Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
9. චොදකෙන උපට්ඨාපෙතබ්බකථා
9. Codakena upaṭṭhāpetabbakathā
400. ‘‘කාලෙන වක්ඛාමී’’තිආදීසු චොදනාය කාලඅකාලාදිං දස්සෙන්තො ආහ ‘‘එකො එක’’න්තිආදි. තත්ථ එකොති එකකො චොදකො. එකන්ති එකකං චුදිතකං. සඞ්ඝමජ්ඣ…පෙ.… අසනසාලාදීසු වා පරිවාරිතක්ඛණෙ වාති යොජනා. තත්ථ ‘‘සඞ්ඝමජ්ඣ…පෙ.… අසනසාලාදීසූ’’ති ඉමිනා ඨානාභාවං දස්සෙති, ‘‘උපට්ඨාකෙහි පරිවාරිතක්ඛණෙ’’ති ඉමිනා කාලාභාවං දස්සෙති. ඉමෙහි පදෙහි ඨානම්පි කාලෙන සඞ්ගහෙත්වා ‘‘කාලෙන වක්ඛාමී’’ති වුත්තන්ති දස්සෙති. තච්ඡෙනාති සච්චෙන. හම්භොති නිපාතො පච්ඡිමපදෙසු පච්චෙකං යොජෙතබ්බො. හම්භො මහල්ලක, හම්භො පරිසාවචර, හම්භො පංසුකූලික, හම්භො ධම්මකථිකාති හි අත්ථො. ඉදන්ති කම්මං. කාරණනිස්සිතන්ති මහල්ලකභාවකාරණාදීසු නිස්සිතං. ‘‘භන්තෙ’’ති නිපාතොපි පච්චෙකං යොජෙතබ්බො. එත්ථ ච ‘‘හම්භො’’ති නිපාතෙන ලොකවොහාරවසෙන අනාදරස්ස පකාසකත්තා ඵරුසෙන වදති නාම, ‘‘භන්තෙ’’ති නිපාතෙන සාදරස්ස පකාසකත්තා සණ්හෙන වදති නාම. කාරණනිස්සිතං කත්වාති ඉමස්මිං වීතික්කමෙ අයං නාම දොසොති කාරණනිස්සිතං කත්වා. ‘‘මෙත්තචිත්තං උපට්ඨපෙත්වා’’ති ඉමිනා මෙත්තචිත්තොති පදස්ස ‘‘වක්ඛාමී’’ති පදෙ කිරියාවිසෙසනභාවං දස්සෙති. නො දොසන්තරොති එත්ථ අන්තරසද්දස්ස චිත්තවාචකභාවං දස්සෙන්තො ආහ ‘‘න දුට්ඨචිත්තො’’ති. ‘‘හුත්වා’’ති ඉමිනා කිරියාවිසෙසනභාවං දස්සෙති.
400.‘‘Kālena vakkhāmī’’tiādīsu codanāya kālaakālādiṃ dassento āha ‘‘eko eka’’ntiādi. Tattha ekoti ekako codako. Ekanti ekakaṃ cuditakaṃ. Saṅghamajjha…pe… asanasālādīsu vā parivāritakkhaṇe vāti yojanā. Tattha ‘‘saṅghamajjha…pe… asanasālādīsū’’ti iminā ṭhānābhāvaṃ dasseti, ‘‘upaṭṭhākehi parivāritakkhaṇe’’ti iminā kālābhāvaṃ dasseti. Imehi padehi ṭhānampi kālena saṅgahetvā ‘‘kālena vakkhāmī’’ti vuttanti dasseti. Tacchenāti saccena. Hambhoti nipāto pacchimapadesu paccekaṃ yojetabbo. Hambho mahallaka, hambho parisāvacara, hambho paṃsukūlika, hambho dhammakathikāti hi attho. Idanti kammaṃ. Kāraṇanissitanti mahallakabhāvakāraṇādīsu nissitaṃ. ‘‘Bhante’’ti nipātopi paccekaṃ yojetabbo. Ettha ca ‘‘hambho’’ti nipātena lokavohāravasena anādarassa pakāsakattā pharusena vadati nāma, ‘‘bhante’’ti nipātena sādarassa pakāsakattā saṇhena vadati nāma. Kāraṇanissitaṃ katvāti imasmiṃ vītikkame ayaṃ nāma dosoti kāraṇanissitaṃ katvā. ‘‘Mettacittaṃ upaṭṭhapetvā’’ti iminā mettacittoti padassa ‘‘vakkhāmī’’ti pade kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti. No dosantaroti ettha antarasaddassa cittavācakabhāvaṃ dassento āha ‘‘na duṭṭhacitto’’ti. ‘‘Hutvā’’ti iminā kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / චූළවග්ගපාළි • Cūḷavaggapāḷi / 9. චොදකෙනඋපට්ඨාපෙතබ්බධම්මා • 9. Codakenaupaṭṭhāpetabbadhammā
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / චූළවග්ග-අට්ඨකථා • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / චොදකෙනඋපට්ඨාපෙතබ්බකථා • Codakenaupaṭṭhāpetabbakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / චොදකෙන උපට්ඨාපෙතබ්බධම්මකථාවණ්ණනා • Codakena upaṭṭhāpetabbadhammakathāvaṇṇanā