Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൨. ചിത്തകത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    2. Cittakattheragāthāvaṇṇanā

    നീലാസുഗീവാതി ആയസ്മതോ ചിത്തകത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? സോ കിര പദുമുത്തരബുദ്ധകാലതോ പട്ഠായ വിവട്ടൂപനിസ്സയം കുസലം ആചിനന്തോ ഇതോ ഏകനവുതേ കപ്പേ മനുസ്സയോനിയം നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുത്തം പത്തോ വിപസ്സിം ഭഗവന്തം പസ്സിത്വാ പസന്നമാനസോ പുപ്ഫേഹി പൂജം കത്വാ വന്ദിത്വാ ‘‘സന്തധമ്മേന നാമ ഏത്ഥ ഭവിതബ്ബ’’ന്തി സത്ഥരി നിബ്ബാനേ ച അധിമുച്ചി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന തതോ ചുതോ താവതിംസഭവനേ നിബ്ബത്തോ അപരാപരം പുഞ്ഞാനി കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ രാജഗഹേ വിഭവസമ്പന്നസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ പുത്തോ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി ചിത്തകോ നാമ നാമേന. സോ ഭഗവതി രാജഗഹം ഗന്ത്വാ വേളുവനേ വിഹരന്തേ സത്ഥാരം ഉപസങ്കമിത്വാ ധമ്മം സുത്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ ചരിയാനുകൂലം കമ്മട്ഠാനം ഗഹേത്വാ അരഞ്ഞായതനം പവിസിത്വാ ഭാവനാനുയുത്തോ ഝാനം നിബ്ബത്തേത്വാ ഝാനപാദകം വിപസ്സനം വഡ്ഢേത്വാ നചിരേനേവ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൦.൧-൭) –

    Nīlāsugīvāti āyasmato cittakattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarabuddhakālato paṭṭhāya vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ ācinanto ito ekanavute kappe manussayoniyaṃ nibbattitvā viññuttaṃ patto vipassiṃ bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso pupphehi pūjaṃ katvā vanditvā ‘‘santadhammena nāma ettha bhavitabba’’nti satthari nibbāne ca adhimucci. So tena puññakammena tato cuto tāvatiṃsabhavane nibbatto aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe vibhavasampannassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti cittako nāma nāmena. So bhagavati rājagahaṃ gantvā veḷuvane viharante satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā cariyānukūlaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññāyatanaṃ pavisitvā bhāvanānuyutto jhānaṃ nibbattetvā jhānapādakaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacireneva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.1-7) –

    ‘‘കണികാരംവ ജോതന്തം, നിസിന്നം പബ്ബതന്തരേ;

    ‘‘Kaṇikāraṃva jotantaṃ, nisinnaṃ pabbatantare;

    അദ്ദസം വിരജം ബുദ്ധം, വിപസ്സിം ലോകനായകം.

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, vipassiṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘തീണി കിങ്കണിപുപ്ഫാനി, പഗ്ഗയ്ഹ അഭിരോപയിം;

    ‘‘Tīṇi kiṅkaṇipupphāni, paggayha abhiropayiṃ;

    സമ്ബുദ്ധം അഭിപൂജേത്വാ, ഗച്ഛാമി ദക്ഖിണാമുഖോ.

    Sambuddhaṃ abhipūjetvā, gacchāmi dakkhiṇāmukho.

    ‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസം അഗച്ഛഹം.

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsaṃ agacchahaṃ.

    ‘‘ഏകനവുതേ ഇതോ കപ്പേ, യം ബുദ്ധമഭിപൂജയിം;

    ‘‘Ekanavute ito kappe, yaṃ buddhamabhipūjayiṃ;

    ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    അരഹത്തം പന പത്വാ സത്ഥാരം വന്ദിതും രാജഗഹം ഉപഗതോ തത്ഥ ഭിക്ഖൂഹി ‘‘കിം, ആവുസോ, അരഞ്ഞേ അപ്പമത്തോ വിഹാസീ’’തി പുട്ഠോ അത്തനോ അപ്പമാദവിഹാരനിവേദനേന അഞ്ഞം ബ്യാകരോന്തോ ‘‘നീലാസുഗീവാ’’തി ഗാഥം അഭാസി.

    Arahattaṃ pana patvā satthāraṃ vandituṃ rājagahaṃ upagato tattha bhikkhūhi ‘‘kiṃ, āvuso, araññe appamatto vihāsī’’ti puṭṭho attano appamādavihāranivedanena aññaṃ byākaronto ‘‘nīlāsugīvā’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ൨൨. തത്ഥ നീലാസുഗീവാതി നീലസുഗീവാ, ഗാഥാസുഖത്ഥഞ്ഹേത്ഥ ദീഘോ കതോ, രാജിവന്തതായ സുന്ദരായ ഗീവായ സമന്നാഗതോതി അത്ഥോ. തേ യേഭുയ്യേന ച നീലവണ്ണതായ നീലാ. സോഭനകണ്ഠതായ സുഗീവാ. സിഖിനോതി മത്ഥകേ ജാതായ സിഖായ സസ്സിരികഭാവേന സിഖിനോ. മോരാതി മയൂരാ. കാരമ്ഭിയന്തി കാരമ്ബരുക്ഖേ. കാരമ്ഭിയന്തി വാ തസ്സ വനസ്സ നാമം. തസ്മാ കാരമ്ഭിയന്തി കാരമ്ഭനാമകേ വനേതി അത്ഥോ. അഭിനദന്തീതി പാവുസ്സകാലേ മേഘഗജ്ജിതം സുത്വാ കേകാസദ്ദം കരോന്താ ഉതുസമ്പദാസിദ്ധേന സരേന ഹംസാദികേ അഭിഭവന്താ വിയ നദന്തി. തേതി തേ മോരാ. സീതവാതകീളിതാതി സീതേന മേഘവാതേന സഞ്ജാതകീളിതാ മധുരവസ്സിതം വസ്സന്താ. സുത്തന്തി ഭത്തസമ്മദവിനോദനത്ഥം സയിതം, കായകിലമഥപടിപസ്സമ്ഭനായ വാ അനുഞ്ഞാതവേലായം സുപന്തം. ഝായന്തി സമഥവിപസ്സനാഝാനേഹി ഝായനസീലം ഭാവനാനുയുത്തം. നിബോധേന്തീതി പബോധേന്തി. ‘‘ഇമേപി നാമ നിദ്ദം അനുപഗന്ത്വാ ജാഗരന്താ അത്തനാ കത്തബ്ബം കരോന്തി, കിമങ്ഗം പനാഹ’’ന്തി ഏവം സമ്പജഞ്ഞുപ്പാദനേന സയനതോ വുട്ഠാപേന്തീതി അധിപ്പായോ.

    22. Tattha nīlāsugīvāti nīlasugīvā, gāthāsukhatthañhettha dīgho kato, rājivantatāya sundarāya gīvāya samannāgatoti attho. Te yebhuyyena ca nīlavaṇṇatāya nīlā. Sobhanakaṇṭhatāya sugīvā. Sikhinoti matthake jātāya sikhāya sassirikabhāvena sikhino. Morāti mayūrā. Kārambhiyanti kārambarukkhe. Kārambhiyanti vā tassa vanassa nāmaṃ. Tasmā kārambhiyanti kārambhanāmake vaneti attho. Abhinadantīti pāvussakāle meghagajjitaṃ sutvā kekāsaddaṃ karontā utusampadāsiddhena sarena haṃsādike abhibhavantā viya nadanti. Teti te morā. Sītavātakīḷitāti sītena meghavātena sañjātakīḷitā madhuravassitaṃ vassantā. Suttanti bhattasammadavinodanatthaṃ sayitaṃ, kāyakilamathapaṭipassambhanāya vā anuññātavelāyaṃ supantaṃ. Jhāyanti samathavipassanājhānehi jhāyanasīlaṃ bhāvanānuyuttaṃ. Nibodhentīti pabodhenti. ‘‘Imepi nāma niddaṃ anupagantvā jāgarantā attanā kattabbaṃ karonti, kimaṅgaṃ panāha’’nti evaṃ sampajaññuppādanena sayanato vuṭṭhāpentīti adhippāyo.

    ചിത്തകത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Cittakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൨. ചിത്തകത്ഥേരഗാഥാ • 2. Cittakattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact