīhi bhuñjitabbabhojanaṃ. ‘‘Tikabhojanīya’’ntipi pāṭho. Parikappato hi tiṇṇaṃ bhuñjituṃ anujānāmi, tato uddhaṃ gaṇabhojanameva hoti, tassāpi idameva vuttaṃ. Idha apubbaṃ natthi. ‘‘Akataviññattiladdhaṃ tiṇṇaṃ bhuñjantānaṃ kiñcāpi taṃ gaṇabhojanaṃ nāma na hoti, viññattivasena pana na vaṭṭatī’’ti likhitaṃ. Tayo atthavase paṭiccāti etthāpi ‘‘mā pāpicchāpakkhaṃ nissāya saṅghaṃ bhindeyyu’’nti pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāyāti yojetabbaṃ. Kulānuddayatāya cāti kulānaṃ pasādarakkhaṇatthaṃ. Vajjanti vajjameva. ‘‘Vajjamimaṃ phuseyyā’’ti likhitaṃ. ‘‘Vajjanīyaṃ puggalaṃ phuseyyā’’ti vuttaṃ. ‘‘Imassa mano na phuseyyā’’ti vattabbampi siyā. Cakkabhedanti sāsanabhedaṃ. Āyukappanti ettha kiñcāpi avīcimhi āyuparimāṇaṃ natthi, yena pana kammena yattakaṃ anubhavitabbaṃ, tassa āyukappanti veditabbaṃ.
३४५. ‘‘अञ्ञतरं आसनं गहेत्वा निसीदी’’ति वचनतो विसभागट्ठानं गतस्स पेसलस्सपि भिक्खुनो तेसं आसने निसीदितुं वट्टतीति सिद्धं। आगिलायतीति रुज्जति। आदेसनापाटिहारियानुसासनियाति तस्स तस्स चित्ताचारं आदिस्स आदिस्स देसना, आदेसनापाटिहारियानुसासनी। इद्धि एव पाटिहारियं इद्धिपाटिहारियं, इद्धिपाटिहारियसंयुत्ताय अनुसासनिया ओवदतीति अत्थो। ननु तं आवुसोति एत्थ तं वचनं ननु मया वुत्तोसीति अत्थो।
345. ‘‘Aññataraṃ āsanaṃ gahetvā nisīdī’’ti vacanato visabhāgaṭṭhānaṃ gatassa pesalassapi bhikkhuno tesaṃ āsane nisīdituṃ vaṭṭatīti siddhaṃ. Āgilāyatīti rujjati. Ādesanāpāṭihāriyānusāsaniyāti tassa tassa cittācāraṃ ādissa ādissa desanā, ādesanāpāṭihāriyānusāsanī. Iddhi eva pāṭihāriyaṃ iddhipāṭihāriyaṃ, iddhipāṭihāriyasaṃyuttāya anusāsaniyā ovadatīti attho. Nanu taṃ āvusoti ettha taṃ vacanaṃ nanu mayā vuttosīti attho.
३४६-९. सुविक्खालितन्ति सुधोतं। संखादित्वाति सुट्ठु खादित्वा। ‘‘महिं विकुब्बतोति महाविसालो’’ति लिखितं। तस्स भिसं घसमानस्स। तत्थ नदीसु जग्गतोति पालेन्तस्स। ‘‘किं? हत्थियूथं गन्तु’’न्ति वदन्ति। ‘‘असंपातो’ति पाठो, अपत्तो हुत्वाति अत्थो’’ति लिखितं। ‘‘अपायबहुत्ता पुन दस्सितो’’ति वुत्तं। ‘‘एवंसतेति एवं अस्स ते आसवा’’ति लिखितं।
346-9.Suvikkhālitanti sudhotaṃ. Saṃkhāditvāti suṭṭhu khāditvā. ‘‘Mahiṃ vikubbatoti mahāvisālo’’ti likhitaṃ. Tassa bhisaṃ ghasamānassa. Tattha nadīsu jaggatoti pālentassa. ‘‘Kiṃ? Hatthiyūthaṃ gantu’’nti vadanti. ‘‘Asaṃpāto’ti pāṭho, apatto hutvāti attho’’ti likhitaṃ. ‘‘Apāyabahuttā puna dassito’’ti vuttaṃ. ‘‘Evaṃsateti evaṃ assa te āsavā’’ti likhitaṃ.
३५०. ‘‘वोसानं परिनिट्ठानं वा’’ति च लिखितं। जातूति दळ्हत्थे निपातो। मा उदपज्जथाति मा उप्पज्जेय्य। ‘‘सो पमादमनुयुञ्जन्तो’’ति पाठो। अनादरं कुसलेसु। उदधि महाति कित्तको महा? भेस्मा याव भयानको, ताव महाति वुत्तं होति।
350.‘‘Vosānaṃ pariniṭṭhānaṃ vā’’ti ca likhitaṃ. Jātūti daḷhatthe nipāto. Mā udapajjathāti mā uppajjeyya. ‘‘So pamādamanuyuñjanto’’ti pāṭho. Anādaraṃ kusalesu. Udadhi mahāti kittako mahā? Bhesmā yāva bhayānako, tāva mahāti vuttaṃ hoti.
३५१. न खो, उपालि, भिक्खुनी सङ्घं भिन्दतीति एत्थ भिक्खु सङ्घं न भिन्दति, भिक्खुनी सङ्घं भिन्दतीति केचि, नेतं गहेतब्बं। केवलं ‘‘सङ्घो’’ति वुत्ते भिक्खुसङ्घोव अधिप्पेतो। ‘‘सङ्घस्स देति, उभतोसङ्घस्स देति चा’’ति (महाव॰ ३७९) मातिकावचनम्पि साधेति। तस्मिं अधम्मदिट्ठिभेदे धम्मदिट्ठि सिया। ‘‘सीलसतिभेदेसुपि समानो धम्मं कातुन्ति सङ्घभेदे वेमतिकोपि तादिसो वा’’ति लिखितं। विनिधायाति अत्तनो वञ्चनाधिप्पायतं छादेत्वा।
351.Na kho, upāli, bhikkhunī saṅghaṃ bhindatīti ettha bhikkhu saṅghaṃ na bhindati, bhikkhunī saṅghaṃ bhindatīti keci, netaṃ gahetabbaṃ. Kevalaṃ ‘‘saṅgho’’ti vutte bhikkhusaṅghova adhippeto. ‘‘Saṅghassa deti, ubhatosaṅghassa deti cā’’ti (mahāva. 379) mātikāvacanampi sādheti. Tasmiṃ adhammadiṭṭhibhede dhammadiṭṭhi siyā. ‘‘Sīlasatibhedesupi samāno dhammaṃ kātunti saṅghabhede vematikopi tādiso vā’’ti likhitaṃ. Vinidhāyāti attano vañcanādhippāyataṃ chādetvā.
सङ्घभेदकक्खन्धकवण्णना निट्ठिता।
Saṅghabhedakakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi
छसक्यपब्बज्जाकथा • Chasakyapabbajjākathā
देवदत्तवत्थु • Devadattavatthu
पञ्चसत्थुकथा • Pañcasatthukathā
अजातसत्तुकुमारवत्थु • Ajātasattukumāravatthu
अभिमारपेसनं • Abhimārapesanaṃ
लोहितुप्पादककम्मं • Lohituppādakakammaṃ
नाळागिरिपेसनं • Nāḷāgiripesanaṃ
पञ्चवत्थुयाचनकथा • Pañcavatthuyācanakathā
सङ्घभेदकथा • Saṅghabhedakathā
उपालिपञ्हा • Upālipañhā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā
छसक्यपब्बज्जाकथा • Chasakyapabbajjākathā
पकासनीयकम्मादिकथा • Pakāsanīyakammādikathā
सङ्घभेदककथा • Saṅghabhedakakathā
उपालिपञ्हाकथा • Upālipañhākathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
छसक्यपब्बज्जाकथावण्णना • Chasakyapabbajjākathāvaṇṇanā
पञ्चसत्थुकथावण्णना • Pañcasatthukathāvaṇṇanā
नाळागिरिपेसनकथावण्णना • Nāḷāgiripesanakathāvaṇṇanā
पञ्चवत्थुयाचनकथावण्णना • Pañcavatthuyācanakathāvaṇṇanā
सङ्घभेदकथावण्णना • Saṅghabhedakathāvaṇṇanā
उपालिपञ्हकथावण्णना • Upālipañhakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā
छसक्यपब्बज्जाकथादिवण्णना • Chasakyapabbajjākathādivaṇṇanā
सङ्घभेदककथावण्णना • Saṅghabhedakakathāvaṇṇanā
उपालिपञ्हाकथावण्णना • Upālipañhākathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi
छसक्यपब्बज्जाकथा • Chasakyapabbajjākathā
पकासनीयकम्मादिकथा • Pakāsanīyakammādikathā
सङ्घभेदकथा • Saṅghabhedakathā
उपालिपञ्हाकथा • Upālipañhākathā
