Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၂. စိတ္တကတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    2. Cittakattheragāthāvaṇṇanā

    နီလာသုဂီဝာတိ အာယသ္မတော စိတ္တကတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? သော ကိရ ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ ကုသလံ အာစိနန္တော ဣတော ဧကနဝုတေ ကပ္ပေ မနုသ္သယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတ္တံ ပတ္တော ဝိပသ္သိံ ဘဂဝန္တံ ပသ္သိတ္ဝာ ပသန္နမာနသော ပုပ္ဖေဟိ ပူဇံ ကတ္ဝာ ဝန္ဒိတ္ဝာ ‘‘သန္တဓမ္မေန နာမ ဧတ္ထ ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ သတ္ထရိ နိဗ္ဗာနေ စ အဓိမုစ္စိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန တတော စုတော တာဝတိံသဘဝနေ နိဗ္ဗတ္တော အပရာပရံ ပုညာနိ ကတ္ဝာ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ ဝိဘဝသမ္ပန္နသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပုတ္တော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိ စိတ္တကော နာမ နာမေန။ သော ဘဂဝတိ ရာဇဂဟံ ဂန္တ္ဝာ ဝေဠုဝနေ ဝိဟရန္တေ သတ္ထာရံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ စရိယာနုကူလံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတ္ဝာ အရညာယတနံ ပဝိသိတ္ဝာ ဘာဝနာနုယုတ္တော ဈာနံ နိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ ဈာနပာဒကံ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ နစိရေနေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၅၀.၁-၇) –

    Nīlāsugīvāti āyasmato cittakattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarabuddhakālato paṭṭhāya vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ ācinanto ito ekanavute kappe manussayoniyaṃ nibbattitvā viññuttaṃ patto vipassiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso pupphehi pūjaṃ katvā vanditvā ‘‘santadhammena nāma ettha bhavitabba’’nti satthari nibbāne ca adhimucci. So tena puññakammena tato cuto tāvatiṃsabhavane nibbatto aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe vibhavasampannassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti cittako nāma nāmena. So bhagavati rājagahaṃ gantvā veḷuvane viharante satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā cariyānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññāyatanaṃ pavisitvā bhāvanānuyutto jhānaṃ nibbattetvā jhānapādakaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacireneva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.1-7) –

    ‘‘ကဏိကာရံဝ ဇောတန္တံ၊ နိသိန္နံ ပဗ္ဗတန္တရေ။

    ‘‘Kaṇikāraṃva jotantaṃ, nisinnaṃ pabbatantare;

    အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဝိပသ္သိံ လောကနာယကံ။

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, vipassiṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘တီဏိ ကိင္ကဏိပုပ္ဖာနိ၊ ပဂ္ဂယ္ဟ အဘိရောပယိံ။

    ‘‘Tīṇi kiṅkaṇipupphāni, paggayha abhiropayiṃ;

    သမ္ဗုဒ္ဓံ အဘိပူဇေတ္ဝာ၊ ဂစ္ဆာမိ ဒက္ခိဏာမုခော။

    Sambuddhaṃ abhipūjetvā, gacchāmi dakkhiṇāmukho.

    ‘‘တေန ကမ္မေန သုကတေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ။

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ဇဟိတ္ဝာ မာနုသံ ဒေဟံ၊ တာဝတိံသံ အဂစ္ဆဟံ။

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsaṃ agacchahaṃ.

    ‘‘ဧကနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ဗုဒ္ဓမဘိပူဇယိံ။

    ‘‘Ekanavute ito kappe, yaṃ buddhamabhipūjayiṃ;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတုံ ရာဇဂဟံ ဥပဂတော တတ္ထ ဘိက္ခူဟိ ‘‘ကိံ, အာဝုသော, အရညေ အပ္ပမတ္တော ဝိဟာသီ’’တိ ပုဋ္ဌော အတ္တနော အပ္ပမာဒဝိဟာရနိဝေဒနေန အညံ ဗ္ယာကရောန္တော ‘‘နီလာသုဂီဝာ’’တိ ဂာထံ အဘာသိ။

    Arahattaṃ pana patvā satthāraṃ vandituṃ rājagahaṃ upagato tattha bhikkhūhi ‘‘kiṃ, āvuso, araññe appamatto vihāsī’’ti puṭṭho attano appamādavihāranivedanena aññaṃ byākaronto ‘‘nīlāsugīvā’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ၂၂. တတ္ထ နီလာသုဂီဝာတိ နီလသုဂီဝာ, ဂာထာသုခတ္ထဉ္ဟေတ္ထ ဒီဃော ကတော, ရာဇိဝန္တတာယ သုန္ဒရာယ ဂီဝာယ သမန္နာဂတောတိ အတ္ထော။ တေ ယေဘုယ္ယေန စ နီလဝဏ္ဏတာယ နီလာ။ သောဘနကဏ္ဌတာယ သုဂီဝာ။ သိခိနောတိ မတ္ထကေ ဇာတာယ သိခာယ သသ္သိရိကဘာဝေန သိခိနော။ မောရာတိ မယူရာ။ ကာရမ္ဘိယန္တိ ကာရမ္ဗရုက္ခေ။ ကာရမ္ဘိယန္တိ ဝာ တသ္သ ဝနသ္သ နာမံ။ တသ္မာ ကာရမ္ဘိယန္တိ ကာရမ္ဘနာမကေ ဝနေတိ အတ္ထော။ အဘိနဒန္တီတိ ပာဝုသ္သကာလေ မေဃဂဇ္ဇိတံ သုတ္ဝာ ကေကာသဒ္ဒံ ကရောန္တာ ဥတုသမ္ပဒာသိဒ္ဓေန သရေန ဟံသာဒိကေ အဘိဘဝန္တာ ဝိယ နဒန္တိ။ တေတိ တေ မောရာ။ သီတဝာတကီဠိတာတိ သီတေန မေဃဝာတေန သဉ္ဇာတကီဠိတာ မဓုရဝသ္သိတံ ဝသ္သန္တာ။ သုတ္တန္တိ ဘတ္တသမ္မဒဝိနောဒနတ္ထံ သယိတံ, ကာယကိလမထပဋိပသ္သမ္ဘနာယ ဝာ အနုညာတဝေလာယံ သုပန္တံ။ ဈာယန္တိ သမထဝိပသ္သနာဈာနေဟိ ဈာယနသီလံ ဘာဝနာနုယုတ္တံ။ နိဗောဓေန္တီတိ ပဗောဓေန္တိ။ ‘‘ဣမေပိ နာမ နိဒ္ဒံ အနုပဂန္တ္ဝာ ဇာဂရန္တာ အတ္တနာ ကတ္တဗ္ဗံ ကရောန္တိ, ကိမင္ဂံ ပနာဟ’’န္တိ ဧဝံ သမ္ပဇညုပ္ပာဒနေန သယနတော ဝုဋ္ဌာပေန္တီတိ အဓိပ္ပာယော။

    22. Tattha nīlāsugīvāti nīlasugīvā, gāthāsukhatthañhettha dīgho kato, rājivantatāya sundarāya gīvāya samannāgatoti attho. Te yebhuyyena ca nīlavaṇṇatāya nīlā. Sobhanakaṇṭhatāya sugīvā. Sikhinoti matthake jātāya sikhāya sassirikabhāvena sikhino. Morāti mayūrā. Kārambhiyanti kārambarukkhe. Kārambhiyanti vā tassa vanassa nāmaṃ. Tasmā kārambhiyanti kārambhanāmake vaneti attho. Abhinadantīti pāvussakāle meghagajjitaṃ sutvā kekāsaddaṃ karontā utusampadāsiddhena sarena haṃsādike abhibhavantā viya nadanti. Teti te morā. Sītavātakīḷitāti sītena meghavātena sañjātakīḷitā madhuravassitaṃ vassantā. Suttanti bhattasammadavinodanatthaṃ sayitaṃ, kāyakilamathapaṭipassambhanāya vā anuññātavelāyaṃ supantaṃ. Jhāyanti samathavipassanājhānehi jhāyanasīlaṃ bhāvanānuyuttaṃ. Nibodhentīti pabodhenti. ‘‘Imepi nāma niddaṃ anupagantvā jāgarantā attanā kattabbaṃ karonti, kimaṅgaṃ panāha’’nti evaṃ sampajaññuppādanena sayanato vuṭṭhāpentīti adhippāyo.

    စိတ္တကတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Cittakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၂. စိတ္တကတ္ထေရဂာထာ • 2. Cittakattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact