| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi |
៩. ចោទកេន ឧបដ្ឋាបេតព្ពកថា
9. Codakena upaṭṭhāpetabbakathā
៤០០. ‘‘កាលេន វក្ខាមី’’តិអាទីសុ ចោទនាយ កាលអកាលាទិំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘ឯកោ ឯក’’ន្តិអាទិ។ តត្ថ ឯកោតិ ឯកកោ ចោទកោ។ ឯកន្តិ ឯកកំ ចុទិតកំ។ សង្ឃមជ្ឈ…បេ.… អសនសាលាទីសុ វា បរិវារិតក្ខណេ វាតិ យោជនា។ តត្ថ ‘‘សង្ឃមជ្ឈ…បេ.… អសនសាលាទីសូ’’តិ ឥមិនា ឋានាភាវំ ទស្សេតិ, ‘‘ឧបដ្ឋាកេហិ បរិវារិតក្ខណេ’’តិ ឥមិនា កាលាភាវំ ទស្សេតិ។ ឥមេហិ បទេហិ ឋានម្បិ កាលេន សង្គហេត្វា ‘‘កាលេន វក្ខាមី’’តិ វុត្តន្តិ ទស្សេតិ។ តច្ឆេនាតិ សច្ចេន។ ហម្ភោតិ និបាតោ បច្ឆិមបទេសុ បច្ចេកំ យោជេតព្ពោ។ ហម្ភោ មហល្លក, ហម្ភោ បរិសាវចរ, ហម្ភោ បំសុកូលិក, ហម្ភោ ធម្មកថិកាតិ ហិ អត្ថោ។ ឥទន្តិ កម្មំ។ ការណនិស្សិតន្តិ មហល្លកភាវការណាទីសុ និស្សិតំ។ ‘‘ភន្តេ’’តិ និបាតោបិ បច្ចេកំ យោជេតព្ពោ។ ឯត្ថ ច ‘‘ហម្ភោ’’តិ និបាតេន លោកវោហារវសេន អនាទរស្ស បកាសកត្តា ផរុសេន វទតិ នាម, ‘‘ភន្តេ’’តិ និបាតេន សាទរស្ស បកាសកត្តា សណ្ហេន វទតិ នាម។ ការណនិស្សិតំ កត្វាតិ ឥមស្មិំ វីតិក្កមេ អយំ នាម ទោសោតិ ការណនិស្សិតំ កត្វា។ ‘‘មេត្តចិត្តំ ឧបដ្ឋបេត្វា’’តិ ឥមិនា មេត្តចិត្តោតិ បទស្ស ‘‘វក្ខាមី’’តិ បទេ កិរិយាវិសេសនភាវំ ទស្សេតិ។ នោ ទោសន្តរោតិ ឯត្ថ អន្តរសទ្ទស្ស ចិត្តវាចកភាវំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘ន ទុដ្ឋចិត្តោ’’តិ។ ‘‘ហុត្វា’’តិ ឥមិនា កិរិយាវិសេសនភាវំ ទស្សេតិ។
400.‘‘Kālena vakkhāmī’’tiādīsu codanāya kālaakālādiṃ dassento āha ‘‘eko eka’’ntiādi. Tattha ekoti ekako codako. Ekanti ekakaṃ cuditakaṃ. Saṅghamajjha…pe… asanasālādīsu vā parivāritakkhaṇe vāti yojanā. Tattha ‘‘saṅghamajjha…pe… asanasālādīsū’’ti iminā ṭhānābhāvaṃ dasseti, ‘‘upaṭṭhākehi parivāritakkhaṇe’’ti iminā kālābhāvaṃ dasseti. Imehi padehi ṭhānampi kālena saṅgahetvā ‘‘kālena vakkhāmī’’ti vuttanti dasseti. Tacchenāti saccena. Hambhoti nipāto pacchimapadesu paccekaṃ yojetabbo. Hambho mahallaka, hambho parisāvacara, hambho paṃsukūlika, hambho dhammakathikāti hi attho. Idanti kammaṃ. Kāraṇanissitanti mahallakabhāvakāraṇādīsu nissitaṃ. ‘‘Bhante’’ti nipātopi paccekaṃ yojetabbo. Ettha ca ‘‘hambho’’ti nipātena lokavohāravasena anādarassa pakāsakattā pharusena vadati nāma, ‘‘bhante’’ti nipātena sādarassa pakāsakattā saṇhena vadati nāma. Kāraṇanissitaṃ katvāti imasmiṃ vītikkame ayaṃ nāma dosoti kāraṇanissitaṃ katvā. ‘‘Mettacittaṃ upaṭṭhapetvā’’ti iminā mettacittoti padassa ‘‘vakkhāmī’’ti pade kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti. No dosantaroti ettha antarasaddassa cittavācakabhāvaṃ dassento āha ‘‘na duṭṭhacitto’’ti. ‘‘Hutvā’’ti iminā kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi / ៩. ចោទកេនឧបដ្ឋាបេតព្ពធម្មា • 9. Codakenaupaṭṭhāpetabbadhammā
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ចោទកេនឧបដ្ឋាបេតព្ពកថា • Codakenaupaṭṭhāpetabbakathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ចោទកេន ឧបដ្ឋាបេតព្ពធម្មកថាវណ្ណនា • Codakena upaṭṭhāpetabbadhammakathāvaṇṇanā
