Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi |
౨౮. చోరవత్థుకథా
28. Coravatthukathā
౯౧. దిట్ఠపుబ్బోతి అఙ్గులిమాలో పుబ్బే దిట్ఠో. అయన్తి చోరో. సోతి అఙ్గులిమాలో. అఞ్ఞేసం సన్తికా వచనం సుణన్తీతి యోజనా. తేతి మనుస్సా. ఉబ్బిజ్జన్తిపీతి కాయేన ఉబ్బిజ్జన్తిపి. ఉత్తసన్తిపీతి చిత్తేన ఉత్తసన్తిపి. అఙ్గులిమాలో భిక్ఖూహి న పబ్బాజితో, నను భగవతా పన సయం పబ్బాజితో, అథ కస్మా ‘‘న భిక్ఖవే’’తి వుత్తన్తి ఆహ ‘‘భగవా సయం ధమ్మస్సామీ’’తి. ధమ్మస్సామీతి చ ధమ్మస్స ఇస్సరో, ధమ్మేన వా దేవమనుస్సానం ఇస్సరో, అధిపతీతి అత్థో. భిక్ఖూనం అకరణత్థాయ భిక్ఖూనం సిక్ఖాపదన్తి యోజనా. తత్థాతి ‘‘న భిక్ఖవే’’తిఆదివచనే. ‘‘ధజం బన్ధిత్వా’’తిఆదినా ధజస్స బన్ధనం ధజబన్ధో, ధజబన్ధో వియాతి ధజబన్ధో, ధజబన్ధో హుత్వా చరతీతి ధజబన్ధోతి వచనత్థం దస్సేతి. తస్మాతి యస్మా ధజబన్ధో, తస్మా. యోతి చోరో. పన్థదుహనం వాతి పన్థే దుహనం వా. పఞ్ఞాయతి చాతి ఏత్థ చసద్దో వాక్యసమ్పిణ్డనత్థో. న కేవలఞ్హి విచరతియేవ, అథ ఖో పఞ్ఞాయతి చాతి అత్థో. ఇదన్తి చోరకమ్మం. రజ్జన్తి రాజభావం. సోతి రాజపుత్తో. హీతి సచ్చం, యస్మా వా. తస్మిన్తి రాజపుత్తే. పుబ్బేతి పుబ్బకాలే. తన్తి చోరం. ఏవన్తి ఇమినాకారేన, జానన్తి చేతి యోజనా. అదిస్సమానాతి అత్తానం అపఞ్ఞాయమానా. ఇదం సన్ధిచ్ఛేదాదిచోరే సన్ధాయ వుత్తం, న అమ్బలబుజాదిచోరే. పచ్ఛాపీతి థేయ్యకరణతో పచ్ఛాపి. తేపీతి చోరేపి.
91.Diṭṭhapubboti aṅgulimālo pubbe diṭṭho. Ayanti coro. Soti aṅgulimālo. Aññesaṃ santikā vacanaṃ suṇantīti yojanā. Teti manussā. Ubbijjantipīti kāyena ubbijjantipi. Uttasantipīti cittena uttasantipi. Aṅgulimālo bhikkhūhi na pabbājito, nanu bhagavatā pana sayaṃ pabbājito, atha kasmā ‘‘na bhikkhave’’ti vuttanti āha ‘‘bhagavā sayaṃ dhammassāmī’’ti. Dhammassāmīti ca dhammassa issaro, dhammena vā devamanussānaṃ issaro, adhipatīti attho. Bhikkhūnaṃ akaraṇatthāya bhikkhūnaṃ sikkhāpadanti yojanā. Tatthāti ‘‘na bhikkhave’’tiādivacane. ‘‘Dhajaṃ bandhitvā’’tiādinā dhajassa bandhanaṃ dhajabandho, dhajabandho viyāti dhajabandho, dhajabandho hutvā caratīti dhajabandhoti vacanatthaṃ dasseti. Tasmāti yasmā dhajabandho, tasmā. Yoti coro. Panthaduhanaṃ vāti panthe duhanaṃ vā. Paññāyati cāti ettha casaddo vākyasampiṇḍanattho. Na kevalañhi vicaratiyeva, atha kho paññāyati cāti attho. Idanti corakammaṃ. Rajjanti rājabhāvaṃ. Soti rājaputto. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Tasminti rājaputte. Pubbeti pubbakāle. Tanti coraṃ. Evanti iminākārena, jānanti ceti yojanā. Adissamānāti attānaṃ apaññāyamānā. Idaṃ sandhicchedādicore sandhāya vuttaṃ, na ambalabujādicore. Pacchāpīti theyyakaraṇato pacchāpi. Tepīti corepi.
౯౨. భయేనాతి భయతో. ఏతే పనాతి భిక్ఖూ పన. లద్ధాభయత్తాతి రాజతో లద్ధో అభయో ఇమేహీతి లద్ధాభయా, తేసం భావో లద్ధాభయత్తం, తస్మా. కారభేదకోతి ఏత్థ కారసద్దో రుక్ఖవిసేసే =౦౯ చ సక్కారే చ బన్ధనాలయే చ పవత్తతి, ఇధ పన బన్ధనాలయేతి దస్సేన్తో ఆహ ‘‘కారం వుచ్చతి బన్ధనాగార’’న్తి. బన్ధనాగారఞ్హి కరోన్తి తం పవేసితే జనే హింసన్తి ఏత్థాతి ‘‘కారా’’తి వుచ్చతి. ఇధాతి ‘‘కారభేదకో’’తిపదే. దీపబన్ధనం వా హోతూతి యోజనా. ఇమేహి పదేహి న కేవలం బన్ధనాగారంయేవ కారా నామ హోతి, అథ ఖో అన్దుబన్ధనాదీనిపి కారాయేవ నామాతి దస్సేతి. యోతి చోరో. ఏతేసూతి బన్ధనేసు. ముఞ్చిత్వా వాతి రజ్జుబన్ధనం నిబ్బేఠేత్వా వా. ఇమేహి పదేహి న కేవలం కారాయ భిన్దనతో ఏవ కారభేదకో నామ హోతి, అథ ఖో ఛిన్దనముఞ్చనవివరణేహిపి కారభేదకోయేవ నామాతి దస్సేతి. దీపన్తరన్తి బన్ధనదీపతో అన్తరం అఞ్ఞం దీపన్తి అత్థో. చక్కవాళబన్ధనం భిన్దిత్వా చక్కవాళన్తరం గతో అట్ఠకథాయం న వుత్తో. సోతి నచోరకో. గామనిగమపట్టనాదీనీతి ఏత్థ పట్టనన్తి నావాపట్టనం, సకటపట్టనఞ్చ. కేణియాతి రఞ్ఞో దాతబ్బఆయేన. తన్తి కేణిం. నిధానన్తి నిక్ఖణిత్వా ఠపితం ధనం. ఉపసంహరిత్వాతి రాజాదీనం సన్తికం హరిత్వా. తన్తి కసికమ్మాదీహి సమ్పాదేత్వా జీవన్తం. తత్థేవాతి బన్ధాపితట్ఠానేయేవ.
92.Bhayenāti bhayato. Ete panāti bhikkhū pana. Laddhābhayattāti rājato laddho abhayo imehīti laddhābhayā, tesaṃ bhāvo laddhābhayattaṃ, tasmā. Kārabhedakoti ettha kārasaddo rukkhavisese =09 ca sakkāre ca bandhanālaye ca pavattati, idha pana bandhanālayeti dassento āha ‘‘kāraṃ vuccati bandhanāgāra’’nti. Bandhanāgārañhi karonti taṃ pavesite jane hiṃsanti etthāti ‘‘kārā’’ti vuccati. Idhāti ‘‘kārabhedako’’tipade. Dīpabandhanaṃ vā hotūti yojanā. Imehi padehi na kevalaṃ bandhanāgāraṃyeva kārā nāma hoti, atha kho andubandhanādīnipi kārāyeva nāmāti dasseti. Yoti coro. Etesūti bandhanesu. Muñcitvā vāti rajjubandhanaṃ nibbeṭhetvā vā. Imehi padehi na kevalaṃ kārāya bhindanato eva kārabhedako nāma hoti, atha kho chindanamuñcanavivaraṇehipi kārabhedakoyeva nāmāti dasseti. Dīpantaranti bandhanadīpato antaraṃ aññaṃ dīpanti attho. Cakkavāḷabandhanaṃ bhinditvā cakkavāḷantaraṃ gato aṭṭhakathāyaṃ na vutto. Soti nacorako. Gāmanigamapaṭṭanādīnīti ettha paṭṭananti nāvāpaṭṭanaṃ, sakaṭapaṭṭanañca. Keṇiyāti rañño dātabbaāyena. Tanti keṇiṃ. Nidhānanti nikkhaṇitvā ṭhapitaṃ dhanaṃ. Upasaṃharitvāti rājādīnaṃ santikaṃ haritvā. Tanti kasikammādīhi sampādetvā jīvantaṃ. Tatthevāti bandhāpitaṭṭhāneyeva.
౯౩. యత్థాతి యస్మిం ఠానే. యో కోచి పలాతోతి సమ్బన్ధో. నన్తి యం కిఞ్చి జనం, లిఖాపేతీతి యోజనా. పణ్ణే వాతి కుసే వా. అస్సాతి జనస్స. దణ్డన్తి ధనదణ్డం. లిఖితకోతి లిఖితబ్బోతి లిఖితో, సోయేవ లిఖితకో.
93.Yatthāti yasmiṃ ṭhāne. Yo koci palātoti sambandho. Nanti yaṃ kiñci janaṃ, likhāpetīti yojanā. Paṇṇe vāti kuse vā. Assāti janassa. Daṇḍanti dhanadaṇḍaṃ. Likhitakoti likhitabboti likhito, soyeva likhitako.
౯౪. యో పన కసాహి హఞ్ఞతీతి సమ్బన్ధో. ఇమినా అఞ్ఞేహి కసాహి హఞ్ఞతీతి కసాహతోతి వచనత్థం దస్సేతి. ‘‘అయమేవ తే దణ్డో హోతూ’’తి ఇమినా కతం దణ్డకమ్మం ఇమస్సాతి కతదణ్డకమ్మోతి వచనత్థం దస్సేతి. అల్లవణోతి తిన్తవణో. ఘాతేత్వాతి హనిత్వా పహరిత్వాతి అత్థో. గణ్డిగణ్డియోతి ఫోటఫోటా. సన్నిసిన్నాసూతి గణ్డీసు పకతిసరీరేన సమం నిసిన్నాసు.
94. Yo pana kasāhi haññatīti sambandho. Iminā aññehi kasāhi haññatīti kasāhatoti vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Ayameva te daṇḍo hotū’’ti iminā kataṃ daṇḍakammaṃ imassāti katadaṇḍakammoti vacanatthaṃ dasseti. Allavaṇoti tintavaṇo. Ghātetvāti hanitvā paharitvāti attho. Gaṇḍigaṇḍiyoti phoṭaphoṭā. Sannisinnāsūti gaṇḍīsu pakatisarīrena samaṃ nisinnāsu.
౯౫. కతదణ్డకమ్మభావో తావ పురిమనయేనేవ వేదితబ్బో హోతు, కథం పన లక్ఖణాహతభావో వేదితబ్బోతి ఆహ ‘‘యస్స పనా’’తిఆది. తత్థ తత్తేనాతి తాపేన. లక్ఖణన్తి సఞ్ఞాణం. సోతి జనో. భుజిస్సోతి భుజో ఏతస్సత్థీతి భుజిస్సో (మ॰ ని॰ టీ॰ ౨.౪౨౬). పరేహి అపాలితో చ అనజ్ఝోహరాపితో చ హుత్వా సయమేవ అత్తానం పాలనేన చ భోజనం అజ్ఝోహరణేన చ సమన్నాగతోతి వుత్తం హోతి. అస్సాతి లక్ఖణాహతస్స. వణాతి అరూని. తాని హి యస్మా వణన్తి గత్తాని విచుణ్ణాని కరోన్తి, తస్మా వణాతి వుచ్చన్తి. రూళ్హాతి తరుణమంసేన రుహా. తిమణ్డలవత్థస్స లక్ఖణాహతస్స జనస్సాతి సమ్బన్ధో.
95. Katadaṇḍakammabhāvo tāva purimanayeneva veditabbo hotu, kathaṃ pana lakkhaṇāhatabhāvo veditabboti āha ‘‘yassa panā’’tiādi. Tattha tattenāti tāpena. Lakkhaṇanti saññāṇaṃ. Soti jano. Bhujissoti bhujo etassatthīti bhujisso (ma. ni. ṭī. 2.426). Parehi apālito ca anajjhoharāpito ca hutvā sayameva attānaṃ pālanena ca bhojanaṃ ajjhoharaṇena ca samannāgatoti vuttaṃ hoti. Assāti lakkhaṇāhatassa. Vaṇāti arūni. Tāni hi yasmā vaṇanti gattāni vicuṇṇāni karonti, tasmā vaṇāti vuccanti. Rūḷhāti taruṇamaṃsena ruhā. Timaṇḍalavatthassa lakkhaṇāhatassa janassāti sambandho.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi
౨౮. అఙ్గులిమాలచోరవత్థు • 28. Aṅgulimālacoravatthu
౨౯. కారభేదకచోరవత్థు • 29. Kārabhedakacoravatthu
౩౦. లిఖితకచోరవత్థు • 30. Likhitakacoravatthu
౩౧. కసాహతవత్థు • 31. Kasāhatavatthu
౩౨. లక్ఖణాహతవత్థు • 32. Lakkhaṇāhatavatthu
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā / చోరవత్థుకథా • Coravatthukathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / రాజభటాదివత్థుకథావణ్ణనా • Rājabhaṭādivatthukathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / చోరవత్థుకథావణ్ణనా • Coravatthukathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / చోరవత్థుకథావణ్ణనా • Coravatthukathāvaṇṇanā