Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിമാനവത്ഥു-അട്ഠകഥാ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā

    ൩. ഛത്തമാണവകവിമാനവണ്ണനാ

    3. Chattamāṇavakavimānavaṇṇanā

    യോ വദതം പവരോ മനുജേസൂതി ഛത്തമാണവകവിമാനം. തസ്സ കാ ഉപ്പത്തി? ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ. തേന സമയേന സേതബ്യായം അഞ്ഞതരസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ കിച്ഛാലദ്ധോ പുത്തോ ഛത്തോ നാമ ബ്രാഹ്മണമാണവോ അഹോസി. സോ വയപ്പത്തോ പിതരാ പേസിതോ ഉക്കട്ഠം ഗന്ത്വാ ബ്രാഹ്മണസ്സ പോക്ഖരസാതിസ്സ സന്തികേ മേധാവിതായ അനലസതായ ച ന ചിരേനേവ മന്തേ വിജ്ജാട്ഠാനാനി ച ഉഗ്ഗഹേത്വാ ബ്രാഹ്മണസിപ്പേ നിപ്ഫത്തിം പത്തോ. സോ ആചരിയം അഭിവാദേത്വാ ‘‘മയാ തുമ്ഹാകം സന്തികേ സിപ്പം സിക്ഖിതം, കിം വോ ഗരുദക്ഖിണം ദേമീ’’തി ആഹ. ആചരിയോ ‘‘ഗരുദക്ഖിണാ നാമ അന്തേവാസികസ്സ വിഭവാനുരൂപാ, കഹാപണസഹസ്സമാനേഹീ’’തി ആഹ. ഛത്തമാണവോ ആചരിയം അഭിവാദേത്വാ സേതബ്യം ഗന്ത്വാ മാതാപിതരോ വന്ദിത്വാ തേഹി അഭിനന്ദിയമാനോ കതപടിസന്ഥാരോ തമത്ഥം പിതു ആരോചേത്വാ ‘‘ദേഥ മേ ദാതബ്ബയുത്തകം, അജ്ജേവ ദത്വാ ആഗമിസ്സാമീ’’തി ആഹ. തം മാതാപിതരോ ‘‘താത, അജ്ജ വികാലോ, സ്വേ ഗമിസ്സസീ’’തി വത്വാ കഹാപണേ നീഹരിത്വാ ഭണ്ഡികം ബന്ധാപേത്വാ ഠപേസും. ചോരാ തം പവത്തിം ഞത്വാ ഛത്തമാണവകസ്സ ഗമനമഗ്ഗേ അഞ്ഞതരസ്മിം വനഗഹനേ നിലീനാ അച്ഛിംസു ‘‘മാണവം മാരേത്വാ കഹാപണേ ഗണ്ഹിസ്സാമാ’’തി.

    Yo vadataṃ pavaro manujesūti chattamāṇavakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane. Tena samayena setabyāyaṃ aññatarassa brāhmaṇassa kicchāladdho putto chatto nāma brāhmaṇamāṇavo ahosi. So vayappatto pitarā pesito ukkaṭṭhaṃ gantvā brāhmaṇassa pokkharasātissa santike medhāvitāya analasatāya ca na cireneva mante vijjāṭṭhānāni ca uggahetvā brāhmaṇasippe nipphattiṃ patto. So ācariyaṃ abhivādetvā ‘‘mayā tumhākaṃ santike sippaṃ sikkhitaṃ, kiṃ vo garudakkhiṇaṃ demī’’ti āha. Ācariyo ‘‘garudakkhiṇā nāma antevāsikassa vibhavānurūpā, kahāpaṇasahassamānehī’’ti āha. Chattamāṇavo ācariyaṃ abhivādetvā setabyaṃ gantvā mātāpitaro vanditvā tehi abhinandiyamāno katapaṭisanthāro tamatthaṃ pitu ārocetvā ‘‘detha me dātabbayuttakaṃ, ajjeva datvā āgamissāmī’’ti āha. Taṃ mātāpitaro ‘‘tāta, ajja vikālo, sve gamissasī’’ti vatvā kahāpaṇe nīharitvā bhaṇḍikaṃ bandhāpetvā ṭhapesuṃ. Corā taṃ pavattiṃ ñatvā chattamāṇavakassa gamanamagge aññatarasmiṃ vanagahane nilīnā acchiṃsu ‘‘māṇavaṃ māretvā kahāpaṇe gaṇhissāmā’’ti.

    ഭഗവാ പച്ചൂസസമയേ മഹാകരുണാസമാപത്തിതോ വുട്ഠായ ലോകം വോലോകേന്തോ ഛത്തമാണവകസ്സ സരണേസു ച സീലേസു ച പതിട്ഠാനം, ചോരേഹി മാരിതസ്സ ദേവലോകേ നിബ്ബത്തിം, തതോ സഹ വിമാനേന ആഗതസ്സ തത്ഥ സന്നിപതിതപരിസായ ച ധമ്മാഭിസമയം ദിസ്വാ പഠമതരമേവ ഗന്ത്വാ മാണവകസ്സ ഗമനമഗ്ഗേ അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ നിസീദി. മാണവോ ആചരിയധനം ഗഹേത്വാ സേതബ്യതോ ഉക്കട്ഠാഭിമുഖോ ഗച്ഛന്തോ അന്തരാമഗ്ഗേ ഭഗവന്തം നിസിന്നം ദിസ്വാ ഉപസങ്കമിത്വാ അട്ഠാസി. ‘‘കുഹിം ഗമിസ്സസീ’’തി ഭഗവതാ വുത്തോ ‘‘ഉക്കട്ഠം, ഭോ ഗോതമ, ഗമിസ്സാമി മയ്ഹം ആചരിയസ്സ പോക്ഖരസാതിസ്സ ഗരുദക്ഖിണം ദാതു’’ന്തി ആഹ. അഥ ഭഗവാ ‘‘ജാനാസി പന ത്വം, മാണവ, തീണി സരണാനി, പഞ്ച സീലാനീ’’തി വത്വാ തേന ‘‘നാഹം ജാനാമി, കിമത്ഥിയാനി പനേതാനി കീദിസാനി ചാ’’തി വുത്തേ ‘‘ഇദമീദിസ’’ന്തി സരണഗമനസ്സ സീലസമാദാനസ്സ ച ഫലാനിസംസം വിഭാവേത്വാ ‘‘ഉഗ്ഗണ്ഹാഹി താവ, മാണവക, സരണഗമനവിധി’’ന്തി വത്വാ ‘‘സാധു ഉഗ്ഗണ്ഹിസ്സാമി, കഥേഥ ഭന്തേ ഭഗവാ’’തി തേന യാചിതോ തസ്സ രുചിയാ അനുരൂപം ഗാഥാബന്ധവസേന സരണഗമനവിധിം ദസ്സേന്തോ –

    Bhagavā paccūsasamaye mahākaruṇāsamāpattito vuṭṭhāya lokaṃ volokento chattamāṇavakassa saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhānaṃ, corehi māritassa devaloke nibbattiṃ, tato saha vimānena āgatassa tattha sannipatitaparisāya ca dhammābhisamayaṃ disvā paṭhamatarameva gantvā māṇavakassa gamanamagge aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi. Māṇavo ācariyadhanaṃ gahetvā setabyato ukkaṭṭhābhimukho gacchanto antarāmagge bhagavantaṃ nisinnaṃ disvā upasaṅkamitvā aṭṭhāsi. ‘‘Kuhiṃ gamissasī’’ti bhagavatā vutto ‘‘ukkaṭṭhaṃ, bho gotama, gamissāmi mayhaṃ ācariyassa pokkharasātissa garudakkhiṇaṃ dātu’’nti āha. Atha bhagavā ‘‘jānāsi pana tvaṃ, māṇava, tīṇi saraṇāni, pañca sīlānī’’ti vatvā tena ‘‘nāhaṃ jānāmi, kimatthiyāni panetāni kīdisāni cā’’ti vutte ‘‘idamīdisa’’nti saraṇagamanassa sīlasamādānassa ca phalānisaṃsaṃ vibhāvetvā ‘‘uggaṇhāhi tāva, māṇavaka, saraṇagamanavidhi’’nti vatvā ‘‘sādhu uggaṇhissāmi, kathetha bhante bhagavā’’ti tena yācito tassa ruciyā anurūpaṃ gāthābandhavasena saraṇagamanavidhiṃ dassento –

    ൮൮൬.

    886.

    ‘‘യോ വദതം പവരോ മനുജേസു, സക്യമുനീ ഭഗവാ കതകിച്ചോ;

    ‘‘Yo vadataṃ pavaro manujesu, sakyamunī bhagavā katakicco;

    പാരഗതോ ബലവീരിയസമങ്ഗീ, തം സുഗതം സരണത്ഥമുപേഹി.

    Pāragato balavīriyasamaṅgī, taṃ sugataṃ saraṇatthamupehi.

    ൮൮൭.

    887.

    ‘‘രാഗവിരാഗമനേജമസോകം , ധമ്മമസങ്ഖതമപ്പടികൂലം;

    ‘‘Rāgavirāgamanejamasokaṃ , dhammamasaṅkhatamappaṭikūlaṃ;

    മധുരമിമം പഗുണം സുവിഭത്തം, ധമ്മമിമം സരണത്ഥമുപേഹി.

    Madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattaṃ, dhammamimaṃ saraṇatthamupehi.

    ൮൮൮.

    888.

    ‘‘യത്ഥ ച ദിന്ന മഹപ്ഫലമാഹു, ചതൂസു സുചീസു പുരിസയുഗേസു;

    ‘‘Yattha ca dinna mahapphalamāhu, catūsu sucīsu purisayugesu;

    അട്ഠ ച പുഗ്ഗല ധമ്മദസാ തേ, സങ്ഘമിമം സരണത്ഥമുപേഹീ’’തി. –

    Aṭṭha ca puggala dhammadasā te, saṅghamimaṃ saraṇatthamupehī’’ti. –

    തിസ്സോ ഗാഥായോ അഭാസി.

    Tisso gāthāyo abhāsi.

    ൮൮൬. തത്ഥ യോതി അനിയമിതവചനം, തസ്സ ‘‘ത’’ന്തി ഇമിനാ നിയമനം വേദിതബ്ബം. വദതന്തി വദന്താനം. പവരോതി സേട്ഠോ, കഥികാനം ഉത്തമോ വാദീവരോതി അത്ഥോ. മനുജേസൂതി ഉക്കട്ഠനിദ്ദേസോ യഥാ ‘‘സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാന’’ന്തി. ഭഗവാ പന ദേവമനുസ്സാനമ്പി ബ്രഹ്മാനമ്പി സബ്ബേസമ്പി സത്താനം പവരോയേവ, ഭഗവതോ ച ചരിമഭവേ മനുസ്സേസു ഉപ്പന്നതായ വുത്തം ‘‘മനുജേസൂ’’തി. തേനേവാഹ ‘‘സക്യമുനീ’’തി. സക്യകുലപ്പസുതതായ സക്യോ, കായമോനേയ്യാദീഹി സമന്നാഗതതോ അനവസേസസ്സ ച ഞേയ്യസ്സ മുനനതോ മുനി ചാതി സക്യമുനി. ഭാഗ്യവന്തതാദീഹി ചതൂഹി കാരണേഹി ഭഗവാ. ചതൂഹി മഗ്ഗേഹി കാതബ്ബസ്സ പരിഞ്ഞാദിപഭേദസ്സ സോളസവിധസ്സ കിച്ചസ്സ കതത്താ നിപ്ഫാദിതത്താ കതകിച്ചോ. പാരം സക്കായസ്സ പരതീരം നിബ്ബാനം ഗതോ സയമ്ഭുഞാണേന അധിഗതോതി പാരഗതോ. അസദിസേന കായബലേന, അനഞ്ഞസാധാരണേന ഞാണബലേന, ചതുബ്ബിധസമ്മപ്പധാനവീരിയേന ച സമന്നാഗതത്താ ബലവീരിയസമങ്ഗീ. സോഭനഗമനത്താ, സുന്ദരം ഠാനം ഗതത്താ, സമ്മാ ഗതത്താ, സമ്മാ ച ഗദിതത്താ സുഗതോ. തം സുഗതം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം സരണത്ഥം സരണായ പരായണായ അപായദുക്ഖവട്ടദുക്ഖപരിത്താണായ ഉപേഹി ഉപഗച്ഛ, അജ്ജ പട്ഠായ അഹിതനിവത്തനേന ഹിതസംവഡ്ഢനേന ‘‘അയം മേ ഭഗവാ സരണം താണം ലേണം പരായണം ഗതി പടിസരണ’’ന്തി ഭജ സേവ, ഏവം ജാനാഹി വാ ബുജ്ഝസ്സൂതി അത്ഥോ.

    886. Tattha yoti aniyamitavacanaṃ, tassa ‘‘ta’’nti iminā niyamanaṃ veditabbaṃ. Vadatanti vadantānaṃ. Pavaroti seṭṭho, kathikānaṃ uttamo vādīvaroti attho. Manujesūti ukkaṭṭhaniddeso yathā ‘‘satthā devamanussāna’’nti. Bhagavā pana devamanussānampi brahmānampi sabbesampi sattānaṃ pavaroyeva, bhagavato ca carimabhave manussesu uppannatāya vuttaṃ ‘‘manujesū’’ti. Tenevāha ‘‘sakyamunī’’ti. Sakyakulappasutatāya sakyo, kāyamoneyyādīhi samannāgatato anavasesassa ca ñeyyassa munanato muni cāti sakyamuni. Bhāgyavantatādīhi catūhi kāraṇehi bhagavā. Catūhi maggehi kātabbassa pariññādipabhedassa soḷasavidhassa kiccassa katattā nipphāditattā katakicco. Pāraṃ sakkāyassa paratīraṃ nibbānaṃ gato sayambhuñāṇena adhigatoti pāragato. Asadisena kāyabalena, anaññasādhāraṇena ñāṇabalena, catubbidhasammappadhānavīriyena ca samannāgatattā balavīriyasamaṅgī. Sobhanagamanattā, sundaraṃ ṭhānaṃ gatattā, sammā gatattā, sammā ca gaditattā sugato. Taṃ sugataṃ sammāsambuddhaṃ saraṇatthaṃ saraṇāya parāyaṇāya apāyadukkhavaṭṭadukkhaparittāṇāya upehi upagaccha, ajja paṭṭhāya ahitanivattanena hitasaṃvaḍḍhanena ‘‘ayaṃ me bhagavā saraṇaṃ tāṇaṃ leṇaṃ parāyaṇaṃ gati paṭisaraṇa’’nti bhaja seva, evaṃ jānāhi vā bujjhassūti attho.

    ൮൮൭. രാഗവിരാഗന്തി അരിയമഗ്ഗമാഹ. തേന ഹി അരിയാ അനാദികാലഭാവിതമ്പി രാഗം വിരജ്ജേന്തി. അനേജമസോകന്തി അരിയഫലം. തഞ്ഹി ഏജാസങ്ഖാതായ തണ്ഹായ അവസിട്ഠാനഞ്ച സോകനിമിത്താനം കിലേസാനം സബ്ബസോ പടിപ്പസ്സമ്ഭനതോ ‘‘അനേജം അസോക’’ന്തി ച വുച്ചതി. ധമ്മന്തി സഭാവധമ്മം. സഭാവതോ ഗഹേതബ്ബധമ്മോ ഹേസ യദിദം മഗ്ഗഫലനിബ്ബാനാനി, ന പരിയത്തിധമ്മോ വിയ പഞ്ഞത്തിധമ്മവസേന. ധമ്മന്തി വാ പരമത്ഥധമ്മം, നിബ്ബാനന്തി അത്ഥോ. സമേച്ച സമ്ഭുയ്യ പച്ചയേഹി കതം സങ്ഖതം, ന സങ്ഖതന്തി അസങ്ഖതം. തദേവ നിബ്ബാനം. നത്ഥി ഏത്ഥ കിഞ്ചിപി പടികൂലന്തി അപ്പടികൂലം. സവനവേലായം ഉപപരിക്ഖണവേലായം പടിപജ്ജനവേലായന്തി സബ്ബദാപി ഇട്ഠമേവാതി മധുരം. സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണസന്നിസ്സയായ പടിഭാനസമ്പദായ പവത്തിതത്താ സുപ്പവത്തിഭാവതോ നിപുണഭാവതോ ച പഗുണം. വിഭജിതബ്ബസ്സ അത്ഥസ്സ ഖന്ധാദിവസേന കുസലാദിവസേന ഉദ്ദേസാദിവസേന ച സുട്ഠു വിഭജനതോ സുവിഭത്തം. തീഹിപി പദേഹി പരിയത്തിധമ്മമേവ വദതി. തേനേവ ഹിസ്സ ആപാഥകാലേ വിയ വിമദ്ദനകാലേപി കഥേന്തസ്സ വിയ സുണന്തസ്സാപി സമ്മുഖീഭാവതോ ഉഭതോപച്ചക്ഖതായ ദസ്സനത്ഥം ‘‘ഇമ’’ന്തി വുത്തം. ധമ്മന്തി യഥാവപടിപജ്ജന്തേ അപായദുക്ഖപാതതോ ധാരണത്ഥേന ധമ്മം, ഇദം ചതുബ്ബിധസ്സാപി ധമ്മസ്സ സാധാരണവചനം. പരിയത്തിധമ്മോപി ഹി സരണേസു ച സീലേസു ച പതിട്ഠാനമത്തായപി യഥാവപടിപത്തിയാ അപായദുക്ഖപാതതോ ധാരേതി ഏവ. ഇമസ്സ ച അത്ഥസ്സ ഇദമേവ വിമാനം സാധകന്തി ദട്ഠബ്ബം. സാധാരണഭാവേന യഥാവുത്തധമ്മസ്സ പച്ചക്ഖം കത്വാ ദസ്സേന്തോ പുന ‘‘ഇമ’’ന്തി ആഹ.

    887.Rāgavirāganti ariyamaggamāha. Tena hi ariyā anādikālabhāvitampi rāgaṃ virajjenti. Anejamasokanti ariyaphalaṃ. Tañhi ejāsaṅkhātāya taṇhāya avasiṭṭhānañca sokanimittānaṃ kilesānaṃ sabbaso paṭippassambhanato ‘‘anejaṃ asoka’’nti ca vuccati. Dhammanti sabhāvadhammaṃ. Sabhāvato gahetabbadhammo hesa yadidaṃ maggaphalanibbānāni, na pariyattidhammo viya paññattidhammavasena. Dhammanti vā paramatthadhammaṃ, nibbānanti attho. Samecca sambhuyya paccayehi kataṃ saṅkhataṃ, na saṅkhatanti asaṅkhataṃ. Tadeva nibbānaṃ. Natthi ettha kiñcipi paṭikūlanti appaṭikūlaṃ. Savanavelāyaṃ upaparikkhaṇavelāyaṃ paṭipajjanavelāyanti sabbadāpi iṭṭhamevāti madhuraṃ. Sabbaññutaññāṇasannissayāya paṭibhānasampadāya pavattitattā suppavattibhāvato nipuṇabhāvato ca paguṇaṃ. Vibhajitabbassa atthassa khandhādivasena kusalādivasena uddesādivasena ca suṭṭhu vibhajanato suvibhattaṃ. Tīhipi padehi pariyattidhammameva vadati. Teneva hissa āpāthakāle viya vimaddanakālepi kathentassa viya suṇantassāpi sammukhībhāvato ubhatopaccakkhatāya dassanatthaṃ ‘‘ima’’nti vuttaṃ. Dhammanti yathāvapaṭipajjante apāyadukkhapātato dhāraṇatthena dhammaṃ, idaṃ catubbidhassāpi dhammassa sādhāraṇavacanaṃ. Pariyattidhammopi hi saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhānamattāyapi yathāvapaṭipattiyā apāyadukkhapātato dhāreti eva. Imassa ca atthassa idameva vimānaṃ sādhakanti daṭṭhabbaṃ. Sādhāraṇabhāvena yathāvuttadhammassa paccakkhaṃ katvā dassento puna ‘‘ima’’nti āha.

    ൮൮൮. യത്ഥാതി യസ്മിം അരിയസങ്ഘേ. ദിന്നന്തി പരിച്ചത്തം അന്നാദിദേയ്യധമ്മം. ദിന്ന മഹപ്ഫലന്തി ഗാഥാസുഖത്ഥം അനുനാസികലോപോ കതോ. അച്ചന്തമേവ കിലേസാസുചിതോ വിസുജ്ഝനേന സുചീസു ‘‘സോതാപന്നോ സോതാപത്തിഫലസച്ഛികിരിയായ പടിപന്നോ’’തിആദിനാ (അ॰ നി॰ ൮.൬൦) വുത്തേസു ചതൂസു പുരിസയുഗേസു. അട്ഠാതി മഗ്ഗട്ഠഫലട്ഠേസു യുഗളേ അകത്വാ വിസും വിസും ഗഹണേന അട്ഠ പുഗ്ഗലാ. ഗാഥാസുഖത്ഥമേവ ചേത്ഥ ‘‘പുഗ്ഗല ധമ്മദസാ’’തി രസ്സം കത്വാ നിദ്ദേസോ. ധമ്മദസാതി ചതുസച്ചധമ്മസ്സ നിബ്ബാനധമ്മസ്സ ച പച്ചക്ഖതോ ദസ്സനകാ. ദിട്ഠിസീലസാമഞ്ഞേന സംഹതഭാവേന സങ്ഘം.

    888.Yatthāti yasmiṃ ariyasaṅghe. Dinnanti pariccattaṃ annādideyyadhammaṃ. Dinna mahapphalanti gāthāsukhatthaṃ anunāsikalopo kato. Accantameva kilesāsucito visujjhanena sucīsu ‘‘sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno’’tiādinā (a. ni. 8.60) vuttesu catūsu purisayugesu. Aṭṭhāti maggaṭṭhaphalaṭṭhesu yugaḷe akatvā visuṃ visuṃ gahaṇena aṭṭha puggalā. Gāthāsukhatthameva cettha ‘‘puggala dhammadasā’’ti rassaṃ katvā niddeso. Dhammadasāti catusaccadhammassa nibbānadhammassa ca paccakkhato dassanakā. Diṭṭhisīlasāmaññena saṃhatabhāvena saṅghaṃ.

    ഏവം ഭഗവതാ തീഹി ഗാഥാഹി സരണഗുണസന്ദസ്സനേന സദ്ധിം സരണഗമനവിധിമ്ഹി വുത്തേ മാണവോ തംതംസരണഗുണാനുസ്സരണമുഖേന സരണഗമനവിധിനോ അത്തനോ ഹദയേ ഠപിതഭാവം വിഭാവേന്തോ തസ്സാ തസ്സാ ഗാഥായ അനന്തരം ‘‘യോ വദതം പവരോ’’തിആദിനാ തം തം ഗാഥം പച്ചനുഭാസി. ഏവം പച്ചനുഭാസിത്വാ ഠിതസ്സ പഞ്ച സിക്ഖാപദാനി സരൂപതോ ഫലാനിസംസതോ ച വിഭാവേത്വാ തേസം സമാദാനവിധിം കഥേസി. സോ തമ്പി സുട്ഠു ഉപധാരേത്വാ പസന്നമാനസോ ‘‘ഹന്ദാഹം ഭഗവാ ഗമിസ്സാമീ’’തി വത്വാ രതനത്തയഗുണം അനുസ്സരന്തോ തംയേവ മഗ്ഗം പടിപജ്ജി. ഭഗവാപി ‘‘അലം ഇമസ്സ ഏത്തകം കുസലം ദേവലോകൂപപത്തിയാ’’തി ജേതവനമേവ അഗമാസി.

    Evaṃ bhagavatā tīhi gāthāhi saraṇaguṇasandassanena saddhiṃ saraṇagamanavidhimhi vutte māṇavo taṃtaṃsaraṇaguṇānussaraṇamukhena saraṇagamanavidhino attano hadaye ṭhapitabhāvaṃ vibhāvento tassā tassā gāthāya anantaraṃ ‘‘yo vadataṃ pavaro’’tiādinā taṃ taṃ gāthaṃ paccanubhāsi. Evaṃ paccanubhāsitvā ṭhitassa pañca sikkhāpadāni sarūpato phalānisaṃsato ca vibhāvetvā tesaṃ samādānavidhiṃ kathesi. So tampi suṭṭhu upadhāretvā pasannamānaso ‘‘handāhaṃ bhagavā gamissāmī’’ti vatvā ratanattayaguṇaṃ anussaranto taṃyeva maggaṃ paṭipajji. Bhagavāpi ‘‘alaṃ imassa ettakaṃ kusalaṃ devalokūpapattiyā’’ti jetavanameva agamāsi.

    മാണവസ്സ പന പസന്നചിത്തസ്സ രതനത്തയഗുണം സല്ലക്ഖണവസേന ‘‘സരണം ഉപേമീ’’തി പവത്തചിത്തുപ്പാദതായ സരണേസു ച, ഭഗവതാ വുത്തനയേന പഞ്ചന്നം സീലാനം അധിട്ഠാനേന സീലേസു ച പതിട്ഠിതസ്സ തേനേവ നയേന രതനത്തയഗുണേ അനുസ്സരന്തസ്സേവ ഗച്ഛന്തസ്സ ചോരാ മഗ്ഗേ പരിയുട്ഠിംസു. സോ തേ അഗണേത്വാ രതനത്തയഗുണേ അനുസ്സരന്തോയേവ ഗച്ഛതി. തഞ്ചേകോ ചോരോ ഗുമ്ബന്തരം ഉപനിസ്സായ ഠിതോ വിസപീതേന സരേന സഹസാവ വിജ്ഝിത്വാ ജീവിതക്ഖയം പാപേത്വാ കഹാപണഭണ്ഡികം ഗഹേത്വാ അത്തനോ സഹായേഹി സദ്ധിം പക്കാമി. മാണവോ പന കാലം കത്വാ താവതിംസഭവനേ തിംസയോജനികേ കനകവിമാനേ സുത്തപ്പബുദ്ധോ വിയ അച്ഛരാസഹസ്സപരിവുതോ സട്ഠിസകടഭാരാലങ്കാരപടിമണ്ഡിതത്തഭാവോ നിബ്ബത്തി, തസ്സ വിമാനസ്സ ആഭാ സാതിരേകാനി വീസതിയോജനാനി ഫരിത്വാ തിട്ഠതി.

    Māṇavassa pana pasannacittassa ratanattayaguṇaṃ sallakkhaṇavasena ‘‘saraṇaṃ upemī’’ti pavattacittuppādatāya saraṇesu ca, bhagavatā vuttanayena pañcannaṃ sīlānaṃ adhiṭṭhānena sīlesu ca patiṭṭhitassa teneva nayena ratanattayaguṇe anussarantasseva gacchantassa corā magge pariyuṭṭhiṃsu. So te agaṇetvā ratanattayaguṇe anussarantoyeva gacchati. Tañceko coro gumbantaraṃ upanissāya ṭhito visapītena sarena sahasāva vijjhitvā jīvitakkhayaṃ pāpetvā kahāpaṇabhaṇḍikaṃ gahetvā attano sahāyehi saddhiṃ pakkāmi. Māṇavo pana kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane tiṃsayojanike kanakavimāne suttappabuddho viya accharāsahassaparivuto saṭṭhisakaṭabhārālaṅkārapaṭimaṇḍitattabhāvo nibbatti, tassa vimānassa ābhā sātirekāni vīsatiyojanāni pharitvā tiṭṭhati.

    അഥ മാണവം കാലകതം ദിസ്വാ സേതബ്യഗാമവാസിനോ മനുസ്സാ സേതബ്യം ഗന്ത്വാ തസ്സ മാതാപിതൂനം ഉക്കട്ഠഗാമവാസിനോ ച ഉക്കട്ഠം ഗന്ത്വാ ബ്രാഹ്മണസ്സ പോക്ഖരസാതിസ്സ കഥേസും. തം സുത്വാ തസ്സ മാതാപിതരോ ഞാതിമിത്താ ബ്രാഹ്മണോ ച പോക്ഖരസാതി സപരിവാരാ അസ്സുമുഖാ രോദമാനാ തം പദേസം അഗമംസു, യേഭുയ്യേന സേതബ്യവാസിനോ ച ഉക്കട്ഠവാസിനോ ച ഇച്ഛാനങ്ഗലവാസിനോ ച സന്നിപതിംസു, മഹാസമാഗമോ അഹോസി. അഥ മാണവസ്സ മാതാപിതരോ മഗ്ഗസ്സ അവിദൂരേ ചിതകം സജ്ജേത്വാ സരീരകിച്ചം കാതും ആരഭിംസു.

    Atha māṇavaṃ kālakataṃ disvā setabyagāmavāsino manussā setabyaṃ gantvā tassa mātāpitūnaṃ ukkaṭṭhagāmavāsino ca ukkaṭṭhaṃ gantvā brāhmaṇassa pokkharasātissa kathesuṃ. Taṃ sutvā tassa mātāpitaro ñātimittā brāhmaṇo ca pokkharasāti saparivārā assumukhā rodamānā taṃ padesaṃ agamaṃsu, yebhuyyena setabyavāsino ca ukkaṭṭhavāsino ca icchānaṅgalavāsino ca sannipatiṃsu, mahāsamāgamo ahosi. Atha māṇavassa mātāpitaro maggassa avidūre citakaṃ sajjetvā sarīrakiccaṃ kātuṃ ārabhiṃsu.

    അഥ ഭഗവാ ചിന്തേസി ‘‘മയി ഗതേ ഛത്തമാണവോ മം വന്ദിതും ആഗമിസ്സതി, ആഗതഞ്ച തം കതകമ്മം കഥാപേന്തോ കമ്മഫലം പച്ചക്ഖം കാരേത്വാ ധമ്മം ദേസേസ്സാമി, ഏവം മഹാജനസ്സ ധമ്മാഭിസമയോ ഭവിസ്സതീ’’തി ചിന്തേത്വാ മഹതാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം തം പദേസം ഉപഗന്ത്വാ അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ നിസീദി ഛബ്ബണ്ണബുദ്ധരംസിയോ വിസ്സജ്ജേന്തോ. അഥ ഛത്തമാണവദേവപുത്തോപി അത്തനോ സമ്പത്തിം പച്ചവേക്ഖിത്വാ, തസ്സാ കാരണം ഉപധാരേന്തോ സരണഗമനഞ്ച സീലസമാദാനഞ്ച ദിസ്വാ, വിമ്ഹയജാതോ ഭഗവതി സഞ്ജാതപസാദബഹുമാനോ ‘‘ഇദാനേവാഹം ഗന്ത്വാ ഭഗവന്തഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച വന്ദിസ്സാമി, രതനത്തയഗുണേ ച മഹാജനസ്സ പാകടേ കരിസ്സാമീ’’തി കതഞ്ഞുതം നിസ്സായ സകലം തം അരഞ്ഞപദേസം ഏകാലോകം കരോന്തോ, സഹ വിമാനേന ആഗന്ത്വാ വിമാനതോ ഓരുയ്ഹ മഹതാ പരിവാരേന സദ്ധിം ദിസ്സമാനരൂപോ ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതോ പാദേസു സിരസാ നിപതന്തോ അഭിവാദേത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗയ്ഹ ഏകമന്തം അട്ഠാസി. തം ദിസ്വാ മഹാജനോ ‘‘കോ നു ഖോ അയം ദേവോ വാ ബ്രഹ്മാ വാ’’തി അച്ഛരിയബ്ഭുതജാതോ ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം പരിവാരേസി. ഭഗവാ തേന കതപുഞ്ഞകമ്മം പാകടം കാതും –

    Atha bhagavā cintesi ‘‘mayi gate chattamāṇavo maṃ vandituṃ āgamissati, āgatañca taṃ katakammaṃ kathāpento kammaphalaṃ paccakkhaṃ kāretvā dhammaṃ desessāmi, evaṃ mahājanassa dhammābhisamayo bhavissatī’’ti cintetvā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ taṃ padesaṃ upagantvā aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi chabbaṇṇabuddharaṃsiyo vissajjento. Atha chattamāṇavadevaputtopi attano sampattiṃ paccavekkhitvā, tassā kāraṇaṃ upadhārento saraṇagamanañca sīlasamādānañca disvā, vimhayajāto bhagavati sañjātapasādabahumāno ‘‘idānevāhaṃ gantvā bhagavantañca bhikkhusaṅghañca vandissāmi, ratanattayaguṇe ca mahājanassa pākaṭe karissāmī’’ti kataññutaṃ nissāya sakalaṃ taṃ araññapadesaṃ ekālokaṃ karonto, saha vimānena āgantvā vimānato oruyha mahatā parivārena saddhiṃ dissamānarūpo upasaṅkamitvā bhagavato pādesu sirasā nipatanto abhivādetvā añjaliṃ paggayha ekamantaṃ aṭṭhāsi. Taṃ disvā mahājano ‘‘ko nu kho ayaṃ devo vā brahmā vā’’ti acchariyabbhutajāto upasaṅkamitvā bhagavantaṃ parivāresi. Bhagavā tena katapuññakammaṃ pākaṭaṃ kātuṃ –

    ൮൮൯.

    889.

    ‘‘ന തഥാ തപതി നഭേ സൂരിയോ, ചന്ദോ ച ന ഭാസതി ന ഫുസ്സോ;

    ‘‘Na tathā tapati nabhe sūriyo, cando ca na bhāsati na phusso;

    യഥാ അതുലമിദം മഹപ്പഭാസം, കോ നു ത്വം തിദിവാ മഹിം ഉപാഗാ.

    Yathā atulamidaṃ mahappabhāsaṃ, ko nu tvaṃ tidivā mahiṃ upāgā.

    ൮൯൦.

    890.

    ‘‘ഛിന്ദതി രംസീ പഭങ്കരസ്സ, സാധികവീസതിയോജനാനി ആഭാ;

    ‘‘Chindati raṃsī pabhaṅkarassa, sādhikavīsatiyojanāni ābhā;

    രത്തിമപി യഥാ ദിവം കരോതി, പരിസുദ്ധം വിമലം സുഭം വിമാനം.

    Rattimapi yathā divaṃ karoti, parisuddhaṃ vimalaṃ subhaṃ vimānaṃ.

    ൮൯൧.

    891.

    ‘‘ബഹുപദുമവിചിത്രപുണ്ഡരീകം, വോകിണ്ണം കുസുമേഹി നേകചിത്തം;

    ‘‘Bahupadumavicitrapuṇḍarīkaṃ, vokiṇṇaṃ kusumehi nekacittaṃ;

    അരജവിരജഹേമജാലഛന്നം, ആകാസേ തപതി യഥാപി സൂരിയോ.

    Arajavirajahemajālachannaṃ, ākāse tapati yathāpi sūriyo.

    ൮൯൨.

    892.

    ‘‘രത്തമ്ബരപീതവാസസാഹി, അഗരുപിയങ്ഗുചന്ദനുസ്സദാഹി;

    ‘‘Rattambarapītavāsasāhi, agarupiyaṅgucandanussadāhi;

    കഞ്ചനതനുസന്നിഭത്തചാഹി, പരിപൂരം ഗഗനംവ താരകാഹി.

    Kañcanatanusannibhattacāhi, paripūraṃ gaganaṃva tārakāhi.

    ൮൯൩.

    893.

    ‘‘നരനാരിയോ ബഹുകേത്ഥനേകവണ്ണാ, കുസുമവിഭൂസിതാഭരണേത്ഥ സുമനാ;

    ‘‘Naranāriyo bahuketthanekavaṇṇā, kusumavibhūsitābharaṇettha sumanā;

    അനിലപമുഞ്ചിതാ പവന്തി സുരഭിം, തപനിയവിതതാ സുവണ്ണഛന്നാ.

    Anilapamuñcitā pavanti surabhiṃ, tapaniyavitatā suvaṇṇachannā.

    ൮൯൪.

    894.

    ‘‘കിസ്സ സംയമസ്സ അയം വിപാകോ, കേനാസി കമ്മഫലേനിധൂപപന്നോ;

    ‘‘Kissa saṃyamassa ayaṃ vipāko, kenāsi kammaphalenidhūpapanno;

    യഥാ ച തേ അധിഗതമിദം വിമാനം, തദനുപദം അവചാസി ഇഗ്ഘ പുട്ഠോ’’തി. –

    Yathā ca te adhigatamidaṃ vimānaṃ, tadanupadaṃ avacāsi iggha puṭṭho’’ti. –

    തം ദേവപുത്തം പടിപുച്ഛി.

    Taṃ devaputtaṃ paṭipucchi.

    ൮൮൬. തത്ഥ തപതീതി ദിപ്പതി. നഭേതി ആകാസേ. ഫുസ്സോതി ഫുസ്സതാരകാ. അതുലന്തി അനുപമം, അപ്പമാണം വാ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – യഥാ ഇദം തവ വിമാനം അനുപമം അപ്പമാണം പഭസ്സരഭാവേന തതോ ഏവ മഹപ്പഭാസം ആകാസേ ദിപ്പതി, ന തഥാ താരകരൂപാനി ദിപ്പന്തി, ന ചന്ദോ, താനി താവ തിട്ഠന്തു, നാപി സൂരിയോ ദിപ്പതി, ഏവംഭൂതോ കോ നു ത്വം ദേവലോകതോ ഇമം ഭൂമിപദേസം ഉപഗതോ, തം പാകടം കത്വാ ഇമസ്സ മഹാജനസ്സ കഥേഹീതി.

    886. Tattha tapatīti dippati. Nabheti ākāse. Phussoti phussatārakā. Atulanti anupamaṃ, appamāṇaṃ vā. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā idaṃ tava vimānaṃ anupamaṃ appamāṇaṃ pabhassarabhāvena tato eva mahappabhāsaṃ ākāse dippati, na tathā tārakarūpāni dippanti, na cando, tāni tāva tiṭṭhantu, nāpi sūriyo dippati, evaṃbhūto ko nu tvaṃ devalokato imaṃ bhūmipadesaṃ upagato, taṃ pākaṭaṃ katvā imassa mahājanassa kathehīti.

    ൮൯൦. ഛിന്ദതീതി വിച്ഛിന്ദതി, പവത്തിതും അദേന്തോ പടിഹനതീതി അത്ഥോ. രംസീതി രസ്മിയോ. പഭങ്കരസ്സാതി സൂരിയസ്സ. തസ്സ ച വിമാനസ്സ പഭാ സമന്തതോ പഞ്ചവീസതി യോജനാനി ഫരിത്വാ തിട്ഠതി. തേനാഹ ‘‘സാധികവീസതിയോജനാനി ആഭാ’’തി. രത്തിമപി യഥാ ദിവം കരോതീതി അത്തനോ പഭായ അന്ധകാരം വിധമന്തം രത്തിഭാഗമ്പി ദിവസഭാഗം വിയ കരോതി. പരിസമന്തതോ അന്തോ ചേവ ബഹി ച സുദ്ധതായ പരിസുദ്ധം. സബ്ബസോ മലാഭാവേന വിമലം. സുന്ദരതായ സുഭം.

    890.Chindatīti vicchindati, pavattituṃ adento paṭihanatīti attho. Raṃsīti rasmiyo. Pabhaṅkarassāti sūriyassa. Tassa ca vimānassa pabhā samantato pañcavīsati yojanāni pharitvā tiṭṭhati. Tenāha ‘‘sādhikavīsatiyojanāni ābhā’’ti. Rattimapi yathā divaṃ karotīti attano pabhāya andhakāraṃ vidhamantaṃ rattibhāgampi divasabhāgaṃ viya karoti. Parisamantato anto ceva bahi ca suddhatāya parisuddhaṃ. Sabbaso malābhāvena vimalaṃ. Sundaratāya subhaṃ.

    ൮൯൧. ബഹുപദുമവിചിത്രപുണ്ഡരീകന്തി ബഹുവിധരത്തകമലഞ്ചേവ വിചിത്തവണ്ണസേതകമലഞ്ച. സേതകമലം പദുമം, രത്തകമലം പുണ്ഡരീകന്തി വദന്തി. വോകിണ്ണം കുസുമേഹീതി അഞ്ഞേഹി ച നാനാവിധേഹി പുപ്ഫേഹി സമോകിണ്ണം. നേകചിത്തന്തി മാലാകമ്മലതാകമ്മാദിനാനാവിധവിചിത്തം. അരജവിരജഹേമജാലഛന്നന്തി സയം അപഗതരജം വിരജേന നിദ്ദോസേന കഞ്ചനജാലേന ഛാദിതം.

    891.Bahupadumavicitrapuṇḍarīkanti bahuvidharattakamalañceva vicittavaṇṇasetakamalañca. Setakamalaṃ padumaṃ, rattakamalaṃ puṇḍarīkanti vadanti. Vokiṇṇaṃ kusumehīti aññehi ca nānāvidhehi pupphehi samokiṇṇaṃ. Nekacittanti mālākammalatākammādinānāvidhavicittaṃ. Arajavirajahemajālachannanti sayaṃ apagatarajaṃ virajena niddosena kañcanajālena chāditaṃ.

    ൮൯൨. രത്തമ്ബരപീതവാസസാഹീതി രത്തവത്ഥാഹി ചേവ പീതവത്ഥാഹി ച. ഏകാ ഹി രത്തം ദിബ്ബവത്ഥം നിവാസേത്വാ പീതം ഉത്തരിയം കരോതി, അപരാ പീതം നിവാസേത്വാ രത്തം ഉത്തരിയം കരോതി. തം സന്ധായ വുത്തം ‘‘രത്തമ്ബരപീതവാസസാഹീ’’തി . അഗരുപിയങ്ഗുചന്ദനുസ്സദാഹീതി അഗരുഗന്ധേന പിയങ്ഗുമാലാഹി ചന്ദനഗന്ധേഹി ച ഉസ്സദാഹി, ഉസ്സന്നദിബ്ബാഗരുഗന്ധാദികാഹീതി അത്ഥോ. കഞ്ചനതനുസന്നിഭത്തചാഹീതി കനകസദിസസുഖുമച്ഛവീഹി. പരിപൂരന്തി തഹം തഹം വിചരന്തീഹി സങ്ഗീതിപസുതാഹി ച പരിപുണ്ണം.

    892.Rattambarapītavāsasāhīti rattavatthāhi ceva pītavatthāhi ca. Ekā hi rattaṃ dibbavatthaṃ nivāsetvā pītaṃ uttariyaṃ karoti, aparā pītaṃ nivāsetvā rattaṃ uttariyaṃ karoti. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘rattambarapītavāsasāhī’’ti . Agarupiyaṅgucandanussadāhīti agarugandhena piyaṅgumālāhi candanagandhehi ca ussadāhi, ussannadibbāgarugandhādikāhīti attho. Kañcanatanusannibhattacāhīti kanakasadisasukhumacchavīhi. Paripūranti tahaṃ tahaṃ vicarantīhi saṅgītipasutāhi ca paripuṇṇaṃ.

    ൮൯൩. ബഹുകേത്ഥാതി ബഹുകാ ഏത്ഥ. അനേകവണ്ണാതി നാനാരൂപാ. കുസമവിഭൂസിതാഭരണാതി വിസേസതോ സുരഭിവായനത്ഥം ദിബ്ബകുസുമേഹി അലങ്കതദിബ്ബാഭരണാ. ഏത്ഥാതി ഏതസ്മിം വിമാനേ. സുമനാതി സുന്ദരമനാ പമുദിതചിത്താ. അനിലപമുഞ്ചിതാ പവന്തി സുരഭിന്തി അനിലേന പമുഞ്ചിതഗന്ധാനം പുപ്ഫാനം വായുനാ വിമുത്തപത്തപുടം വിയ വിബന്ധതായ വികസിതതായ ച സുഗന്ധം പവായന്തി. ‘‘അനിലപധൂപിതാ’’തിപി പഠന്തി, വാതേന മന്ദം ആവുയ്ഹമാനാ ഹേമമയപുപ്ഫാതി അത്ഥോ. കനകചീരകാദീഹി വേണിആദീസു ഓതതതായ തപനിയവിതതാ. യേഭുയ്യേന കഞ്ചനാഭരണേഹി അച്ഛാദിതസരീരതായ സുവണ്ണഛന്നാ. നരനാരിയോതി ദേവപുത്താ ദേവധീതരോ ച ബഹുകാ ഏത്ഥ തവ വിമാനേതി ദസ്സേതി.

    893.Bahuketthāti bahukā ettha. Anekavaṇṇāti nānārūpā. Kusamavibhūsitābharaṇāti visesato surabhivāyanatthaṃ dibbakusumehi alaṅkatadibbābharaṇā. Etthāti etasmiṃ vimāne. Sumanāti sundaramanā pamuditacittā. Anilapamuñcitā pavanti surabhinti anilena pamuñcitagandhānaṃ pupphānaṃ vāyunā vimuttapattapuṭaṃ viya vibandhatāya vikasitatāya ca sugandhaṃ pavāyanti. ‘‘Anilapadhūpitā’’tipi paṭhanti, vātena mandaṃ āvuyhamānā hemamayapupphāti attho. Kanakacīrakādīhi veṇiādīsu otatatāya tapaniyavitatā. Yebhuyyena kañcanābharaṇehi acchāditasarīratāya suvaṇṇachannā. Naranāriyoti devaputtā devadhītaro ca bahukā ettha tava vimāneti dasseti.

    ൮൯൪. ഇങ്ഘാതി ചോദനത്ഥേ നിപാതോ പുട്ഠോതി പുച്ഛിതോ ഇമസ്സ മഹാജനസ്സ കമ്മഫലപച്ചക്ഖഭാവായാതി അധിപ്പായോ.

    894.Iṅghāti codanatthe nipāto puṭṭhoti pucchito imassa mahājanassa kammaphalapaccakkhabhāvāyāti adhippāyo.

    തതോ ദേവപുത്തോ ഇമാഹി ഗാഥാഹി ബ്യാകാസി –

    Tato devaputto imāhi gāthāhi byākāsi –

    ൮൯൫.

    895.

    ‘‘സയമിധ പഥേ സമേച്ച മാണവേന, സത്ഥാനുസാസി അനുകമ്പമാനോ;

    ‘‘Sayamidha pathe samecca māṇavena, satthānusāsi anukampamāno;

    തവ രതനവരസ്സ ധമ്മം സുത്വാ, കരിസ്സാമീതി ച ബ്രവിത്ഥ ഛത്തോ.

    Tava ratanavarassa dhammaṃ sutvā, karissāmīti ca bravittha chatto.

    ൮൯൬.

    896.

    ‘‘ജിനവരപവരം ഉപേഹി സരണം, ധമ്മഞ്ചാപി തഥേവ ഭിക്ഖുസങ്ഘം;

    ‘‘Jinavarapavaraṃ upehi saraṇaṃ, dhammañcāpi tatheva bhikkhusaṅghaṃ;

    നോതി പഠമം അവോചഹം ഭന്തേ, പച്ഛാ തേ വചനം തഥേവകാസിം.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ൮൯൭.

    897.

    ‘‘മാ ച പാണവധം വിവിധം ചരസ്സു അസുചിം,

    ‘‘Mā ca pāṇavadhaṃ vividhaṃ carassu asuciṃ,

    ന ഹി പാണേസു അസഞ്ഞതം അവണ്ണയിംസു സപ്പഞ്ഞാ;

    Na hi pāṇesu asaññataṃ avaṇṇayiṃsu sappaññā;

    നോതി പഠമം അവോചഹം ഭന്തേ, പച്ഛാ തേ വചനം തഥേവകാസിം.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ൮൯൮.

    898.

    ‘‘മാ ച പരജനസ്സ രക്ഖിതമ്പി, ആദാതബ്ബമമഞ്ഞിഥോ അദിന്നം;

    ‘‘Mā ca parajanassa rakkhitampi, ādātabbamamaññitho adinnaṃ;

    നോതി പഠമം അവോചഹം ഭന്തേ, പച്ഛാ തേ വചനം തഥേവകാസിം.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ൮൯൯.

    899.

    ‘‘മാ ച പരജനസ്സ രക്ഖിതായോ, പരഭരിയാ അഗമാ അനരിയമേതം;

    ‘‘Mā ca parajanassa rakkhitāyo, parabhariyā agamā anariyametaṃ;

    നോതി പഠമം അവോചഹം ഭന്തേ, പച്ഛാ തേ വചനം തഥേവകാസിം.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ൯൦൦.

    900.

    ‘‘മാ ച വിതഥം അഞ്ഞഥാ അഭാണി, ന ഹി മുസാവാദം അവണ്ണയിംസു സപ്പഞ്ഞാ;

    ‘‘Mā ca vitathaṃ aññathā abhāṇi, na hi musāvādaṃ avaṇṇayiṃsu sappaññā;

    നോതി പഠമം അവോചഹം ഭന്തേ, പച്ഛാ തേ വചനം തഥേവകാസിം.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ൯൦൧.

    901.

    ‘‘യേന ച പുരിസസ്സ അപേതി സഞ്ഞാ, തം മജ്ജം പരിവജ്ജയസ്സു സബ്ബം;

    ‘‘Yena ca purisassa apeti saññā, taṃ majjaṃ parivajjayassu sabbaṃ;

    നോതി പഠമം അവോചഹം ഭന്തേ, പച്ഛാ തേ വചനം തഥേവകാസിം.

    Noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhante, pacchā te vacanaṃ tathevakāsiṃ.

    ൯൦൨.

    902.

    ‘‘സ്വാഹം ഇധ പഞ്ച സിക്ഖാ കരിത്വാ, പടിപജ്ജിത്വാ തഥാഗതസ്സ ധമ്മേ;

    ‘‘Svāhaṃ idha pañca sikkhā karitvā, paṭipajjitvā tathāgatassa dhamme;

    ദ്വേപഥമഗമാസിം ചോരമജ്ഝേ, തേ മം തത്ഥ വധിംസു ഭോഗഹേതു.

    Dvepathamagamāsiṃ coramajjhe, te maṃ tattha vadhiṃsu bhogahetu.

    ൯൦൩.

    903.

    ‘‘ഏത്തകമിദം അനുസ്സരാമി കുസലം, തതോ പരം ന മേ വിജ്ജതി അഞ്ഞം;

    ‘‘Ettakamidaṃ anussarāmi kusalaṃ, tato paraṃ na me vijjati aññaṃ;

    തേന സുചരിതേന കമ്മുനാഹം, ഉപ്പന്നോ തിദിവേസു കാമകാമീ.

    Tena sucaritena kammunāhaṃ, uppanno tidivesu kāmakāmī.

    ൯൦൪.

    904.

    ‘‘പസ്സ ഖണമുഹുത്തസഞ്ഞമസ്സ, അനുധമ്മപ്പടിപത്തിയാ വിപാകം;

    ‘‘Passa khaṇamuhuttasaññamassa, anudhammappaṭipattiyā vipākaṃ;

    ജലമിവ യസസാ സമേക്ഖമാനാ, ബഹുകാമം പിഹയന്തി ഹീനകമ്മാ.

    Jalamiva yasasā samekkhamānā, bahukāmaṃ pihayanti hīnakammā.

    ൯൦൫.

    905.

    ‘‘പസ്സ കതിപയായ ദേസനായ, സുഗതിഞ്ചമ്ഹി ഗതോ സുഖഞ്ച പത്തോ;

    ‘‘Passa katipayāya desanāya, sugatiñcamhi gato sukhañca patto;

    യേ ച തേ സതതം സുണന്തി ധമ്മം, മഞ്ഞേ തേ അമതം ഫുസന്തി ഖേമം.

    Ye ca te satataṃ suṇanti dhammaṃ, maññe te amataṃ phusanti khemaṃ.

    ൯൦൬.

    906.

    ‘‘അപ്പമ്പി കതം മഹാവിപാകം, വിപുലം ഹോതി തഥാഗതസ്സ ധമ്മേ;

    ‘‘Appampi kataṃ mahāvipākaṃ, vipulaṃ hoti tathāgatassa dhamme;

    പസ്സ കതപുഞ്ഞതായ ഛത്തോ, ഓഭാസേതി പഥവിം യഥാപി സൂരിയോ.

    Passa katapuññatāya chatto, obhāseti pathaviṃ yathāpi sūriyo.

    ൯൦൭.

    907.

    ‘‘കിമിദം കുസലം കിമാചരേമ, ഇച്ചേകേ ഹി സമേച്ച മന്തയന്തി;

    ‘‘Kimidaṃ kusalaṃ kimācarema, icceke hi samecca mantayanti;

    തേ മയം പുനരേവ ലദ്ധ മാനുസത്തം, പടിപന്നാ വിഹരേമു സീലവന്തോ.

    Te mayaṃ punareva laddha mānusattaṃ, paṭipannā viharemu sīlavanto.

    ൯൦൮.

    908.

    ‘‘ബഹുകാരോ അനുകമ്പകോ ച സത്ഥാ, ഇതി മേ സതി അഗമാ ദിവാ ദിവസ്സ;

    ‘‘Bahukāro anukampako ca satthā, iti me sati agamā divā divassa;

    സ്വാഹം ഉപഗതോമ്ഹി സച്ചനാമം, അനുകമ്പസ്സു പുനപി സുണേമ്ഹ ധമ്മം.

    Svāhaṃ upagatomhi saccanāmaṃ, anukampassu punapi suṇemha dhammaṃ.

    ൯൦൯.

    909.

    ‘‘യേ ചിധ പജഹന്തി കാമരാഗം, ഭവരാഗാനുസയഞ്ച പഹായ മോഹം;

    ‘‘Ye cidha pajahanti kāmarāgaṃ, bhavarāgānusayañca pahāya mohaṃ;

    ന ച തേ പുന മുപേന്തി ഗബ്ഭസേയ്യം, പരിനിബ്ബാനഗതാ ഹി സീതിഭൂതാ’’തി.

    Na ca te puna mupenti gabbhaseyyaṃ, parinibbānagatā hi sītibhūtā’’ti.

    ൮൯൫. തത്ഥ സയമിധ പഥേ സമേച്ച മാണവേനാതി ഇധ ഇമസ്മിം പഥേ മഹാമഗ്ഗേ സയമേവ ഉപഗതേന മാണവേന ബ്രാഹ്മണകുമാരേന സമേച്ച സമാഗന്ത്വാ. ദിട്ഠധമ്മികസമ്പരായികപരമത്ഥേഹി സത്താനം യഥാരഹമനുസാസനതോ സത്ഥാ ഭഗവാ, ത്വം യം മാണവം യഥാധമ്മം അനുസാസി അനുകമ്പമാനോ അനുഗ്ഗണ്ഹന്തോ, തവ രതനവരസ്സ അഗ്ഗരതനസ്സ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ, തം ധമ്മം സുത്വാ ഇതി ഏവം കരിസ്സാമി യഥാനുസിട്ഠം പടിപജ്ജിസ്സാമീതി, സോ ഛത്തോ ഛത്തനാമകോ മാണവോ ബ്രവിത്ഥ കഥേസീതി പദയോജനാ.

    895. Tattha sayamidha pathe samecca māṇavenāti idha imasmiṃ pathe mahāmagge sayameva upagatena māṇavena brāhmaṇakumārena samecca samāgantvā. Diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi sattānaṃ yathārahamanusāsanato satthā bhagavā, tvaṃ yaṃ māṇavaṃ yathādhammaṃ anusāsi anukampamāno anuggaṇhanto, tava ratanavarassa aggaratanassa sammāsambuddhassa, taṃ dhammaṃ sutvā iti evaṃ karissāmi yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjissāmīti, so chatto chattanāmako māṇavo bravittha kathesīti padayojanā.

    ൮൯൬. ഏവം യഥാപുച്ഛിതം കമ്മം കാരണതോ ദസ്സേത്വാ ഇദാനി തം സരൂപതോ വിഭാഗതോ ച ദസ്സേന്തോ സത്ഥാരാ സമാദപിതഭാവം അത്തനാ ച തത്ഥ പച്ഛാ പതിട്ഠിതഭാവം ദസ്സേതും ‘‘ജിനവരപവര’’ന്തിആദിമാഹ. തത്ഥ നോതി പഠമം അവോചഹം ഭന്തേതി ഭന്തേ ഭഗവാ ‘‘സരണഗമനം ജാനാസീ’’തി തയാ വുത്തോ ‘‘നോ’’തി ന ‘‘ജാനാമീ’’തി പഠമം അവോചം അഹം. പച്ഛാ തേ വചനം തഥേവകാസിന്തി പച്ഛാ തയാ വുത്തം കഥം പരിവത്തേന്തോ തവ വചനം തഥേവ അകാസിം പടിപജ്ജിം, തീണിപി സരണാനി ഉപഗച്ഛിന്തി അത്ഥോ.

    896. Evaṃ yathāpucchitaṃ kammaṃ kāraṇato dassetvā idāni taṃ sarūpato vibhāgato ca dassento satthārā samādapitabhāvaṃ attanā ca tattha pacchā patiṭṭhitabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘jinavarapavara’’ntiādimāha. Tattha noti paṭhamaṃ avocahaṃ bhanteti bhante bhagavā ‘‘saraṇagamanaṃ jānāsī’’ti tayā vutto ‘‘no’’ti na ‘‘jānāmī’’ti paṭhamaṃ avocaṃ ahaṃ. Pacchā te vacanaṃ tathevakāsinti pacchā tayā vuttaṃ kathaṃ parivattento tava vacanaṃ tatheva akāsiṃ paṭipajjiṃ, tīṇipi saraṇāni upagacchinti attho.

    ൮൯൭. വിവിധന്തി ഉച്ചാവചം, അപ്പസാവജ്ജം മഹാസാവജ്ജഞ്ചാതി അത്ഥോ. മാ ചരസ്സൂതി മാ അകാസി. അസുചിന്തി കിലേസാസുചിമിസ്സതായ ന സുചിം. പാണേസു അസഞ്ഞതന്തി പാണഘാതതോ അവിരതം. ന ഹി അവണ്ണയിംസൂതി ന ഹി വണ്ണയന്തി. പച്ചൂപ്പന്നകാലത്ഥേ ഹി ഇദം അതീതകാലവചനം. അഥ വാ ‘‘അവണ്ണയിംസൂ’’തി ഏകദേസേന സകലസ്സ കാലസ്സ ഉപലക്ഖണം, തസ്മാ യഥാ ന വണ്ണയിംസു അതീതമദ്ധാനം, ഏവം ഏതരഹിപി ന വണ്ണയന്തി, അനാഗതേപി ന വണ്ണയിസ്സന്തീതി വുത്തം ഹോതി.

    897.Vividhanti uccāvacaṃ, appasāvajjaṃ mahāsāvajjañcāti attho. Mā carassūti mā akāsi. Asucinti kilesāsucimissatāya na suciṃ. Pāṇesu asaññatanti pāṇaghātato avirataṃ. Na hi avaṇṇayiṃsūti na hi vaṇṇayanti. Paccūppannakālatthe hi idaṃ atītakālavacanaṃ. Atha vā ‘‘avaṇṇayiṃsū’’ti ekadesena sakalassa kālassa upalakkhaṇaṃ, tasmā yathā na vaṇṇayiṃsu atītamaddhānaṃ, evaṃ etarahipi na vaṇṇayanti, anāgatepi na vaṇṇayissantīti vuttaṃ hoti.

    ൮൯൮-൯൦൦. പരജനസ്സ രക്ഖിതന്തി പരപരിഗ്ഗഹിതവത്ഥു. തേനാഹ ‘‘അദിന്ന’’ന്തി. മാ അഗമാതി മാ അജ്ഝാചരി. വിതഥന്തി അതഥം, മുസാതി അത്ഥോ. അഞ്ഞഥാതി അഞ്ഞഥാവ, വിതഥസഞ്ഞീ ഏവം വിതഥന്തി ജാനന്തോ ഏവം മാ ഭണീതി അത്ഥോ.

    898-900.Parajanassa rakkhitanti parapariggahitavatthu. Tenāha ‘‘adinna’’nti. Mā agamāti mā ajjhācari. Vitathanti atathaṃ, musāti attho. Aññathāti aññathāva, vitathasaññī evaṃ vitathanti jānanto evaṃ mā bhaṇīti attho.

    ൯൦൧. യേനാതി യേന മജ്ജേന, പീതേനാതി അധിപ്പായോ. അപേതീതി വിഗച്ഛതി. സഞ്ഞാതി ധമ്മസഞ്ഞാ, ലോകസഞ്ഞാ ഏവ വാ. സബ്ബന്തി അനവസേസം, ബീജതോ പട്ഠായാതി അത്ഥോ.

    901.Yenāti yena majjena, pītenāti adhippāyo. Apetīti vigacchati. Saññāti dhammasaññā, lokasaññā eva vā. Sabbanti anavasesaṃ, bījato paṭṭhāyāti attho.

    ൯൦൨. സ്വാഹന്തി സോ തദാ ഛത്തമാണവഭൂതോ അഹം. ഇധ ഇമസ്മിം മഗ്ഗപദേസേ, ഇമസ്മിം വാ തവ സാസനേ. തേനാഹ ‘‘തഥാഗതസ്സ ധമ്മേ’’തി. പഞ്ച സിക്ഖാതി പഞ്ച സീലാനി. കരിത്വാതി ആദിയിത്വാ, അധിട്ഠായാതി അത്ഥോ. ദ്വേപഥന്തി ദ്വിന്നം ഗാമസീമാനം വേമജ്ഝഭൂതം പഥം, സീമന്തരികപഥന്തി അത്ഥോ. തേതി തേ ചോരാ. തത്ഥാതി സീമന്തരികമഗ്ഗേ. ഭോഗഹേതൂതി ആമിസകിഞ്ചിക്ഖനിമിത്തം.

    902.Svāhanti so tadā chattamāṇavabhūto ahaṃ. Idha imasmiṃ maggapadese, imasmiṃ vā tava sāsane. Tenāha ‘‘tathāgatassa dhamme’’ti. Pañca sikkhāti pañca sīlāni. Karitvāti ādiyitvā, adhiṭṭhāyāti attho. Dvepathanti dvinnaṃ gāmasīmānaṃ vemajjhabhūtaṃ pathaṃ, sīmantarikapathanti attho. Teti te corā. Tatthāti sīmantarikamagge. Bhogahetūti āmisakiñcikkhanimittaṃ.

    ൯൦൩. തതോതി യഥാവുത്തകുസലതോ പരം ഉപരി അഞ്ഞം കുസലം ന വിജ്ജതി ന ഉപലബ്ഭതി, യമഹം അനുസ്സരേയ്യന്തി അത്ഥോ. കാമകാമീതി യഥിച്ഛിതകാമഗുണസമങ്ഗീ.

    903.Tatoti yathāvuttakusalato paraṃ upari aññaṃ kusalaṃ na vijjati na upalabbhati, yamahaṃ anussareyyanti attho. Kāmakāmīti yathicchitakāmaguṇasamaṅgī.

    ൯൦൪. ഖണമുഹുത്തസഞ്ഞമസ്സാതി ഖണമുഹുത്തമത്തം പവത്തസീലസ്സ. അനുധമ്മപ്പടിപത്തിയാതി യഥാധിഗതസ്സ ഫലസ്സ അനുരൂപധമ്മം പടിപജ്ജമാനസ്സ ഭഗവാ പസ്സ, തുയ്ഹം ഓവാദധമ്മസ്സ വാ അനുരൂപായ ധമ്മപടിപത്തിയാ വുത്തനിയാമേനേവ സരണഗമനസ്സ സീലസമാദാനസ്സ ചാതി അത്ഥോ. ജലമിവ യസസാതി ഇദ്ധിയാ പരിവാരസമ്പത്തിയാ ച ജലന്തം വിയ. സമേക്ഖമാനാതി പസ്സന്താ. ബഹുകാതി ബഹവോ. പിഹയന്തീതി ‘‘കഥം നു ഖോ മയം ഏദിസാ ഭവേയ്യാമാ’’തി പത്ഥേന്തി. ഹീനകമ്മാതി മമ സമ്പത്തിതോ നിഹീനഭോഗാ.

    904.Khaṇamuhuttasaññamassāti khaṇamuhuttamattaṃ pavattasīlassa. Anudhammappaṭipattiyāti yathādhigatassa phalassa anurūpadhammaṃ paṭipajjamānassa bhagavā passa, tuyhaṃ ovādadhammassa vā anurūpāya dhammapaṭipattiyā vuttaniyāmeneva saraṇagamanassa sīlasamādānassa cāti attho. Jalamiva yasasāti iddhiyā parivārasampattiyā ca jalantaṃ viya. Samekkhamānāti passantā. Bahukāti bahavo. Pihayantīti ‘‘kathaṃ nu kho mayaṃ edisā bhaveyyāmā’’ti patthenti. Hīnakammāti mama sampattito nihīnabhogā.

    ൯൦൫. കതിപയായാതി അപ്പികായ. യേതി യേ ഭിക്ഖൂ ചേവ ഉപാസകാദയോ ച. ച-സദ്ദോ ബ്യതിരേകേ. തേതി തവ. സതതന്തി ദിവസേ ദിവസേ.

    905.Katipayāyāti appikāya. Yeti ye bhikkhū ceva upāsakādayo ca. Ca-saddo byatireke. Teti tava. Satatanti divase divase.

    ൯൦൬. വിപുലന്തി ഉളാരഫലം വിപുലാനുഭാവം. തഥാഗതസ്സ ധമ്മേതി തഥാഗതസ്സ സാസനേ ഓവാദേ ഠത്വാ കതന്തി യോജനാ. ഏവം അനുദ്ദേസികവസേന വുത്തമേവത്ഥം അത്തുദ്ദേസികവസേന ദസ്സേന്തോ ‘‘പസ്സാ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ പസ്സാതി ഭഗവന്തം വദതി, അത്താനമേവ വാ അഞ്ഞം വിയ ച കത്വാ വദതി.

    906.Vipulanti uḷāraphalaṃ vipulānubhāvaṃ. Tathāgatassa dhammeti tathāgatassa sāsane ovāde ṭhatvā katanti yojanā. Evaṃ anuddesikavasena vuttamevatthaṃ attuddesikavasena dassento ‘‘passā’’tiādimāha. Tattha passāti bhagavantaṃ vadati, attānameva vā aññaṃ viya ca katvā vadati.

    ൯൦൭. കിമിദം കുസലം കിമാചരേമാതി കുസലം നാമേതം കിംസഭാവം കീദിസം, കഥം വാ തം ആചരേയ്യാമ. ഇച്ചേകേ ഹി സമേച്ച മന്തയന്തീതി ഏവമേകേ സമേച്ച സമാഗന്ത്വാ പഥവിം പരിവത്തേന്താ വിയ സിനേരും ഉക്ഖിപന്താ വിയ ച സുദുക്കരം കത്വാ മന്തയന്തി വിചാരേന്തി, മയം പന അകിച്ഛേനേവ പുനപി കുസലം ആചരേയ്യാമാതി അധിപ്പായോ. തേനേവാഹ ‘‘മയ’’ന്തിആദി.

    907.Kimidaṃkusalaṃ kimācaremāti kusalaṃ nāmetaṃ kiṃsabhāvaṃ kīdisaṃ, kathaṃ vā taṃ ācareyyāma. Icceke hi samecca mantayantīti evameke samecca samāgantvā pathaviṃ parivattentā viya sineruṃ ukkhipantā viya ca sudukkaraṃ katvā mantayanti vicārenti, mayaṃ pana akiccheneva punapi kusalaṃ ācareyyāmāti adhippāyo. Tenevāha ‘‘maya’’ntiādi.

    ൯൦൮. ബഹുകാരോതി ബഹൂപകാരോ, മഹാഉപകാരോ വാ. അനുകമ്പകോതി കാരുണികോ. -കാരോ പദസന്ധികരോ. ഇതീതി ഏവം, ഭഗവതോ അത്തനി പടിപന്നാകാരം സന്ധായ വദതി. മേ സതീതി മയി സതി വിജ്ജമാനേ, ചോരേഹി അവധിതേ ഏവാതി അത്ഥോ. ദിവാ ദിവസ്സാതി ദിവസസ്സപി ദിവാ, കാലസ്സേവാതി അത്ഥോ. സ്വാഹന്തി സോ ഛത്തമാണവഭൂതോ അഹം. സച്ചനാമന്തി ‘‘ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ’’തിആദിനാമേഹി അവിതഥനാമം ഭൂതത്ഥനാമം. അനുകമ്പസ്സൂതി അനുഗ്ഗണ്ഹാഹി. പുനപീതി ഭിയ്യോപി സുണേമു, തവ ധമ്മം സുണേയ്യാമയേവാതി അത്ഥോ.

    908.Bahukāroti bahūpakāro, mahāupakāro vā. Anukampakoti kāruṇiko. Ma-kāro padasandhikaro. Itīti evaṃ, bhagavato attani paṭipannākāraṃ sandhāya vadati. Me satīti mayi sati vijjamāne, corehi avadhite evāti attho. Divā divassāti divasassapi divā, kālassevāti attho. Svāhanti so chattamāṇavabhūto ahaṃ. Saccanāmanti ‘‘bhagavā arahaṃ sammāsambuddho’’tiādināmehi avitathanāmaṃ bhūtatthanāmaṃ. Anukampassūti anuggaṇhāhi. Punapīti bhiyyopi suṇemu, tava dhammaṃ suṇeyyāmayevāti attho.

    ഏവം ദേവപുത്തോ സബ്ബമേതം കതഞ്ഞുതാഭാവേ ഠത്വാ സത്ഥു പയിരുപാസനേ ച ധമ്മസ്സവനേ ച അതിത്തിമേവ ദീപേന്തോ വദതി. ഭഗവാ ദേവപുത്തസ്സ ച തത്ഥ സന്നിപതിതപരിസായ ച അജ്ഝാസയം ഓലോകേത്വാ അനുപുബ്ബികഥം കഥേസി. അഥ നേസം അല്ലചിത്തതം ഞത്വാ സാമുക്കംസികം ധമ്മദേസനം പകാസേസി. ദേസനാപരിയോസാനേ ദേവപുത്തോ ചേവ മാതാപിതരോ ചസ്സ സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠഹിംസു, മഹതോ ച ജനകായസ്സ ധമ്മാഭിസമയോ അഹോസി.

    Evaṃ devaputto sabbametaṃ kataññutābhāve ṭhatvā satthu payirupāsane ca dhammassavane ca atittimeva dīpento vadati. Bhagavā devaputtassa ca tattha sannipatitaparisāya ca ajjhāsayaṃ oloketvā anupubbikathaṃ kathesi. Atha nesaṃ allacittataṃ ñatvā sāmukkaṃsikaṃ dhammadesanaṃ pakāsesi. Desanāpariyosāne devaputto ceva mātāpitaro cassa sotāpattiphale patiṭṭhahiṃsu, mahato ca janakāyassa dhammābhisamayo ahosi.

    ൯൦൯. പഠമഫലേ പതിട്ഠിതോ ദേവപുത്തോ ഉപരിമഗ്ഗേസു അത്തനോ ഗരുചിത്തീകാരം, തദധിഗമസ്സ ച മഹാനിസംസതം വിഭാവേന്തോ ‘‘യേ ചിധ പജഹന്തി കാമരാഗ’’ന്തി പരിയോസാനഗാഥമാഹ. തസ്സത്ഥോ – യേ ഇധ ഇമസ്മിം സാസനേ ഠിതാ പജഹന്തി അനവസേസതോ സമുച്ഛിന്ദന്തി കാമരാഗം, ന ച തേ പുന ഉപേന്തി ഗബ്ഭസേയ്യം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം സമുച്ഛിന്നത്താ. യേ ച പന പഹായ മോഹം സബ്ബസോ സമുഗ്ഘാതേത്വാ ഭവരാഗാനുസയഞ്ച പജഹന്തി, തേ പുന ഉപേന്തി ഗബ്ഭസേയ്യന്തി വത്തബ്ബമേവ നത്ഥി. കസ്മാ? പരിനിബ്ബാനഗതാ ഹി സീതിഭൂതാ, തേ ഹി ഉത്തമപുരിസാ അനുപാദിസേസായ നിബ്ബാനധാതുയാ പരിനിബ്ബാനം ഗതാ ഏവം ഇധേവ സബ്ബവേദയിതാനം സബ്ബപരിളാഹാനം ബ്യന്തിഭാവേന സീതിഭൂതാ.

    909. Paṭhamaphale patiṭṭhito devaputto uparimaggesu attano garucittīkāraṃ, tadadhigamassa ca mahānisaṃsataṃ vibhāvento ‘‘ye cidha pajahanti kāmarāga’’nti pariyosānagāthamāha. Tassattho – ye idha imasmiṃ sāsane ṭhitā pajahanti anavasesato samucchindanti kāmarāgaṃ, na ca te puna upentigabbhaseyyaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ samucchinnattā. Ye ca pana pahāya mohaṃ sabbaso samugghātetvā bhavarāgānusayañca pajahanti, te puna upenti gabbhaseyyanti vattabbameva natthi. Kasmā? Parinibbānagatā hi sītibhūtā, te hi uttamapurisā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbānaṃ gatā evaṃ idheva sabbavedayitānaṃ sabbapariḷāhānaṃ byantibhāvena sītibhūtā.

    ഇതി ദേവപുത്തോ അത്തനോ അരിയസോതസമാപന്നഭാവം പവേദേന്തോ അനുപാദിസേസായ നിബ്ബാനധാതുയാ ദേസനായ കൂടം ഗഹേത്വാ ഭഗവന്തം വന്ദിത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ അപചിതിം ദസ്സേത്വാ മാതാപിതരോ ആപുച്ഛിത്വാ ദേവലോകമേവ ഗതോ, സത്ഥാപി ഉട്ഠായാസനാ ഗതോ സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേന. മാണവസ്സ പന മാതാപിതരോ ബ്രാഹ്മണോ പോക്ഖരസാതി സബ്ബോ ച മഹാജനോ ഭഗവന്തം അനുഗന്ത്വാ നിവത്തി. ഭഗവാ ജേതവനം ഗന്ത്വാ സന്നിപതിതായ പരിസായ ഇമം വിമാനം വിത്ഥാരതോ കഥേസി. സാ ദേസനാ മഹാജനസ്സ സാത്ഥികാ അഹോസീതി.

    Iti devaputto attano ariyasotasamāpannabhāvaṃ pavedento anupādisesāya nibbānadhātuyā desanāya kūṭaṃ gahetvā bhagavantaṃ vanditvā padakkhiṇaṃ katvā bhikkhusaṅghassa apacitiṃ dassetvā mātāpitaro āpucchitvā devalokameva gato, satthāpi uṭṭhāyāsanā gato saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Māṇavassa pana mātāpitaro brāhmaṇo pokkharasāti sabbo ca mahājano bhagavantaṃ anugantvā nivatti. Bhagavā jetavanaṃ gantvā sannipatitāya parisāya imaṃ vimānaṃ vitthārato kathesi. Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.

    ഛത്തമാണവകവിമാനവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Chattamāṇavakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / വിമാനവത്ഥുപാളി • Vimānavatthupāḷi / ൩. ഛത്തമാണവകവിമാനവത്ഥു • 3. Chattamāṇavakavimānavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact