| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
१४. चुद्दसमनयो विप्पयुत्तेनसङ्गहितासङ्गहितपदवण्णना
14. Cuddasamanayo vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadavaṇṇanā
४५६. इदानि विप्पयुत्तेनसङ्गहितासङ्गहितपदं भाजेतुं रूपक्खन्धेनातिआदि आरद्धं। तत्थ येसं पदानं विप्पयोगो न रुहति, तानि इमस्मिं वारे न गहितानि। कानि पन तानीति? धम्मायतनादीनि। धम्मायतनस्स हि खन्धादीसु एकेनापि विप्पयोगो न रुहति। धम्मधातुआदीसुपि एसेव नयो। तेसं इदमुद्दानं –
456. Idāni vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ rūpakkhandhenātiādi āraddhaṃ. Tattha yesaṃ padānaṃ vippayogo na ruhati, tāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Kāni pana tānīti? Dhammāyatanādīni. Dhammāyatanassa hi khandhādīsu ekenāpi vippayogo na ruhati. Dhammadhātuādīsupi eseva nayo. Tesaṃ idamuddānaṃ –
‘‘धम्मायतनं धम्मधातु, जीवितिन्द्रियमेव च।
‘‘Dhammāyatanaṃ dhammadhātu, jīvitindriyameva ca;
नामरूपपदञ्चेव, सळायतनमेव च॥
Nāmarūpapadañceva, saḷāyatanameva ca.
‘‘जातिआदित्तयं एकं, पदं वीसतिमे तिके।
‘‘Jātiādittayaṃ ekaṃ, padaṃ vīsatime tike;
तिकावसानिकं एकं, सत्त चूळन्तरे पदा॥
Tikāvasānikaṃ ekaṃ, satta cūḷantare padā.
‘‘दसेव गोच्छके होन्ति, महन्तरम्हि चुद्दस।
‘‘Daseva gocchake honti, mahantaramhi cuddasa;
छ पदानि ततो उद्धं सब्बानिपि समासतो।
Cha padāni tato uddhaṃ sabbānipi samāsato;
पदानि च न लब्भन्ति, चत्तालीसञ्च सत्त चा’’ति॥
Padāni ca na labbhanti, cattālīsañca satta cā’’ti.
परियोसाने च – धम्मायतनं धम्मधातूति गाथापि इममेवत्थं दीपेतुं वुत्ता। इमानि पन ठपेत्वा सेसानि सब्बानिपि लब्भन्ति। तेसु खन्धादिविभागो वुत्तनयानुसारेनेव वेदितब्बोति।
Pariyosāne ca – dhammāyatanaṃ dhammadhātūti gāthāpi imamevatthaṃ dīpetuṃ vuttā. Imāni pana ṭhapetvā sesāni sabbānipi labbhanti. Tesu khandhādivibhāgo vuttanayānusāreneva veditabboti.
विप्पयुत्तेनसङ्गहितासङ्गहितपदवण्णना।
Vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadavaṇṇanā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / धातुकथापाळि • Dhātukathāpāḷi / १४. विप्पयुत्तेनसङ्गहितासङ्गहितपदनिद्देसो • 14. Vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadaniddeso
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / १४. चुद्दसमनयो विप्पयुत्तेनसङ्गहितासङ्गहितपदवण्णना • 14. Cuddasamanayo vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-अनुटीका • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / १४. चुद्दसमनयो विप्पयुत्तेनसङ्गहितासङ्गहितपदवण्णना • 14. Cuddasamanayo vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadavaṇṇanā
