| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi |
१०. चोदकचुदितकपटिसंयुत्तकथा
10. Codakacuditakapaṭisaṃyuttakathā
४०१. ‘‘अधम्मचोदकस्स, भन्ते, भिक्खुनो कतीहाकारेहि विप्पटिसारो उपदहातब्बो’’ति? ‘‘अधम्मचोदकस्स, उपालि, भिक्खुनो पञ्चहाकारेहि विप्पटिसारो उपदहातब्बो – अकालेनायस्मा चोदेसि, नो कालेन, अलं ते विप्पटिसाराय; अभूतेनायस्मा चोदेसि, नो भूतेन, अलं ते विप्पटिसाराय; फरुसेनायस्मा चोदेसि, नो सण्हेन, अलं ते विप्पटिसाराय; अनत्थसंहितेनायस्मा चोदेसि, नो अत्थसंहितेन, अलं ते विप्पटिसाराय; दोसन्तरो आयस्मा चोदेसि, नो मेत्तचित्तो, अलं ते विप्पटिसारायाति। अधम्मचोदकस्स, उपालि, भिक्खुनो इमेहि पञ्चहाकारेहि विप्पटिसारो उपदहातब्बो। तं किस्स हेतु? यथा न अञ्ञोपि भिक्खु अभूतेन चोदेतब्बं मञ्ञेय्या’’ति।
401. ‘‘Adhammacodakassa, bhante, bhikkhuno katīhākārehi vippaṭisāro upadahātabbo’’ti? ‘‘Adhammacodakassa, upāli, bhikkhuno pañcahākārehi vippaṭisāro upadahātabbo – akālenāyasmā codesi, no kālena, alaṃ te vippaṭisārāya; abhūtenāyasmā codesi, no bhūtena, alaṃ te vippaṭisārāya; pharusenāyasmā codesi, no saṇhena, alaṃ te vippaṭisārāya; anatthasaṃhitenāyasmā codesi, no atthasaṃhitena, alaṃ te vippaṭisārāya; dosantaro āyasmā codesi, no mettacitto, alaṃ te vippaṭisārāyāti. Adhammacodakassa, upāli, bhikkhuno imehi pañcahākārehi vippaṭisāro upadahātabbo. Taṃ kissa hetu? Yathā na aññopi bhikkhu abhūtena codetabbaṃ maññeyyā’’ti.
‘‘अधम्मचुदितस्स पन, भन्ते, भिक्खुनो कतिहाकारेहि अविप्पटिसारो उपदहातब्बो’’ति? ‘‘अधम्मचुदितस्स, उपालि, भिक्खुनो पञ्चहाकारेहि अविप्पटिसारो उपदहातब्बो – अकालेनायस्मा चुदितो, नो कालेन, अलं ते अविप्पटिसाराय; अभूतेनायस्मा चुदितो, नो भूतेन, अलं ते अविप्पटिसाराय; फरुसेनायस्मा चुदितो , नो सण्हेन, अलं ते अविप्पटिसाराय; अनत्थसंहितेनायस्मा चुदितो, नो अत्थसंहितेन, अलं ते अविप्पटिसाराय; दोसन्तरेनायस्मा चुदितो, नो मेत्तचित्तेन, अलं ते अविप्पटिसारायाति। अधम्मचुदितस्स, उपालि, भिक्खुनो इमेहि पञ्चहाकारेहि अविप्पटिसारो उपदहातब्बो’’ति।
‘‘Adhammacuditassa pana, bhante, bhikkhuno katihākārehi avippaṭisāro upadahātabbo’’ti? ‘‘Adhammacuditassa, upāli, bhikkhuno pañcahākārehi avippaṭisāro upadahātabbo – akālenāyasmā cudito, no kālena, alaṃ te avippaṭisārāya; abhūtenāyasmā cudito, no bhūtena, alaṃ te avippaṭisārāya; pharusenāyasmā cudito , no saṇhena, alaṃ te avippaṭisārāya; anatthasaṃhitenāyasmā cudito, no atthasaṃhitena, alaṃ te avippaṭisārāya; dosantarenāyasmā cudito, no mettacittena, alaṃ te avippaṭisārāyāti. Adhammacuditassa, upāli, bhikkhuno imehi pañcahākārehi avippaṭisāro upadahātabbo’’ti.
‘‘धम्मचोदकस्स, भन्ते, भिक्खुनो कतिहाकारेहि अविप्पटिसारो उपदहातब्बो’’ति? ‘‘धम्मचोदकस्स, उपालि, भिक्खुनो पञ्चहाकारेहि अविप्पटिसारो उपदहातब्बो – कालेनायस्मा चोदेसि, नो अकालेन, अलं ते अविप्पटिसाराय; भूतेनायस्मा चोदेसि, नो अभूतेन , अलं ते अविप्पटिसाराय; सण्हेनायस्मा चोदेसि, नो फरुसेन, अलं ते अविप्पटिसाराय; अत्थसंहितेनायस्मा चोदेसि, नो अनत्थसंहितेन, अलं ते अविप्पटिसाराय; मेत्तचित्तो आयस्मा चोदेसि, नो दोसन्तरो, अलं ते अविप्पटिसारायाति। धम्मचोदकस्स, उपालि, भिक्खुनो इमेहि पञ्चहाकारेहि अविप्पटिसारो उपदहातब्बो। तं किस्स हेतु? यथा अञ्ञोपि भिक्खु भूतेन चोदेतब्बं मञ्ञेय्या’’ति।
‘‘Dhammacodakassa, bhante, bhikkhuno katihākārehi avippaṭisāro upadahātabbo’’ti? ‘‘Dhammacodakassa, upāli, bhikkhuno pañcahākārehi avippaṭisāro upadahātabbo – kālenāyasmā codesi, no akālena, alaṃ te avippaṭisārāya; bhūtenāyasmā codesi, no abhūtena , alaṃ te avippaṭisārāya; saṇhenāyasmā codesi, no pharusena, alaṃ te avippaṭisārāya; atthasaṃhitenāyasmā codesi, no anatthasaṃhitena, alaṃ te avippaṭisārāya; mettacitto āyasmā codesi, no dosantaro, alaṃ te avippaṭisārāyāti. Dhammacodakassa, upāli, bhikkhuno imehi pañcahākārehi avippaṭisāro upadahātabbo. Taṃ kissa hetu? Yathā aññopi bhikkhu bhūtena codetabbaṃ maññeyyā’’ti.
‘‘धम्मचुदितस्स पन, भन्ते, भिक्खुनो कतिहाकारेहि विप्पटिसारो उपदहातब्बो’’ति? ‘‘धम्मचुदितस्स, उपालि, भिक्खुनो पञ्चहाकारेहि विप्पटिसारो उपदहातब्बो – कालेनायस्मा चुदितो, नो अकालेन, अलं ते विप्पटिसाराय; भूतेनायस्मा चुदितो, नो अभूतेन , अलं ते विप्पटिसाराय; सण्हेनायस्मा चुदितो, नो फरुसेन, अलं ते विप्पटिसाराय; अत्थसंहितेनायस्मा चुदितो, नो अनत्थसंहितेन, अलं ते विप्पटिसाराय; मेत्तचित्तेनायस्मा चुदितो, नो दोसन्तरेन, अलं ते विप्पटिसारायाति। धम्मचुदितस्स, उपालि, भिक्खुनो इमेहि पञ्चहाकारेहि विप्पटिसारो उपदहातब्बो’’ति।
‘‘Dhammacuditassa pana, bhante, bhikkhuno katihākārehi vippaṭisāro upadahātabbo’’ti? ‘‘Dhammacuditassa, upāli, bhikkhuno pañcahākārehi vippaṭisāro upadahātabbo – kālenāyasmā cudito, no akālena, alaṃ te vippaṭisārāya; bhūtenāyasmā cudito, no abhūtena , alaṃ te vippaṭisārāya; saṇhenāyasmā cudito, no pharusena, alaṃ te vippaṭisārāya; atthasaṃhitenāyasmā cudito, no anatthasaṃhitena, alaṃ te vippaṭisārāya; mettacittenāyasmā cudito, no dosantarena, alaṃ te vippaṭisārāyāti. Dhammacuditassa, upāli, bhikkhuno imehi pañcahākārehi vippaṭisāro upadahātabbo’’ti.
1 ‘‘चोदकेन, भन्ते, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन कति धम्मे अज्झत्तं मनसि करित्वा परो चोदेतब्बो’’ति? ‘‘चोदकेनुपालि, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन पञ्च धम्मे अज्झत्तं मनसि करित्वा परो चोदेतब्बो – कारुञ्ञता, हितेसिता, अनुकम्पिता, 2 आपत्तिवुट्ठानता, विनयपुरेक्खारताति। चोदकेनुपालि, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन इमे पञ्च धम्मे अज्झत्तं मनसि करित्वा परो चोदेतब्बो’’ति।
3 ‘‘Codakena, bhante, bhikkhunā paraṃ codetukāmena kati dhamme ajjhattaṃ manasi karitvā paro codetabbo’’ti? ‘‘Codakenupāli, bhikkhunā paraṃ codetukāmena pañca dhamme ajjhattaṃ manasi karitvā paro codetabbo – kāruññatā, hitesitā, anukampitā, 4 āpattivuṭṭhānatā, vinayapurekkhāratāti. Codakenupāli, bhikkhunā paraṃ codetukāmena ime pañca dhamme ajjhattaṃ manasi karitvā paro codetabbo’’ti.
‘‘चुदितेन पन, भन्ते, भिक्खुना कतिसु धम्मेसु पतिट्ठातब्ब’’न्ति? ‘‘चुदितेनुपालि, भिक्खुना द्वीसु धम्मेसु पतिट्ठातब्बं – सच्चे च अकुप्पे चा’’ति।
‘‘Cuditena pana, bhante, bhikkhunā katisu dhammesu patiṭṭhātabba’’nti? ‘‘Cuditenupāli, bhikkhunā dvīsu dhammesu patiṭṭhātabbaṃ – sacce ca akuppe cā’’ti.
दुतियभाणवारो निट्ठितो।
Dutiyabhāṇavāro niṭṭhito.
पातिमोक्खट्ठपनक्खन्धको नवमो।
Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhako navamo.
इमम्हि खन्धके वत्थू तिंस।
Imamhi khandhake vatthū tiṃsa.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
उपोसथे यावतिकं, पापभिक्खु न निक्खमि।
Uposathe yāvatikaṃ, pāpabhikkhu na nikkhami;
मोग्गल्लानेन निच्छुद्धो, अच्छेरा जिनसासने॥
Moggallānena nicchuddho, accherā jinasāsane.
निन्नोनुपुब्बसिक्खा च, ठितधम्मो नातिक्कम्म।
Ninnonupubbasikkhā ca, ṭhitadhammo nātikkamma;
कुणपुक्खिपति सङ्घो, सवन्तियो जहन्ति च॥
Kuṇapukkhipati saṅgho, savantiyo jahanti ca.
सवन्ति परिनिब्बन्ति, एकरस विमुत्ति च।
Savanti parinibbanti, ekarasa vimutti ca;
बहु धम्मविनयोपि, भूतट्ठारियपुग्गला॥
Bahu dhammavinayopi, bhūtaṭṭhāriyapuggalā.
उपोसथे पातिमोक्खं, न अम्हे कोचि जानाति॥
Uposathe pātimokkhaṃ, na amhe koci jānāti.
पटिकच्चेव उज्झन्ति, एको द्वे तीणि चत्तारि।
Paṭikacceva ujjhanti, eko dve tīṇi cattāri;
पञ्च छ सत्त अट्ठानि, नवा च दसमानि च॥
Pañca cha satta aṭṭhāni, navā ca dasamāni ca.
सील-आचार-दिट्ठि च, आजीवं चतुभागिके।
Sīla-ācāra-diṭṭhi ca, ājīvaṃ catubhāgike;
पाराजिकञ्च सङ्घादि, पाचित्ति पाटिदेसनि॥
Pārājikañca saṅghādi, pācitti pāṭidesani.
दुक्कटं पञ्चभागेसु, सीलाचारविपत्ति च।
Dukkaṭaṃ pañcabhāgesu, sīlācāravipatti ca;
अकताय कताय च, छभागेसु यथाविधि॥
Akatāya katāya ca, chabhāgesu yathāvidhi.
पाराजिकञ्च सङ्घादि, थुल्लं पाचित्तियेन च।
Pārājikañca saṅghādi, thullaṃ pācittiyena ca;
पाटिदेसनियञ्चेव , दुक्कटञ्च दुब्भासितं॥
Pāṭidesaniyañceva , dukkaṭañca dubbhāsitaṃ.
सीलाचारविपत्ति च, दिट्ठिआजीवविपत्ति।
Sīlācāravipatti ca, diṭṭhiājīvavipatti;
या च अट्ठा कताकते, तेनेता सीलाचारदिट्ठिया॥
Yā ca aṭṭhā katākate, tenetā sīlācāradiṭṭhiyā.
अकताय कतायापि, कताकतायमेव च।
Akatāya katāyāpi, katākatāyameva ca;
एवं नवविधा वुत्ता, यथाभूतेन ञायतो॥
Evaṃ navavidhā vuttā, yathābhūtena ñāyato.
पाराजिको विप्पकता, पच्चक्खातो तथेव च।
Pārājiko vippakatā, paccakkhāto tatheva ca;
उपेति पच्चादियति, पच्चादानकथा च या॥
Upeti paccādiyati, paccādānakathā ca yā.
सीलाचारविपत्ति च, तथा दिट्ठिविपत्तिया।
Sīlācāravipatti ca, tathā diṭṭhivipattiyā;
दिट्ठसुतपरिसङ्कितं, दसधा तं विजानाथ॥
Diṭṭhasutaparisaṅkitaṃ, dasadhā taṃ vijānātha.
भिक्खु विपस्सति भिक्खुं, अञ्ञो चारोचयाति तं।
Bhikkhu vipassati bhikkhuṃ, añño cārocayāti taṃ;
वुट्ठाति अन्तरायेन, राजचोरग्गुदका च।
Vuṭṭhāti antarāyena, rājacoraggudakā ca;
मनुस्सअमनुस्सा च, वाळसरीसपा जीविब्रह्मं॥
Manussaamanussā ca, vāḷasarīsapā jīvibrahmaṃ.
दसन्नमञ्ञतरेन, तस्मिं अञ्ञतरेसु वा।
Dasannamaññatarena, tasmiṃ aññataresu vā;
धम्मिकाधम्मिका चेव, यथा मग्गेन जानाथ॥
Dhammikādhammikā ceva, yathā maggena jānātha.
कालभूतत्थसंहितं , लभिस्सामि भविस्सति।
Kālabhūtatthasaṃhitaṃ , labhissāmi bhavissati;
कायवाचसिका मेत्ता, बाहुसच्चं उभयानि॥
Kāyavācasikā mettā, bāhusaccaṃ ubhayāni.
कालभूतेन सण्हेन, अत्थमेत्तेन चोदये।
Kālabhūtena saṇhena, atthamettena codaye;
धम्मचोदचुदितस्स, विनोदेति विप्पटिसारो।
Dhammacodacuditassa, vinodeti vippaṭisāro;
करुणा हितानुकम्पि, वुट्ठानपुरेक्खारतो॥
Karuṇā hitānukampi, vuṭṭhānapurekkhārato.
चोदकस्स पटिपत्ति, सम्बुद्धेन पकासिता।
Codakassa paṭipatti, sambuddhena pakāsitā;
सच्चे चेव अकुप्पे च, चुदितस्सेव धम्मताति॥
Sacce ceva akuppe ca, cuditasseva dhammatāti.
पातिमोक्खट्ठपनक्खन्धकं निट्ठितं।
Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhakaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / चोदकचुदितकपटिसंयुत्तकथा • Codakacuditakapaṭisaṃyuttakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / चोदकचुदितकपटिसंयुत्तकथावण्णना • Codakacuditakapaṭisaṃyuttakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अत्तादानअङ्गकथावण्णना • Attādānaaṅgakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / अत्तादानअङ्गकथादिवण्णना • Attādānaaṅgakathādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १०. चोदकचुदितकपटिसंयुत्तकथा • 10. Codakacuditakapaṭisaṃyuttakathā
