Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సుత్తనిపాత-అట్ఠకథా • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
౧౨. చూళబ్యూహసుత్తవణ్ణనా
12. Cūḷabyūhasuttavaṇṇanā
౮౮౫-౬. సకంసకందిట్ఠిపరిబ్బసానాతి చూళబ్యూహసుత్తం. కా ఉప్పత్తి? ఇదమ్పి తస్మింయేవ మహాసమయే ‘‘సబ్బేపి ఇమే దిట్ఠిగతికా ‘సాధురూపమ్హా’తి భణన్తి, కిం ను ఖో సాధురూపావ ఇమే అత్తనోయేవ దిట్ఠియా పతిట్ఠహన్తి, ఉదాహు అఞ్ఞమ్పి దిట్ఠిం గణ్హన్తీ’’తి ఉప్పన్నచిత్తానం ఏకచ్చానం దేవతానం తమత్థం పకాసేతుం పురిమనయేనేవ నిమ్మితబుద్ధేన అత్తానం పుచ్ఛాపేత్వా వుత్తం.
885-6.Sakaṃsakaṃdiṭṭhiparibbasānāti cūḷabyūhasuttaṃ. Kā uppatti? Idampi tasmiṃyeva mahāsamaye ‘‘sabbepi ime diṭṭhigatikā ‘sādhurūpamhā’ti bhaṇanti, kiṃ nu kho sādhurūpāva ime attanoyeva diṭṭhiyā patiṭṭhahanti, udāhu aññampi diṭṭhiṃ gaṇhantī’’ti uppannacittānaṃ ekaccānaṃ devatānaṃ tamatthaṃ pakāsetuṃ purimanayeneva nimmitabuddhena attānaṃ pucchāpetvā vuttaṃ.
తత్థ ఆదితో ద్వేపి గాథా పుచ్ఛాగాథాయేవ. తాసు సకంసకందిట్ఠిపరిబ్బసానాతి అత్తనో అత్తనో దిట్ఠియా వసమానా. విగ్గయ్హ నానా కుసలా వదన్తీతి దిట్ఠిబలగ్గాహం గహేత్వా, తత్థ ‘‘కుసలామ్హా’’తి పటిజానమానా పుథు పుథు వదన్తి ఏకం న వదన్తి. యో ఏవం జానాతి స వేది ధమ్మం ఇదం పటికోసమకేవలీ సోతి తఞ్చ దిట్ఠిం సన్ధాయ యో ఏవం జానాతి, సో ధమ్మం వేది. ఇదం పన పటిక్కోసన్తో హీనో హోతీతి వదన్తి. బాలోతి హీనో. అక్కుసలోతి అవిద్వా.
Tattha ādito dvepi gāthā pucchāgāthāyeva. Tāsu sakaṃsakaṃdiṭṭhiparibbasānāti attano attano diṭṭhiyā vasamānā. Viggayha nānā kusalā vadantīti diṭṭhibalaggāhaṃ gahetvā, tattha ‘‘kusalāmhā’’ti paṭijānamānā puthu puthu vadanti ekaṃ na vadanti. Yo evaṃ jānāti sa vedi dhammaṃ idaṃ paṭikosamakevalī soti tañca diṭṭhiṃ sandhāya yo evaṃ jānāti, so dhammaṃ vedi. Idaṃ pana paṭikkosanto hīno hotīti vadanti. Bāloti hīno. Akkusaloti avidvā.
౮౮౭-౮. ఇదాని తిస్సో విస్సజ్జనగాథా హోన్తి. తా పురిమడ్ఢేన వుత్తమత్థం పచ్ఛిమడ్ఢేన పటిబ్యూహిత్వా ఠితా. తేన బ్యూహేన ఉత్తరసుత్తతో చ అప్పకత్తా ఇదం సుత్తం ‘‘చూళబ్యూహ’’న్తి నామం లభతి. తత్థ పరస్స చే ధమ్మన్తి పరస్స దిట్ఠిం. సబ్బేవ బాలాతి ఏవం సన్తే సబ్బేవ ఇమే బాలా హోన్తీతి అధిప్పాయో. కిం కారణం? సబ్బేవిమే దిట్ఠిపరిబ్బసానాతి సన్దిట్ఠియా చేవ న వీవదాతా. సంసుద్ధపఞ్ఞా కుసలా ముతీమాతి సకాయ దిట్ఠియా న వివదాతా న వోదాతా సంకిలిట్ఠావ సమానా సంసుద్ధపఞ్ఞా చ కుసలా చ ముతిమన్తో చ తే హోన్తి చే. అథ వా ‘‘సన్దిట్ఠియా చే పన వీవదాతా’’ తిపి పాఠో. తస్సత్థో – సకాయ పన దిట్ఠియా వోదాతా సంసుద్ధపఞ్ఞా కుసలా ముతిమన్తో హోన్తి చే. న తేసం కోచీతి ఏవం సన్తే తేసం ఏకోపి హీనపఞ్ఞో న హోతి. కింకారణా? దిట్ఠీ హి తేసమ్పి తథా సమత్తా, యథా ఇతరేసన్తి.
887-8. Idāni tisso vissajjanagāthā honti. Tā purimaḍḍhena vuttamatthaṃ pacchimaḍḍhena paṭibyūhitvā ṭhitā. Tena byūhena uttarasuttato ca appakattā idaṃ suttaṃ ‘‘cūḷabyūha’’nti nāmaṃ labhati. Tattha parassa ce dhammanti parassa diṭṭhiṃ. Sabbeva bālāti evaṃ sante sabbeva ime bālā hontīti adhippāyo. Kiṃ kāraṇaṃ? Sabbevime diṭṭhiparibbasānāti sandiṭṭhiyā ceva na vīvadātā. Saṃsuddhapaññā kusalā mutīmāti sakāya diṭṭhiyā na vivadātā na vodātā saṃkiliṭṭhāva samānā saṃsuddhapaññā ca kusalā ca mutimanto ca te honti ce. Atha vā ‘‘sandiṭṭhiyā ce pana vīvadātā’’ tipi pāṭho. Tassattho – sakāya pana diṭṭhiyā vodātā saṃsuddhapaññā kusalā mutimanto honti ce. Na tesaṃ kocīti evaṃ sante tesaṃ ekopi hīnapañño na hoti. Kiṃkāraṇā? Diṭṭhī hi tesampi tathā samattā, yathā itaresanti.
౮౮౯. న వాహమేతన్తి గాథాయ సఙ్ఖేపత్థో – యం తే మిథు ద్వే ద్వే జనా అఞ్ఞమఞ్ఞం ‘‘బాలో’’తి ఆహు, అహం ఏతం తథియం తచ్ఛన్తి నేవ బ్రూమి. కింకారణా? యస్మా సబ్బే తే సకం సకం దిట్ఠిం ‘‘ఇదమేవ సచ్చం మోఘమఞ్ఞ’’న్తి అకంసు. తేన చ కారణేన పరం ‘‘బాలో’’తి దహన్తి. ఏత్థ చ ‘‘తథియ’’న్తి ‘‘కథివ’’న్తి ద్వేపి పాఠా.
889.Na vāhametanti gāthāya saṅkhepattho – yaṃ te mithu dve dve janā aññamaññaṃ ‘‘bālo’’ti āhu, ahaṃ etaṃ tathiyaṃ tacchanti neva brūmi. Kiṃkāraṇā? Yasmā sabbe te sakaṃ sakaṃ diṭṭhiṃ ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti akaṃsu. Tena ca kāraṇena paraṃ ‘‘bālo’’ti dahanti. Ettha ca ‘‘tathiya’’nti ‘‘kathiva’’nti dvepi pāṭhā.
౮౯౦. యమాహూతి పుచ్ఛాగాథాయ యం దిట్ఠిసచ్చం తథియన్తి ఏకే ఆహు.
890.Yamāhūti pucchāgāthāya yaṃ diṭṭhisaccaṃ tathiyanti eke āhu.
౮౯౧. ఏకఞ్హి సచ్చన్తి విస్సజ్జనగాథాయ ఏకం సచ్చం నిరోధో మగ్గో వా. యస్మిం పజా నో వివదే పజానన్తి యమ్హి సచ్చే పజానన్తో పజా నో వివదేయ్య. సయం థునన్తీతి అత్తనా వదన్తి.
891.Ekañhi saccanti vissajjanagāthāya ekaṃ saccaṃ nirodho maggo vā. Yasmiṃ pajā no vivade pajānanti yamhi sacce pajānanto pajā no vivadeyya. Sayaṃ thunantīti attanā vadanti.
౮౯౨. కస్మా నూతి పుచ్ఛాగాథాయ పవాదియాసేతి వాదినో. ఉదాహు తే తక్కమనుస్సరన్తీతి తే వాదినో ఉదాహు అత్తనో తక్కమత్తం అనుగచ్ఛన్తి.
892.Kasmā nūti pucchāgāthāya pavādiyāseti vādino. Udāhu te takkamanussarantīti te vādino udāhu attano takkamattaṃ anugacchanti.
౮౯౩. న హేవాతి విస్సజ్జనగాథాయ అఞ్ఞత్ర సఞ్ఞాయ నిచ్చానీతి ఠపేత్వా సఞ్ఞామత్తేన నిచ్చన్తి గహితగ్గహణాని. తక్కఞ్చ దిట్ఠీసు పకప్పయిత్వాతి అత్తనో మిచ్ఛాసఙ్కప్పమత్తం దిట్ఠీసు జనేత్వా. యస్మా పన దిట్ఠీసు వితక్కం జనేన్తా దిట్ఠియోపి జనేన్తి, తస్మా నిద్దేసే వుత్తం ‘‘దిట్ఠిగతాని జనేన్తి సఞ్జనేన్తీ’’తిఆది (మహాని॰ ౧౨౧).
893.Nahevāti vissajjanagāthāya aññatra saññāya niccānīti ṭhapetvā saññāmattena niccanti gahitaggahaṇāni. Takkañca diṭṭhīsu pakappayitvāti attano micchāsaṅkappamattaṃ diṭṭhīsu janetvā. Yasmā pana diṭṭhīsu vitakkaṃ janentā diṭṭhiyopi janenti, tasmā niddese vuttaṃ ‘‘diṭṭhigatāni janenti sañjanentī’’tiādi (mahāni. 121).
౮౯౪-౫. ఇదాని ఏవం నానాసచ్చేసు అసన్తేసు తక్కమత్తమనుస్సరన్తానం దిట్ఠిగతికానం విప్పటిపత్తిం దస్సేతుం ‘‘దిట్ఠే సుతే’’తిఆదికా గాథాయో అభాసి. తత్థ దిట్ఠేతి దిట్ఠం, దిట్ఠసుద్ధిన్తి అధిప్పాయో. ఏస నయో సుతాదీసు. ఏతే చ నిస్సాయ విమానదస్సీతి ఏతే దిట్ఠిధమ్మే నిస్సయిత్వా సుద్ధిభావసఙ్ఖాతం విమానం అసమ్మానం పస్సన్తోపి. వినిచ్ఛయే ఠత్వా పహస్సమానో, బాలో పరో అక్కుసలోతి చాహాతి ఏవం విమానదస్సీపి తస్మిం దిట్ఠివినిచ్ఛయే ఠత్వా తుట్ఠిజాతో హాసజాతో హుత్వా ‘‘పరో హీనో చ అవిద్వా చా’’తి ఏవం వదతియేవ. ఏవం సన్తే యేనేవాతి గాథా. తత్థ సయమత్తనాతి సయమేవ అత్తానం. విమానేతీతి గరహతి. తదేవ పావాతి తదేవ వచనం దిట్ఠిం వదతి, తం వా పుగ్గలం.
894-5. Idāni evaṃ nānāsaccesu asantesu takkamattamanussarantānaṃ diṭṭhigatikānaṃ vippaṭipattiṃ dassetuṃ ‘‘diṭṭhe sute’’tiādikā gāthāyo abhāsi. Tattha diṭṭheti diṭṭhaṃ, diṭṭhasuddhinti adhippāyo. Esa nayo sutādīsu. Ete ca nissāya vimānadassīti ete diṭṭhidhamme nissayitvā suddhibhāvasaṅkhātaṃ vimānaṃ asammānaṃ passantopi. Vinicchaye ṭhatvā pahassamāno, bālo paro akkusaloti cāhāti evaṃ vimānadassīpi tasmiṃ diṭṭhivinicchaye ṭhatvā tuṭṭhijāto hāsajāto hutvā ‘‘paro hīno ca avidvā cā’’ti evaṃ vadatiyeva. Evaṃ sante yenevāti gāthā. Tattha sayamattanāti sayameva attānaṃ. Vimānetīti garahati. Tadeva pāvāti tadeva vacanaṃ diṭṭhiṃ vadati, taṃ vā puggalaṃ.
౮౯౬. అతిసారదిట్ఠియాతి గాథాయత్థో – సో ఏవం తాయ లక్ఖణాతిసారినియా అతిసారదిట్ఠియా సమత్తో పుణ్ణో ఉద్ధుమాతో, తేన చ దిట్ఠిమానేన మత్తో ‘‘పరిపుణ్ణో అహం కేవలీ’’తి ఏవం పరిపుణ్ణమానీ సయమేవ అత్తానం మనసా ‘‘అహం పణ్డితో’’తి అభిసిఞ్చతి. కింకారణా? దిట్ఠీ హి సా తస్స తథా సమత్తాతి.
896.Atisāradiṭṭhiyāti gāthāyattho – so evaṃ tāya lakkhaṇātisāriniyā atisāradiṭṭhiyā samatto puṇṇo uddhumāto, tena ca diṭṭhimānena matto ‘‘paripuṇṇo ahaṃ kevalī’’ti evaṃ paripuṇṇamānī sayameva attānaṃ manasā ‘‘ahaṃ paṇḍito’’ti abhisiñcati. Kiṃkāraṇā? Diṭṭhī hi sā tassa tathā samattāti.
౮౯౭. పరస్స చేతి గాథాయ సమ్బన్ధో అత్థో చ – కిఞ్చ భియ్యో? యో సో వినిచ్ఛయే ఠత్వా పహస్సమానో ‘‘బాలో పరో అక్కుసలో’’తి చాహ. తస్స పరస్స చే హి వచసా సో తేన వుచ్చమానో నిహీనో హోతి. తుమో సహా హోతి నిహీనపఞ్ఞో, సోపి తేనేవ సహ నిహీనపఞ్ఞో హోతి. సోపి హి నం ‘‘బాలో’’తి వదతి. అథస్స వచనం అప్పమాణం, సో పన సయమేవ వేదగూ చ ధీరో చ హోతి. ఏవం సన్తే న కోచి బాలో సమణేసు అత్థి. సబ్బేపి హి తే అత్తనో ఇచ్ఛాయ పణ్డితా.
897.Parassa ceti gāthāya sambandho attho ca – kiñca bhiyyo? Yo so vinicchaye ṭhatvā pahassamāno ‘‘bālo paro akkusalo’’ti cāha. Tassa parassa ce hi vacasā so tena vuccamāno nihīno hoti. Tumo sahā hoti nihīnapañño, sopi teneva saha nihīnapañño hoti. Sopi hi naṃ ‘‘bālo’’ti vadati. Athassa vacanaṃ appamāṇaṃ, so pana sayameva vedagū ca dhīro ca hoti. Evaṃ sante na koci bālo samaṇesu atthi. Sabbepi hi te attano icchāya paṇḍitā.
౮౯౮. అఞ్ఞం ఇతోతి గాథాయ సమ్బన్ధో అత్థో చ – ‘‘అథ చే సయం వేదగూ హోతి ధీరో, న కోచి బాలో సమణేసు అత్థీ’’తి ఏవఞ్హి వుత్తేపి సియా కస్సచి ‘‘కస్మా’’తి. తత్థ వుచ్చతే – యస్మా అఞ్ఞం ఇతో యాభివదన్తి ధమ్మం అపరద్ధా సుద్ధిమకేవలీ తే, ఏవమ్పి తిత్థియా పుథుసో వదన్తి, యే ఇతో అఞ్ఞం దిట్ఠిం అభివదన్తి, యే అపరద్ధా విరద్ధా సుద్ధిమగ్గం, అకేవలినో చ తేతి ఏవం పుథుతిత్థియా యస్మా వదన్తీతి వుత్తం హోతి. కస్మా పనేవం వదన్తీతి చే? సన్దిట్ఠిరాగేన హి తే భిరత్తా, యస్మా సకేన దిట్ఠిరాగేన అభిరత్తాతి వుత్తం హోతి.
898.Aññaṃitoti gāthāya sambandho attho ca – ‘‘atha ce sayaṃ vedagū hoti dhīro, na koci bālo samaṇesu atthī’’ti evañhi vuttepi siyā kassaci ‘‘kasmā’’ti. Tattha vuccate – yasmā aññaṃ ito yābhivadanti dhammaṃ aparaddhā suddhimakevalī te, evampi titthiyā puthuso vadanti, ye ito aññaṃ diṭṭhiṃ abhivadanti, ye aparaddhā viraddhā suddhimaggaṃ, akevalino ca teti evaṃ puthutitthiyā yasmā vadantīti vuttaṃ hoti. Kasmā panevaṃ vadantīti ce? Sandiṭṭhirāgena hi te bhirattā, yasmā sakena diṭṭhirāgena abhirattāti vuttaṃ hoti.
౮౯౯-౯౦౦. ఏవం అభిరత్తా చ – ఇధేవ సుద్ధిన్తి గాథా. తత్థ సకాయనేతి సకమగ్గే దళ్హం వదానాతి దళ్హవాదా. ఏవఞ్చ దళ్హవాదేసు తేసు యో కోచి తిత్థియో సకాయనే వాపి దళ్హం వదానో కమేత్థ బాలోతి పరం దహేయ్య, సఙ్ఖేపతో తత్థ సస్సతుచ్ఛేదసఙ్ఖాతే విత్థారతో వా నత్థికఇస్సరకారణనియతాదిభేదే సకే ఆయతనే ‘‘ఇదమేవ సచ్చ’’న్తి దళ్హం వదానో కం పరం ఏత్థ దిట్ఠిగతే ‘‘బాలో’’తి సహ ధమ్మేన పస్సేయ్య, నను సబ్బోపి తస్స మతేన పణ్డితో ఏవ సుప్పటిపన్నో ఏవ చ. ఏవం సన్తే చ సయమేవ సో మేధగమావహేయ్య పరం వదం బాలమసుద్ధిధమ్మం, సోపి పరం ‘‘బాలో చ అసుద్ధిధమ్మో చ అయ’’న్తి వదన్తో అత్తనావ కలహం ఆవహేయ్య. కస్మా? యస్మా సబ్బోపి తస్స మతేన పణ్డితో ఏవ సుప్పటిపన్నో ఏవ చ.
899-900. Evaṃ abhirattā ca – idheva suddhinti gāthā. Tattha sakāyaneti sakamagge daḷhaṃ vadānāti daḷhavādā. Evañca daḷhavādesu tesu yo koci titthiyo sakāyane vāpi daḷhaṃ vadāno kamettha bāloti paraṃ daheyya, saṅkhepato tattha sassatucchedasaṅkhāte vitthārato vā natthikaissarakāraṇaniyatādibhede sake āyatane ‘‘idameva sacca’’nti daḷhaṃ vadāno kaṃ paraṃ ettha diṭṭhigate ‘‘bālo’’ti saha dhammena passeyya, nanu sabbopi tassa matena paṇḍito eva suppaṭipanno eva ca. Evaṃ sante ca sayameva so medhagamāvaheyya paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammaṃ, sopi paraṃ ‘‘bālo ca asuddhidhammo ca aya’’nti vadanto attanāva kalahaṃ āvaheyya. Kasmā? Yasmā sabbopi tassa matena paṇḍito eva suppaṭipanno eva ca.
౯౦౧. ఏవం సబ్బథాపి వినిచ్ఛయే ఠత్వా సయం పమాయ ఉద్ధంస లోకస్మిం వివాదమేతి, దిట్ఠియం ఠత్వా సయఞ్చ సత్థారాదీని మినిత్వా సో భియ్యో వివాదమేతీతి. ఏవం పన వినిచ్ఛయేసు ఆదీనవం ఞత్వా అరియమగ్గేన హిత్వాన సబ్బాని వినిచ్ఛయాని న మేధగం కుబ్బతి జన్తు లోకేతి అరహత్తనికూటేన దేసనం నిట్ఠాపేసి. దేసనాపరియోసానే పురాభేదసుత్తే వుత్తసదిసో ఏవాభిసమయో అహోసీతి.
901. Evaṃ sabbathāpi vinicchaye ṭhatvā sayaṃ pamāya uddhaṃsa lokasmiṃ vivādameti, diṭṭhiyaṃ ṭhatvā sayañca satthārādīni minitvā so bhiyyo vivādametīti. Evaṃ pana vinicchayesu ādīnavaṃ ñatvā ariyamaggena hitvāna sabbāni vinicchayāni na medhagaṃ kubbati jantu loketi arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi. Desanāpariyosāne purābhedasutte vuttasadiso evābhisamayo ahosīti.
పరమత్థజోతికాయ ఖుద్దక-అట్ఠకథాయ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
సుత్తనిపాత-అట్ఠకథాయ చూళబ్యూహసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya cūḷabyūhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / సుత్తనిపాతపాళి • Suttanipātapāḷi / ౧౨. చూళబ్యూహసుత్తం • 12. Cūḷabyūhasuttaṃ