| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
੧੨. ਚੂਲ਼ਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
12. Cūḷabyūhasuttavaṇṇanā
੮੮੫-੬. ਸਕਂਸਕਂਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਬ੍ਬਸਾਨਾਤਿ ਚੂਲ਼ਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤਂ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਮਹਾਸਮਯੇ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਇਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ‘ਸਾਧੁਰੂਪਮ੍ਹਾ’ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਸਾਧੁਰੂਪਾવ ਇਮੇ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਦੇવਤਾਨਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਨਿਮ੍ਮਿਤਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ।
885-6.Sakaṃsakaṃdiṭṭhiparibbasānāti cūḷabyūhasuttaṃ. Kā uppatti? Idampi tasmiṃyeva mahāsamaye ‘‘sabbepi ime diṭṭhigatikā ‘sādhurūpamhā’ti bhaṇanti, kiṃ nu kho sādhurūpāva ime attanoyeva diṭṭhiyā patiṭṭhahanti, udāhu aññampi diṭṭhiṃ gaṇhantī’’ti uppannacittānaṃ ekaccānaṃ devatānaṃ tamatthaṃ pakāsetuṃ purimanayeneva nimmitabuddhena attānaṃ pucchāpetvā vuttaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਆਦਿਤੋ ਦ੍વੇਪਿ ਗਾਥਾ ਪੁਚ੍ਛਾਗਾਥਾਯੇવ। ਤਾਸੁ ਸਕਂਸਕਂਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਬ੍ਬਸਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વਸਮਾਨਾ। વਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਨਾਨਾ ਕੁਸਲਾ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਬਲਗ੍ਗਾਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕੁਸਲਾਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਮਾਨਾ ਪੁਥੁ ਪੁਥੁ વਦਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਨ વਦਨ੍ਤਿ। ਯੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ ਸ વੇਦਿ ਧਮ੍ਮਂ ਇਦਂ ਪਟਿਕੋਸਮਕੇવਲੀ ਸੋਤਿ ਤਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਯੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ વੇਦਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੋ ਹੀਨੋ ਹੋਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਬਾਲੋਤਿ ਹੀਨੋ। ਅਕ੍ਕੁਸਲੋਤਿ ਅવਿਦ੍વਾ।
Tattha ādito dvepi gāthā pucchāgāthāyeva. Tāsu sakaṃsakaṃdiṭṭhiparibbasānāti attano attano diṭṭhiyā vasamānā. Viggayha nānā kusalā vadantīti diṭṭhibalaggāhaṃ gahetvā, tattha ‘‘kusalāmhā’’ti paṭijānamānā puthu puthu vadanti ekaṃ na vadanti. Yo evaṃ jānāti sa vedi dhammaṃ idaṃ paṭikosamakevalī soti tañca diṭṭhiṃ sandhāya yo evaṃ jānāti, so dhammaṃ vedi. Idaṃ pana paṭikkosanto hīno hotīti vadanti. Bāloti hīno. Akkusaloti avidvā.
੮੮੭-੮. ਇਦਾਨਿ ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਗਾਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਾ ਪੁਰਿਮਡ੍ਢੇਨ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਛਿਮਡ੍ਢੇਨ ਪਟਿਬ੍ਯੂਹਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾ। ਤੇਨ ਬ੍ਯੂਹੇਨ ਉਤ੍ਤਰਸੁਤ੍ਤਤੋ ਚ ਅਪ੍ਪਕਤ੍ਤਾ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚੂਲ਼ਬ੍ਯੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਰਸ੍ਸ ਚੇ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਂ। ਸਬ੍ਬੇવ ਬਾਲਾਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇવ ਇਮੇ ਬਾਲਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਸਬ੍ਬੇવਿਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਬ੍ਬਸਾਨਾਤਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚੇવ ਨ વੀવਦਾਤਾ। ਸਂਸੁਦ੍ਧਪਞ੍ਞਾ ਕੁਸਲਾ ਮੁਤੀਮਾਤਿ ਸਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨ વਿવਦਾਤਾ ਨ વੋਦਾਤਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾવ ਸਮਾਨਾ ਸਂਸੁਦ੍ਧਪਞ੍ਞਾ ਚ ਕੁਸਲਾ ਚ ਮੁਤਿਮਨ੍ਤੋ ਚ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇ। ਅਥ વਾ ‘‘ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚੇ ਪਨ વੀવਦਾਤਾ’’ ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਕਾਯ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વੋਦਾਤਾ ਸਂਸੁਦ੍ਧਪਞ੍ਞਾ ਕੁਸਲਾ ਮੁਤਿਮਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇ। ਨ ਤੇਸਂ ਕੋਚੀਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤੇਸਂ ਏਕੋਪਿ ਹੀਨਪਞ੍ਞੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਦਿਟ੍ਠੀ ਹਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਸਮਤ੍ਤਾ, ਯਥਾ ਇਤਰੇਸਨ੍ਤਿ।
887-8. Idāni tisso vissajjanagāthā honti. Tā purimaḍḍhena vuttamatthaṃ pacchimaḍḍhena paṭibyūhitvā ṭhitā. Tena byūhena uttarasuttato ca appakattā idaṃ suttaṃ ‘‘cūḷabyūha’’nti nāmaṃ labhati. Tattha parassa ce dhammanti parassa diṭṭhiṃ. Sabbeva bālāti evaṃ sante sabbeva ime bālā hontīti adhippāyo. Kiṃ kāraṇaṃ? Sabbevime diṭṭhiparibbasānāti sandiṭṭhiyā ceva na vīvadātā. Saṃsuddhapaññā kusalā mutīmāti sakāya diṭṭhiyā na vivadātā na vodātā saṃkiliṭṭhāva samānā saṃsuddhapaññā ca kusalā ca mutimanto ca te honti ce. Atha vā ‘‘sandiṭṭhiyā ce pana vīvadātā’’ tipi pāṭho. Tassattho – sakāya pana diṭṭhiyā vodātā saṃsuddhapaññā kusalā mutimanto honti ce. Na tesaṃ kocīti evaṃ sante tesaṃ ekopi hīnapañño na hoti. Kiṃkāraṇā? Diṭṭhī hi tesampi tathā samattā, yathā itaresanti.
੮੮੯. ਨ વਾਹਮੇਤਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਯ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਯਂ ਤੇ ਮਿਥੁ ਦ੍વੇ ਦ੍વੇ ਜਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ‘‘ਬਾਲੋ’’ਤਿ ਆਹੁ, ਅਹਂ ਏਤਂ ਤਥਿਯਂ ਤਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨੇવ ਬ੍ਰੂਮਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਸਕਂ ਸਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਅਕਂਸੁ। ਤੇਨ ਚ ਕਾਰਣੇਨ ਪਰਂ ‘‘ਬਾਲੋ’’ਤਿ ਦਹਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਤਥਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਥਿવ’’ਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇਪਿ ਪਾਠਾ।
889.Na vāhametanti gāthāya saṅkhepattho – yaṃ te mithu dve dve janā aññamaññaṃ ‘‘bālo’’ti āhu, ahaṃ etaṃ tathiyaṃ tacchanti neva brūmi. Kiṃkāraṇā? Yasmā sabbe te sakaṃ sakaṃ diṭṭhiṃ ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti akaṃsu. Tena ca kāraṇena paraṃ ‘‘bālo’’ti dahanti. Ettha ca ‘‘tathiya’’nti ‘‘kathiva’’nti dvepi pāṭhā.
੮੯੦. ਯਮਾਹੂਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਗਾਥਾਯ ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਚ੍ਚਂ ਤਥਿਯਨ੍ਤਿ ਏਕੇ ਆਹੁ।
890.Yamāhūti pucchāgāthāya yaṃ diṭṭhisaccaṃ tathiyanti eke āhu.
੮੯੧. ਏਕਞ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਗਾਥਾਯ ਏਕਂ ਸਚ੍ਚਂ ਨਿਰੋਧੋ ਮਗ੍ਗੋ વਾ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਜਾ ਨੋ વਿવਦੇ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ ਯਮ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚੇ ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪਜਾ ਨੋ વਿવਦੇਯ੍ਯ। ਸਯਂ ਥੁਨਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ વਦਨ੍ਤਿ।
891.Ekañhi saccanti vissajjanagāthāya ekaṃ saccaṃ nirodho maggo vā. Yasmiṃ pajā no vivade pajānanti yamhi sacce pajānanto pajā no vivadeyya. Sayaṃ thunantīti attanā vadanti.
੮੯੨. ਕਸ੍ਮਾ ਨੂਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਗਾਥਾਯ ਪવਾਦਿਯਾਸੇਤਿ વਾਦਿਨੋ। ਉਦਾਹੁ ਤੇ ਤਕ੍ਕਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇ વਾਦਿਨੋ ਉਦਾਹੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤਂ ਅਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
892.Kasmā nūti pucchāgāthāya pavādiyāseti vādino. Udāhu te takkamanussarantīti te vādino udāhu attano takkamattaṃ anugacchanti.
੮੯੩. ਨ ਹੇવਾਤਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਗਾਥਾਯ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਞ੍ਞਾਯ ਨਿਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤੇਨ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣਾਨਿ। ਤਕ੍ਕਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਪਕਪ੍ਪਯਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਤ੍ਤਂ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਜਨੇਤ੍વਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ વਿਤਕ੍ਕਂ ਜਨੇਨ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਪਿ ਜਨੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਜਨੇਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਨੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਨਿ॰ ੧੨੧)।
893.Nahevāti vissajjanagāthāya aññatra saññāya niccānīti ṭhapetvā saññāmattena niccanti gahitaggahaṇāni. Takkañca diṭṭhīsu pakappayitvāti attano micchāsaṅkappamattaṃ diṭṭhīsu janetvā. Yasmā pana diṭṭhīsu vitakkaṃ janentā diṭṭhiyopi janenti, tasmā niddese vuttaṃ ‘‘diṭṭhigatāni janenti sañjanentī’’tiādi (mahāni. 121).
੮੯੪-੫. ਇਦਾਨਿ ਏવਂ ਨਾਨਾਸਚ੍ਚੇਸੁ ਅਸਨ੍ਤੇਸੁ ਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ વਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠੇ ਸੁਤੇ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਦਿਟ੍ਠਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੁਤਾਦੀਸੁ। ਏਤੇ ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਮਾਨਦਸ੍ਸੀਤਿ ਏਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮੇ ਨਿਸ੍ਸਯਿਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧਿਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਂ વਿਮਾਨਂ ਅਸਮ੍ਮਾਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਪਿ। વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਠਤ੍વਾ ਪਹਸ੍ਸਮਾਨੋ, ਬਾਲੋ ਪਰੋ ਅਕ੍ਕੁਸਲੋਤਿ ਚਾਹਾਤਿ ਏવਂ વਿਮਾਨਦਸ੍ਸੀਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਠਤ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠਿਜਾਤੋ ਹਾਸਜਾਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਪਰੋ ਹੀਨੋ ਚ ਅવਿਦ੍વਾ ਚਾ’’ਤਿ ਏવਂ વਦਤਿਯੇવ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਯੇਨੇવਾਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਯਮਤ੍ਤਨਾਤਿ ਸਯਮੇવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ। વਿਮਾਨੇਤੀਤਿ ਗਰਹਤਿ। ਤਦੇવ ਪਾવਾਤਿ ਤਦੇવ વਚਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ વਦਤਿ, ਤਂ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਂ।
894-5. Idāni evaṃ nānāsaccesu asantesu takkamattamanussarantānaṃ diṭṭhigatikānaṃ vippaṭipattiṃ dassetuṃ ‘‘diṭṭhe sute’’tiādikā gāthāyo abhāsi. Tattha diṭṭheti diṭṭhaṃ, diṭṭhasuddhinti adhippāyo. Esa nayo sutādīsu. Ete ca nissāya vimānadassīti ete diṭṭhidhamme nissayitvā suddhibhāvasaṅkhātaṃ vimānaṃ asammānaṃ passantopi. Vinicchaye ṭhatvā pahassamāno, bālo paro akkusaloti cāhāti evaṃ vimānadassīpi tasmiṃ diṭṭhivinicchaye ṭhatvā tuṭṭhijāto hāsajāto hutvā ‘‘paro hīno ca avidvā cā’’ti evaṃ vadatiyeva. Evaṃ sante yenevāti gāthā. Tattha sayamattanāti sayameva attānaṃ. Vimānetīti garahati. Tadeva pāvāti tadeva vacanaṃ diṭṭhiṃ vadati, taṃ vā puggalaṃ.
੮੯੬. ਅਤਿਸਾਰਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਗਾਥਾਯਤ੍ਥੋ – ਸੋ ਏવਂ ਤਾਯ ਲਕ੍ਖਣਾਤਿਸਾਰਿਨਿਯਾ ਅਤਿਸਾਰਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਤ੍ਤੋ ਪੁਣ੍ਣੋ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤੋ, ਤੇਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨੇਨ ਮਤ੍ਤੋ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਅਹਂ ਕੇવਲੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮਾਨੀ ਸਯਮੇવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮਨਸਾ ‘‘ਅਹਂ ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ ਅਭਿਸਿਞ੍ਚਤਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਦਿਟ੍ਠੀ ਹਿ ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਤਥਾ ਸਮਤ੍ਤਾਤਿ।
896.Atisāradiṭṭhiyāti gāthāyattho – so evaṃ tāya lakkhaṇātisāriniyā atisāradiṭṭhiyā samatto puṇṇo uddhumāto, tena ca diṭṭhimānena matto ‘‘paripuṇṇo ahaṃ kevalī’’ti evaṃ paripuṇṇamānī sayameva attānaṃ manasā ‘‘ahaṃ paṇḍito’’ti abhisiñcati. Kiṃkāraṇā? Diṭṭhī hi sā tassa tathā samattāti.
੮੯੭. ਪਰਸ੍ਸ ਚੇਤਿ ਗਾਥਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥੋ ਚ – ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ? ਯੋ ਸੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਠਤ੍વਾ ਪਹਸ੍ਸਮਾਨੋ ‘‘ਬਾਲੋ ਪਰੋ ਅਕ੍ਕੁਸਲੋ’’ਤਿ ਚਾਹ। ਤਸ੍ਸ ਪਰਸ੍ਸ ਚੇ ਹਿ વਚਸਾ ਸੋ ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨਿਹੀਨੋ ਹੋਤਿ। ਤੁਮੋ ਸਹਾ ਹੋਤਿ ਨਿਹੀਨਪਞ੍ਞੋ, ਸੋਪਿ ਤੇਨੇવ ਸਹ ਨਿਹੀਨਪਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ। ਸੋਪਿ ਹਿ ਨਂ ‘‘ਬਾਲੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ વਚਨਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਸੋ ਪਨ ਸਯਮੇવ વੇਦਗੂ ਚ ਧੀਰੋ ਚ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਨ ਕੋਚਿ ਬਾਲੋ ਸਮਣੇਸੁ ਅਤ੍ਥਿ। ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹਿ ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਚ੍ਛਾਯ ਪਣ੍ਡਿਤਾ।
897.Parassa ceti gāthāya sambandho attho ca – kiñca bhiyyo? Yo so vinicchaye ṭhatvā pahassamāno ‘‘bālo paro akkusalo’’ti cāha. Tassa parassa ce hi vacasā so tena vuccamāno nihīno hoti. Tumo sahā hoti nihīnapañño, sopi teneva saha nihīnapañño hoti. Sopi hi naṃ ‘‘bālo’’ti vadati. Athassa vacanaṃ appamāṇaṃ, so pana sayameva vedagū ca dhīro ca hoti. Evaṃ sante na koci bālo samaṇesu atthi. Sabbepi hi te attano icchāya paṇḍitā.
੮੯੮. ਅਞ੍ਞਂ ਇਤੋਤਿ ਗਾਥਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥੋ ਚ – ‘‘ਅਥ ਚੇ ਸਯਂ વੇਦਗੂ ਹੋਤਿ ਧੀਰੋ, ਨ ਕੋਚਿ ਬਾਲੋ ਸਮਣੇਸੁ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਏવਞ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸਿਯਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ વੁਚ੍ਚਤੇ – ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਂ ਇਤੋ ਯਾਭਿવਦਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਪਰਦ੍ਧਾ ਸੁਦ੍ਧਿਮਕੇવਲੀ ਤੇ, ਏવਮ੍ਪਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਥੁਸੋ વਦਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਅਪਰਦ੍ਧਾ વਿਰਦ੍ਧਾ ਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਂ, ਅਕੇવਲਿਨੋ ਚ ਤੇਤਿ ਏવਂ ਪੁਥੁਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਯਸ੍ਮਾ વਦਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇવਂ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਚੇ? ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਰਾਗੇਨ ਹਿ ਤੇ ਭਿਰਤ੍ਤਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਸਕੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਰਾਗੇਨ ਅਭਿਰਤ੍ਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
898.Aññaṃitoti gāthāya sambandho attho ca – ‘‘atha ce sayaṃ vedagū hoti dhīro, na koci bālo samaṇesu atthī’’ti evañhi vuttepi siyā kassaci ‘‘kasmā’’ti. Tattha vuccate – yasmā aññaṃ ito yābhivadanti dhammaṃ aparaddhā suddhimakevalī te, evampi titthiyā puthuso vadanti, ye ito aññaṃ diṭṭhiṃ abhivadanti, ye aparaddhā viraddhā suddhimaggaṃ, akevalino ca teti evaṃ puthutitthiyā yasmā vadantīti vuttaṃ hoti. Kasmā panevaṃ vadantīti ce? Sandiṭṭhirāgena hi te bhirattā, yasmā sakena diṭṭhirāgena abhirattāti vuttaṃ hoti.
੮੯੯-੯੦੦. ਏવਂ ਅਭਿਰਤ੍ਤਾ ਚ – ਇਧੇવ ਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਕਾਯਨੇਤਿ ਸਕਮਗ੍ਗੇ ਦਲ਼੍ਹਂ વਦਾਨਾਤਿ ਦਲ਼੍ਹવਾਦਾ। ਏવਞ੍ਚ ਦਲ਼੍ਹવਾਦੇਸੁ ਤੇਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੋ ਸਕਾਯਨੇ વਾਪਿ ਦਲ਼੍ਹਂ વਦਾਨੋ ਕਮੇਤ੍ਥ ਬਾਲੋਤਿ ਪਰਂ ਦਹੇਯ੍ਯ, ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤਤ੍ਥ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਸਙ੍ਖਾਤੇ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿਕਇਸ੍ਸਰਕਾਰਣਨਿਯਤਾਦਿਭੇਦੇ ਸਕੇ ਆਯਤਨੇ ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਦਲ਼੍ਹਂ વਦਾਨੋ ਕਂ ਪਰਂ ਏਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤੇ ‘‘ਬਾਲੋ’’ਤਿ ਸਹ ਧਮ੍ਮੇਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਨਨੁ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਮਤੇਨ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਏવ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਏવ ਚ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਚ ਸਯਮੇવ ਸੋ ਮੇਧਗਮਾવਹੇਯ੍ਯ ਪਰਂ વਦਂ ਬਾਲਮਸੁਦ੍ਧਿਧਮ੍ਮਂ, ਸੋਪਿ ਪਰਂ ‘‘ਬਾਲੋ ਚ ਅਸੁਦ੍ਧਿਧਮ੍ਮੋ ਚ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਕਲਹਂ ਆવਹੇਯ੍ਯ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਮਤੇਨ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਏવ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਏવ ਚ।
899-900. Evaṃ abhirattā ca – idheva suddhinti gāthā. Tattha sakāyaneti sakamagge daḷhaṃ vadānāti daḷhavādā. Evañca daḷhavādesu tesu yo koci titthiyo sakāyane vāpi daḷhaṃ vadāno kamettha bāloti paraṃ daheyya, saṅkhepato tattha sassatucchedasaṅkhāte vitthārato vā natthikaissarakāraṇaniyatādibhede sake āyatane ‘‘idameva sacca’’nti daḷhaṃ vadāno kaṃ paraṃ ettha diṭṭhigate ‘‘bālo’’ti saha dhammena passeyya, nanu sabbopi tassa matena paṇḍito eva suppaṭipanno eva ca. Evaṃ sante ca sayameva so medhagamāvaheyya paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammaṃ, sopi paraṃ ‘‘bālo ca asuddhidhammo ca aya’’nti vadanto attanāva kalahaṃ āvaheyya. Kasmā? Yasmā sabbopi tassa matena paṇḍito eva suppaṭipanno eva ca.
੯੦੧. ਏવਂ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਠਤ੍વਾ ਸਯਂ ਪਮਾਯ ਉਦ੍ਧਂਸ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ વਿવਾਦਮੇਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਂ ਠਤ੍વਾ ਸਯਞ੍ਚ ਸਤ੍ਥਾਰਾਦੀਨਿ ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਸੋ ਭਿਯ੍ਯੋ વਿવਾਦਮੇਤੀਤਿ। ਏવਂ ਪਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਞਤ੍વਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਹਿਤ੍વਾਨ ਸਬ੍ਬਾਨਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਾਨਿ ਨ ਮੇਧਗਂ ਕੁਬ੍ਬਤਿ ਜਨ੍ਤੁ ਲੋਕੇਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਨਿਕੂਟੇਨ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਪੁਰਾਭੇਦਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸੋ ਏવਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸੀਤਿ।
901. Evaṃ sabbathāpi vinicchaye ṭhatvā sayaṃ pamāya uddhaṃsa lokasmiṃ vivādameti, diṭṭhiyaṃ ṭhatvā sayañca satthārādīni minitvā so bhiyyo vivādametīti. Evaṃ pana vinicchayesu ādīnavaṃ ñatvā ariyamaggena hitvāna sabbāni vinicchayāni na medhagaṃ kubbati jantu loketi arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi. Desanāpariyosāne purābhedasutte vuttasadiso evābhisamayo ahosīti.
ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚੂਲ਼ਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Suttanipāta-aṭṭhakathāya cūḷabyūhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਾਲ਼ਿ • Suttanipātapāḷi / ੧੨. ਚੂਲ਼ਬ੍ਯੂਹਸੁਤ੍ਤਂ • 12. Cūḷabyūhasuttaṃ
