| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮಾನವತ್ಥು-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
೩. ಛತ್ತಮಾಣವಕವಿಮಾನವಣ್ಣನಾ
3. Chattamāṇavakavimānavaṇṇanā
ಯೋ ವದತಂ ಪವರೋ ಮನುಜೇಸೂತಿ ಛತ್ತಮಾಣವಕವಿಮಾನಂ। ತಸ್ಸ ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ। ತೇನ ಸಮಯೇನ ಸೇತಬ್ಯಾಯಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಕಿಚ್ಛಾಲದ್ಧೋ ಪುತ್ತೋ ಛತ್ತೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಾಣವೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಪಿತರಾ ಪೇಸಿತೋ ಉಕ್ಕಟ್ಠಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಮೇಧಾವಿತಾಯ ಅನಲಸತಾಯ ಚ ನ ಚಿರೇನೇವ ಮನ್ತೇ ವಿಜ್ಜಾಟ್ಠಾನಾನಿ ಚ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಿಪ್ಪೇ ನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ಪತ್ತೋ। ಸೋ ಆಚರಿಯಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ‘‘ಮಯಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಸಿಪ್ಪಂ ಸಿಕ್ಖಿತಂ, ಕಿಂ ವೋ ಗರುದಕ್ಖಿಣಂ ದೇಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ಆಚರಿಯೋ ‘‘ಗರುದಕ್ಖಿಣಾ ನಾಮ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಸ್ಸ ವಿಭವಾನುರೂಪಾ, ಕಹಾಪಣಸಹಸ್ಸಮಾನೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಛತ್ತಮಾಣವೋ ಆಚರಿಯಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಸೇತಬ್ಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ವನ್ದಿತ್ವಾ ತೇಹಿ ಅಭಿನನ್ದಿಯಮಾನೋ ಕತಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ತಮತ್ಥಂ ಪಿತು ಆರೋಚೇತ್ವಾ ‘‘ದೇಥ ಮೇ ದಾತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ, ಅಜ್ಜೇವ ದತ್ವಾ ಆಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ತಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ‘‘ತಾತ, ಅಜ್ಜ ವಿಕಾಲೋ, ಸ್ವೇ ಗಮಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಕಹಾಪಣೇ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಭಣ್ಡಿಕಂ ಬನ್ಧಾಪೇತ್ವಾ ಠಪೇಸುಂ। ಚೋರಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಞತ್ವಾ ಛತ್ತಮಾಣವಕಸ್ಸ ಗಮನಮಗ್ಗೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ವನಗಹನೇ ನಿಲೀನಾ ಅಚ್ಛಿಂಸು ‘‘ಮಾಣವಂ ಮಾರೇತ್ವಾ ಕಹಾಪಣೇ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ।
Yo vadataṃ pavaro manujesūti chattamāṇavakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane. Tena samayena setabyāyaṃ aññatarassa brāhmaṇassa kicchāladdho putto chatto nāma brāhmaṇamāṇavo ahosi. So vayappatto pitarā pesito ukkaṭṭhaṃ gantvā brāhmaṇassa pokkharasātissa santike medhāvitāya analasatāya ca na cireneva mante vijjāṭṭhānāni ca uggahetvā brāhmaṇasippe nipphattiṃ patto. So ācariyaṃ abhivādetvā ‘‘mayā tumhākaṃ santike sippaṃ sikkhitaṃ, kiṃ vo garudakkhiṇaṃ demī’’ti āha. Ācariyo ‘‘garudakkhiṇā nāma antevāsikassa vibhavānurūpā, kahāpaṇasahassamānehī’’ti āha. Chattamāṇavo ācariyaṃ abhivādetvā setabyaṃ gantvā mātāpitaro vanditvā tehi abhinandiyamāno katapaṭisanthāro tamatthaṃ pitu ārocetvā ‘‘detha me dātabbayuttakaṃ, ajjeva datvā āgamissāmī’’ti āha. Taṃ mātāpitaro ‘‘tāta, ajja vikālo, sve gamissasī’’ti vatvā kahāpaṇe nīharitvā bhaṇḍikaṃ bandhāpetvā ṭhapesuṃ. Corā taṃ pavattiṃ ñatvā chattamāṇavakassa gamanamagge aññatarasmiṃ vanagahane nilīnā acchiṃsu ‘‘māṇavaṃ māretvā kahāpaṇe gaṇhissāmā’’ti.
ಭಗವಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ ಮಹಾಕರುಣಾಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ಲೋಕಂ ವೋಲೋಕೇನ್ತೋ ಛತ್ತಮಾಣವಕಸ್ಸ ಸರಣೇಸು ಚ ಸೀಲೇಸು ಚ ಪತಿಟ್ಠಾನಂ, ಚೋರೇಹಿ ಮಾರಿತಸ್ಸ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂ, ತತೋ ಸಹ ವಿಮಾನೇನ ಆಗತಸ್ಸ ತತ್ಥ ಸನ್ನಿಪತಿತಪರಿಸಾಯ ಚ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಠಮತರಮೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಾಣವಕಸ್ಸ ಗಮನಮಗ್ಗೇ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಸೀದಿ। ಮಾಣವೋ ಆಚರಿಯಧನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸೇತಬ್ಯತೋ ಉಕ್ಕಟ್ಠಾಭಿಮುಖೋ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಭಗವನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ‘‘ಕುಹಿಂ ಗಮಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಭಗವತಾ ವುತ್ತೋ ‘‘ಉಕ್ಕಟ್ಠಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ ಮಯ್ಹಂ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿಸ್ಸ ಗರುದಕ್ಖಿಣಂ ದಾತು’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಅಥ ಭಗವಾ ‘‘ಜಾನಾಸಿ ಪನ ತ್ವಂ, ಮಾಣವ, ತೀಣಿ ಸರಣಾನಿ, ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತೇನ ‘‘ನಾಹಂ ಜಾನಾಮಿ, ಕಿಮತ್ಥಿಯಾನಿ ಪನೇತಾನಿ ಕೀದಿಸಾನಿ ಚಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಇದಮೀದಿಸ’’ನ್ತಿ ಸರಣಗಮನಸ್ಸ ಸೀಲಸಮಾದಾನಸ್ಸ ಚ ಫಲಾನಿಸಂಸಂ ವಿಭಾವೇತ್ವಾ ‘‘ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಹಿ ತಾವ, ಮಾಣವಕ, ಸರಣಗಮನವಿಧಿ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ಸಾಧು ಉಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಿ, ಕಥೇಥ ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ’’ತಿ ತೇನ ಯಾಚಿತೋ ತಸ್ಸ ರುಚಿಯಾ ಅನುರೂಪಂ ಗಾಥಾಬನ್ಧವಸೇನ ಸರಣಗಮನವಿಧಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ –
Bhagavā paccūsasamaye mahākaruṇāsamāpattito vuṭṭhāya lokaṃ volokento chattamāṇavakassa saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhānaṃ, corehi māritassa devaloke nibbattiṃ, tato saha vimānena āgatassa tattha sannipatitaparisāya ca dhammābhisamayaṃ disvā paṭhamatarameva gantvā māṇavakassa gamanamagge aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi. Māṇavo ācariyadhanaṃ gahetvā setabyato ukkaṭṭhābhimukho gacchanto antarāmagge bhagavantaṃ nisinnaṃ disvā upasaṅkamitvā aṭṭhāsi. ‘‘Kuhiṃ gamissasī’’ti bhagavatā vutto ‘‘ukkaṭṭhaṃ, bho gotama, gamissāmi mayhaṃ ācariyassa pokkharasātissa garudakkhiṇaṃ dātu’’nti āha. Atha bhagavā ‘‘jānāsi pana tvaṃ, māṇava, tīṇi saraṇāni, pañca sīlānī’’ti vatvā tena ‘‘nāhaṃ jānāmi, kimatthiyāni panetāni kīdisāni cā’’ti vutte ‘‘idamīdisa’’nti saraṇagamanassa sīlasamādānassa ca phalānisaṃsaṃ vibhāvetvā ‘‘uggaṇhāhi tāva, māṇavaka, saraṇagamanavidhi’’nti vatvā ‘‘sādhu uggaṇhissāmi, kathetha bhante bhagavā’’ti tena yācito tassa ruciyā anurūpaṃ gāthābandhavasena saraṇagamanavidhiṃ dassento –
೮೮೬.
886.
‘‘ಯೋ ವದತಂ ಪವರೋ ಮನುಜೇಸು, ಸಕ್ಯಮುನೀ ಭಗವಾ ಕತಕಿಚ್ಚೋ।
‘‘Yo vadataṃ pavaro manujesu, sakyamunī bhagavā katakicco;
ಪಾರಗತೋ ಬಲವೀರಿಯಸಮಙ್ಗೀ, ತಂ ಸುಗತಂ ಸರಣತ್ಥಮುಪೇಹಿ॥
Pāragato balavīriyasamaṅgī, taṃ sugataṃ saraṇatthamupehi.
೮೮೭.
887.
‘‘ರಾಗವಿರಾಗಮನೇಜಮಸೋಕಂ , ಧಮ್ಮಮಸಙ್ಖತಮಪ್ಪಟಿಕೂಲಂ।
‘‘Rāgavirāgamanejamasokaṃ , dhammamasaṅkhatamappaṭikūlaṃ;
ಮಧುರಮಿಮಂ ಪಗುಣಂ ಸುವಿಭತ್ತಂ, ಧಮ್ಮಮಿಮಂ ಸರಣತ್ಥಮುಪೇಹಿ॥
Madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattaṃ, dhammamimaṃ saraṇatthamupehi.
೮೮೮.
888.
‘‘ಯತ್ಥ ಚ ದಿನ್ನ ಮಹಪ್ಫಲಮಾಹು, ಚತೂಸು ಸುಚೀಸು ಪುರಿಸಯುಗೇಸು।
‘‘Yattha ca dinna mahapphalamāhu, catūsu sucīsu purisayugesu;
ಅಟ್ಠ ಚ ಪುಗ್ಗಲ ಧಮ್ಮದಸಾ ತೇ, ಸಙ್ಘಮಿಮಂ ಸರಣತ್ಥಮುಪೇಹೀ’’ತಿ॥ –
Aṭṭha ca puggala dhammadasā te, saṅghamimaṃ saraṇatthamupehī’’ti. –
ತಿಸ್ಸೋ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ।
Tisso gāthāyo abhāsi.
೮೮೬. ತತ್ಥ ಯೋತಿ ಅನಿಯಮಿತವಚನಂ, ತಸ್ಸ ‘‘ತ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ನಿಯಮನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವದತನ್ತಿ ವದನ್ತಾನಂ। ಪವರೋತಿ ಸೇಟ್ಠೋ, ಕಥಿಕಾನಂ ಉತ್ತಮೋ ವಾದೀವರೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮನುಜೇಸೂತಿ ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೋ ಯಥಾ ‘‘ಸತ್ಥಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನ’’ನ್ತಿ। ಭಗವಾ ಪನ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಮ್ಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಾನಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಸತ್ತಾನಂ ಪವರೋಯೇವ, ಭಗವತೋ ಚ ಚರಿಮಭವೇ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಉಪ್ಪನ್ನತಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮನುಜೇಸೂ’’ತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಸಕ್ಯಮುನೀ’’ತಿ। ಸಕ್ಯಕುಲಪ್ಪಸುತತಾಯ ಸಕ್ಯೋ, ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಾದೀಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತೋ ಅನವಸೇಸಸ್ಸ ಚ ಞೇಯ್ಯಸ್ಸ ಮುನನತೋ ಮುನಿ ಚಾತಿ ಸಕ್ಯಮುನಿ। ಭಾಗ್ಯವನ್ತತಾದೀಹಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಭಗವಾ। ಚತೂಹಿ ಮಗ್ಗೇಹಿ ಕಾತಬ್ಬಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾದಿಪಭೇದಸ್ಸ ಸೋಳಸವಿಧಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ನಿಪ್ಫಾದಿತತ್ತಾ ಕತಕಿಚ್ಚೋ। ಪಾರಂ ಸಕ್ಕಾಯಸ್ಸ ಪರತೀರಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಗತೋ ಸಯಮ್ಭುಞಾಣೇನ ಅಧಿಗತೋತಿ ಪಾರಗತೋ। ಅಸದಿಸೇನ ಕಾಯಬಲೇನ, ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣೇನ ಞಾಣಬಲೇನ, ಚತುಬ್ಬಿಧಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನವೀರಿಯೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಬಲವೀರಿಯಸಮಙ್ಗೀ। ಸೋಭನಗಮನತ್ತಾ, ಸುನ್ದರಂ ಠಾನಂ ಗತತ್ತಾ, ಸಮ್ಮಾ ಗತತ್ತಾ, ಸಮ್ಮಾ ಚ ಗದಿತತ್ತಾ ಸುಗತೋ। ತಂ ಸುಗತಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಸರಣತ್ಥಂ ಸರಣಾಯ ಪರಾಯಣಾಯ ಅಪಾಯದುಕ್ಖವಟ್ಟದುಕ್ಖಪರಿತ್ತಾಣಾಯ ಉಪೇಹಿ ಉಪಗಚ್ಛ, ಅಜ್ಜ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಹಿತನಿವತ್ತನೇನ ಹಿತಸಂವಡ್ಢನೇನ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಭಗವಾ ಸರಣಂ ತಾಣಂ ಲೇಣಂ ಪರಾಯಣಂ ಗತಿ ಪಟಿಸರಣ’’ನ್ತಿ ಭಜ ಸೇವ, ಏವಂ ಜಾನಾಹಿ ವಾ ಬುಜ್ಝಸ್ಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ।
886. Tattha yoti aniyamitavacanaṃ, tassa ‘‘ta’’nti iminā niyamanaṃ veditabbaṃ. Vadatanti vadantānaṃ. Pavaroti seṭṭho, kathikānaṃ uttamo vādīvaroti attho. Manujesūti ukkaṭṭhaniddeso yathā ‘‘satthā devamanussāna’’nti. Bhagavā pana devamanussānampi brahmānampi sabbesampi sattānaṃ pavaroyeva, bhagavato ca carimabhave manussesu uppannatāya vuttaṃ ‘‘manujesū’’ti. Tenevāha ‘‘sakyamunī’’ti. Sakyakulappasutatāya sakyo, kāyamoneyyādīhi samannāgatato anavasesassa ca ñeyyassa munanato muni cāti sakyamuni. Bhāgyavantatādīhi catūhi kāraṇehi bhagavā. Catūhi maggehi kātabbassa pariññādipabhedassa soḷasavidhassa kiccassa katattā nipphāditattā katakicco. Pāraṃ sakkāyassa paratīraṃ nibbānaṃ gato sayambhuñāṇena adhigatoti pāragato. Asadisena kāyabalena, anaññasādhāraṇena ñāṇabalena, catubbidhasammappadhānavīriyena ca samannāgatattā balavīriyasamaṅgī. Sobhanagamanattā, sundaraṃ ṭhānaṃ gatattā, sammā gatattā, sammā ca gaditattā sugato. Taṃ sugataṃ sammāsambuddhaṃ saraṇatthaṃ saraṇāya parāyaṇāya apāyadukkhavaṭṭadukkhaparittāṇāya upehi upagaccha, ajja paṭṭhāya ahitanivattanena hitasaṃvaḍḍhanena ‘‘ayaṃ me bhagavā saraṇaṃ tāṇaṃ leṇaṃ parāyaṇaṃ gati paṭisaraṇa’’nti bhaja seva, evaṃ jānāhi vā bujjhassūti attho.
೮೮೭. ರಾಗವಿರಾಗನ್ತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಮಾಹ। ತೇನ ಹಿ ಅರಿಯಾ ಅನಾದಿಕಾಲಭಾವಿತಮ್ಪಿ ರಾಗಂ ವಿರಜ್ಜೇನ್ತಿ। ಅನೇಜಮಸೋಕನ್ತಿ ಅರಿಯಫಲಂ। ತಞ್ಹಿ ಏಜಾಸಙ್ಖಾತಾಯ ತಣ್ಹಾಯ ಅವಸಿಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಸೋಕನಿಮಿತ್ತಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭನತೋ ‘‘ಅನೇಜಂ ಅಸೋಕ’’ನ್ತಿ ಚ ವುಚ್ಚತಿ। ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಸಭಾವಧಮ್ಮಂ। ಸಭಾವತೋ ಗಹೇತಬ್ಬಧಮ್ಮೋ ಹೇಸ ಯದಿದಂ ಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನಾನಿ, ನ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮೋ ವಿಯ ಪಞ್ಞತ್ತಿಧಮ್ಮವಸೇನ। ಧಮ್ಮನ್ತಿ ವಾ ಪರಮತ್ಥಧಮ್ಮಂ, ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮೇಚ್ಚ ಸಮ್ಭುಯ್ಯ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಕತಂ ಸಙ್ಖತಂ, ನ ಸಙ್ಖತನ್ತಿ ಅಸಙ್ಖತಂ। ತದೇವ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ನತ್ಥಿ ಏತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಿಪಿ ಪಟಿಕೂಲನ್ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಂ। ಸವನವೇಲಾಯಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖಣವೇಲಾಯಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನವೇಲಾಯನ್ತಿ ಸಬ್ಬದಾಪಿ ಇಟ್ಠಮೇವಾತಿ ಮಧುರಂ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸನ್ನಿಸ್ಸಯಾಯ ಪಟಿಭಾನಸಮ್ಪದಾಯ ಪವತ್ತಿತತ್ತಾ ಸುಪ್ಪವತ್ತಿಭಾವತೋ ನಿಪುಣಭಾವತೋ ಚ ಪಗುಣಂ। ವಿಭಜಿತಬ್ಬಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಖನ್ಧಾದಿವಸೇನ ಕುಸಲಾದಿವಸೇನ ಉದ್ದೇಸಾದಿವಸೇನ ಚ ಸುಟ್ಠು ವಿಭಜನತೋ ಸುವಿಭತ್ತಂ। ತೀಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಮೇವ ವದತಿ। ತೇನೇವ ಹಿಸ್ಸ ಆಪಾಥಕಾಲೇ ವಿಯ ವಿಮದ್ದನಕಾಲೇಪಿ ಕಥೇನ್ತಸ್ಸ ವಿಯ ಸುಣನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವತೋ ಉಭತೋಪಚ್ಚಕ್ಖತಾಯ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಇಮ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಯಥಾವಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೇ ಅಪಾಯದುಕ್ಖಪಾತತೋ ಧಾರಣತ್ಥೇನ ಧಮ್ಮಂ, ಇದಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಸ್ಸಾಪಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಾಧಾರಣವಚನಂ। ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮೋಪಿ ಹಿ ಸರಣೇಸು ಚ ಸೀಲೇಸು ಚ ಪತಿಟ್ಠಾನಮತ್ತಾಯಪಿ ಯಥಾವಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅಪಾಯದುಕ್ಖಪಾತತೋ ಧಾರೇತಿ ಏವ। ಇಮಸ್ಸ ಚ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಇದಮೇವ ವಿಮಾನಂ ಸಾಧಕನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸಾಧಾರಣಭಾವೇನ ಯಥಾವುತ್ತಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಪುನ ‘‘ಇಮ’’ನ್ತಿ ಆಹ।
887.Rāgavirāganti ariyamaggamāha. Tena hi ariyā anādikālabhāvitampi rāgaṃ virajjenti. Anejamasokanti ariyaphalaṃ. Tañhi ejāsaṅkhātāya taṇhāya avasiṭṭhānañca sokanimittānaṃ kilesānaṃ sabbaso paṭippassambhanato ‘‘anejaṃ asoka’’nti ca vuccati. Dhammanti sabhāvadhammaṃ. Sabhāvato gahetabbadhammo hesa yadidaṃ maggaphalanibbānāni, na pariyattidhammo viya paññattidhammavasena. Dhammanti vā paramatthadhammaṃ, nibbānanti attho. Samecca sambhuyya paccayehi kataṃ saṅkhataṃ, na saṅkhatanti asaṅkhataṃ. Tadeva nibbānaṃ. Natthi ettha kiñcipi paṭikūlanti appaṭikūlaṃ. Savanavelāyaṃ upaparikkhaṇavelāyaṃ paṭipajjanavelāyanti sabbadāpi iṭṭhamevāti madhuraṃ. Sabbaññutaññāṇasannissayāya paṭibhānasampadāya pavattitattā suppavattibhāvato nipuṇabhāvato ca paguṇaṃ. Vibhajitabbassa atthassa khandhādivasena kusalādivasena uddesādivasena ca suṭṭhu vibhajanato suvibhattaṃ. Tīhipi padehi pariyattidhammameva vadati. Teneva hissa āpāthakāle viya vimaddanakālepi kathentassa viya suṇantassāpi sammukhībhāvato ubhatopaccakkhatāya dassanatthaṃ ‘‘ima’’nti vuttaṃ. Dhammanti yathāvapaṭipajjante apāyadukkhapātato dhāraṇatthena dhammaṃ, idaṃ catubbidhassāpi dhammassa sādhāraṇavacanaṃ. Pariyattidhammopi hi saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhānamattāyapi yathāvapaṭipattiyā apāyadukkhapātato dhāreti eva. Imassa ca atthassa idameva vimānaṃ sādhakanti daṭṭhabbaṃ. Sādhāraṇabhāvena yathāvuttadhammassa paccakkhaṃ katvā dassento puna ‘‘ima’’nti āha.
೮೮೮. ಯತ್ಥಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಅರಿಯಸಙ್ಘೇ। ದಿನ್ನನ್ತಿ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಂ ಅನ್ನಾದಿದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ। ದಿನ್ನ ಮಹಪ್ಫಲನ್ತಿ ಗಾಥಾಸುಖತ್ಥಂ ಅನುನಾಸಿಕಲೋಪೋ ಕತೋ। ಅಚ್ಚನ್ತಮೇವ ಕಿಲೇಸಾಸುಚಿತೋ ವಿಸುಜ್ಝನೇನ ಸುಚೀಸು ‘‘ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೬೦) ವುತ್ತೇಸು ಚತೂಸು ಪುರಿಸಯುಗೇಸು। ಅಟ್ಠಾತಿ ಮಗ್ಗಟ್ಠಫಲಟ್ಠೇಸು ಯುಗಳೇ ಅಕತ್ವಾ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಗಹಣೇನ ಅಟ್ಠ ಪುಗ್ಗಲಾ। ಗಾಥಾಸುಖತ್ಥಮೇವ ಚೇತ್ಥ ‘‘ಪುಗ್ಗಲ ಧಮ್ಮದಸಾ’’ತಿ ರಸ್ಸಂ ಕತ್ವಾ ನಿದ್ದೇಸೋ। ಧಮ್ಮದಸಾತಿ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ದಸ್ಸನಕಾ। ದಿಟ್ಠಿಸೀಲಸಾಮಞ್ಞೇನ ಸಂಹತಭಾವೇನ ಸಙ್ಘಂ।
888.Yatthāti yasmiṃ ariyasaṅghe. Dinnanti pariccattaṃ annādideyyadhammaṃ. Dinna mahapphalanti gāthāsukhatthaṃ anunāsikalopo kato. Accantameva kilesāsucito visujjhanena sucīsu ‘‘sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno’’tiādinā (a. ni. 8.60) vuttesu catūsu purisayugesu. Aṭṭhāti maggaṭṭhaphalaṭṭhesu yugaḷe akatvā visuṃ visuṃ gahaṇena aṭṭha puggalā. Gāthāsukhatthameva cettha ‘‘puggala dhammadasā’’ti rassaṃ katvā niddeso. Dhammadasāti catusaccadhammassa nibbānadhammassa ca paccakkhato dassanakā. Diṭṭhisīlasāmaññena saṃhatabhāvena saṅghaṃ.
ಏವಂ ಭಗವತಾ ತೀಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಸರಣಗುಣಸನ್ದಸ್ಸನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸರಣಗಮನವಿಧಿಮ್ಹಿ ವುತ್ತೇ ಮಾಣವೋ ತಂತಂಸರಣಗುಣಾನುಸ್ಸರಣಮುಖೇನ ಸರಣಗಮನವಿಧಿನೋ ಅತ್ತನೋ ಹದಯೇ ಠಪಿತಭಾವಂ ವಿಭಾವೇನ್ತೋ ತಸ್ಸಾ ತಸ್ಸಾ ಗಾಥಾಯ ಅನನ್ತರಂ ‘‘ಯೋ ವದತಂ ಪವರೋ’’ತಿಆದಿನಾ ತಂ ತಂ ಗಾಥಂ ಪಚ್ಚನುಭಾಸಿ। ಏವಂ ಪಚ್ಚನುಭಾಸಿತ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಸರೂಪತೋ ಫಲಾನಿಸಂಸತೋ ಚ ವಿಭಾವೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ಸಮಾದಾನವಿಧಿಂ ಕಥೇಸಿ। ಸೋ ತಮ್ಪಿ ಸುಟ್ಠು ಉಪಧಾರೇತ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ‘‘ಹನ್ದಾಹಂ ಭಗವಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ರತನತ್ತಯಗುಣಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತೋ ತಂಯೇವ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ। ಭಗವಾಪಿ ‘‘ಅಲಂ ಇಮಸ್ಸ ಏತ್ತಕಂ ಕುಸಲಂ ದೇವಲೋಕೂಪಪತ್ತಿಯಾ’’ತಿ ಜೇತವನಮೇವ ಅಗಮಾಸಿ।
Evaṃ bhagavatā tīhi gāthāhi saraṇaguṇasandassanena saddhiṃ saraṇagamanavidhimhi vutte māṇavo taṃtaṃsaraṇaguṇānussaraṇamukhena saraṇagamanavidhino attano hadaye ṭhapitabhāvaṃ vibhāvento tassā tassā gāthāya anantaraṃ ‘‘yo vadataṃ pavaro’’tiādinā taṃ taṃ gāthaṃ paccanubhāsi. Evaṃ paccanubhāsitvā ṭhitassa pañca sikkhāpadāni sarūpato phalānisaṃsato ca vibhāvetvā tesaṃ samādānavidhiṃ kathesi. So tampi suṭṭhu upadhāretvā pasannamānaso ‘‘handāhaṃ bhagavā gamissāmī’’ti vatvā ratanattayaguṇaṃ anussaranto taṃyeva maggaṃ paṭipajji. Bhagavāpi ‘‘alaṃ imassa ettakaṃ kusalaṃ devalokūpapattiyā’’ti jetavanameva agamāsi.
ಮಾಣವಸ್ಸ ಪನ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಸ್ಸ ರತನತ್ತಯಗುಣಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖಣವಸೇನ ‘‘ಸರಣಂ ಉಪೇಮೀ’’ತಿ ಪವತ್ತಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದತಾಯ ಸರಣೇಸು ಚ, ಭಗವತಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಸೀಲಾನಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಸೀಲೇಸು ಚ ಪತಿಟ್ಠಿತಸ್ಸ ತೇನೇವ ನಯೇನ ರತನತ್ತಯಗುಣೇ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಸ್ಸೇವ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಚೋರಾ ಮಗ್ಗೇ ಪರಿಯುಟ್ಠಿಂಸು। ಸೋ ತೇ ಅಗಣೇತ್ವಾ ರತನತ್ತಯಗುಣೇ ಅನುಸ್ಸರನ್ತೋಯೇವ ಗಚ್ಛತಿ। ತಞ್ಚೇಕೋ ಚೋರೋ ಗುಮ್ಬನ್ತರಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಠಿತೋ ವಿಸಪೀತೇನ ಸರೇನ ಸಹಸಾವ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಕಹಾಪಣಭಣ್ಡಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸಹಾಯೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಮಾಣವೋ ಪನ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ತಿಂಸಯೋಜನಿಕೇ ಕನಕವಿಮಾನೇ ಸುತ್ತಪ್ಪಬುದ್ಧೋ ವಿಯ ಅಚ್ಛರಾಸಹಸ್ಸಪರಿವುತೋ ಸಟ್ಠಿಸಕಟಭಾರಾಲಙ್ಕಾರಪಟಿಮಣ್ಡಿತತ್ತಭಾವೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತಸ್ಸ ವಿಮಾನಸ್ಸ ಆಭಾ ಸಾತಿರೇಕಾನಿ ವೀಸತಿಯೋಜನಾನಿ ಫರಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ।
Māṇavassa pana pasannacittassa ratanattayaguṇaṃ sallakkhaṇavasena ‘‘saraṇaṃ upemī’’ti pavattacittuppādatāya saraṇesu ca, bhagavatā vuttanayena pañcannaṃ sīlānaṃ adhiṭṭhānena sīlesu ca patiṭṭhitassa teneva nayena ratanattayaguṇe anussarantasseva gacchantassa corā magge pariyuṭṭhiṃsu. So te agaṇetvā ratanattayaguṇe anussarantoyeva gacchati. Tañceko coro gumbantaraṃ upanissāya ṭhito visapītena sarena sahasāva vijjhitvā jīvitakkhayaṃ pāpetvā kahāpaṇabhaṇḍikaṃ gahetvā attano sahāyehi saddhiṃ pakkāmi. Māṇavo pana kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane tiṃsayojanike kanakavimāne suttappabuddho viya accharāsahassaparivuto saṭṭhisakaṭabhārālaṅkārapaṭimaṇḍitattabhāvo nibbatti, tassa vimānassa ābhā sātirekāni vīsatiyojanāni pharitvā tiṭṭhati.
ಅಥ ಮಾಣವಂ ಕಾಲಕತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸೇತಬ್ಯಗಾಮವಾಸಿನೋ ಮನುಸ್ಸಾ ಸೇತಬ್ಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಉಕ್ಕಟ್ಠಗಾಮವಾಸಿನೋ ಚ ಉಕ್ಕಟ್ಠಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿಸ್ಸ ಕಥೇಸುಂ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಞಾತಿಮಿತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿ ಸಪರಿವಾರಾ ಅಸ್ಸುಮುಖಾ ರೋದಮಾನಾ ತಂ ಪದೇಸಂ ಅಗಮಂಸು, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಸೇತಬ್ಯವಾಸಿನೋ ಚ ಉಕ್ಕಟ್ಠವಾಸಿನೋ ಚ ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲವಾಸಿನೋ ಚ ಸನ್ನಿಪತಿಂಸು, ಮಹಾಸಮಾಗಮೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ಮಾಣವಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ಚಿತಕಂ ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸರೀರಕಿಚ್ಚಂ ಕಾತುಂ ಆರಭಿಂಸು।
Atha māṇavaṃ kālakataṃ disvā setabyagāmavāsino manussā setabyaṃ gantvā tassa mātāpitūnaṃ ukkaṭṭhagāmavāsino ca ukkaṭṭhaṃ gantvā brāhmaṇassa pokkharasātissa kathesuṃ. Taṃ sutvā tassa mātāpitaro ñātimittā brāhmaṇo ca pokkharasāti saparivārā assumukhā rodamānā taṃ padesaṃ agamaṃsu, yebhuyyena setabyavāsino ca ukkaṭṭhavāsino ca icchānaṅgalavāsino ca sannipatiṃsu, mahāsamāgamo ahosi. Atha māṇavassa mātāpitaro maggassa avidūre citakaṃ sajjetvā sarīrakiccaṃ kātuṃ ārabhiṃsu.
ಅಥ ಭಗವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಮಯಿ ಗತೇ ಛತ್ತಮಾಣವೋ ಮಂ ವನ್ದಿತುಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಆಗತಞ್ಚ ತಂ ಕತಕಮ್ಮಂ ಕಥಾಪೇನ್ತೋ ಕಮ್ಮಫಲಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ, ಏವಂ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ತಂ ಪದೇಸಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಸೀದಿ ಛಬ್ಬಣ್ಣಬುದ್ಧರಂಸಿಯೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ। ಅಥ ಛತ್ತಮಾಣವದೇವಪುತ್ತೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ, ತಸ್ಸಾ ಕಾರಣಂ ಉಪಧಾರೇನ್ತೋ ಸರಣಗಮನಞ್ಚ ಸೀಲಸಮಾದಾನಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾ, ವಿಮ್ಹಯಜಾತೋ ಭಗವತಿ ಸಞ್ಜಾತಪಸಾದಬಹುಮಾನೋ ‘‘ಇದಾನೇವಾಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ ವನ್ದಿಸ್ಸಾಮಿ, ರತನತ್ತಯಗುಣೇ ಚ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಪಾಕಟೇ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಕತಞ್ಞುತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸಕಲಂ ತಂ ಅರಞ್ಞಪದೇಸಂ ಏಕಾಲೋಕಂ ಕರೋನ್ತೋ, ಸಹ ವಿಮಾನೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವಿಮಾನತೋ ಓರುಯ್ಹ ಮಹತಾ ಪರಿವಾರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ದಿಸ್ಸಮಾನರೂಪೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಪಾದೇಸು ಸಿರಸಾ ನಿಪತನ್ತೋ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಹಾಜನೋ ‘‘ಕೋ ನು ಖೋ ಅಯಂ ದೇವೋ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ’’ತಿ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಜಾತೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಪರಿವಾರೇಸಿ। ಭಗವಾ ತೇನ ಕತಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಂ ಪಾಕಟಂ ಕಾತುಂ –
Atha bhagavā cintesi ‘‘mayi gate chattamāṇavo maṃ vandituṃ āgamissati, āgatañca taṃ katakammaṃ kathāpento kammaphalaṃ paccakkhaṃ kāretvā dhammaṃ desessāmi, evaṃ mahājanassa dhammābhisamayo bhavissatī’’ti cintetvā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ taṃ padesaṃ upagantvā aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi chabbaṇṇabuddharaṃsiyo vissajjento. Atha chattamāṇavadevaputtopi attano sampattiṃ paccavekkhitvā, tassā kāraṇaṃ upadhārento saraṇagamanañca sīlasamādānañca disvā, vimhayajāto bhagavati sañjātapasādabahumāno ‘‘idānevāhaṃ gantvā bhagavantañca bhikkhusaṅghañca vandissāmi, ratanattayaguṇe ca mahājanassa pākaṭe karissāmī’’ti kataññutaṃ nissāya sakalaṃ taṃ araññapadesaṃ ekālokaṃ karonto, saha vimānena āgantvā vimānato oruyha mahatā parivārena saddhiṃ dissamānarūpo upasaṅkamitvā bhagavato pādesu sirasā nipatanto abhivādetvā añjaliṃ paggayha ekamantaṃ aṭṭhāsi. Taṃ disvā mahājano ‘‘ko nu kho ayaṃ devo vā brahmā vā’’ti acchariyabbhutajāto upasaṅkamitvā bhagavantaṃ parivāresi. Bhagavā tena katapuññakammaṃ pākaṭaṃ kātuṃ –
೮೮೯.
889.
‘‘ನ ತಥಾ ತಪತಿ ನಭೇ ಸೂರಿಯೋ, ಚನ್ದೋ ಚ ನ ಭಾಸತಿ ನ ಫುಸ್ಸೋ।
‘‘Na tathā tapati nabhe sūriyo, cando ca na bhāsati na phusso;
ಯಥಾ ಅತುಲಮಿದಂ ಮಹಪ್ಪಭಾಸಂ, ಕೋ ನು ತ್ವಂ ತಿದಿವಾ ಮಹಿಂ ಉಪಾಗಾ॥
Yathā atulamidaṃ mahappabhāsaṃ, ko nu tvaṃ tidivā mahiṃ upāgā.
೮೯೦.
890.
‘‘ಛಿನ್ದತಿ ರಂಸೀ ಪಭಙ್ಕರಸ್ಸ, ಸಾಧಿಕವೀಸತಿಯೋಜನಾನಿ ಆಭಾ।
‘‘Chindati raṃsī pabhaṅkarassa, sādhikavīsatiyojanāni ābhā;
ರತ್ತಿಮಪಿ ಯಥಾ ದಿವಂ ಕರೋತಿ, ಪರಿಸುದ್ಧಂ ವಿಮಲಂ ಸುಭಂ ವಿಮಾನಂ॥
Rattimapi yathā divaṃ karoti, parisuddhaṃ vimalaṃ subhaṃ vimānaṃ.
೮೯೧.
891.
‘‘ಬಹುಪದುಮವಿಚಿತ್ರಪುಣ್ಡರೀಕಂ, ವೋಕಿಣ್ಣಂ ಕುಸುಮೇಹಿ ನೇಕಚಿತ್ತಂ।
‘‘Bahupadumavicitrapuṇḍarīkaṃ, vokiṇṇaṃ kusumehi nekacittaṃ;
ಅರಜವಿರಜಹೇಮಜಾಲಛನ್ನಂ, ಆಕಾಸೇ ತಪತಿ ಯಥಾಪಿ ಸೂರಿಯೋ॥
Arajavirajahemajālachannaṃ, ākāse tapati yathāpi sūriyo.
೮೯೨.
892.
‘‘ರತ್ತಮ್ಬರಪೀತವಾಸಸಾಹಿ, ಅಗರುಪಿಯಙ್ಗುಚನ್ದನುಸ್ಸದಾಹಿ।
‘‘Rattambarapītavāsasāhi, agarupiyaṅgucandanussadāhi;
ಕಞ್ಚನತನುಸನ್ನಿಭತ್ತಚಾಹಿ, ಪರಿಪೂರಂ ಗಗನಂವ ತಾರಕಾಹಿ॥
Kañcanatanusannibhattacāhi, paripūraṃ gaganaṃva tārakāhi.
೮೯೩.
893.
‘‘ನರನಾರಿಯೋ ಬಹುಕೇತ್ಥನೇಕವಣ್ಣಾ, ಕುಸುಮವಿಭೂಸಿತಾಭರಣೇತ್ಥ ಸುಮನಾ।
‘‘Naranāriyo bahuketthanekavaṇṇā, kusumavibhūsitābharaṇettha sumanā;
ಅನಿಲಪಮುಞ್ಚಿತಾ ಪವನ್ತಿ ಸುರಭಿಂ, ತಪನಿಯವಿತತಾ ಸುವಣ್ಣಛನ್ನಾ॥
Anilapamuñcitā pavanti surabhiṃ, tapaniyavitatā suvaṇṇachannā.
೮೯೪.
894.
‘‘ಕಿಸ್ಸ ಸಂಯಮಸ್ಸ ಅಯಂ ವಿಪಾಕೋ, ಕೇನಾಸಿ ಕಮ್ಮಫಲೇನಿಧೂಪಪನ್ನೋ।
‘‘Kissa saṃyamassa ayaṃ vipāko, kenāsi kammaphalenidhūpapanno;
ಯಥಾ ಚ ತೇ ಅಧಿಗತಮಿದಂ ವಿಮಾನಂ, ತದನುಪದಂ ಅವಚಾಸಿ ಇಗ್ಘ ಪುಟ್ಠೋ’’ತಿ॥ –
Yathā ca te adhigatamidaṃ vimānaṃ, tadanupadaṃ avacāsi iggha puṭṭho’’ti. –
ತಂ ದೇವಪುತ್ತಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿ।
Taṃ devaputtaṃ paṭipucchi.
೮೮೬. ತತ್ಥ ತಪತೀತಿ ದಿಪ್ಪತಿ। ನಭೇತಿ ಆಕಾಸೇ। ಫುಸ್ಸೋತಿ ಫುಸ್ಸತಾರಕಾ। ಅತುಲನ್ತಿ ಅನುಪಮಂ, ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ವಾ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಥಾ ಇದಂ ತವ ವಿಮಾನಂ ಅನುಪಮಂ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ಪಭಸ್ಸರಭಾವೇನ ತತೋ ಏವ ಮಹಪ್ಪಭಾಸಂ ಆಕಾಸೇ ದಿಪ್ಪತಿ, ನ ತಥಾ ತಾರಕರೂಪಾನಿ ದಿಪ್ಪನ್ತಿ, ನ ಚನ್ದೋ, ತಾನಿ ತಾವ ತಿಟ್ಠನ್ತು, ನಾಪಿ ಸೂರಿಯೋ ದಿಪ್ಪತಿ, ಏವಂಭೂತೋ ಕೋ ನು ತ್ವಂ ದೇವಲೋಕತೋ ಇಮಂ ಭೂಮಿಪದೇಸಂ ಉಪಗತೋ, ತಂ ಪಾಕಟಂ ಕತ್ವಾ ಇಮಸ್ಸ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಕಥೇಹೀತಿ।
886. Tattha tapatīti dippati. Nabheti ākāse. Phussoti phussatārakā. Atulanti anupamaṃ, appamāṇaṃ vā. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā idaṃ tava vimānaṃ anupamaṃ appamāṇaṃ pabhassarabhāvena tato eva mahappabhāsaṃ ākāse dippati, na tathā tārakarūpāni dippanti, na cando, tāni tāva tiṭṭhantu, nāpi sūriyo dippati, evaṃbhūto ko nu tvaṃ devalokato imaṃ bhūmipadesaṃ upagato, taṃ pākaṭaṃ katvā imassa mahājanassa kathehīti.
೮೯೦. ಛಿನ್ದತೀತಿ ವಿಚ್ಛಿನ್ದತಿ, ಪವತ್ತಿತುಂ ಅದೇನ್ತೋ ಪಟಿಹನತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ರಂಸೀತಿ ರಸ್ಮಿಯೋ। ಪಭಙ್ಕರಸ್ಸಾತಿ ಸೂರಿಯಸ್ಸ। ತಸ್ಸ ಚ ವಿಮಾನಸ್ಸ ಪಭಾ ಸಮನ್ತತೋ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಯೋಜನಾನಿ ಫರಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಾಧಿಕವೀಸತಿಯೋಜನಾನಿ ಆಭಾ’’ತಿ। ರತ್ತಿಮಪಿ ಯಥಾ ದಿವಂ ಕರೋತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಭಾಯ ಅನ್ಧಕಾರಂ ವಿಧಮನ್ತಂ ರತ್ತಿಭಾಗಮ್ಪಿ ದಿವಸಭಾಗಂ ವಿಯ ಕರೋತಿ। ಪರಿಸಮನ್ತತೋ ಅನ್ತೋ ಚೇವ ಬಹಿ ಚ ಸುದ್ಧತಾಯ ಪರಿಸುದ್ಧಂ। ಸಬ್ಬಸೋ ಮಲಾಭಾವೇನ ವಿಮಲಂ। ಸುನ್ದರತಾಯ ಸುಭಂ।
890.Chindatīti vicchindati, pavattituṃ adento paṭihanatīti attho. Raṃsīti rasmiyo. Pabhaṅkarassāti sūriyassa. Tassa ca vimānassa pabhā samantato pañcavīsati yojanāni pharitvā tiṭṭhati. Tenāha ‘‘sādhikavīsatiyojanāni ābhā’’ti. Rattimapi yathā divaṃ karotīti attano pabhāya andhakāraṃ vidhamantaṃ rattibhāgampi divasabhāgaṃ viya karoti. Parisamantato anto ceva bahi ca suddhatāya parisuddhaṃ. Sabbaso malābhāvena vimalaṃ. Sundaratāya subhaṃ.
೮೯೧. ಬಹುಪದುಮವಿಚಿತ್ರಪುಣ್ಡರೀಕನ್ತಿ ಬಹುವಿಧರತ್ತಕಮಲಞ್ಚೇವ ವಿಚಿತ್ತವಣ್ಣಸೇತಕಮಲಞ್ಚ। ಸೇತಕಮಲಂ ಪದುಮಂ, ರತ್ತಕಮಲಂ ಪುಣ್ಡರೀಕನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ವೋಕಿಣ್ಣಂ ಕುಸುಮೇಹೀತಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಚ ನಾನಾವಿಧೇಹಿ ಪುಪ್ಫೇಹಿ ಸಮೋಕಿಣ್ಣಂ। ನೇಕಚಿತ್ತನ್ತಿ ಮಾಲಾಕಮ್ಮಲತಾಕಮ್ಮಾದಿನಾನಾವಿಧವಿಚಿತ್ತಂ। ಅರಜವಿರಜಹೇಮಜಾಲಛನ್ನನ್ತಿ ಸಯಂ ಅಪಗತರಜಂ ವಿರಜೇನ ನಿದ್ದೋಸೇನ ಕಞ್ಚನಜಾಲೇನ ಛಾದಿತಂ।
891.Bahupadumavicitrapuṇḍarīkanti bahuvidharattakamalañceva vicittavaṇṇasetakamalañca. Setakamalaṃ padumaṃ, rattakamalaṃ puṇḍarīkanti vadanti. Vokiṇṇaṃ kusumehīti aññehi ca nānāvidhehi pupphehi samokiṇṇaṃ. Nekacittanti mālākammalatākammādinānāvidhavicittaṃ. Arajavirajahemajālachannanti sayaṃ apagatarajaṃ virajena niddosena kañcanajālena chāditaṃ.
೮೯೨. ರತ್ತಮ್ಬರಪೀತವಾಸಸಾಹೀತಿ ರತ್ತವತ್ಥಾಹಿ ಚೇವ ಪೀತವತ್ಥಾಹಿ ಚ। ಏಕಾ ಹಿ ರತ್ತಂ ದಿಬ್ಬವತ್ಥಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪೀತಂ ಉತ್ತರಿಯಂ ಕರೋತಿ, ಅಪರಾ ಪೀತಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ರತ್ತಂ ಉತ್ತರಿಯಂ ಕರೋತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ರತ್ತಮ್ಬರಪೀತವಾಸಸಾಹೀ’’ತಿ । ಅಗರುಪಿಯಙ್ಗುಚನ್ದನುಸ್ಸದಾಹೀತಿ ಅಗರುಗನ್ಧೇನ ಪಿಯಙ್ಗುಮಾಲಾಹಿ ಚನ್ದನಗನ್ಧೇಹಿ ಚ ಉಸ್ಸದಾಹಿ, ಉಸ್ಸನ್ನದಿಬ್ಬಾಗರುಗನ್ಧಾದಿಕಾಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಞ್ಚನತನುಸನ್ನಿಭತ್ತಚಾಹೀತಿ ಕನಕಸದಿಸಸುಖುಮಚ್ಛವೀಹಿ। ಪರಿಪೂರನ್ತಿ ತಹಂ ತಹಂ ವಿಚರನ್ತೀಹಿ ಸಙ್ಗೀತಿಪಸುತಾಹಿ ಚ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ।
892.Rattambarapītavāsasāhīti rattavatthāhi ceva pītavatthāhi ca. Ekā hi rattaṃ dibbavatthaṃ nivāsetvā pītaṃ uttariyaṃ karoti, aparā pītaṃ nivāsetvā rattaṃ uttariyaṃ karoti. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘rattambarapītavāsasāhī’’ti . Agarupiyaṅgucandanussadāhīti agarugandhena piyaṅgumālāhi candanagandhehi ca ussadāhi, ussannadibbāgarugandhādikāhīti attho. Kañcanatanusannibhattacāhīti kanakasadisasukhumacchavīhi. Paripūranti tahaṃ tahaṃ vicarantīhi saṅgītipasutāhi ca paripuṇṇaṃ.
೮೯೩. ಬಹುಕೇತ್ಥಾತಿ ಬಹುಕಾ ಏತ್ಥ। ಅನೇಕವಣ್ಣಾತಿ ನಾನಾರೂಪಾ। ಕುಸಮವಿಭೂಸಿತಾಭರಣಾತಿ ವಿಸೇಸತೋ ಸುರಭಿವಾಯನತ್ಥಂ ದಿಬ್ಬಕುಸುಮೇಹಿ ಅಲಙ್ಕತದಿಬ್ಬಾಭರಣಾ। ಏತ್ಥಾತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ವಿಮಾನೇ। ಸುಮನಾತಿ ಸುನ್ದರಮನಾ ಪಮುದಿತಚಿತ್ತಾ। ಅನಿಲಪಮುಞ್ಚಿತಾ ಪವನ್ತಿ ಸುರಭಿನ್ತಿ ಅನಿಲೇನ ಪಮುಞ್ಚಿತಗನ್ಧಾನಂ ಪುಪ್ಫಾನಂ ವಾಯುನಾ ವಿಮುತ್ತಪತ್ತಪುಟಂ ವಿಯ ವಿಬನ್ಧತಾಯ ವಿಕಸಿತತಾಯ ಚ ಸುಗನ್ಧಂ ಪವಾಯನ್ತಿ। ‘‘ಅನಿಲಪಧೂಪಿತಾ’’ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ, ವಾತೇನ ಮನ್ದಂ ಆವುಯ್ಹಮಾನಾ ಹೇಮಮಯಪುಪ್ಫಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕನಕಚೀರಕಾದೀಹಿ ವೇಣಿಆದೀಸು ಓತತತಾಯ ತಪನಿಯವಿತತಾ। ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಕಞ್ಚನಾಭರಣೇಹಿ ಅಚ್ಛಾದಿತಸರೀರತಾಯ ಸುವಣ್ಣಛನ್ನಾ। ನರನಾರಿಯೋತಿ ದೇವಪುತ್ತಾ ದೇವಧೀತರೋ ಚ ಬಹುಕಾ ಏತ್ಥ ತವ ವಿಮಾನೇತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
893.Bahuketthāti bahukā ettha. Anekavaṇṇāti nānārūpā. Kusamavibhūsitābharaṇāti visesato surabhivāyanatthaṃ dibbakusumehi alaṅkatadibbābharaṇā. Etthāti etasmiṃ vimāne. Sumanāti sundaramanā pamuditacittā. Anilapamuñcitā pavanti surabhinti anilena pamuñcitagandhānaṃ pupphānaṃ vāyunā vimuttapattapuṭaṃ viya vibandhatāya vikasitatāya ca sugandhaṃ pavāyanti. ‘‘Anilapadhūpitā’’tipi paṭhanti, vātena mandaṃ āvuyhamānā hemamayapupphāti attho. Kanakacīrakādīhi veṇiādīsu otatatāya tapaniyavitatā. Yebhuyyena kañcanābharaṇehi acchāditasarīratāya suvaṇṇachannā. Naranāriyoti devaputtā devadhītaro ca bahukā ettha tava vimāneti dasseti.
೮೯೪. ಇಙ್ಘಾತಿ ಚೋದನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ ಪುಟ್ಠೋತಿ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಇಮಸ್ಸ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಕಮ್ಮಫಲಪಚ್ಚಕ್ಖಭಾವಾಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
894.Iṅghāti codanatthe nipāto puṭṭhoti pucchito imassa mahājanassa kammaphalapaccakkhabhāvāyāti adhippāyo.
ತತೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಇಮಾಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ –
Tato devaputto imāhi gāthāhi byākāsi –
೮೯೫.
895.
‘‘ಸಯಮಿಧ ಪಥೇ ಸಮೇಚ್ಚ ಮಾಣವೇನ, ಸತ್ಥಾನುಸಾಸಿ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ।
‘‘Sayamidha pathe samecca māṇavena, satthānusāsi anukampamāno;
ತವ ರತನವರಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ, ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚ ಬ್ರವಿತ್ಥ ಛತ್ತೋ॥
Tava ratanavarassa dhammaṃ sutvā, karissāmīti ca bravittha chatto.
೮೯೬.
896.
‘‘ಜಿನವರಪವರಂ ಉಪೇಹಿ ಸರಣಂ, ಧಮ್ಮಞ್ಚಾಪಿ ತಥೇವ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ।
‘‘Jinavarapavaraṃ upehi saraṇaṃ, dhammañcāpi tatheva bhikkhusaṅghaṃ;
ನೋತಿ ಪಠಮಂ ಅವೋಚಹಂ ಭನ್ತೇ, ಪಚ್ಛಾ ತೇ ವಚನಂ ತಥೇವಕಾಸಿಂ॥
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
೮೯೭.
897.
‘‘ಮಾ ಚ ಪಾಣವಧಂ ವಿವಿಧಂ ಚರಸ್ಸು ಅಸುಚಿಂ,
‘‘Mā ca pāṇavadhaṃ vividhaṃ carassu asuciṃ,
ನ ಹಿ ಪಾಣೇಸು ಅಸಞ್ಞತಂ ಅವಣ್ಣಯಿಂಸು ಸಪ್ಪಞ್ಞಾ।
Na hi pāṇesu asaññataṃ avaṇṇayiṃsu sappaññā;
ನೋತಿ ಪಠಮಂ ಅವೋಚಹಂ ಭನ್ತೇ, ಪಚ್ಛಾ ತೇ ವಚನಂ ತಥೇವಕಾಸಿಂ॥
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
೮೯೮.
898.
‘‘ಮಾ ಚ ಪರಜನಸ್ಸ ರಕ್ಖಿತಮ್ಪಿ, ಆದಾತಬ್ಬಮಮಞ್ಞಿಥೋ ಅದಿನ್ನಂ।
‘‘Mā ca parajanassa rakkhitampi, ādātabbamamaññitho adinnaṃ;
ನೋತಿ ಪಠಮಂ ಅವೋಚಹಂ ಭನ್ತೇ, ಪಚ್ಛಾ ತೇ ವಚನಂ ತಥೇವಕಾಸಿಂ॥
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
೮೯೯.
899.
‘‘ಮಾ ಚ ಪರಜನಸ್ಸ ರಕ್ಖಿತಾಯೋ, ಪರಭರಿಯಾ ಅಗಮಾ ಅನರಿಯಮೇತಂ।
‘‘Mā ca parajanassa rakkhitāyo, parabhariyā agamā anariyametaṃ;
ನೋತಿ ಪಠಮಂ ಅವೋಚಹಂ ಭನ್ತೇ, ಪಚ್ಛಾ ತೇ ವಚನಂ ತಥೇವಕಾಸಿಂ॥
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
೯೦೦.
900.
‘‘ಮಾ ಚ ವಿತಥಂ ಅಞ್ಞಥಾ ಅಭಾಣಿ, ನ ಹಿ ಮುಸಾವಾದಂ ಅವಣ್ಣಯಿಂಸು ಸಪ್ಪಞ್ಞಾ।
‘‘Mā ca vitathaṃ aññathā abhāṇi, na hi musāvādaṃ avaṇṇayiṃsu sappaññā;
ನೋತಿ ಪಠಮಂ ಅವೋಚಹಂ ಭನ್ತೇ, ಪಚ್ಛಾ ತೇ ವಚನಂ ತಥೇವಕಾಸಿಂ॥
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
೯೦೧.
901.
‘‘ಯೇನ ಚ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಅಪೇತಿ ಸಞ್ಞಾ, ತಂ ಮಜ್ಜಂ ಪರಿವಜ್ಜಯಸ್ಸು ಸಬ್ಬಂ।
‘‘Yena ca purisassa apeti saññā, taṃ majjaṃ parivajjayassu sabbaṃ;
ನೋತಿ ಪಠಮಂ ಅವೋಚಹಂ ಭನ್ತೇ, ಪಚ್ಛಾ ತೇ ವಚನಂ ತಥೇವಕಾಸಿಂ॥
Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.
೯೦೨.
902.
‘‘ಸ್ವಾಹಂ ಇಧ ಪಞ್ಚ ಸಿಕ್ಖಾ ಕರಿತ್ವಾ, ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಧಮ್ಮೇ।
‘‘Svāhaṃ idha pañca sikkhā karitvā, paṭipajjitvā tathāgatassa dhamme;
ದ್ವೇಪಥಮಗಮಾಸಿಂ ಚೋರಮಜ್ಝೇ, ತೇ ಮಂ ತತ್ಥ ವಧಿಂಸು ಭೋಗಹೇತು॥
Dvepathamagamāsiṃ coramajjhe, te maṃ tattha vadhiṃsu bhogahetu.
೯೦೩.
903.
‘‘ಏತ್ತಕಮಿದಂ ಅನುಸ್ಸರಾಮಿ ಕುಸಲಂ, ತತೋ ಪರಂ ನ ಮೇ ವಿಜ್ಜತಿ ಅಞ್ಞಂ।
‘‘Ettakamidaṃ anussarāmi kusalaṃ, tato paraṃ na me vijjati aññaṃ;
ತೇನ ಸುಚರಿತೇನ ಕಮ್ಮುನಾಹಂ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ತಿದಿವೇಸು ಕಾಮಕಾಮೀ॥
Tena sucaritena kammunāhaṃ, uppanno tidivesu kāmakāmī.
೯೦೪.
904.
‘‘ಪಸ್ಸ ಖಣಮುಹುತ್ತಸಞ್ಞಮಸ್ಸ, ಅನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ವಿಪಾಕಂ।
‘‘Passa khaṇamuhuttasaññamassa, anudhammappaṭipattiyā vipākaṃ;
ಜಲಮಿವ ಯಸಸಾ ಸಮೇಕ್ಖಮಾನಾ, ಬಹುಕಾಮಂ ಪಿಹಯನ್ತಿ ಹೀನಕಮ್ಮಾ॥
Jalamiva yasasā samekkhamānā, bahukāmaṃ pihayanti hīnakammā.
೯೦೫.
905.
‘‘ಪಸ್ಸ ಕತಿಪಯಾಯ ದೇಸನಾಯ, ಸುಗತಿಞ್ಚಮ್ಹಿ ಗತೋ ಸುಖಞ್ಚ ಪತ್ತೋ।
‘‘Passa katipayāya desanāya, sugatiñcamhi gato sukhañca patto;
ಯೇ ಚ ತೇ ಸತತಂ ಸುಣನ್ತಿ ಧಮ್ಮಂ, ಮಞ್ಞೇ ತೇ ಅಮತಂ ಫುಸನ್ತಿ ಖೇಮಂ॥
Ye ca te satataṃ suṇanti dhammaṃ, maññe te amataṃ phusanti khemaṃ.
೯೦೬.
906.
‘‘ಅಪ್ಪಮ್ಪಿ ಕತಂ ಮಹಾವಿಪಾಕಂ, ವಿಪುಲಂ ಹೋತಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಧಮ್ಮೇ।
‘‘Appampi kataṃ mahāvipākaṃ, vipulaṃ hoti tathāgatassa dhamme;
ಪಸ್ಸ ಕತಪುಞ್ಞತಾಯ ಛತ್ತೋ, ಓಭಾಸೇತಿ ಪಥವಿಂ ಯಥಾಪಿ ಸೂರಿಯೋ॥
Passa katapuññatāya chatto, obhāseti pathaviṃ yathāpi sūriyo.
೯೦೭.
907.
‘‘ಕಿಮಿದಂ ಕುಸಲಂ ಕಿಮಾಚರೇಮ, ಇಚ್ಚೇಕೇ ಹಿ ಸಮೇಚ್ಚ ಮನ್ತಯನ್ತಿ।
‘‘Kimidaṃ kusalaṃ kimācarema, icceke hi samecca mantayanti;
ತೇ ಮಯಂ ಪುನರೇವ ಲದ್ಧ ಮಾನುಸತ್ತಂ, ಪಟಿಪನ್ನಾ ವಿಹರೇಮು ಸೀಲವನ್ತೋ॥
Te mayaṃ punareva laddha mānusattaṃ, paṭipannā viharemu sīlavanto.
೯೦೮.
908.
‘‘ಬಹುಕಾರೋ ಅನುಕಮ್ಪಕೋ ಚ ಸತ್ಥಾ, ಇತಿ ಮೇ ಸತಿ ಅಗಮಾ ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸ।
‘‘Bahukāro anukampako ca satthā, iti me sati agamā divā divassa;
ಸ್ವಾಹಂ ಉಪಗತೋಮ್ಹಿ ಸಚ್ಚನಾಮಂ, ಅನುಕಮ್ಪಸ್ಸು ಪುನಪಿ ಸುಣೇಮ್ಹ ಧಮ್ಮಂ॥
Svāhaṃ upagatomhi saccanāmaṃ, anukampassu punapi suṇemha dhammaṃ.
೯೦೯.
909.
‘‘ಯೇ ಚಿಧ ಪಜಹನ್ತಿ ಕಾಮರಾಗಂ, ಭವರಾಗಾನುಸಯಞ್ಚ ಪಹಾಯ ಮೋಹಂ।
‘‘Ye cidha pajahanti kāmarāgaṃ, bhavarāgānusayañca pahāya mohaṃ;
ನ ಚ ತೇ ಪುನ ಮುಪೇನ್ತಿ ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಂ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಗತಾ ಹಿ ಸೀತಿಭೂತಾ’’ತಿ॥
Na ca te puna mupenti gabbhaseyyaṃ, parinibbānagatā hi sītibhūtā’’ti.
೮೯೫. ತತ್ಥ ಸಯಮಿಧ ಪಥೇ ಸಮೇಚ್ಚ ಮಾಣವೇನಾತಿ ಇಧ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಥೇ ಮಹಾಮಗ್ಗೇ ಸಯಮೇವ ಉಪಗತೇನ ಮಾಣವೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಮಾರೇನ ಸಮೇಚ್ಚ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ। ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಪರಮತ್ಥೇಹಿ ಸತ್ತಾನಂ ಯಥಾರಹಮನುಸಾಸನತೋ ಸತ್ಥಾ ಭಗವಾ, ತ್ವಂ ಯಂ ಮಾಣವಂ ಯಥಾಧಮ್ಮಂ ಅನುಸಾಸಿ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ, ತವ ರತನವರಸ್ಸ ಅಗ್ಗರತನಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ, ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಇತಿ ಏವಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀತಿ, ಸೋ ಛತ್ತೋ ಛತ್ತನಾಮಕೋ ಮಾಣವೋ ಬ್ರವಿತ್ಥ ಕಥೇಸೀತಿ ಪದಯೋಜನಾ।
895. Tattha sayamidha pathe samecca māṇavenāti idha imasmiṃ pathe mahāmagge sayameva upagatena māṇavena brāhmaṇakumārena samecca samāgantvā. Diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi sattānaṃ yathārahamanusāsanato satthā bhagavā, tvaṃ yaṃ māṇavaṃ yathādhammaṃ anusāsi anukampamāno anuggaṇhanto, tava ratanavarassa aggaratanassa sammāsambuddhassa, taṃ dhammaṃ sutvā iti evaṃ karissāmi yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjissāmīti, so chatto chattanāmako māṇavo bravittha kathesīti padayojanā.
೮೯೬. ಏವಂ ಯಥಾಪುಚ್ಛಿತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕಾರಣತೋ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತಂ ಸರೂಪತೋ ವಿಭಾಗತೋ ಚ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸತ್ಥಾರಾ ಸಮಾದಪಿತಭಾವಂ ಅತ್ತನಾ ಚ ತತ್ಥ ಪಚ್ಛಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಜಿನವರಪವರ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ನೋತಿ ಪಠಮಂ ಅವೋಚಹಂ ಭನ್ತೇತಿ ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ ‘‘ಸರಣಗಮನಂ ಜಾನಾಸೀ’’ತಿ ತಯಾ ವುತ್ತೋ ‘‘ನೋ’’ತಿ ನ ‘‘ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ಪಠಮಂ ಅವೋಚಂ ಅಹಂ। ಪಚ್ಛಾ ತೇ ವಚನಂ ತಥೇವಕಾಸಿನ್ತಿ ಪಚ್ಛಾ ತಯಾ ವುತ್ತಂ ಕಥಂ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತೋ ತವ ವಚನಂ ತಥೇವ ಅಕಾಸಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಂ, ತೀಣಿಪಿ ಸರಣಾನಿ ಉಪಗಚ್ಛಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
896. Evaṃ yathāpucchitaṃ kammaṃ kāraṇato dassetvā idāni taṃ sarūpato vibhāgato ca dassento satthārā samādapitabhāvaṃ attanā ca tattha pacchā patiṭṭhitabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘jinavarapavara’’ntiādimāha. Tattha noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhanteti bhante bhagavā ‘‘saraṇagamanaṃ jānāsī’’ti tayā vutto ‘‘no’’ti na ‘‘jānāmī’’ti paṭhamaṃ avocaṃ ahaṃ. Pacchā te vacanaṃ tathevakāsinti pacchā tayā vuttaṃ kathaṃ parivattento tava vacanaṃ tatheva akāsiṃ paṭipajjiṃ, tīṇipi saraṇāni upagacchinti attho.
೮೯೭. ವಿವಿಧನ್ತಿ ಉಚ್ಚಾವಚಂ, ಅಪ್ಪಸಾವಜ್ಜಂ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜಞ್ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಾ ಚರಸ್ಸೂತಿ ಮಾ ಅಕಾಸಿ। ಅಸುಚಿನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾಸುಚಿಮಿಸ್ಸತಾಯ ನ ಸುಚಿಂ। ಪಾಣೇಸು ಅಸಞ್ಞತನ್ತಿ ಪಾಣಘಾತತೋ ಅವಿರತಂ। ನ ಹಿ ಅವಣ್ಣಯಿಂಸೂತಿ ನ ಹಿ ವಣ್ಣಯನ್ತಿ। ಪಚ್ಚೂಪ್ಪನ್ನಕಾಲತ್ಥೇ ಹಿ ಇದಂ ಅತೀತಕಾಲವಚನಂ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಅವಣ್ಣಯಿಂಸೂ’’ತಿ ಏಕದೇಸೇನ ಸಕಲಸ್ಸ ಕಾಲಸ್ಸ ಉಪಲಕ್ಖಣಂ, ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ನ ವಣ್ಣಯಿಂಸು ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ, ಏವಂ ಏತರಹಿಪಿ ನ ವಣ್ಣಯನ್ತಿ, ಅನಾಗತೇಪಿ ನ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
897.Vividhanti uccāvacaṃ, appasāvajjaṃ mahāsāvajjañcāti attho. Mā carassūti mā akāsi. Asucinti kilesāsucimissatāya na suciṃ. Pāṇesu asaññatanti pāṇaghātato avirataṃ. Na hi avaṇṇayiṃsūti na hi vaṇṇayanti. Paccūppannakālatthe hi idaṃ atītakālavacanaṃ. Atha vā ‘‘avaṇṇayiṃsū’’ti ekadesena sakalassa kālassa upalakkhaṇaṃ, tasmā yathā na vaṇṇayiṃsu atītamaddhānaṃ, evaṃ etarahipi na vaṇṇayanti, anāgatepi na vaṇṇayissantīti vuttaṃ hoti.
೮೯೮-೯೦೦. ಪರಜನಸ್ಸ ರಕ್ಖಿತನ್ತಿ ಪರಪರಿಗ್ಗಹಿತವತ್ಥು। ತೇನಾಹ ‘‘ಅದಿನ್ನ’’ನ್ತಿ। ಮಾ ಅಗಮಾತಿ ಮಾ ಅಜ್ಝಾಚರಿ। ವಿತಥನ್ತಿ ಅತಥಂ, ಮುಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಞ್ಞಥಾತಿ ಅಞ್ಞಥಾವ, ವಿತಥಸಞ್ಞೀ ಏವಂ ವಿತಥನ್ತಿ ಜಾನನ್ತೋ ಏವಂ ಮಾ ಭಣೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
898-900.Parajanassa rakkhitanti parapariggahitavatthu. Tenāha ‘‘adinna’’nti. Mā agamāti mā ajjhācari. Vitathanti atathaṃ, musāti attho. Aññathāti aññathāva, vitathasaññī evaṃ vitathanti jānanto evaṃ mā bhaṇīti attho.
೯೦೧. ಯೇನಾತಿ ಯೇನ ಮಜ್ಜೇನ, ಪೀತೇನಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅಪೇತೀತಿ ವಿಗಚ್ಛತಿ। ಸಞ್ಞಾತಿ ಧಮ್ಮಸಞ್ಞಾ, ಲೋಕಸಞ್ಞಾ ಏವ ವಾ। ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಅನವಸೇಸಂ, ಬೀಜತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
901.Yenāti yena majjena, pītenāti adhippāyo. Apetīti vigacchati. Saññāti dhammasaññā, lokasaññā eva vā. Sabbanti anavasesaṃ, bījato paṭṭhāyāti attho.
೯೦೨. ಸ್ವಾಹನ್ತಿ ಸೋ ತದಾ ಛತ್ತಮಾಣವಭೂತೋ ಅಹಂ। ಇಧ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಮಗ್ಗಪದೇಸೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಾ ತವ ಸಾಸನೇ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಥಾಗತಸ್ಸ ಧಮ್ಮೇ’’ತಿ। ಪಞ್ಚ ಸಿಕ್ಖಾತಿ ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ। ಕರಿತ್ವಾತಿ ಆದಿಯಿತ್ವಾ, ಅಧಿಟ್ಠಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ದ್ವೇಪಥನ್ತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಗಾಮಸೀಮಾನಂ ವೇಮಜ್ಝಭೂತಂ ಪಥಂ, ಸೀಮನ್ತರಿಕಪಥನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇತಿ ತೇ ಚೋರಾ। ತತ್ಥಾತಿ ಸೀಮನ್ತರಿಕಮಗ್ಗೇ। ಭೋಗಹೇತೂತಿ ಆಮಿಸಕಿಞ್ಚಿಕ್ಖನಿಮಿತ್ತಂ।
902.Svāhanti so tadā chattamāṇavabhūto ahaṃ. Idha imasmiṃ maggapadese, imasmiṃ vā tava sāsane. Tenāha ‘‘tathāgatassa dhamme’’ti. Pañca sikkhāti pañca sīlāni. Karitvāti ādiyitvā, adhiṭṭhāyāti attho. Dvepathanti dvinnaṃ gāmasīmānaṃ vemajjhabhūtaṃ pathaṃ, sīmantarikapathanti attho. Teti te corā. Tatthāti sīmantarikamagge. Bhogahetūti āmisakiñcikkhanimittaṃ.
೯೦೩. ತತೋತಿ ಯಥಾವುತ್ತಕುಸಲತೋ ಪರಂ ಉಪರಿ ಅಞ್ಞಂ ಕುಸಲಂ ನ ವಿಜ್ಜತಿ ನ ಉಪಲಬ್ಭತಿ, ಯಮಹಂ ಅನುಸ್ಸರೇಯ್ಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಮಕಾಮೀತಿ ಯಥಿಚ್ಛಿತಕಾಮಗುಣಸಮಙ್ಗೀ।
903.Tatoti yathāvuttakusalato paraṃ upari aññaṃ kusalaṃ na vijjati na upalabbhati, yamahaṃ anussareyyanti attho. Kāmakāmīti yathicchitakāmaguṇasamaṅgī.
೯೦೪. ಖಣಮುಹುತ್ತಸಞ್ಞಮಸ್ಸಾತಿ ಖಣಮುಹುತ್ತಮತ್ತಂ ಪವತ್ತಸೀಲಸ್ಸ। ಅನುಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾತಿ ಯಥಾಧಿಗತಸ್ಸ ಫಲಸ್ಸ ಅನುರೂಪಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ ಭಗವಾ ಪಸ್ಸ, ತುಯ್ಹಂ ಓವಾದಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಾ ಅನುರೂಪಾಯ ಧಮ್ಮಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ವುತ್ತನಿಯಾಮೇನೇವ ಸರಣಗಮನಸ್ಸ ಸೀಲಸಮಾದಾನಸ್ಸ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಜಲಮಿವ ಯಸಸಾತಿ ಇದ್ಧಿಯಾ ಪರಿವಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಜಲನ್ತಂ ವಿಯ। ಸಮೇಕ್ಖಮಾನಾತಿ ಪಸ್ಸನ್ತಾ। ಬಹುಕಾತಿ ಬಹವೋ। ಪಿಹಯನ್ತೀತಿ ‘‘ಕಥಂ ನು ಖೋ ಮಯಂ ಏದಿಸಾ ಭವೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ ಪತ್ಥೇನ್ತಿ। ಹೀನಕಮ್ಮಾತಿ ಮಮ ಸಮ್ಪತ್ತಿತೋ ನಿಹೀನಭೋಗಾ।
904.Khaṇamuhuttasaññamassāti khaṇamuhuttamattaṃ pavattasīlassa. Anudhammappaṭipattiyāti yathādhigatassa phalassa anurūpadhammaṃ paṭipajjamānassa bhagavā passa, tuyhaṃ ovādadhammassa vā anurūpāya dhammapaṭipattiyā vuttaniyāmeneva saraṇagamanassa sīlasamādānassa cāti attho. Jalamiva yasasāti iddhiyā parivārasampattiyā ca jalantaṃ viya. Samekkhamānāti passantā. Bahukāti bahavo. Pihayantīti ‘‘kathaṃ nu kho mayaṃ edisā bhaveyyāmā’’ti patthenti. Hīnakammāti mama sampattito nihīnabhogā.
೯೦೫. ಕತಿಪಯಾಯಾತಿ ಅಪ್ಪಿಕಾಯ। ಯೇತಿ ಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಚೇವ ಉಪಾಸಕಾದಯೋ ಚ। ಚ-ಸದ್ದೋ ಬ್ಯತಿರೇಕೇ। ತೇತಿ ತವ। ಸತತನ್ತಿ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ।
905.Katipayāyāti appikāya. Yeti ye bhikkhū ceva upāsakādayo ca. Ca-saddo byatireke. Teti tava. Satatanti divase divase.
೯೦೬. ವಿಪುಲನ್ತಿ ಉಳಾರಫಲಂ ವಿಪುಲಾನುಭಾವಂ। ತಥಾಗತಸ್ಸ ಧಮ್ಮೇತಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ಕತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಏವಂ ಅನುದ್ದೇಸಿಕವಸೇನ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ಅತ್ತುದ್ದೇಸಿಕವಸೇನ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಪಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಸ್ಸಾತಿ ಭಗವನ್ತಂ ವದತಿ, ಅತ್ತಾನಮೇವ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ವಿಯ ಚ ಕತ್ವಾ ವದತಿ।
906.Vipulanti uḷāraphalaṃ vipulānubhāvaṃ. Tathāgatassa dhammeti tathāgatassa sāsane ovāde ṭhatvā katanti yojanā. Evaṃ anuddesikavasena vuttamevatthaṃ attuddesikavasena dassento ‘‘passā’’tiādimāha. Tattha passāti bhagavantaṃ vadati, attānameva vā aññaṃ viya ca katvā vadati.
೯೦೭. ಕಿಮಿದಂ ಕುಸಲಂ ಕಿಮಾಚರೇಮಾತಿ ಕುಸಲಂ ನಾಮೇತಂ ಕಿಂಸಭಾವಂ ಕೀದಿಸಂ, ಕಥಂ ವಾ ತಂ ಆಚರೇಯ್ಯಾಮ। ಇಚ್ಚೇಕೇ ಹಿ ಸಮೇಚ್ಚ ಮನ್ತಯನ್ತೀತಿ ಏವಮೇಕೇ ಸಮೇಚ್ಚ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಪಥವಿಂ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತಾ ವಿಯ ಸಿನೇರುಂ ಉಕ್ಖಿಪನ್ತಾ ವಿಯ ಚ ಸುದುಕ್ಕರಂ ಕತ್ವಾ ಮನ್ತಯನ್ತಿ ವಿಚಾರೇನ್ತಿ, ಮಯಂ ಪನ ಅಕಿಚ್ಛೇನೇವ ಪುನಪಿ ಕುಸಲಂ ಆಚರೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಮಯ’’ನ್ತಿಆದಿ।
907.Kimidaṃkusalaṃ kimācaremāti kusalaṃ nāmetaṃ kiṃsabhāvaṃ kīdisaṃ, kathaṃ vā taṃ ācareyyāma. Icceke hi samecca mantayantīti evameke samecca samāgantvā pathaviṃ parivattentā viya sineruṃ ukkhipantā viya ca sudukkaraṃ katvā mantayanti vicārenti, mayaṃ pana akiccheneva punapi kusalaṃ ācareyyāmāti adhippāyo. Tenevāha ‘‘maya’’ntiādi.
೯೦೮. ಬಹುಕಾರೋತಿ ಬಹೂಪಕಾರೋ, ಮಹಾಉಪಕಾರೋ ವಾ। ಅನುಕಮ್ಪಕೋತಿ ಕಾರುಣಿಕೋ। ಮ-ಕಾರೋ ಪದಸನ್ಧಿಕರೋ। ಇತೀತಿ ಏವಂ, ಭಗವತೋ ಅತ್ತನಿ ಪಟಿಪನ್ನಾಕಾರಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಮೇ ಸತೀತಿ ಮಯಿ ಸತಿ ವಿಜ್ಜಮಾನೇ, ಚೋರೇಹಿ ಅವಧಿತೇ ಏವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸಾತಿ ದಿವಸಸ್ಸಪಿ ದಿವಾ, ಕಾಲಸ್ಸೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸ್ವಾಹನ್ತಿ ಸೋ ಛತ್ತಮಾಣವಭೂತೋ ಅಹಂ। ಸಚ್ಚನಾಮನ್ತಿ ‘‘ಭಗವಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿಆದಿನಾಮೇಹಿ ಅವಿತಥನಾಮಂ ಭೂತತ್ಥನಾಮಂ। ಅನುಕಮ್ಪಸ್ಸೂತಿ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹಾಹಿ। ಪುನಪೀತಿ ಭಿಯ್ಯೋಪಿ ಸುಣೇಮು, ತವ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣೇಯ್ಯಾಮಯೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
908.Bahukāroti bahūpakāro, mahāupakāro vā. Anukampakoti kāruṇiko. Ma-kāro padasandhikaro. Itīti evaṃ, bhagavato attani paṭipannākāraṃ sandhāya vadati. Me satīti mayi sati vijjamāne, corehi avadhite evāti attho. Divā divassāti divasassapi divā, kālassevāti attho. Svāhanti so chattamāṇavabhūto ahaṃ. Saccanāmanti ‘‘bhagavā arahaṃ sammāsambuddho’’tiādināmehi avitathanāmaṃ bhūtatthanāmaṃ. Anukampassūti anuggaṇhāhi. Punapīti bhiyyopi suṇemu, tava dhammaṃ suṇeyyāmayevāti attho.
ಏವಂ ದೇವಪುತ್ತೋ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಕತಞ್ಞುತಾಭಾವೇ ಠತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಪಯಿರುಪಾಸನೇ ಚ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನೇ ಚ ಅತಿತ್ತಿಮೇವ ದೀಪೇನ್ತೋ ವದತಿ। ಭಗವಾ ದೇವಪುತ್ತಸ್ಸ ಚ ತತ್ಥ ಸನ್ನಿಪತಿತಪರಿಸಾಯ ಚ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಅನುಪುಬ್ಬಿಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ಅಥ ನೇಸಂ ಅಲ್ಲಚಿತ್ತತಂ ಞತ್ವಾ ಸಾಮುಕ್ಕಂಸಿಕಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಪಕಾಸೇಸಿ। ದೇಸನಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ದೇವಪುತ್ತೋ ಚೇವ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಚಸ್ಸ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು, ಮಹತೋ ಚ ಜನಕಾಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ ಅಹೋಸಿ।
Evaṃ devaputto sabbametaṃ kataññutābhāve ṭhatvā satthu payirupāsane ca dhammassavane ca atittimeva dīpento vadati. Bhagavā devaputtassa ca tattha sannipatitaparisāya ca ajjhāsayaṃ oloketvā anupubbikathaṃ kathesi. Atha nesaṃ allacittataṃ ñatvā sāmukkaṃsikaṃ dhammadesanaṃ pakāsesi. Desanāpariyosāne devaputto ceva mātāpitaro cassa sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu, mahato ca janakāyassa dhammābhisamayo ahosi.
೯೦೯. ಪಠಮಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಉಪರಿಮಗ್ಗೇಸು ಅತ್ತನೋ ಗರುಚಿತ್ತೀಕಾರಂ, ತದಧಿಗಮಸ್ಸ ಚ ಮಹಾನಿಸಂಸತಂ ವಿಭಾವೇನ್ತೋ ‘‘ಯೇ ಚಿಧ ಪಜಹನ್ತಿ ಕಾಮರಾಗ’’ನ್ತಿ ಪರಿಯೋಸಾನಗಾಥಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಯೇ ಇಧ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಠಿತಾ ಪಜಹನ್ತಿ ಅನವಸೇಸತೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದನ್ತಿ ಕಾಮರಾಗಂ, ನ ಚ ತೇ ಪುನ ಉಪೇನ್ತಿ ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯಂ ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನಂ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾ। ಯೇ ಚ ಪನ ಪಹಾಯ ಮೋಹಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತ್ವಾ ಭವರಾಗಾನುಸಯಞ್ಚ ಪಜಹನ್ತಿ, ತೇ ಪುನ ಉಪೇನ್ತಿ ಗಬ್ಭಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ನತ್ಥಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಗತಾ ಹಿ ಸೀತಿಭೂತಾ, ತೇ ಹಿ ಉತ್ತಮಪುರಿಸಾ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಗತಾ ಏವಂ ಇಧೇವ ಸಬ್ಬವೇದಯಿತಾನಂ ಸಬ್ಬಪರಿಳಾಹಾನಂ ಬ್ಯನ್ತಿಭಾವೇನ ಸೀತಿಭೂತಾ।
909. Paṭhamaphale patiṭṭhito devaputto uparimaggesu attano garucittīkāraṃ, tadadhigamassa ca mahānisaṃsataṃ vibhāvento ‘‘ye cidha pajahanti kāmarāga’’nti pariyosānagāthamāha. Tassattho – ye idha imasmiṃ sāsane ṭhitā pajahanti anavasesato samucchindanti kāmarāgaṃ, na ca te puna upentigabbhaseyyaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ samucchinnattā. Ye ca pana pahāya mohaṃ sabbaso samugghātetvā bhavarāgānusayañca pajahanti, te puna upenti gabbhaseyyanti vattabbameva natthi. Kasmā? Parinibbānagatā hi sītibhūtā, te hi uttamapurisā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbānaṃ gatā evaṃ idheva sabbavedayitānaṃ sabbapariḷāhānaṃ byantibhāvena sītibhūtā.
ಇತಿ ದೇವಪುತ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಅರಿಯಸೋತಸಮಾಪನ್ನಭಾವಂ ಪವೇದೇನ್ತೋ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾ ದೇಸನಾಯ ಕೂಟಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅಪಚಿತಿಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ದೇವಲೋಕಮೇವ ಗತೋ, ಸತ್ಥಾಪಿ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಗತೋ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ। ಮಾಣವಸ್ಸ ಪನ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿ ಸಬ್ಬೋ ಚ ಮಹಾಜನೋ ಭಗವನ್ತಂ ಅನುಗನ್ತ್ವಾ ನಿವತ್ತಿ। ಭಗವಾ ಜೇತವನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸನ್ನಿಪತಿತಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಇಮಂ ವಿಮಾನಂ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಕಥೇಸಿ। ಸಾ ದೇಸನಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಸಾತ್ಥಿಕಾ ಅಹೋಸೀತಿ।
Iti devaputto attano ariyasotasamāpannabhāvaṃ pavedento anupādisesāya nibbānadhātuyā desanāya kūṭaṃ gahetvā bhagavantaṃ vanditvā padakkhiṇaṃ katvā bhikkhusaṅghassa apacitiṃ dassetvā mātāpitaro āpucchitvā devalokameva gato, satthāpi uṭṭhāyāsanā gato saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Māṇavassa pana mātāpitaro brāhmaṇo pokkharasāti sabbo ca mahājano bhagavantaṃ anugantvā nivatti. Bhagavā jetavanaṃ gantvā sannipatitāya parisāya imaṃ vimānaṃ vitthārato kathesi. Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.
ಛತ್ತಮಾಣವಕವಿಮಾನವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Chattamāṇavakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ವಿಮಾನವತ್ಥುಪಾಳಿ • Vimānavatthupāḷi / ೩. ಛತ್ತಮಾಣವಕವಿಮಾನವತ್ಥು • 3. Chattamāṇavakavimānavatthu
