| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
९. चोदकेन उपट्ठापेतब्बकथा
9. Codakena upaṭṭhāpetabbakathā
४००. ‘‘कालेन वक्खामी’’तिआदीसु चोदनाय कालअकालादिं दस्सेन्तो आह ‘‘एको एक’’न्तिआदि। तत्थ एकोति एकको चोदको। एकन्ति एककं चुदितकं। सङ्घमज्झ…पे॰… असनसालादीसु वा परिवारितक्खणे वाति योजना। तत्थ ‘‘सङ्घमज्झ…पे॰… असनसालादीसू’’ति इमिना ठानाभावं दस्सेति, ‘‘उपट्ठाकेहि परिवारितक्खणे’’ति इमिना कालाभावं दस्सेति। इमेहि पदेहि ठानम्पि कालेन सङ्गहेत्वा ‘‘कालेन वक्खामी’’ति वुत्तन्ति दस्सेति। तच्छेनाति सच्चेन। हम्भोति निपातो पच्छिमपदेसु पच्चेकं योजेतब्बो। हम्भो महल्लक, हम्भो परिसावचर, हम्भो पंसुकूलिक, हम्भो धम्मकथिकाति हि अत्थो। इदन्ति कम्मं। कारणनिस्सितन्ति महल्लकभावकारणादीसु निस्सितं। ‘‘भन्ते’’ति निपातोपि पच्चेकं योजेतब्बो। एत्थ च ‘‘हम्भो’’ति निपातेन लोकवोहारवसेन अनादरस्स पकासकत्ता फरुसेन वदति नाम, ‘‘भन्ते’’ति निपातेन सादरस्स पकासकत्ता सण्हेन वदति नाम। कारणनिस्सितं कत्वाति इमस्मिं वीतिक्कमे अयं नाम दोसोति कारणनिस्सितं कत्वा। ‘‘मेत्तचित्तं उपट्ठपेत्वा’’ति इमिना मेत्तचित्तोति पदस्स ‘‘वक्खामी’’ति पदे किरियाविसेसनभावं दस्सेति। नो दोसन्तरोति एत्थ अन्तरसद्दस्स चित्तवाचकभावं दस्सेन्तो आह ‘‘न दुट्ठचित्तो’’ति। ‘‘हुत्वा’’ति इमिना किरियाविसेसनभावं दस्सेति।
400.‘‘Kālena vakkhāmī’’tiādīsu codanāya kālaakālādiṃ dassento āha ‘‘eko eka’’ntiādi. Tattha ekoti ekako codako. Ekanti ekakaṃ cuditakaṃ. Saṅghamajjha…pe… asanasālādīsu vā parivāritakkhaṇe vāti yojanā. Tattha ‘‘saṅghamajjha…pe… asanasālādīsū’’ti iminā ṭhānābhāvaṃ dasseti, ‘‘upaṭṭhākehi parivāritakkhaṇe’’ti iminā kālābhāvaṃ dasseti. Imehi padehi ṭhānampi kālena saṅgahetvā ‘‘kālena vakkhāmī’’ti vuttanti dasseti. Tacchenāti saccena. Hambhoti nipāto pacchimapadesu paccekaṃ yojetabbo. Hambho mahallaka, hambho parisāvacara, hambho paṃsukūlika, hambho dhammakathikāti hi attho. Idanti kammaṃ. Kāraṇanissitanti mahallakabhāvakāraṇādīsu nissitaṃ. ‘‘Bhante’’ti nipātopi paccekaṃ yojetabbo. Ettha ca ‘‘hambho’’ti nipātena lokavohāravasena anādarassa pakāsakattā pharusena vadati nāma, ‘‘bhante’’ti nipātena sādarassa pakāsakattā saṇhena vadati nāma. Kāraṇanissitaṃ katvāti imasmiṃ vītikkame ayaṃ nāma dosoti kāraṇanissitaṃ katvā. ‘‘Mettacittaṃ upaṭṭhapetvā’’ti iminā mettacittoti padassa ‘‘vakkhāmī’’ti pade kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti. No dosantaroti ettha antarasaddassa cittavācakabhāvaṃ dassento āha ‘‘na duṭṭhacitto’’ti. ‘‘Hutvā’’ti iminā kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi / ९. चोदकेनउपट्ठापेतब्बधम्मा • 9. Codakenaupaṭṭhāpetabbadhammā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / चोदकेनउपट्ठापेतब्बकथा • Codakenaupaṭṭhāpetabbakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / चोदकेन उपट्ठापेतब्बधम्मकथावण्णना • Codakena upaṭṭhāpetabbadhammakathāvaṇṇanā
