| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
28. චොරවත්‌ථුකථා
28. Coravatthukathā
91. දිට්‌ඨපුබ්‌බොති අඞ්‌ගුලිමාලො පුබ්‌බෙ දිට්‌ඨො. අයන්‌ති චොරො. සොති අඞ්‌ගුලිමාලො. අඤ්‌ඤෙසං සන්‌තිකා වචනං සුණන්‌තීති යොජනා. තෙති මනුස්‌සා. උබ්‌බිජ්‌ජන්‌තිපීති කායෙන උබ්‌බිජ්‌ජන්‌තිපි. උත්‌තසන්‌තිපීති චිත්‌තෙන උත්‌තසන්‌තිපි. අඞ්‌ගුලිමාලො භික්‌ඛූහි න පබ්‌බාජිතො, නනු භගවතා පන සයං පබ්‌බාජිතො, අථ කස්‌මා ‘‘න භික්‌ඛවෙ’’ති වුත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘භගවා සයං ධම්‌මස්‌සාමී’’ති. ධම්‌මස්‌සාමීති ච ධම්‌මස්‌ස ඉස්‌සරො, ධම්‌මෙන වා දෙවමනුස්‌සානං ඉස්‌සරො, අධිපතීති අත්‌ථො. භික්‌ඛූනං අකරණත්‌ථාය භික්‌ඛූනං සික්‌ඛාපදන්‌ති යොජනා. තත්‌ථාති ‘‘න භික්‌ඛවෙ’’තිආදිවචනෙ. ‘‘ධජං බන්‌ධිත්‌වා’’තිආදිනා ධජස්‌ස බන්‌ධනං ධජබන්‌ධො, ධජබන්‌ධො වියාති ධජබන්‌ධො, ධජබන්‌ධො හුත්‌වා චරතීති ධජබන්‌ධොති වචනත්‌ථං දස්‌සෙති. තස්‌මාති යස්‌මා ධජබන්‌ධො, තස්‌මා. යොති චොරො. පන්‌ථදුහනං වාති පන්‌ථෙ දුහනං වා. පඤ්‌ඤායති චාති එත්‌ථ චසද්‌දො වාක්‍යසම්‌පිණ්‌ඩනත්‌ථො. න කෙවලඤ්‌හි විචරතියෙව, අථ ඛො පඤ්‌ඤායති චාති අත්‌ථො. ඉදන්‌ති චොරකම්‌මං. රජ්‌ජන්‌ති රාජභාවං. සොති රාජපුත්‌තො. හීති සච්‌චං, යස්‌මා වා. තස්‌මින්‌ති රාජපුත්‌තෙ. පුබ්‌බෙති පුබ්‌බකාලෙ. තන්‌ති චොරං. එවන්‌ති ඉමිනාකාරෙන, ජානන්‌ති චෙති යොජනා. අදිස්‌සමානාති අත්‌තානං අපඤ්‌ඤායමානා. ඉදං සන්‌ධිච්‌ඡෙදාදිචොරෙ සන්‌ධාය වුත්‌තං, න අම්‌බලබුජාදිචොරෙ. පච්‌ඡාපීති ථෙය්‍යකරණතො පච්‌ඡාපි. තෙපීති චොරෙපි.
91.Diṭṭhapubboti aṅgulimālo pubbe diṭṭho. Ayanti coro. Soti aṅgulimālo. Aññesaṃ santikā vacanaṃ suṇantīti yojanā. Teti manussā. Ubbijjantipīti kāyena ubbijjantipi. Uttasantipīti cittena uttasantipi. Aṅgulimālo bhikkhūhi na pabbājito, nanu bhagavatā pana sayaṃ pabbājito, atha kasmā ‘‘na bhikkhave’’ti vuttanti āha ‘‘bhagavā sayaṃ dhammassāmī’’ti. Dhammassāmīti ca dhammassa issaro, dhammena vā devamanussānaṃ issaro, adhipatīti attho. Bhikkhūnaṃ akaraṇatthāya bhikkhūnaṃ sikkhāpadanti yojanā. Tatthāti ‘‘na bhikkhave’’tiādivacane. ‘‘Dhajaṃ bandhitvā’’tiādinā dhajassa bandhanaṃ dhajabandho, dhajabandho viyāti dhajabandho, dhajabandho hutvā caratīti dhajabandhoti vacanatthaṃ dasseti. Tasmāti yasmā dhajabandho, tasmā. Yoti coro. Panthaduhanaṃ vāti panthe duhanaṃ vā. Paññāyati cāti ettha casaddo vākyasampiṇḍanattho. Na kevalañhi vicaratiyeva, atha kho paññāyati cāti attho. Idanti corakammaṃ. Rajjanti rājabhāvaṃ. Soti rājaputto. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Tasminti rājaputte. Pubbeti pubbakāle. Tanti coraṃ. Evanti iminākārena, jānanti ceti yojanā. Adissamānāti attānaṃ apaññāyamānā. Idaṃ sandhicchedādicore sandhāya vuttaṃ, na ambalabujādicore. Pacchāpīti theyyakaraṇato pacchāpi. Tepīti corepi.
92. භයෙනාති භයතො. එතෙ පනාති භික්‌ඛූ පන. ලද්‌ධාභයත්‌තාති රාජතො ලද්‌ධො අභයො ඉමෙහීති ලද්‌ධාභයා, තෙසං භාවො ලද්‌ධාභයත්‌තං, තස්‌මා. කාරභෙදකොති එත්‌ථ කාරසද්‌දො රුක්‌ඛවිසෙසෙ =09 ච සක්‌කාරෙ ච බන්‌ධනාලයෙ ච පවත්‌තති, ඉධ පන බන්‌ධනාලයෙති දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘කාරං වුච්‌චති බන්‌ධනාගාර’’න්‌ති. බන්‌ධනාගාරඤ්‌හි කරොන්‌ති තං පවෙසිතෙ ජනෙ හිංසන්‌ති එත්‌ථාති ‘‘කාරා’’ති වුච්‌චති. ඉධාති ‘‘කාරභෙදකො’’තිපදෙ. දීපබන්‌ධනං වා හොතූති යොජනා. ඉමෙහි පදෙහි න කෙවලං බන්‌ධනාගාරංයෙව කාරා නාම හොති, අථ ඛො අන්‌දුබන්‌ධනාදීනිපි කාරායෙව නාමාති දස්‌සෙති. යොති චොරො. එතෙසූති බන්‌ධනෙසු. මුඤ්‌චිත්‌වා වාති රජ්‌ජුබන්‌ධනං නිබ්‌බෙඨෙත්‌වා වා. ඉමෙහි පදෙහි න කෙවලං කාරාය භින්‌දනතො එව කාරභෙදකො නාම හොති, අථ ඛො ඡින්‌දනමුඤ්‌චනවිවරණෙහිපි කාරභෙදකොයෙව නාමාති දස්‌සෙති. දීපන්‌තරන්‌ති බන්‌ධනදීපතො අන්‌තරං අඤ්‌ඤං දීපන්‌ති අත්‌ථො. චක්‌කවාළබන්‌ධනං භින්‌දිත්‌වා චක්‌කවාළන්‌තරං ගතො අට්‌ඨකථායං න වුත්‌තො. සොති නචොරකො. ගාමනිගමපට්‌ටනාදීනීති එත්‌ථ පට්‌ටනන්‌ති නාවාපට්‌ටනං, සකටපට්‌ටනඤ්‌ච. කෙණියාති රඤ්‌ඤො දාතබ්‌බආයෙන. තන්‌ති කෙණිං. නිධානන්‌ති නික්‌ඛණිත්‌වා ඨපිතං ධනං. උපසංහරිත්‌වාති රාජාදීනං සන්‌තිකං හරිත්‌වා. තන්‌ති කසිකම්‌මාදීහි සම්‌පාදෙත්‌වා ජීවන්‌තං. තත්‌ථෙවාති බන්‌ධාපිතට්‌ඨානෙයෙව.
92.Bhayenāti bhayato. Ete panāti bhikkhū pana. Laddhābhayattāti rājato laddho abhayo imehīti laddhābhayā, tesaṃ bhāvo laddhābhayattaṃ, tasmā. Kārabhedakoti ettha kārasaddo rukkhavisese =09 ca sakkāre ca bandhanālaye ca pavattati, idha pana bandhanālayeti dassento āha ‘‘kāraṃ vuccati bandhanāgāra’’nti. Bandhanāgārañhi karonti taṃ pavesite jane hiṃsanti etthāti ‘‘kārā’’ti vuccati. Idhāti ‘‘kārabhedako’’tipade. Dīpabandhanaṃ vā hotūti yojanā. Imehi padehi na kevalaṃ bandhanāgāraṃyeva kārā nāma hoti, atha kho andubandhanādīnipi kārāyeva nāmāti dasseti. Yoti coro. Etesūti bandhanesu. Muñcitvā vāti rajjubandhanaṃ nibbeṭhetvā vā. Imehi padehi na kevalaṃ kārāya bhindanato eva kārabhedako nāma hoti, atha kho chindanamuñcanavivaraṇehipi kārabhedakoyeva nāmāti dasseti. Dīpantaranti bandhanadīpato antaraṃ aññaṃ dīpanti attho. Cakkavāḷabandhanaṃ bhinditvā cakkavāḷantaraṃ gato aṭṭhakathāyaṃ na vutto. Soti nacorako. Gāmanigamapaṭṭanādīnīti ettha paṭṭananti nāvāpaṭṭanaṃ, sakaṭapaṭṭanañca. Keṇiyāti rañño dātabbaāyena. Tanti keṇiṃ. Nidhānanti nikkhaṇitvā ṭhapitaṃ dhanaṃ. Upasaṃharitvāti rājādīnaṃ santikaṃ haritvā. Tanti kasikammādīhi sampādetvā jīvantaṃ. Tatthevāti bandhāpitaṭṭhāneyeva.
93. යත්‌ථාති යස්‌මිං ඨානෙ. යො කොචි පලාතොති සම්‌බන්‌ධො. නන්‌ති යං කිඤ්‌චි ජනං, ලිඛාපෙතීති යොජනා. පණ්‌ණෙ වාති කුසෙ වා. අස්‌සාති ජනස්‌ස. දණ්‌ඩන්‌ති ධනදණ්‌ඩං. ලිඛිතකොති ලිඛිතබ්‌බොති ලිඛිතො, සොයෙව ලිඛිතකො.
93.Yatthāti yasmiṃ ṭhāne. Yo koci palātoti sambandho. Nanti yaṃ kiñci janaṃ, likhāpetīti yojanā. Paṇṇe vāti kuse vā. Assāti janassa. Daṇḍanti dhanadaṇḍaṃ. Likhitakoti likhitabboti likhito, soyeva likhitako.
94. යො පන කසාහි හඤ්‌ඤතීති සම්‌බන්‌ධො. ඉමිනා අඤ්‌ඤෙහි කසාහි හඤ්‌ඤතීති කසාහතොති වචනත්‌ථං දස්‌සෙති. ‘‘අයමෙව තෙ දණ්‌ඩො හොතූ’’ති ඉමිනා කතං දණ්‌ඩකම්‌මං ඉමස්‌සාති කතදණ්‌ඩකම්‌මොති වචනත්‌ථං දස්‌සෙති. අල්‌ලවණොති තින්‌තවණො. ඝාතෙත්‌වාති හනිත්‌වා පහරිත්‌වාති අත්‌ථො. ගණ්‌ඩිගණ්‌ඩියොති ඵොටඵොටා. සන්‌නිසින්‌නාසූති ගණ්‌ඩීසු පකතිසරීරෙන සමං නිසින්‌නාසු.
94. Yo pana kasāhi haññatīti sambandho. Iminā aññehi kasāhi haññatīti kasāhatoti vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Ayameva te daṇḍo hotū’’ti iminā kataṃ daṇḍakammaṃ imassāti katadaṇḍakammoti vacanatthaṃ dasseti. Allavaṇoti tintavaṇo. Ghātetvāti hanitvā paharitvāti attho. Gaṇḍigaṇḍiyoti phoṭaphoṭā. Sannisinnāsūti gaṇḍīsu pakatisarīrena samaṃ nisinnāsu.
95. කතදණ්‌ඩකම්‌මභාවො තාව පුරිමනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බො හොතු, කථං පන ලක්‌ඛණාහතභාවො වෙදිතබ්‌බොති ආහ ‘‘යස්‌ස පනා’’තිආදි. තත්‌ථ තත්‌තෙනාති තාපෙන. ලක්‌ඛණන්‌ති සඤ්‌ඤාණං. සොති ජනො. භුජිස්‌සොති භුජො එතස්‌සත්‌ථීති භුජිස්‌සො (ම. නි. ටී. 2.426). පරෙහි අපාලිතො ච අනජ්‌ඣොහරාපිතො ච හුත්‌වා සයමෙව අත්‌තානං පාලනෙන ච භොජනං අජ්‌ඣොහරණෙන ච සමන්‌නාගතොති වුත්‌තං හොති. අස්‌සාති ලක්‌ඛණාහතස්‌ස. වණාති අරූනි. තානි හි යස්‌මා වණන්‌ති ගත්‌තානි විචුණ්‌ණානි කරොන්‌ති, තස්‌මා වණාති වුච්‌චන්‌ති. රූළ්‌හාති තරුණමංසෙන රුහා. තිමණ්‌ඩලවත්‌ථස්‌ස ලක්‌ඛණාහතස්‌ස ජනස්‌සාති සම්‌බන්‌ධො.
95. Katadaṇḍakammabhāvo tāva purimanayeneva veditabbo hotu, kathaṃ pana lakkhaṇāhatabhāvo veditabboti āha ‘‘yassa panā’’tiādi. Tattha tattenāti tāpena. Lakkhaṇanti saññāṇaṃ. Soti jano. Bhujissoti bhujo etassatthīti bhujisso (ma. ni. ṭī. 2.426). Parehi apālito ca anajjhoharāpito ca hutvā sayameva attānaṃ pālanena ca bhojanaṃ ajjhoharaṇena ca samannāgatoti vuttaṃ hoti. Assāti lakkhaṇāhatassa. Vaṇāti arūni. Tāni hi yasmā vaṇanti gattāni vicuṇṇāni karonti, tasmā vaṇāti vuccanti. Rūḷhāti taruṇamaṃsena ruhā. Timaṇḍalavatthassa lakkhaṇāhatassa janassāti sambandho.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi
28. අඞ්‌ගුලිමාලචොරවත්‌ථු • 28. Aṅgulimālacoravatthu
29. කාරභෙදකචොරවත්‌ථු • 29. Kārabhedakacoravatthu
30. ලිඛිතකචොරවත්‌ථු • 30. Likhitakacoravatthu
31. කසාහතවත්‌ථු • 31. Kasāhatavatthu
32. ලක්‌ඛණාහතවත්‌ථු • 32. Lakkhaṇāhatavatthu
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / චොරවත්‌ථුකථා • Coravatthukathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / රාජභටාදිවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Rājabhaṭādivatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / චොරවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Coravatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / චොරවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Coravatthukathāvaṇṇanā
