Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സുത്തനിപാത-അട്ഠകഥാ • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
൧൨. ചൂളബ്യൂഹസുത്തവണ്ണനാ
12. Cūḷabyūhasuttavaṇṇanā
൮൮൫-൬. സകംസകംദിട്ഠിപരിബ്ബസാനാതി ചൂളബ്യൂഹസുത്തം. കാ ഉപ്പത്തി? ഇദമ്പി തസ്മിംയേവ മഹാസമയേ ‘‘സബ്ബേപി ഇമേ ദിട്ഠിഗതികാ ‘സാധുരൂപമ്ഹാ’തി ഭണന്തി, കിം നു ഖോ സാധുരൂപാവ ഇമേ അത്തനോയേവ ദിട്ഠിയാ പതിട്ഠഹന്തി, ഉദാഹു അഞ്ഞമ്പി ദിട്ഠിം ഗണ്ഹന്തീ’’തി ഉപ്പന്നചിത്താനം ഏകച്ചാനം ദേവതാനം തമത്ഥം പകാസേതും പുരിമനയേനേവ നിമ്മിതബുദ്ധേന അത്താനം പുച്ഛാപേത്വാ വുത്തം.
885-6.Sakaṃsakaṃdiṭṭhiparibbasānāti cūḷabyūhasuttaṃ. Kā uppatti? Idampi tasmiṃyeva mahāsamaye ‘‘sabbepi ime diṭṭhigatikā ‘sādhurūpamhā’ti bhaṇanti, kiṃ nu kho sādhurūpāva ime attanoyeva diṭṭhiyā patiṭṭhahanti, udāhu aññampi diṭṭhiṃ gaṇhantī’’ti uppannacittānaṃ ekaccānaṃ devatānaṃ tamatthaṃ pakāsetuṃ purimanayeneva nimmitabuddhena attānaṃ pucchāpetvā vuttaṃ.
തത്ഥ ആദിതോ ദ്വേപി ഗാഥാ പുച്ഛാഗാഥായേവ. താസു സകംസകംദിട്ഠിപരിബ്ബസാനാതി അത്തനോ അത്തനോ ദിട്ഠിയാ വസമാനാ. വിഗ്ഗയ്ഹ നാനാ കുസലാ വദന്തീതി ദിട്ഠിബലഗ്ഗാഹം ഗഹേത്വാ, തത്ഥ ‘‘കുസലാമ്ഹാ’’തി പടിജാനമാനാ പുഥു പുഥു വദന്തി ഏകം ന വദന്തി. യോ ഏവം ജാനാതി സ വേദി ധമ്മം ഇദം പടികോസമകേവലീ സോതി തഞ്ച ദിട്ഠിം സന്ധായ യോ ഏവം ജാനാതി, സോ ധമ്മം വേദി. ഇദം പന പടിക്കോസന്തോ ഹീനോ ഹോതീതി വദന്തി. ബാലോതി ഹീനോ. അക്കുസലോതി അവിദ്വാ.
Tattha ādito dvepi gāthā pucchāgāthāyeva. Tāsu sakaṃsakaṃdiṭṭhiparibbasānāti attano attano diṭṭhiyā vasamānā. Viggayha nānā kusalā vadantīti diṭṭhibalaggāhaṃ gahetvā, tattha ‘‘kusalāmhā’’ti paṭijānamānā puthu puthu vadanti ekaṃ na vadanti. Yo evaṃ jānāti sa vedi dhammaṃ idaṃ paṭikosamakevalī soti tañca diṭṭhiṃ sandhāya yo evaṃ jānāti, so dhammaṃ vedi. Idaṃ pana paṭikkosanto hīno hotīti vadanti. Bāloti hīno. Akkusaloti avidvā.
൮൮൭-൮. ഇദാനി തിസ്സോ വിസ്സജ്ജനഗാഥാ ഹോന്തി. താ പുരിമഡ്ഢേന വുത്തമത്ഥം പച്ഛിമഡ്ഢേന പടിബ്യൂഹിത്വാ ഠിതാ. തേന ബ്യൂഹേന ഉത്തരസുത്തതോ ച അപ്പകത്താ ഇദം സുത്തം ‘‘ചൂളബ്യൂഹ’’ന്തി നാമം ലഭതി. തത്ഥ പരസ്സ ചേ ധമ്മന്തി പരസ്സ ദിട്ഠിം. സബ്ബേവ ബാലാതി ഏവം സന്തേ സബ്ബേവ ഇമേ ബാലാ ഹോന്തീതി അധിപ്പായോ. കിം കാരണം? സബ്ബേവിമേ ദിട്ഠിപരിബ്ബസാനാതി സന്ദിട്ഠിയാ ചേവ ന വീവദാതാ. സംസുദ്ധപഞ്ഞാ കുസലാ മുതീമാതി സകായ ദിട്ഠിയാ ന വിവദാതാ ന വോദാതാ സംകിലിട്ഠാവ സമാനാ സംസുദ്ധപഞ്ഞാ ച കുസലാ ച മുതിമന്തോ ച തേ ഹോന്തി ചേ. അഥ വാ ‘‘സന്ദിട്ഠിയാ ചേ പന വീവദാതാ’’ തിപി പാഠോ. തസ്സത്ഥോ – സകായ പന ദിട്ഠിയാ വോദാതാ സംസുദ്ധപഞ്ഞാ കുസലാ മുതിമന്തോ ഹോന്തി ചേ. ന തേസം കോചീതി ഏവം സന്തേ തേസം ഏകോപി ഹീനപഞ്ഞോ ന ഹോതി. കിംകാരണാ? ദിട്ഠീ ഹി തേസമ്പി തഥാ സമത്താ, യഥാ ഇതരേസന്തി.
887-8. Idāni tisso vissajjanagāthā honti. Tā purimaḍḍhena vuttamatthaṃ pacchimaḍḍhena paṭibyūhitvā ṭhitā. Tena byūhena uttarasuttato ca appakattā idaṃ suttaṃ ‘‘cūḷabyūha’’nti nāmaṃ labhati. Tattha parassa ce dhammanti parassa diṭṭhiṃ. Sabbeva bālāti evaṃ sante sabbeva ime bālā hontīti adhippāyo. Kiṃ kāraṇaṃ? Sabbevime diṭṭhiparibbasānāti sandiṭṭhiyā ceva na vīvadātā. Saṃsuddhapaññā kusalā mutīmāti sakāya diṭṭhiyā na vivadātā na vodātā saṃkiliṭṭhāva samānā saṃsuddhapaññā ca kusalā ca mutimanto ca te honti ce. Atha vā ‘‘sandiṭṭhiyā ce pana vīvadātā’’ tipi pāṭho. Tassattho – sakāya pana diṭṭhiyā vodātā saṃsuddhapaññā kusalā mutimanto honti ce. Na tesaṃ kocīti evaṃ sante tesaṃ ekopi hīnapañño na hoti. Kiṃkāraṇā? Diṭṭhī hi tesampi tathā samattā, yathā itaresanti.
൮൮൯. ന വാഹമേതന്തി ഗാഥായ സങ്ഖേപത്ഥോ – യം തേ മിഥു ദ്വേ ദ്വേ ജനാ അഞ്ഞമഞ്ഞം ‘‘ബാലോ’’തി ആഹു, അഹം ഏതം തഥിയം തച്ഛന്തി നേവ ബ്രൂമി. കിംകാരണാ? യസ്മാ സബ്ബേ തേ സകം സകം ദിട്ഠിം ‘‘ഇദമേവ സച്ചം മോഘമഞ്ഞ’’ന്തി അകംസു. തേന ച കാരണേന പരം ‘‘ബാലോ’’തി ദഹന്തി. ഏത്ഥ ച ‘‘തഥിയ’’ന്തി ‘‘കഥിവ’’ന്തി ദ്വേപി പാഠാ.
889.Na vāhametanti gāthāya saṅkhepattho – yaṃ te mithu dve dve janā aññamaññaṃ ‘‘bālo’’ti āhu, ahaṃ etaṃ tathiyaṃ tacchanti neva brūmi. Kiṃkāraṇā? Yasmā sabbe te sakaṃ sakaṃ diṭṭhiṃ ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti akaṃsu. Tena ca kāraṇena paraṃ ‘‘bālo’’ti dahanti. Ettha ca ‘‘tathiya’’nti ‘‘kathiva’’nti dvepi pāṭhā.
൮൯൦. യമാഹൂതി പുച്ഛാഗാഥായ യം ദിട്ഠിസച്ചം തഥിയന്തി ഏകേ ആഹു.
890.Yamāhūti pucchāgāthāya yaṃ diṭṭhisaccaṃ tathiyanti eke āhu.
൮൯൧. ഏകഞ്ഹി സച്ചന്തി വിസ്സജ്ജനഗാഥായ ഏകം സച്ചം നിരോധോ മഗ്ഗോ വാ. യസ്മിം പജാ നോ വിവദേ പജാനന്തി യമ്ഹി സച്ചേ പജാനന്തോ പജാ നോ വിവദേയ്യ. സയം ഥുനന്തീതി അത്തനാ വദന്തി.
891.Ekañhi saccanti vissajjanagāthāya ekaṃ saccaṃ nirodho maggo vā. Yasmiṃ pajā no vivade pajānanti yamhi sacce pajānanto pajā no vivadeyya. Sayaṃ thunantīti attanā vadanti.
൮൯൨. കസ്മാ നൂതി പുച്ഛാഗാഥായ പവാദിയാസേതി വാദിനോ. ഉദാഹു തേ തക്കമനുസ്സരന്തീതി തേ വാദിനോ ഉദാഹു അത്തനോ തക്കമത്തം അനുഗച്ഛന്തി.
892.Kasmā nūti pucchāgāthāya pavādiyāseti vādino. Udāhu te takkamanussarantīti te vādino udāhu attano takkamattaṃ anugacchanti.
൮൯൩. ന ഹേവാതി വിസ്സജ്ജനഗാഥായ അഞ്ഞത്ര സഞ്ഞായ നിച്ചാനീതി ഠപേത്വാ സഞ്ഞാമത്തേന നിച്ചന്തി ഗഹിതഗ്ഗഹണാനി. തക്കഞ്ച ദിട്ഠീസു പകപ്പയിത്വാതി അത്തനോ മിച്ഛാസങ്കപ്പമത്തം ദിട്ഠീസു ജനേത്വാ. യസ്മാ പന ദിട്ഠീസു വിതക്കം ജനേന്താ ദിട്ഠിയോപി ജനേന്തി, തസ്മാ നിദ്ദേസേ വുത്തം ‘‘ദിട്ഠിഗതാനി ജനേന്തി സഞ്ജനേന്തീ’’തിആദി (മഹാനി॰ ൧൨൧).
893.Nahevāti vissajjanagāthāya aññatra saññāya niccānīti ṭhapetvā saññāmattena niccanti gahitaggahaṇāni. Takkañca diṭṭhīsu pakappayitvāti attano micchāsaṅkappamattaṃ diṭṭhīsu janetvā. Yasmā pana diṭṭhīsu vitakkaṃ janentā diṭṭhiyopi janenti, tasmā niddese vuttaṃ ‘‘diṭṭhigatāni janenti sañjanentī’’tiādi (mahāni. 121).
൮൯൪-൫. ഇദാനി ഏവം നാനാസച്ചേസു അസന്തേസു തക്കമത്തമനുസ്സരന്താനം ദിട്ഠിഗതികാനം വിപ്പടിപത്തിം ദസ്സേതും ‘‘ദിട്ഠേ സുതേ’’തിആദികാ ഗാഥായോ അഭാസി. തത്ഥ ദിട്ഠേതി ദിട്ഠം, ദിട്ഠസുദ്ധിന്തി അധിപ്പായോ. ഏസ നയോ സുതാദീസു. ഏതേ ച നിസ്സായ വിമാനദസ്സീതി ഏതേ ദിട്ഠിധമ്മേ നിസ്സയിത്വാ സുദ്ധിഭാവസങ്ഖാതം വിമാനം അസമ്മാനം പസ്സന്തോപി. വിനിച്ഛയേ ഠത്വാ പഹസ്സമാനോ, ബാലോ പരോ അക്കുസലോതി ചാഹാതി ഏവം വിമാനദസ്സീപി തസ്മിം ദിട്ഠിവിനിച്ഛയേ ഠത്വാ തുട്ഠിജാതോ ഹാസജാതോ ഹുത്വാ ‘‘പരോ ഹീനോ ച അവിദ്വാ ചാ’’തി ഏവം വദതിയേവ. ഏവം സന്തേ യേനേവാതി ഗാഥാ. തത്ഥ സയമത്തനാതി സയമേവ അത്താനം. വിമാനേതീതി ഗരഹതി. തദേവ പാവാതി തദേവ വചനം ദിട്ഠിം വദതി, തം വാ പുഗ്ഗലം.
894-5. Idāni evaṃ nānāsaccesu asantesu takkamattamanussarantānaṃ diṭṭhigatikānaṃ vippaṭipattiṃ dassetuṃ ‘‘diṭṭhe sute’’tiādikā gāthāyo abhāsi. Tattha diṭṭheti diṭṭhaṃ, diṭṭhasuddhinti adhippāyo. Esa nayo sutādīsu. Ete ca nissāya vimānadassīti ete diṭṭhidhamme nissayitvā suddhibhāvasaṅkhātaṃ vimānaṃ asammānaṃ passantopi. Vinicchaye ṭhatvā pahassamāno, bālo paro akkusaloti cāhāti evaṃ vimānadassīpi tasmiṃ diṭṭhivinicchaye ṭhatvā tuṭṭhijāto hāsajāto hutvā ‘‘paro hīno ca avidvā cā’’ti evaṃ vadatiyeva. Evaṃ sante yenevāti gāthā. Tattha sayamattanāti sayameva attānaṃ. Vimānetīti garahati. Tadeva pāvāti tadeva vacanaṃ diṭṭhiṃ vadati, taṃ vā puggalaṃ.
൮൯൬. അതിസാരദിട്ഠിയാതി ഗാഥായത്ഥോ – സോ ഏവം തായ ലക്ഖണാതിസാരിനിയാ അതിസാരദിട്ഠിയാ സമത്തോ പുണ്ണോ ഉദ്ധുമാതോ, തേന ച ദിട്ഠിമാനേന മത്തോ ‘‘പരിപുണ്ണോ അഹം കേവലീ’’തി ഏവം പരിപുണ്ണമാനീ സയമേവ അത്താനം മനസാ ‘‘അഹം പണ്ഡിതോ’’തി അഭിസിഞ്ചതി. കിംകാരണാ? ദിട്ഠീ ഹി സാ തസ്സ തഥാ സമത്താതി.
896.Atisāradiṭṭhiyāti gāthāyattho – so evaṃ tāya lakkhaṇātisāriniyā atisāradiṭṭhiyā samatto puṇṇo uddhumāto, tena ca diṭṭhimānena matto ‘‘paripuṇṇo ahaṃ kevalī’’ti evaṃ paripuṇṇamānī sayameva attānaṃ manasā ‘‘ahaṃ paṇḍito’’ti abhisiñcati. Kiṃkāraṇā? Diṭṭhī hi sā tassa tathā samattāti.
൮൯൭. പരസ്സ ചേതി ഗാഥായ സമ്ബന്ധോ അത്ഥോ ച – കിഞ്ച ഭിയ്യോ? യോ സോ വിനിച്ഛയേ ഠത്വാ പഹസ്സമാനോ ‘‘ബാലോ പരോ അക്കുസലോ’’തി ചാഹ. തസ്സ പരസ്സ ചേ ഹി വചസാ സോ തേന വുച്ചമാനോ നിഹീനോ ഹോതി. തുമോ സഹാ ഹോതി നിഹീനപഞ്ഞോ, സോപി തേനേവ സഹ നിഹീനപഞ്ഞോ ഹോതി. സോപി ഹി നം ‘‘ബാലോ’’തി വദതി. അഥസ്സ വചനം അപ്പമാണം, സോ പന സയമേവ വേദഗൂ ച ധീരോ ച ഹോതി. ഏവം സന്തേ ന കോചി ബാലോ സമണേസു അത്ഥി. സബ്ബേപി ഹി തേ അത്തനോ ഇച്ഛായ പണ്ഡിതാ.
897.Parassa ceti gāthāya sambandho attho ca – kiñca bhiyyo? Yo so vinicchaye ṭhatvā pahassamāno ‘‘bālo paro akkusalo’’ti cāha. Tassa parassa ce hi vacasā so tena vuccamāno nihīno hoti. Tumo sahā hoti nihīnapañño, sopi teneva saha nihīnapañño hoti. Sopi hi naṃ ‘‘bālo’’ti vadati. Athassa vacanaṃ appamāṇaṃ, so pana sayameva vedagū ca dhīro ca hoti. Evaṃ sante na koci bālo samaṇesu atthi. Sabbepi hi te attano icchāya paṇḍitā.
൮൯൮. അഞ്ഞം ഇതോതി ഗാഥായ സമ്ബന്ധോ അത്ഥോ ച – ‘‘അഥ ചേ സയം വേദഗൂ ഹോതി ധീരോ, ന കോചി ബാലോ സമണേസു അത്ഥീ’’തി ഏവഞ്ഹി വുത്തേപി സിയാ കസ്സചി ‘‘കസ്മാ’’തി. തത്ഥ വുച്ചതേ – യസ്മാ അഞ്ഞം ഇതോ യാഭിവദന്തി ധമ്മം അപരദ്ധാ സുദ്ധിമകേവലീ തേ, ഏവമ്പി തിത്ഥിയാ പുഥുസോ വദന്തി, യേ ഇതോ അഞ്ഞം ദിട്ഠിം അഭിവദന്തി, യേ അപരദ്ധാ വിരദ്ധാ സുദ്ധിമഗ്ഗം, അകേവലിനോ ച തേതി ഏവം പുഥുതിത്ഥിയാ യസ്മാ വദന്തീതി വുത്തം ഹോതി. കസ്മാ പനേവം വദന്തീതി ചേ? സന്ദിട്ഠിരാഗേന ഹി തേ ഭിരത്താ, യസ്മാ സകേന ദിട്ഠിരാഗേന അഭിരത്താതി വുത്തം ഹോതി.
898.Aññaṃitoti gāthāya sambandho attho ca – ‘‘atha ce sayaṃ vedagū hoti dhīro, na koci bālo samaṇesu atthī’’ti evañhi vuttepi siyā kassaci ‘‘kasmā’’ti. Tattha vuccate – yasmā aññaṃ ito yābhivadanti dhammaṃ aparaddhā suddhimakevalī te, evampi titthiyā puthuso vadanti, ye ito aññaṃ diṭṭhiṃ abhivadanti, ye aparaddhā viraddhā suddhimaggaṃ, akevalino ca teti evaṃ puthutitthiyā yasmā vadantīti vuttaṃ hoti. Kasmā panevaṃ vadantīti ce? Sandiṭṭhirāgena hi te bhirattā, yasmā sakena diṭṭhirāgena abhirattāti vuttaṃ hoti.
൮൯൯-൯൦൦. ഏവം അഭിരത്താ ച – ഇധേവ സുദ്ധിന്തി ഗാഥാ. തത്ഥ സകായനേതി സകമഗ്ഗേ ദള്ഹം വദാനാതി ദള്ഹവാദാ. ഏവഞ്ച ദള്ഹവാദേസു തേസു യോ കോചി തിത്ഥിയോ സകായനേ വാപി ദള്ഹം വദാനോ കമേത്ഥ ബാലോതി പരം ദഹേയ്യ, സങ്ഖേപതോ തത്ഥ സസ്സതുച്ഛേദസങ്ഖാതേ വിത്ഥാരതോ വാ നത്ഥികഇസ്സരകാരണനിയതാദിഭേദേ സകേ ആയതനേ ‘‘ഇദമേവ സച്ച’’ന്തി ദള്ഹം വദാനോ കം പരം ഏത്ഥ ദിട്ഠിഗതേ ‘‘ബാലോ’’തി സഹ ധമ്മേന പസ്സേയ്യ, നനു സബ്ബോപി തസ്സ മതേന പണ്ഡിതോ ഏവ സുപ്പടിപന്നോ ഏവ ച. ഏവം സന്തേ ച സയമേവ സോ മേധഗമാവഹേയ്യ പരം വദം ബാലമസുദ്ധിധമ്മം, സോപി പരം ‘‘ബാലോ ച അസുദ്ധിധമ്മോ ച അയ’’ന്തി വദന്തോ അത്തനാവ കലഹം ആവഹേയ്യ. കസ്മാ? യസ്മാ സബ്ബോപി തസ്സ മതേന പണ്ഡിതോ ഏവ സുപ്പടിപന്നോ ഏവ ച.
899-900. Evaṃ abhirattā ca – idheva suddhinti gāthā. Tattha sakāyaneti sakamagge daḷhaṃ vadānāti daḷhavādā. Evañca daḷhavādesu tesu yo koci titthiyo sakāyane vāpi daḷhaṃ vadāno kamettha bāloti paraṃ daheyya, saṅkhepato tattha sassatucchedasaṅkhāte vitthārato vā natthikaissarakāraṇaniyatādibhede sake āyatane ‘‘idameva sacca’’nti daḷhaṃ vadāno kaṃ paraṃ ettha diṭṭhigate ‘‘bālo’’ti saha dhammena passeyya, nanu sabbopi tassa matena paṇḍito eva suppaṭipanno eva ca. Evaṃ sante ca sayameva so medhagamāvaheyya paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammaṃ, sopi paraṃ ‘‘bālo ca asuddhidhammo ca aya’’nti vadanto attanāva kalahaṃ āvaheyya. Kasmā? Yasmā sabbopi tassa matena paṇḍito eva suppaṭipanno eva ca.
൯൦൧. ഏവം സബ്ബഥാപി വിനിച്ഛയേ ഠത്വാ സയം പമായ ഉദ്ധംസ ലോകസ്മിം വിവാദമേതി, ദിട്ഠിയം ഠത്വാ സയഞ്ച സത്ഥാരാദീനി മിനിത്വാ സോ ഭിയ്യോ വിവാദമേതീതി. ഏവം പന വിനിച്ഛയേസു ആദീനവം ഞത്വാ അരിയമഗ്ഗേന ഹിത്വാന സബ്ബാനി വിനിച്ഛയാനി ന മേധഗം കുബ്ബതി ജന്തു ലോകേതി അരഹത്തനികൂടേന ദേസനം നിട്ഠാപേസി. ദേസനാപരിയോസാനേ പുരാഭേദസുത്തേ വുത്തസദിസോ ഏവാഭിസമയോ അഹോസീതി.
901. Evaṃ sabbathāpi vinicchaye ṭhatvā sayaṃ pamāya uddhaṃsa lokasmiṃ vivādameti, diṭṭhiyaṃ ṭhatvā sayañca satthārādīni minitvā so bhiyyo vivādametīti. Evaṃ pana vinicchayesu ādīnavaṃ ñatvā ariyamaggena hitvāna sabbāni vinicchayāni na medhagaṃ kubbati jantu loketi arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi. Desanāpariyosāne purābhedasutte vuttasadiso evābhisamayo ahosīti.
പരമത്ഥജോതികായ ഖുദ്ദക-അട്ഠകഥായ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
സുത്തനിപാത-അട്ഠകഥായ ചൂളബ്യൂഹസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya cūḷabyūhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / സുത്തനിപാതപാളി • Suttanipātapāḷi / ൧൨. ചൂളബ്യൂഹസുത്തം • 12. Cūḷabyūhasuttaṃ