| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā |
ทุติยคาถาสงฺคณิกํ
Dutiyagāthāsaṅgaṇikaṃ
โจทนาทิปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาวณฺณนา
Codanādipucchāvissajjanāvaṇṇanā
๓๕๙. ทุติยคาถาสงฺคณิยํ โจทนาติ วตฺถุญฺจ อาปตฺติญฺจ ทเสฺสตฺวา โจทนาฯ สารณาติ โทสสารณาฯ สโงฺฆ กิมตฺถายาติ สงฺฆสนฺนิปาโต กิมตฺถายฯ มติกมฺมํ ปน กิสฺส การณาติ มติกมฺมํ วุจฺจติ มนฺตคฺคหณํ; ตํ กิสฺส การณาติ อโตฺถฯ
359. Dutiyagāthāsaṅgaṇiyaṃ codanāti vatthuñca āpattiñca dassetvā codanā. Sāraṇāti dosasāraṇā. Saṅgho kimatthāyāti saṅghasannipāto kimatthāya. Matikammaṃ pana kissa kāraṇāti matikammaṃ vuccati mantaggahaṇaṃ; taṃ kissa kāraṇāti attho.
โจทนา สารณตฺถายาติ วุตฺตปฺปการา โจทนา, เตน จุทิตกปุคฺคเลน โจทกโทสสารณตฺถายฯ นิคฺคหตฺถาย สารณาติ โทสสารณา ปน ตสฺส ปุคฺคลสฺส นิคฺคหตฺถายฯ สโงฺฆ ปริคฺคหตฺถายาติ ตตฺถ สนฺนิปติโต สโงฺฆ วินิจฺฉยปริคฺคหณตฺถาย; ธมฺมาธมฺมํ ตุลนตฺถาย สุวินิจฺฉิตทุพฺพินิจฺฉิตํ ชานนตฺถายาติ อโตฺถฯ มติกมฺมํ ปน ปาฎิเยกฺกนฺติ สุตฺตนฺติกเตฺถรานญฺจ วินยธรเตฺถรานญฺจ มนฺตคฺคหณํ ปาเฎกฺกํ ปาเฎกฺกํ วินิจฺฉยสนฺนิฎฺฐาปนตฺถํฯ
Codanā sāraṇatthāyāti vuttappakārā codanā, tena cuditakapuggalena codakadosasāraṇatthāya. Niggahatthāya sāraṇāti dosasāraṇā pana tassa puggalassa niggahatthāya. Saṅgho pariggahatthāyāti tattha sannipatito saṅgho vinicchayapariggahaṇatthāya; dhammādhammaṃ tulanatthāya suvinicchitadubbinicchitaṃ jānanatthāyāti attho. Matikammaṃ pana pāṭiyekkanti suttantikattherānañca vinayadharattherānañca mantaggahaṇaṃ pāṭekkaṃ pāṭekkaṃ vinicchayasanniṭṭhāpanatthaṃ.
มา โข ปฎิฆนฺติ จุทิตเก วา โจทเก วา โกปํ มา ชนยิฯ สเจ อนุวิชฺชโก ตุวนฺติ สเจ ตฺวํ สงฺฆมเชฺฌ โอติณฺณํ อธิกรณํ วินิจฺฉิตุํ นิสิโนฺน วินยธโรฯ
Mā kho paṭighanti cuditake vā codake vā kopaṃ mā janayi. Sace anuvijjako tuvanti sace tvaṃ saṅghamajjhe otiṇṇaṃ adhikaraṇaṃ vinicchituṃ nisinno vinayadharo.
วิคฺคาหิกนฺติ ‘‘น ตฺวํ อิมํ ธมฺมวินยํ อาชานาสี’’ติอาทินยปฺปวตฺตํฯ อนตฺถสํหิตนฺติ ยา อนตฺถํ ชนยติ, ปริสํ โขเภตฺวา อุฎฺฐาเปติ, เอวรูปิํ กถํ มา อภณิฯ สุเตฺต วินเย วาติอาทีสุ สุตฺตํ นาม อุภโตวิภโงฺคฯ วินโย นาม ขนฺธโกฯ อนุโลโม นาม ปริวาโรฯ ปญฺญตฺตํ นาม สกลํ วินยปิฎกํฯ อนุโลมิกํ นาม จตฺตาโร มหาปเทสาฯ
Viggāhikanti ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsī’’tiādinayappavattaṃ. Anatthasaṃhitanti yā anatthaṃ janayati, parisaṃ khobhetvā uṭṭhāpeti, evarūpiṃ kathaṃ mā abhaṇi. Sutte vinaye vātiādīsu suttaṃ nāma ubhatovibhaṅgo. Vinayo nāma khandhako. Anulomo nāma parivāro. Paññattaṃ nāma sakalaṃ vinayapiṭakaṃ. Anulomikaṃ nāma cattāro mahāpadesā.
อนุโยควตฺตํ นิสามยาติ อนุยุญฺชนวตฺตํ นิสาเมหิฯ กุสเลน พุทฺธิมตา กตนฺติ เฉเกน ปณฺฑิเตน ญาณปารมิปฺปเตฺตน ภควตา นีหริตฺวา ฐปิตํฯ สุวุตฺตนฺติ สุปญฺญาปิตํฯ สิกฺขาปทานุโลมิกนฺติ สิกฺขาปทานํ อนุโลมํฯ อยํ ตาว ปทโตฺถ, อยํ ปเนตฺถ สาธิปฺปายสเงฺขปวณฺณนา – ‘‘สเจ ตฺวํ อนุวิชฺชโก, มา สหสา ภณิ, มา อนตฺถสํหิตํ วิคฺคาหิกกถํ ภณิฯ ยํ ปน กุสเลน พุทฺธิมตา โลกนาเถน เอเตสุ สุตฺตาทีสุ อนุโยควตฺตํ กถํ สุปญฺญตฺตํ สพฺพสิกฺขาปทานํ อนุโลมํ, ตํ นิสามย ตํ อุปธาเรหี’’ติฯ คติํ น นาเสโนฺต สมฺปรายิกนฺติ อตฺตโน สมฺปราเย สุคตินิพฺพตฺติํ อนาเสโนฺต อนุโยควตฺตํ นิสามยฯ โย หิ ตํ อนิสาเมตฺวา อนุยุญฺชติ, โส สมฺปรายิกํ อตฺตโน คติํ นาเสติ, ตสฺมา ตฺวํ อนาเสโนฺต นิสามยาติ อโตฺถฯ อิทานิ ตํ อนุโยควตฺตํ ทเสฺสตุํ หิเตสีติอาทิมาหฯ ตตฺถ หิเตสีติ หิตํ เอสโนฺต คเวสโนฺต; เมตฺตญฺจ เมตฺตาปุพฺพภาคญฺจ อุปฎฺฐเปตฺวาติ อโตฺถฯ กาเลนาติ ยุตฺตปตฺตกาเลน; อเชฺฌสิตกาเลเยว ตว ภาเร กเต อนุยุญฺชาติ อโตฺถฯ
Anuyogavattaṃnisāmayāti anuyuñjanavattaṃ nisāmehi. Kusalena buddhimatā katanti chekena paṇḍitena ñāṇapāramippattena bhagavatā nīharitvā ṭhapitaṃ. Suvuttanti supaññāpitaṃ. Sikkhāpadānulomikanti sikkhāpadānaṃ anulomaṃ. Ayaṃ tāva padattho, ayaṃ panettha sādhippāyasaṅkhepavaṇṇanā – ‘‘sace tvaṃ anuvijjako, mā sahasā bhaṇi, mā anatthasaṃhitaṃ viggāhikakathaṃ bhaṇi. Yaṃ pana kusalena buddhimatā lokanāthena etesu suttādīsu anuyogavattaṃ kathaṃ supaññattaṃ sabbasikkhāpadānaṃ anulomaṃ, taṃ nisāmaya taṃ upadhārehī’’ti. Gatiṃ na nāsento samparāyikanti attano samparāye sugatinibbattiṃ anāsento anuyogavattaṃ nisāmaya. Yo hi taṃ anisāmetvā anuyuñjati, so samparāyikaṃ attano gatiṃ nāseti, tasmā tvaṃ anāsento nisāmayāti attho. Idāni taṃ anuyogavattaṃ dassetuṃ hitesītiādimāha. Tattha hitesīti hitaṃ esanto gavesanto; mettañca mettāpubbabhāgañca upaṭṭhapetvāti attho. Kālenāti yuttapattakālena; ajjhesitakāleyeva tava bhāre kate anuyuñjāti attho.
สหสา โวหารํ มา ปธาเรสีติ โย เอเตสํ สหสา โวหาโร โหติ, สหสา ภาสิตํ, ตํ มา ปธาเรสิ, มา คณฺหิตฺถฯ
Sahasā vohāraṃ mā padhāresīti yo etesaṃ sahasā vohāro hoti, sahasā bhāsitaṃ, taṃ mā padhāresi, mā gaṇhittha.
ปฎิญฺญานุสนฺธิเตน การเยติ เอตฺถ อนุสนฺธิตนฺติ กถานุสนฺธิ วุจฺจติ, ตสฺมา ปฎิญฺญานุสนฺธินา การเย; กถานุสนฺธิํ สลฺลเกฺขตฺวา ปฎิญฺญาย การเยติ อโตฺถฯ อถ วา ปฎิญฺญาย จ อนุสนฺธิเตน จ การเย, ลชฺชิํ ปฎิญฺญาย การเย; อลชฺชิํ วตฺตานุสนฺธินาติ อโตฺถฯ ตสฺมา เอว ปฎิญฺญา ลชฺชีสูติ คาถมาหฯ ตตฺถ วตฺตานุสนฺธิเตน การเยติ วตฺตานุสนฺธินา การเย, ยา อสฺส วเตฺตน สทฺธิํ ปฎิญฺญา สนฺธิยติ, ตาย ปฎิญฺญาย การเยติ อโตฺถฯ
Paṭiññānusandhitena kārayeti ettha anusandhitanti kathānusandhi vuccati, tasmā paṭiññānusandhinā kāraye; kathānusandhiṃ sallakkhetvā paṭiññāya kārayeti attho. Atha vā paṭiññāya ca anusandhitena ca kāraye, lajjiṃ paṭiññāya kāraye; alajjiṃ vattānusandhināti attho. Tasmā eva paṭiññā lajjīsūti gāthamāha. Tattha vattānusandhitena kārayeti vattānusandhinā kāraye, yā assa vattena saddhiṃ paṭiññā sandhiyati, tāya paṭiññāya kārayeti attho.
สญฺจิจฺจาติ ชานโนฺต อาปชฺชติฯ ปริคูหตีติ นิคูหติ น เทเสติ น วุฎฺฐาติฯ
Sañciccāti jānanto āpajjati. Parigūhatīti nigūhati na deseti na vuṭṭhāti.
สา อหมฺปิ ชานามีติ ยํ ตุเมฺหหิ วุตฺตํ, ตํ สจฺจํ, อหมฺปิ นํ เอวเมว ชานามิฯ อญฺญญฺจ ตาหนฺติ อญฺญญฺจ ตํ อหํ ปุจฺฉามิฯ
Sā ahampi jānāmīti yaṃ tumhehi vuttaṃ, taṃ saccaṃ, ahampi naṃ evameva jānāmi. Aññañca tāhanti aññañca taṃ ahaṃ pucchāmi.
ปุพฺพาปรํ น ชานาตีติ ปุเรกถิตญฺจ ปจฺฉากถิตญฺจ น ชานาติฯ อโกวิโทติ ตสฺมิํ ปุพฺพาปเร อกุสโลฯ อนุสนฺธิวจนปถํ น ชานาตีติ กถานุสนฺธิวจนํ วินิจฺฉยานุสนฺธิวจนญฺจ น ชานาติฯ
Pubbāparaṃna jānātīti purekathitañca pacchākathitañca na jānāti. Akovidoti tasmiṃ pubbāpare akusalo. Anusandhivacanapathaṃ na jānātīti kathānusandhivacanaṃ vinicchayānusandhivacanañca na jānāti.
สีลวิปตฺติยา โจเทตีติ ทฺวีหิ อาปตฺติกฺขเนฺธหิ โจเทติฯ อาจารทิฎฺฐิยาติ อาจารวิปตฺติยา เจว ทิฎฺฐิวิปตฺติยา จฯ อาจารวิปตฺติยา โจเทโนฺต ปญฺจหาปตฺติกฺขเนฺธหิ โจเทติ, ทิฎฺฐิวิปตฺติยา โจเทโนฺต มิจฺฉาทิฎฺฐิยา เจว อนฺตคฺคาหิกทิฎฺฐิยา จ โจเทติฯ อาชีเวนปิ โจเทตีติ อาชีวเหตุปญฺญเตฺตหิ ฉหิ สิกฺขาปเทหิ โจเทติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
Sīlavipattiyā codetīti dvīhi āpattikkhandhehi codeti. Ācāradiṭṭhiyāti ācāravipattiyā ceva diṭṭhivipattiyā ca. Ācāravipattiyā codento pañcahāpattikkhandhehi codeti, diṭṭhivipattiyā codento micchādiṭṭhiyā ceva antaggāhikadiṭṭhiyā ca codeti. Ājīvenapi codetīti ājīvahetupaññattehi chahi sikkhāpadehi codeti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ทุติยคาถาสงฺคณิกวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Dutiyagāthāsaṅgaṇikavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ปริวารปาฬิ • Parivārapāḷi / ๑. โจทนาทิปุจฺฉาวิสฺสชฺชนา • 1. Codanādipucchāvissajjanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ทุติยคาถาสงฺคณิกวณฺณนา • Dutiyagāthāsaṅgaṇikavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / โจทนาทิปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาวณฺณนา • Codanādipucchāvissajjanāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / โจทนาทิปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาวณฺณนา • Codanādipucchāvissajjanāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / โจทนาทิปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาวณฺณนา • Codanādipucchāvissajjanāvaṇṇanā
