| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
5. චීවරඅච්‌ඡින්‌දනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
5. Cīvaraacchindanasikkhāpadavaṇṇanā
632. සාමන්‌ති සකසඤ්‌ඤිතානියමනත්‌ථං වුත්‌තං. සකසඤ්‌ඤිතායෙව හි අච්‌ඡින්‌දාපනඅච්‌ඡින්‌දනෙසු නිස්‌සග්‌ගියං, තස්‌මා නිස්‌සග්‌ගියමූලඞ්‌ගනිදස්‌සනමෙතං. ‘‘චීවර’’න්‌ති වුත්‌තත්‌තා ‘‘අචීවරං අච්‌ඡින්‌දන්‌තස්‌ස න නිස්‌සග්‌ගිය’’න්‌ති වුත්‌තමෙව හොති. ‘‘දත්‌වාති දත්‌වා වා දාපෙත්‌වා වා’’ති කිඤ්‌චාපි පදභාජනං යුජ්‌ජති, අඤ්‌ඤස්‌ස පන සන්‌තකං අඤ්‌ඤස්‌ස භික්‌ඛුනො දාපෙත්‌වා තං සයං වා අච්‌ඡින්‌දෙය්‍ය, තෙනෙව වා අච්‌ඡින්‌දාපෙය්‍යාති අනිට්‌ඨප්‌පසඞ්‌ගභයා න වුත්‌තං, අත්‌ථතො පන අත්‌තනො සන්‌තකං අඤ්‌ඤෙන සද්‌ධිවිහාරිකාදිනා දාපෙත්‌වා, අඤ්‌ඤස්‌ස සන්‌තකං වා තස්‌ස විස්‌සාසා දාපෙත්‌වා තං අච්‌ඡින්‌දෙය්‍ය වා අච්‌ඡින්‌දාපෙය්‍ය වා නිස්‌සග්‌ගියන්‌ති වෙදිතබ්‌බං, තඤ්‌ච ඛො අනපෙක්‌ඛො දත්‌වා. යදි එවං ‘‘චජිත්‌වා දින්‌නං අච්‌ඡින්‌දිත්‌වා ගණ්‌හන්‌තො භණ්‌ඩග්‌ඝෙන කාරෙතබ්‌බො’’ති ඉදං කින්‌ති චෙ? සකසඤ්‌ඤාය අග්‌ගහෙත්‌වා අඤ්‌ඤාය ථෙය්‍යාය ගණ්‌හන්‌තං සන්‌ධාය වුත්‌තං, තෙනෙව වුත්‌තං ‘‘සකසඤ්‌ඤාය ගහිතත්‌තා පනස්‌ස පාරාජිකං නත්‌ථී’’ති, අපිච ‘‘අනාපත්‌ති සො වා දෙති, තස්‌ස වා විස්‌සසන්‌තො ගණ්‌හාතී’’ති වචනතොපි තං සිද්‌ධමෙව. එත්‌තාවතා තාවකාලිකං කත්‌වා දින්‌නං අච්‌ඡින්‌දන්‌තස්‌ස අනාපත්‌ති සාධිතා හොති. ‘‘අම්‌හාකං සන්‌තිකෙ උපජ්‌ඣං ගණ්‌හිස්‌සතී’’තිආදිවචනං සාමණෙරස්‌ස දානං දීපෙති, තඤ්‌ච ඉධ නාධිප්‌පෙතං. පාළියං (පාරා. 633-634) උපසම්‌පන්‌නෙ තිකපාචිත්‌තියං විය අනුපසම්‌පන්‌නෙ තිකදුක්‌කටම්‌පි ආගතන්‌ති චෙ? න, තදධිප්‌පායාජානනතො. අනුපසම්‌පන්‌නකාලෙ එවං දත්‌වා අඤ්‌ඤස්‌ස සන්‌තිකෙ උපසම්‌පන්‌නං දිස්‌වා කුපිතො චෙ අච්‌ඡින්‌දති, උපසම්‌පන්‌නස්‌සෙව වා ‘‘සික්‌ඛං පච්‌චක්‌ඛාය තුම්‌හාකං සන්‌තිකෙ උපසම්‌පජ්‌ජිස්‌සාමී’’ති වදන්‌තස්‌ස දත්‌වා පුන අච්‌ඡින්‌දති චෙ, නිස්‌සග්‌ගියන්‌ති අයමෙත්‌ථ අධිප්‌පායො.
632.Sāmanti sakasaññitāniyamanatthaṃ vuttaṃ. Sakasaññitāyeva hi acchindāpanaacchindanesu nissaggiyaṃ, tasmā nissaggiyamūlaṅganidassanametaṃ. ‘‘Cīvara’’nti vuttattā ‘‘acīvaraṃ acchindantassa na nissaggiya’’nti vuttameva hoti. ‘‘Datvāti datvā vā dāpetvā vā’’ti kiñcāpi padabhājanaṃ yujjati, aññassa pana santakaṃ aññassa bhikkhuno dāpetvā taṃ sayaṃ vā acchindeyya, teneva vā acchindāpeyyāti aniṭṭhappasaṅgabhayā na vuttaṃ, atthato pana attano santakaṃ aññena saddhivihārikādinā dāpetvā, aññassa santakaṃ vā tassa vissāsā dāpetvā taṃ acchindeyya vā acchindāpeyya vā nissaggiyanti veditabbaṃ, tañca kho anapekkho datvā. Yadi evaṃ ‘‘cajitvā dinnaṃ acchinditvā gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo’’ti idaṃ kinti ce? Sakasaññāya aggahetvā aññāya theyyāya gaṇhantaṃ sandhāya vuttaṃ, teneva vuttaṃ ‘‘sakasaññāya gahitattā panassa pārājikaṃ natthī’’ti, apica ‘‘anāpatti so vā deti, tassa vā vissasanto gaṇhātī’’ti vacanatopi taṃ siddhameva. Ettāvatā tāvakālikaṃ katvā dinnaṃ acchindantassa anāpatti sādhitā hoti. ‘‘Amhākaṃ santike upajjhaṃ gaṇhissatī’’tiādivacanaṃ sāmaṇerassa dānaṃ dīpeti, tañca idha nādhippetaṃ. Pāḷiyaṃ (pārā. 633-634) upasampanne tikapācittiyaṃ viya anupasampanne tikadukkaṭampi āgatanti ce? Na, tadadhippāyājānanato. Anupasampannakāle evaṃ datvā aññassa santike upasampannaṃ disvā kupito ce acchindati, upasampannasseva vā ‘‘sikkhaṃ paccakkhāya tumhākaṃ santike upasampajjissāmī’’ti vadantassa datvā puna acchindati ce, nissaggiyanti ayamettha adhippāyo.
633. සකිං ආණත්‌තො බහුකම්‌පි අච්‌ඡින්‌දති, නිස්‌සග්‌ගියන්‌ති එකබද්‌ධත්‌තා එකං පාචිත්‌තියං, තං සන්‌ධායෙතං වුත්‌තං ‘‘ආණත්‌තො බහූනි ගණ්‌හාති, එකං පාචිත්‌තිය’’න්‌ති. මාතිකාට්‌ඨකථායං පන ‘‘වත්‌ථුගණනාය ආපත්‌තියො’’ති වුත්‌තං, තං ආණත්‌තියා බහුත්‌තා ‘‘සබ්‌බානි ගණ්‌හා’’ති වදන්‌තස්‌ස ගාහං සන්‌ධාය වුත්‌තං, තෙනෙව තත්‌ථ වුත්‌තං ‘‘එකවාචාය සම්‌බහුලා ආපත්‌තියො’’ති. එවං සන්‌තෙ පාළිවචනං, අට්‌ඨකථාවචනද්‌වයඤ්‌ච අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං සමෙති, පරසන්‌තකම්‌පි නිස්‌සග්‌ගියං හොති පංසුකූලඤ්‌ච, තෙන ‘‘දුස්‌සන්‌තෙ බද්‌ධරූපියං වියා’’ති වුත්‌තං, තං තදත්‌ථනියමදස්‌සනත්‌ථං වුත්‌තං, යථාවඡාදිතං අච්‌ඡින්‌දනචිත්‌තෙන සචිත්‌තකං, වචීකම්‌මං පන කෙවලං අච්‌ඡින්‌දාපෙන්‌තස්‌සෙව ‘‘දෙහී’’ති බලක්‌කාරෙන ගණ්‌හතොපි වෙදිතබ්‌බං, තං න යුත්‌තං ‘‘අනාපත්‌ති සො වා දෙතී’’ති වචනතො. ‘‘තුට්‌ඨො වා දුට්‌ඨො වා දෙති, අනාපත්‌තියෙවා’’ති මාතිකාට්‌ඨකථාවචනතො වාති චෙ? න, උභයත්‌ථ අත්‌තනො රුචියා දානං සන්‌ධාය වුත්‌තත්‌තා, පසය්‌හාවහාරෙ අනාපත්‌තිප්‌පසඞ්‌ගතො ච. ‘‘භික්‌ඛුස්‌ස සාමං චීවරං දත්‌වා’ති පාළිවචනතො ච මාතිකාට්‌ඨකථාය අඞ්‌ගවවත්‌ථානෙ ‘උපසම්‌පන්‌නතා’ති වුත්‌තත්‌තා ච උභයත්‌ථ දානහරණෙසු භික්‌ඛුභාවො ඉච්‌ඡිතබ්‌බොති දීපෙතී’’ති වදන්‌ති, ඉදමයුත්‌තන්‌ති නො තක්‌කොති ආචරියො. කස්‌මා? අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස චීවරං දත්‌වා තං උපසම්‌පන්‌නකාලෙ අච්‌ඡින්‌දන්‌තස්‌ස අනාපත්‌තිප්‌පසඞ්‌ගතො. ‘‘අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස චීවරං වා අඤ්‌ඤං වා පරික්‌ඛාරං දත්‌වා…පෙ.… ආපත්‌ති දුක්‌කටස්‌සා’’ති වචනතො දුක්‌කටං තත්‌ථ හොතීති චෙ? නාසිද්‌ධත්‌තා, දානකාලෙ එව උපසම්‌පන්‌නතා පමාණන්‌ති අසිද්‌ධමෙතං අට්‌ඨකථාය වා පාළියා වා යුත්‌තිතො වා, තස්‌මා තං න යුත්‌තන්‌ති අත්‌ථො. අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස චීවරං දත්‌වා තස්‌සෙව අනුපසම්‌පන්‌නකාලෙයෙව චීවරං අච්‌ඡින්‌දන්‌තස්‌ස දුක්‌කටං, උපසම්‌පන්‌නකාලෙ වා දත්‌වා අනුපසම්‌පන්‌නකාලෙ අච්‌ඡින්‌දන්‌තස්‌ස දුක්‌කටන්‌ති තස්‌ස වචනස්‌ස ඉදං විකප්‌පන්‌තරඤ්‌ච සම්‌භවති, තස්‌මා (පාරා. 631 ආදයො) විකප්‌පන්‌තරස්‌ස සම්‌භවතො ච න යුත්‌තං, යස්‌මා අනුපසම්‌පන්‌නකාලෙ දත්‌වා උපසම්‌පන්‌නකාලෙ අච්‌ඡින්‌දන්‌තස්‌ස විසුං දුක්‌කටං න පඤ්‌ඤත්‌තං, තස්‌මා පුරාණචීවරධොවාපනාදිසික්‌ඛාපදෙසු විය අපරභාගෙ උපසම්‌පන්‌නතා චෙත්‌ථ පමාණං, තස්‌මා ‘‘උපසම්‌පන්‌නතා’’ති අඞ්‌ගෙසු වුත්‌තත්‌තා ච තං න යුත්‌තන්‌ති අත්‌ථො. එත්‌ථ ‘‘පච්‌චාසීසන්‌තස්‌සෙව දානමධිප්‌පෙතං, න නිස්‌සට්‌ඨදාන’’න්‌ති ධම්‌මසිරිත්‌ථෙරො වදති කිර, වීමංසිතබ්‌බං.
633. Sakiṃ āṇatto bahukampi acchindati, nissaggiyanti ekabaddhattā ekaṃ pācittiyaṃ, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ ‘‘āṇatto bahūni gaṇhāti, ekaṃ pācittiya’’nti. Mātikāṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vatthugaṇanāya āpattiyo’’ti vuttaṃ, taṃ āṇattiyā bahuttā ‘‘sabbāni gaṇhā’’ti vadantassa gāhaṃ sandhāya vuttaṃ, teneva tattha vuttaṃ ‘‘ekavācāya sambahulā āpattiyo’’ti. Evaṃ sante pāḷivacanaṃ, aṭṭhakathāvacanadvayañca aññamaññaṃ sameti, parasantakampi nissaggiyaṃ hoti paṃsukūlañca, tena ‘‘dussante baddharūpiyaṃ viyā’’ti vuttaṃ, taṃ tadatthaniyamadassanatthaṃ vuttaṃ, yathāvachāditaṃ acchindanacittena sacittakaṃ, vacīkammaṃ pana kevalaṃ acchindāpentasseva ‘‘dehī’’ti balakkārena gaṇhatopi veditabbaṃ, taṃ na yuttaṃ ‘‘anāpatti so vā detī’’ti vacanato. ‘‘Tuṭṭho vā duṭṭho vā deti, anāpattiyevā’’ti mātikāṭṭhakathāvacanato vāti ce? Na, ubhayattha attano ruciyā dānaṃ sandhāya vuttattā, pasayhāvahāre anāpattippasaṅgato ca. ‘‘Bhikkhussa sāmaṃ cīvaraṃ datvā’ti pāḷivacanato ca mātikāṭṭhakathāya aṅgavavatthāne ‘upasampannatā’ti vuttattā ca ubhayattha dānaharaṇesu bhikkhubhāvo icchitabboti dīpetī’’ti vadanti, idamayuttanti no takkoti ācariyo. Kasmā? Anupasampannassa cīvaraṃ datvā taṃ upasampannakāle acchindantassa anāpattippasaṅgato. ‘‘Anupasampannassa cīvaraṃ vā aññaṃ vā parikkhāraṃ datvā…pe… āpatti dukkaṭassā’’ti vacanato dukkaṭaṃ tattha hotīti ce? Nāsiddhattā, dānakāle eva upasampannatā pamāṇanti asiddhametaṃ aṭṭhakathāya vā pāḷiyā vā yuttito vā, tasmā taṃ na yuttanti attho. Anupasampannassa cīvaraṃ datvā tasseva anupasampannakāleyeva cīvaraṃ acchindantassa dukkaṭaṃ, upasampannakāle vā datvā anupasampannakāle acchindantassa dukkaṭanti tassa vacanassa idaṃ vikappantarañca sambhavati, tasmā (pārā. 631 ādayo) vikappantarassa sambhavato ca na yuttaṃ, yasmā anupasampannakāle datvā upasampannakāle acchindantassa visuṃ dukkaṭaṃ na paññattaṃ, tasmā purāṇacīvaradhovāpanādisikkhāpadesu viya aparabhāge upasampannatā cettha pamāṇaṃ, tasmā ‘‘upasampannatā’’ti aṅgesu vuttattā ca taṃ na yuttanti attho. Ettha ‘‘paccāsīsantasseva dānamadhippetaṃ, na nissaṭṭhadāna’’nti dhammasiritthero vadati kira, vīmaṃsitabbaṃ.
චීවරඅච්‌ඡින්‌දනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Cīvaraacchindanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 5. චීවරඅච්‌ඡින්‌දනසික්‌ඛාපදං • 5. Cīvaraacchindanasikkhāpadaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 5. චීවරඅච්‌ඡින්‌දනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 5. Cīvaraacchindanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 5. චීවරඅච්‌ඡින්‌දනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 5. Cīvaraacchindanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 5. චීවරඅච්‌ඡින්‌දනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 5. Cīvaraacchindanasikkhāpadavaṇṇanā
