| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
चोदकपुच्छाविस्सज्जना
Codakapucchāvissajjanā
३६२-३. सच्चे च अकुप्पे चाति पधानं सम्बन्धट्ठानं दस्सेन्तो आह ‘‘पतिट्ठातब्ब’’न्ति। ‘‘य’’न्तिआदिना सच्चे पतिट्ठातब्बभावं दस्सेति। यन्ति कम्मं। ‘‘न चा’’तिआदिना अकुप्पे पतिट्ठातब्बभावं दस्सेति। ओतिण्णञ्चाति विनिच्छयं ओतिण्णञ्च। ‘‘वचन’’न्ति इमिना ओतिण्णानोतिण्णसरूपं दस्सेति। तत्राति पुरिमवचनापेक्खं। ‘‘ओतिण्णानोतिण्णं जानितब्ब’’न्ति वचनेति हि अत्थो। चोदकस्स पमाणन्ति ‘‘धम्मो’’ति वा ‘‘अधम्मो’’ति वा ‘‘बालो’’ति वा ‘‘पण्डितो’’ति वा चोदकस्स पमाणं। चुदितकस्स पमाणन्ति धम्मचुदितको नु खो, नोति चुदितकस्स पमाणं। अनुविज्जकस्स पमाणन्ति सक्का नु खो विनिच्छितुं, नोति अनुविज्जकस्स पमाणं। अनुविज्जको वत्तब्बोति सम्बन्धो। येन धम्मेनातिआदीसु धम्मादीनं सरूपं दस्सेन्तो आह ‘‘धम्मोति भूतं वत्थू’’तिआदि। एतेन धम्मेन च एतेन विनयेन च एतेन सत्थुसासनेन चाति योजना। तस्मा अनुविज्जकेन वूपसमेतब्बन्ति सम्बन्धो। एत्थाति अनुविज्जकस्स पटिपज्जितब्बट्ठाने।
362-3.Sacce ca akuppe cāti padhānaṃ sambandhaṭṭhānaṃ dassento āha ‘‘patiṭṭhātabba’’nti. ‘‘Ya’’ntiādinā sacce patiṭṭhātabbabhāvaṃ dasseti. Yanti kammaṃ. ‘‘Na cā’’tiādinā akuppe patiṭṭhātabbabhāvaṃ dasseti. Otiṇṇañcāti vinicchayaṃ otiṇṇañca. ‘‘Vacana’’nti iminā otiṇṇānotiṇṇasarūpaṃ dasseti. Tatrāti purimavacanāpekkhaṃ. ‘‘Otiṇṇānotiṇṇaṃ jānitabba’’nti vacaneti hi attho. Codakassa pamāṇanti ‘‘dhammo’’ti vā ‘‘adhammo’’ti vā ‘‘bālo’’ti vā ‘‘paṇḍito’’ti vā codakassa pamāṇaṃ. Cuditakassa pamāṇanti dhammacuditako nu kho, noti cuditakassa pamāṇaṃ. Anuvijjakassa pamāṇanti sakkā nu kho vinicchituṃ, noti anuvijjakassa pamāṇaṃ. Anuvijjako vattabboti sambandho. Yena dhammenātiādīsu dhammādīnaṃ sarūpaṃ dassento āha ‘‘dhammoti bhūtaṃ vatthū’’tiādi. Etena dhammena ca etena vinayena ca etena satthusāsanena cāti yojanā. Tasmā anuvijjakena vūpasametabbanti sambandho. Etthāti anuvijjakassa paṭipajjitabbaṭṭhāne.
अवञ्ञन्ति अवजाननं। इमेति थेरा। ‘‘खतत्ता’’ति इमिना अत्तनाव अत्ता खञ्ञतीति खतोति वचनत्थं दस्सेति। उपहनियन्तीति उपहतानि, उपहतानि इन्द्रियानि अनेनाति उपहतिन्द्रियो। ‘‘पञ्ञाय अभावतो’’ति इमिना दुम्मेधोति एत्थ दुसद्दो अभावत्थो, मेधासद्दो पञ्ञापरियायोति दस्सेति। नत्थि मेधा एतस्साति दुम्मेधोति निब्बचनं कातब्बं। खतो…पे॰… दुम्मेधो सो अनुविज्जको उपगच्छतीति योजना। तस्माति यस्मा उपगच्छति, तस्मा वुत्तन्ति सम्बन्धो। तस्साति पाठस्स, गाथाय वा। वित्थारं दस्सेन्तो आह ‘‘चुदितकचोदकेसु ही’’तिआदि। उभोपेतेति उभोपि एते आमिसपुग्गलनिस्सये। धम्मोति सासनधम्मो। इतीति अयमत्थो।
Avaññanti avajānanaṃ. Imeti therā. ‘‘Khatattā’’ti iminā attanāva attā khaññatīti khatoti vacanatthaṃ dasseti. Upahaniyantīti upahatāni, upahatāni indriyāni anenāti upahatindriyo. ‘‘Paññāya abhāvato’’ti iminā dummedhoti ettha dusaddo abhāvattho, medhāsaddo paññāpariyāyoti dasseti. Natthi medhā etassāti dummedhoti nibbacanaṃ kātabbaṃ. Khato…pe… dummedho so anuvijjako upagacchatīti yojanā. Tasmāti yasmā upagacchati, tasmā vuttanti sambandho. Tassāti pāṭhassa, gāthāya vā. Vitthāraṃ dassento āha ‘‘cuditakacodakesu hī’’tiādi. Ubhopeteti ubhopi ete āmisapuggalanissaye. Dhammoti sāsanadhammo. Itīti ayamattho.
उपकण्णकं जप्पतीति एत्थ कण्णस्स समीपं उपकण्णं, तदेव उपकण्णकन्ति दस्सेन्तो आह ‘‘एवं कथेही’’तिआदि। ‘‘कण्णमूले’’ति इमिना उपकण्णकन्ति एत्थ उपसद्दस्स समीपत्थं दस्सेति। मन्तेतीति कथेति। इमिना जप्पधातुया कथनत्थं दस्सेति। जिम्हं पेक्खतीति एत्थ जिम्हसद्दो कुटिलवाचको, कुटिलं नाम अत्थतो इध दोसोति आह ‘‘दोसमेवा’’ति।
Upakaṇṇakaṃ jappatīti ettha kaṇṇassa samīpaṃ upakaṇṇaṃ, tadeva upakaṇṇakanti dassento āha ‘‘evaṃ kathehī’’tiādi. ‘‘Kaṇṇamūle’’ti iminā upakaṇṇakanti ettha upasaddassa samīpatthaṃ dasseti. Mantetīti katheti. Iminā jappadhātuyā kathanatthaṃ dasseti. Jimhaṃ pekkhatīti ettha jimhasaddo kuṭilavācako, kuṭilaṃ nāma atthato idha dosoti āha ‘‘dosamevā’’ti.
कथानुसन्धीति चुदितकअनुविज्जकानं कथाय अनुसन्धि। विनिच्छयानुसन्धीति अनुविज्जकेन कतस्स आपत्तानापत्तिविनिच्छयस्स अनुसन्धि। सब्बत्थाति चोदनाकण्डे।
Kathānusandhīti cuditakaanuvijjakānaṃ kathāya anusandhi. Vinicchayānusandhīti anuvijjakena katassa āpattānāpattivinicchayassa anusandhi. Sabbatthāti codanākaṇḍe.
इति चोदनाकण्डवण्णनाय योजना समत्ता।
Iti codanākaṇḍavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi
१. अनुविज्जकअनुयोगो • 1. Anuvijjakaanuyogo
२. चोदकादिपटिपत्ति • 2. Codakādipaṭipatti
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / चोदकपुच्छाविस्सज्जनावण्णना • Codakapucchāvissajjanāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अनुविज्जककिच्चवण्णना • Anuvijjakakiccavaṇṇanā
