| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / द्वेमातिकापाळि • Dvemātikāpāḷi |
९. छत्तुपाहनवग्गो
9. Chattupāhanavaggo
१. छत्तुपाहनसिक्खापदवण्णना
1. Chattupāhanasikkhāpadavaṇṇanā
छत्तवग्गस्स पठमे छत्तुपाहनन्ति पदभाजने (पाचि॰ ११७८-११८२) वुत्तलक्खणं छत्तञ्च उपाहनायो च। धारेय्याति परिभोगवसेन मग्गगमने एकप्पयोगेनेव दिवसम्पि धारेन्तिया एका आपत्ति। सचे पन तादिसं ठानं पत्वा छत्तम्पि अपनामेत्वा उपाहनापि ओमुञ्चित्वा पुनप्पुनं धारेति, पयोगगणनाय पाचित्तियं।
Chattavaggassa paṭhame chattupāhananti padabhājane (pāci. 1178-1182) vuttalakkhaṇaṃ chattañca upāhanāyo ca. Dhāreyyāti paribhogavasena maggagamane ekappayogeneva divasampi dhārentiyā ekā āpatti. Sace pana tādisaṃ ṭhānaṃ patvā chattampi apanāmetvā upāhanāpi omuñcitvā punappunaṃ dhāreti, payogagaṇanāya pācittiyaṃ.
सावत्थियं छब्बग्गिया भिक्खुनियो आरब्भ छत्तुपाहनधारणवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, ‘‘अगिलाना’’ति अयमेत्थ अनुपञ्ञत्ति , छत्तस्सेव उपाहनानंयेव वा धारणे दुक्कटं, अगिलानाय तिकपाचित्तियं, गिलानाय द्विकदुक्कटं। गिलानसञ्ञाय पन, आरामे आरामूपचारे धारेन्तिया, आपदासु, उम्मत्तिकादीनञ्च अनापत्ति। उभिन्नं धारणं, अनुञ्ञातकारणाभावोति इमानेत्थ द्वे अङ्गानि। समुट्ठानादीनि एळकलोमसदिसानीति।
Sāvatthiyaṃ chabbaggiyā bhikkhuniyo ārabbha chattupāhanadhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘agilānā’’ti ayamettha anupaññatti , chattasseva upāhanānaṃyeva vā dhāraṇe dukkaṭaṃ, agilānāya tikapācittiyaṃ, gilānāya dvikadukkaṭaṃ. Gilānasaññāya pana, ārāme ārāmūpacāre dhārentiyā, āpadāsu, ummattikādīnañca anāpatti. Ubhinnaṃ dhāraṇaṃ, anuññātakāraṇābhāvoti imānettha dve aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānīti.
छत्तुपाहनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Chattupāhanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
२. यानसिक्खापदवण्णना
2. Yānasikkhāpadavaṇṇanā
दुतिये यानेनाति वय्हादिना। एत्थापि ओरोहित्वा पुनप्पुनं अभिरुहन्तिया पयोगगणनाय पाचित्तियं। अनापत्तियं ‘‘आरामे आरामूपचारे’’ति नत्थि, सेसं पठमे वुत्तनयेनेव वेदितब्बन्ति।
Dutiye yānenāti vayhādinā. Etthāpi orohitvā punappunaṃ abhiruhantiyā payogagaṇanāya pācittiyaṃ. Anāpattiyaṃ ‘‘ārāme ārāmūpacāre’’ti natthi, sesaṃ paṭhame vuttanayeneva veditabbanti.
यानसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Yānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
३. सङ्घाणिसिक्खापदवण्णना
3. Saṅghāṇisikkhāpadavaṇṇanā
ततिये सङ्घाणिन्ति यंकिञ्चि कटूपगं। धारेय्याति कटियं पटिमुञ्चेय्य। एत्थापि ओमुञ्चित्वा ओमुञ्चित्वा धारेन्तिया पयोगगणनाय पाचित्तियं।
Tatiye saṅghāṇinti yaṃkiñci kaṭūpagaṃ. Dhāreyyāti kaṭiyaṃ paṭimuñceyya. Etthāpi omuñcitvā omuñcitvā dhārentiyā payogagaṇanāya pācittiyaṃ.
सावत्थियं अञ्ञतरं भिक्खुनिं आरब्भ सङ्घाणिं धारणवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं। आबाधपच्चया कटिसुत्तं धारेन्तिया, उम्मत्तिकादीनञ्च अनापत्ति। सेसं वुत्तनयेनेव वेदितब्बं, इदं पन अकुसलचित्तन्ति।
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuniṃ ārabbha saṅghāṇiṃ dhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ. Ābādhapaccayā kaṭisuttaṃ dhārentiyā, ummattikādīnañca anāpatti. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ, idaṃ pana akusalacittanti.
सङ्घाणिसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Saṅghāṇisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
४. इत्थालङ्कारसिक्खापदवण्णना
4. Itthālaṅkārasikkhāpadavaṇṇanā
चतुत्थे इत्थालङ्कारन्ति सीसूपगादीसु अञ्ञतरं यंकिञ्चि पिळन्धनं। इध तस्स तस्स वसेन वत्थुगणनाय आपत्ति वेदितब्बा।
Catutthe itthālaṅkāranti sīsūpagādīsu aññataraṃ yaṃkiñci piḷandhanaṃ. Idha tassa tassa vasena vatthugaṇanāya āpatti veditabbā.
सावत्थियं छब्बग्गिया भिक्खुनियो आरब्भ इत्थालङ्कारं धारणवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, आबाधपच्चया किञ्चिदेव धारेन्तिया, उम्मत्तिकादीनञ्च अनापत्ति। सेसं वुत्तसदिसमेवाति।
Sāvatthiyaṃ chabbaggiyā bhikkhuniyo ārabbha itthālaṅkāraṃ dhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, ābādhapaccayā kiñcideva dhārentiyā, ummattikādīnañca anāpatti. Sesaṃ vuttasadisamevāti.
इत्थालङ्कारसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Itthālaṅkārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
५. गन्धवण्णकसिक्खापदवण्णना
5. Gandhavaṇṇakasikkhāpadavaṇṇanā
पञ्चमे गन्धवण्णकेनाति येनकेनचि गन्धेन च वण्णकेन च। इध गन्धादियोजनतो पट्ठाय पुब्बपयोगे दुक्कटं, नहानपरियोसाने पाचित्तियं। आबाधपच्चया, उम्मत्तिकादीनञ्च अनापत्ति। सेसं चतुत्थसदिसमेवाति।
Pañcame gandhavaṇṇakenāti yenakenaci gandhena ca vaṇṇakena ca. Idha gandhādiyojanato paṭṭhāya pubbapayoge dukkaṭaṃ, nahānapariyosāne pācittiyaṃ. Ābādhapaccayā, ummattikādīnañca anāpatti. Sesaṃ catutthasadisamevāti.
गन्धवण्णकसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Gandhavaṇṇakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
६. वासितकसिक्खापदवण्णना
6. Vāsitakasikkhāpadavaṇṇanā
छट्ठे वासितकेनाति गन्धवासितकेन। पिञ्ञाकेनाति तिलपिट्ठेन। सेसं पञ्चमसदिसमेवाति।
Chaṭṭhe vāsitakenāti gandhavāsitakena. Piññākenāti tilapiṭṭhena. Sesaṃ pañcamasadisamevāti.
वासितकसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Vāsitakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
७. भिक्खुनिउम्मद्दापनसिक्खापदवण्णना
7. Bhikkhuniummaddāpanasikkhāpadavaṇṇanā
सत्तमे उम्मद्दापेय्याति उब्बट्टापेय्य। परिमद्दापेय्याति सम्बाहापेय्य। एत्थ च हत्थं अमुञ्चित्वा उब्बट्टने एकाव आपत्ति, मोचेत्वा मोचेत्वा उब्बट्टने पयोगगणनाय आपत्तियो। सम्बाहनेपि एसेव नयो।
Sattame ummaddāpeyyāti ubbaṭṭāpeyya. Parimaddāpeyyāti sambāhāpeyya. Ettha ca hatthaṃ amuñcitvā ubbaṭṭane ekāva āpatti, mocetvā mocetvā ubbaṭṭane payogagaṇanāya āpattiyo. Sambāhanepi eseva nayo.
सावत्थियं सम्बहुला भिक्खुनियो आरब्भ भिक्खुनिया उम्मद्दापनपरिमद्दापनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, गिलानाय, आपदासु, उम्मत्तिकादीनञ्च अनापत्ति। इध मग्गगमनपरिस्समोपि गेलञ्ञं, चोरभयादीहि सरीरकम्पनादयोपि आपदा। सेसं चतुत्थे वुत्तनयेनेव वेदितब्बन्ति।
Sāvatthiyaṃ sambahulā bhikkhuniyo ārabbha bhikkhuniyā ummaddāpanaparimaddāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, gilānāya, āpadāsu, ummattikādīnañca anāpatti. Idha maggagamanaparissamopi gelaññaṃ, corabhayādīhi sarīrakampanādayopi āpadā. Sesaṃ catutthe vuttanayeneva veditabbanti.
भिक्खुनिउम्मद्दापनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Bhikkhuniummaddāpanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
८-९-१०. सिक्खमानउम्मद्दापनादिसिक्खापदवण्णना
8-9-10. Sikkhamānaummaddāpanādisikkhāpadavaṇṇanā
अट्ठमनवमदसमेसुपि सिक्खमानाय सामणेरिया गिहिनियाति एत्तकमेव नानं। सेसं सत्तमसदिसमेवाति।
Aṭṭhamanavamadasamesupi sikkhamānāya sāmaṇeriyā gihiniyāti ettakameva nānaṃ. Sesaṃ sattamasadisamevāti.
सिक्खमानउम्मद्दापनादिसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Sikkhamānaummaddāpanādisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
११. अनापुच्छासिक्खापदवण्णना
11. Anāpucchāsikkhāpadavaṇṇanā
एकादसमे भिक्खुस्स पुरतोति न अभिमुखमेवाति अत्थो, इदं पन उपचारं सन्धाय कथितन्ति वेदितब्बं। तस्मा भिक्खुस्स उपचारे अन्तमसो छमायपि ‘‘निसीदामि, अय्या’’ति अनापुच्छित्वा निसीदन्तिया पाचित्तियं।
Ekādasame bhikkhussa puratoti na abhimukhamevāti attho, idaṃ pana upacāraṃ sandhāya kathitanti veditabbaṃ. Tasmā bhikkhussa upacāre antamaso chamāyapi ‘‘nisīdāmi, ayyā’’ti anāpucchitvā nisīdantiyā pācittiyaṃ.
सावत्थियं सम्बहुला भिक्खुनियो आरब्भ अनापुच्छा निसीदनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं, तिकपाचित्तियं, आपुच्छिते द्विकदुक्कटं। तस्मिं आपुच्छितसञ्ञाय, गिलानाय, आपदासु, उम्मत्तिकादीनञ्च अनापत्ति। भिक्खुस्स अनापुच्छा, उपचारे निसज्जा, अनुञ्ञातकारणाभावोति इमानेत्थ तीणि अङ्गानि। समुट्ठानादीनि कथिनसदिसानि, इदं पन किरियाकिरियन्ति।
Sāvatthiyaṃ sambahulā bhikkhuniyo ārabbha anāpucchā nisīdanavatthusmiṃ paññattaṃ, tikapācittiyaṃ, āpucchite dvikadukkaṭaṃ. Tasmiṃ āpucchitasaññāya, gilānāya, āpadāsu, ummattikādīnañca anāpatti. Bhikkhussa anāpucchā, upacāre nisajjā, anuññātakāraṇābhāvoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni kathinasadisāni, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
अनापुच्छासिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Anāpucchāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
१२. पञ्हापुच्छनसिक्खापदवण्णना
12. Pañhāpucchanasikkhāpadavaṇṇanā
द्वादसमे अनोकासकतन्ति ‘‘असुकस्मिं नाम ठाने पुच्छामी’’ति एवं अकतओकासं, तस्मा सुत्तन्ते ओकासं कारापेत्वा विनयं वा अभिधम्मं वा पुच्छन्तिया पाचित्तियं। सेसेसुपि एसेव नयो, सब्बसो अकारिते पन वत्तब्बमेव नत्थि।
Dvādasame anokāsakatanti ‘‘asukasmiṃ nāma ṭhāne pucchāmī’’ti evaṃ akataokāsaṃ, tasmā suttante okāsaṃ kārāpetvā vinayaṃ vā abhidhammaṃ vā pucchantiyā pācittiyaṃ. Sesesupi eseva nayo, sabbaso akārite pana vattabbameva natthi.
सावत्थियं सम्बहुला भिक्खुनियो आरब्भ अनोकासकतं भिक्खुं पञ्हं पुच्छनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं। तत्थ तत्थ ओकासं कारापेत्वा पुच्छन्तिया, अनोदिस्स ओकासं कारापेत्वा यत्थ कत्थचि पुच्छन्तिया, उम्मत्तिकादीनञ्च अनापत्ति। भिक्खुस्स अनोकासकारापनं, पञ्हं पुच्छनन्ति इमानेत्थ द्वे अङ्गानि। समुट्ठानादीनि पदसोधम्मसदिसानि, इदं पन किरियाकिरियन्ति।
Sāvatthiyaṃ sambahulā bhikkhuniyo ārabbha anokāsakataṃ bhikkhuṃ pañhaṃ pucchanavatthusmiṃ paññattaṃ. Tattha tattha okāsaṃ kārāpetvā pucchantiyā, anodissa okāsaṃ kārāpetvā yattha katthaci pucchantiyā, ummattikādīnañca anāpatti. Bhikkhussa anokāsakārāpanaṃ, pañhaṃ pucchananti imānettha dve aṅgāni. Samuṭṭhānādīni padasodhammasadisāni, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
पञ्हापुच्छनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Pañhāpucchanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
१३. असंकच्चिकसिक्खापदवण्णना
13. Asaṃkaccikasikkhāpadavaṇṇanā
तेरसमे असंकच्चिकाति अधक्खकउब्भनाभिमण्डलसङ्खातस्स सरीरस्स पटिच्छादनत्थं अनुञ्ञातसंकच्चिकविरहिता। गामं पविसेय्याति एत्थ परिक्खित्तस्स गामस्स परिक्खेपं, अपरिक्खित्तस्स उपचारं अतिक्कमन्तिया वा ओक्कमन्तिया वा पठमपादे दुक्कटं, दुतिये पाचित्तियं।
Terasame asaṃkaccikāti adhakkhakaubbhanābhimaṇḍalasaṅkhātassa sarīrassa paṭicchādanatthaṃ anuññātasaṃkaccikavirahitā. Gāmaṃ paviseyyāti ettha parikkhittassa gāmassa parikkhepaṃ, aparikkhittassa upacāraṃ atikkamantiyā vā okkamantiyā vā paṭhamapāde dukkaṭaṃ, dutiye pācittiyaṃ.
सावत्थियं अञ्ञतरं भिक्खुनिं आरब्भ असंकच्चिकाय गामं पविसनवत्थुस्मिं पञ्ञत्तं। यस्सा पन संकच्चिकचीवरं अच्छिन्नं वा नट्ठं वा, तस्सा, गिलानाय, आपदासु, उम्मत्तिकादीनञ्च अनापत्ति। असंकच्चिकता, वुत्तपरिच्छेदातिक्कमो, अनुञ्ञातकारणाभावोति इमानेत्थ तीणि अङ्गानि। समुट्ठानादीनि एळकलोमसदिसानीति।
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuniṃ ārabbha asaṃkaccikāya gāmaṃ pavisanavatthusmiṃ paññattaṃ. Yassā pana saṃkaccikacīvaraṃ acchinnaṃ vā naṭṭhaṃ vā, tassā, gilānāya, āpadāsu, ummattikādīnañca anāpatti. Asaṃkaccikatā, vuttaparicchedātikkamo, anuññātakāraṇābhāvoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānīti.
असंकच्चिकसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Asaṃkaccikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
छत्तुपाहनवग्गो नवमो।
Chattupāhanavaggo navamo.
