| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๑๔. จุทฺทสมนโย วิปฺปยุเตฺตนสงฺคหิตาสงฺคหิตปทวณฺณนา
14. Cuddasamanayo vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadavaṇṇanā
๔๕๖. อิทานิ วิปฺปยุเตฺตนสงฺคหิตาสงฺคหิตปทํ ภาเชตุํ รูปกฺขเนฺธนาติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ เยสํ ปทานํ วิปฺปโยโค น รุหติ, ตานิ อิมสฺมิํ วาเร น คหิตานิฯ กานิ ปน ตานีติ? ธมฺมายตนาทีนิฯ ธมฺมายตนสฺส หิ ขนฺธาทีสุ เอเกนาปิ วิปฺปโยโค น รุหติฯ ธมฺมธาตุอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เตสํ อิทมุทฺทานํ –
456. Idāni vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ rūpakkhandhenātiādi āraddhaṃ. Tattha yesaṃ padānaṃ vippayogo na ruhati, tāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Kāni pana tānīti? Dhammāyatanādīni. Dhammāyatanassa hi khandhādīsu ekenāpi vippayogo na ruhati. Dhammadhātuādīsupi eseva nayo. Tesaṃ idamuddānaṃ –
‘‘ธมฺมายตนํ ธมฺมธาตุ, ชีวิตินฺทฺริยเมว จ;
‘‘Dhammāyatanaṃ dhammadhātu, jīvitindriyameva ca;
นามรูปปทเญฺจว, สฬายตนเมว จฯ
Nāmarūpapadañceva, saḷāyatanameva ca.
‘‘ชาติอาทิตฺตยํ เอกํ, ปทํ วีสติเม ติเก;
‘‘Jātiādittayaṃ ekaṃ, padaṃ vīsatime tike;
ติกาวสานิกํ เอกํ, สตฺต จูฬนฺตเร ปทาฯ
Tikāvasānikaṃ ekaṃ, satta cūḷantare padā.
‘‘ทเสว โคจฺฉเก โหนฺติ, มหนฺตรมฺหิ จุทฺทส;
‘‘Daseva gocchake honti, mahantaramhi cuddasa;
ฉ ปทานิ ตโต อุทฺธํ สพฺพานิปิ สมาสโต;
Cha padāni tato uddhaṃ sabbānipi samāsato;
ปทานิ จ น ลพฺภนฺติ, จตฺตาลีสญฺจ สตฺต จา’’ติฯ
Padāni ca na labbhanti, cattālīsañca satta cā’’ti.
ปริโยสาเน จ – ธมฺมายตนํ ธมฺมธาตูติ คาถาปิ อิมเมวตฺถํ ทีเปตุํ วุตฺตาฯ อิมานิ ปน ฐเปตฺวา เสสานิ สพฺพานิปิ ลพฺภนฺติฯ เตสุ ขนฺธาทิวิภาโค วุตฺตนยานุสาเรเนว เวทิตโพฺพติฯ
Pariyosāne ca – dhammāyatanaṃ dhammadhātūti gāthāpi imamevatthaṃ dīpetuṃ vuttā. Imāni pana ṭhapetvā sesāni sabbānipi labbhanti. Tesu khandhādivibhāgo vuttanayānusāreneva veditabboti.
วิปฺปยุเตฺตนสงฺคหิตาสงฺคหิตปทวณฺณนาฯ
Vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadavaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ธาตุกถาปาฬิ • Dhātukathāpāḷi / ๑๔. วิปฺปยุเตฺตนสงฺคหิตาสงฺคหิตปทนิเทฺทโส • 14. Vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadaniddeso
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๑๔. จุทฺทสมนโย วิปฺปยุเตฺตนสงฺคหิตาสงฺคหิตปทวณฺณนา • 14. Cuddasamanayo vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๑๔. จุทฺทสมนโย วิปฺปยุเตฺตนสงฺคหิตาสงฺคหิตปทวณฺณนา • 14. Cuddasamanayo vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadavaṇṇanā
