| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
5. චූළධම්‌මසමාදානසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Cūḷadhammasamādānasuttavaṇṇanā
468. එවං මෙ සුතන්‌ති චූළධම්‌මසමාදානසුත්‌තං. තත්‌ථ ධම්‌මසමාදානානීති ධම්‌මොති ගහිතගහණානි. පච්‌චුප්‌පන්‌නසුඛන්‌ති පච්‌චුප්‌පන්‌නෙ සුඛං, ආයූහනක්‌ඛණෙ සුඛං සුකරං සුඛෙන සක්‌කා පූරෙතුං. ආයතිං දුක්‌ඛවිපාකන්‌ති අනාගතෙ විපාකකාලෙ දුක්‌ඛවිපාකං. ඉමිනා උපායෙන සබ්‌බපදෙසු අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.
468.Evaṃme sutanti cūḷadhammasamādānasuttaṃ. Tattha dhammasamādānānīti dhammoti gahitagahaṇāni. Paccuppannasukhanti paccuppanne sukhaṃ, āyūhanakkhaṇe sukhaṃ sukaraṃ sukhena sakkā pūretuṃ. Āyatiṃ dukkhavipākanti anāgate vipākakāle dukkhavipākaṃ. Iminā upāyena sabbapadesu attho veditabbo.
469. නත්‌ථි කාමෙසු දොසොති වත්‌ථුකාමෙසුපි කිලෙසකාමෙසුපි දොසො නත්‌ථි. පාතබ්‍යතං ආපජ්‌ජන්‌තීති තෙ වත්‌ථුකාමෙසු කිලෙසකාමෙන පාතබ්‍යතං පිවිතබ්‌බතං, යථාරුචි පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බතං ආපජ්‌ජන්‌තීති අත්‌ථො. මොළිබද්‌ධාහීති මොළිං කත්‌වා බද්‌ධකෙසාහි. පරිබ්‌බාජිකාහීති තාපසපරිබ්‌බාජිකාහි. එවමාහංසූති එවං වදන්‌ති. පරිඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙන්‌තීති පහානං සමතික්‌කමං පඤ්‌ඤපෙන්‌ති. මාලුවාසිපාටිකාති දීඝසණ්‌ඨානං මාලුවාපක්‌කං. ඵලෙය්‍යාති ආතපෙන සුස්‌සිත්‌වා භිජ්‌ජෙය්‍ය. සාලමූලෙති සාලරුක්‌ඛස්‌ස සමීපෙ. සන්‌තාසං ආපජ්‌ජෙය්‍යාති කස්‌මා ආපජ්‌ජති? භවනවිනාසභයා. රුක්‌ඛමූලෙ පතිතමාලුවාබීජතො හි ලතා උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා රුක්‌ඛං අභිරුහති. සා මහාපත්‌තා චෙව හොති බහුපත්‌තා ච, කොවිළාරපත්‌තසදිසෙහි පත්‌තෙහි සමන්‌නාගතා. අථ තං රුක්‌ඛං මූලතො පට්‌ඨාය විනන්‌ධමානා සබ්‌බවිටපානි සඤ්‌ඡාදෙත්‌වා මහන්‌තං භාරං ජනෙත්‌වා තිට්‌ඨති. සා වාතෙ වා වායන්‌තෙ දෙවෙ වා වස්‌සන්‌තෙ ඔඝනං ජනෙත්‌වා තස්‌ස රුක්‌ඛස්‌ස සබ්‌බසාඛාපසාඛං භඤ්‌ජති, භූමියං නිපාතෙති. තතො තස්‌මිං රුක්‌ඛෙ පතිට්‌ඨිතවිමානං භිජ්‌ජති නස්‌සති. ඉති සා භවනවිනාසභයා සන්‌තාසං ආපජ්‌ජති.
469.Natthi kāmesu dosoti vatthukāmesupi kilesakāmesupi doso natthi. Pātabyataṃ āpajjantīti te vatthukāmesu kilesakāmena pātabyataṃ pivitabbataṃ, yathāruci paribhuñjitabbataṃ āpajjantīti attho. Moḷibaddhāhīti moḷiṃ katvā baddhakesāhi. Paribbājikāhīti tāpasaparibbājikāhi. Evamāhaṃsūti evaṃ vadanti. Pariññaṃ paññapentīti pahānaṃ samatikkamaṃ paññapenti. Māluvāsipāṭikāti dīghasaṇṭhānaṃ māluvāpakkaṃ. Phaleyyāti ātapena sussitvā bhijjeyya. Sālamūleti sālarukkhassa samīpe. Santāsaṃ āpajjeyyāti kasmā āpajjati? Bhavanavināsabhayā. Rukkhamūle patitamāluvābījato hi latā uppajjitvā rukkhaṃ abhiruhati. Sā mahāpattā ceva hoti bahupattā ca, koviḷārapattasadisehi pattehi samannāgatā. Atha taṃ rukkhaṃ mūlato paṭṭhāya vinandhamānā sabbaviṭapāni sañchādetvā mahantaṃ bhāraṃ janetvā tiṭṭhati. Sā vāte vā vāyante deve vā vassante oghanaṃ janetvā tassa rukkhassa sabbasākhāpasākhaṃ bhañjati, bhūmiyaṃ nipāteti. Tato tasmiṃ rukkhe patiṭṭhitavimānaṃ bhijjati nassati. Iti sā bhavanavināsabhayā santāsaṃ āpajjati.
ආරාමදෙවතාති තත්‌ථ තත්‌ථ පුප්‌ඵාරාමඵලාරාමෙසු අධිවත්‌ථා දෙවතා. වනදෙවතාති අන්‌ධවනසුභගවනාදීසු වනෙසු අධිවත්‌ථා දෙවතා. රුක්‌ඛදෙවතාති අභිලක්‌ඛිතෙසු නළෙරුපුචිමන්‌දාදීසු රුක්‌ඛෙසු අධිවත්‌ථා දෙවතා. ඔසධිතිණවනප්‌පතීසූති හරීතකීආමලකීආදීසු ඔසධීසු තාලනාළිකෙරාදීසු තිණෙසු වනජෙට්‌ඨකෙසු ච වනප්‌පතිරුක්‌ඛෙසු අධිවත්‌ථා දෙවතා. වනකම්‌මිකාති වනෙ කසනලායනදාරුආහරණගොරක්‌ඛාදීසු කෙනචිදෙව කම්‌මෙන වා විචරකමනුස්‌සා. උද්‌ධරෙය්‍යුන්‌ති ඛාදෙය්‍යුං. විලම්‌බිනීති වාතෙන පහතපහතට්‌ඨානෙසු කෙළිං කරොන්‌තී විය විලම්‌බන්‌තී. සුඛො ඉමිස්‌සාති එවරූපාය මාලුවාලතාය සම්‌ඵස්‌සොපි සුඛො, දස්‌සනම්‌පි සුඛං. අයං මෙ දාරකානං ආපානමණ්‌ඩලං භවිස්‌සති, කීළාභූමි භවිස්‌සති, දුතියං මෙ විමානං පටිලද්‌ධන්‌ති ලතාය දස්‌සනෙපි සම්‌ඵස්‌සෙපි සොමනස්‌සජාතා එවමාහ.
Ārāmadevatāti tattha tattha pupphārāmaphalārāmesu adhivatthā devatā. Vanadevatāti andhavanasubhagavanādīsu vanesu adhivatthā devatā. Rukkhadevatāti abhilakkhitesu naḷerupucimandādīsu rukkhesu adhivatthā devatā. Osadhitiṇavanappatīsūti harītakīāmalakīādīsu osadhīsu tālanāḷikerādīsu tiṇesu vanajeṭṭhakesu ca vanappatirukkhesu adhivatthā devatā. Vanakammikāti vane kasanalāyanadāruāharaṇagorakkhādīsu kenacideva kammena vā vicarakamanussā. Uddhareyyunti khādeyyuṃ. Vilambinīti vātena pahatapahataṭṭhānesu keḷiṃ karontī viya vilambantī. Sukho imissāti evarūpāya māluvālatāya samphassopi sukho, dassanampi sukhaṃ. Ayaṃ me dārakānaṃ āpānamaṇḍalaṃ bhavissati, kīḷābhūmi bhavissati, dutiyaṃ me vimānaṃ paṭiladdhanti latāya dassanepi samphassepi somanassajātā evamāha.
විටභිං කරෙය්‍යාති සාඛානං උපරි ඡත්‌තාකාරෙන තිට්‌ඨෙය්‍ය. ඔඝනං ජනෙය්‍යාති හෙට්‌ඨා ඝනං ජනෙය්‍ය. උපරි ආරුය්‌හ සකලං රුක්‌ඛං පලිවෙඨෙත්‌වා පුන හෙට්‌ඨා භස්‌සමානා භූමිං ගණ්‌හෙය්‍යාති අත්‌ථො. පදාලෙය්‍යාති එවං ඔඝනං කත්‌වා පුන තතො පට්‌ඨාය යාව මූලා ඔතිණ්‌ණසාඛාහි අභිරුහමානා සබ්‌බසාඛා පලිවෙඨෙන්‌තී මත්‌ථකං පත්‌වා තෙනෙව නියාමෙන පුන ඔරොහිත්‌වා ච අභිරුහිත්‌වා ච සකලරුක්‌ඛං සංසිබ්‌බිත්‌වා අජ්‌ඣොත්‌ථරන්‌තී සබ්‌බසාඛා හෙට්‌ඨා කත්‌වා සයං උපරි ඨත්‌වා වාතෙ වා වායන්‌තෙ දෙවෙ වා වස්‌සන්‌තෙ පදාලෙය්‍ය. භින්‌දෙය්‍යාති අත්‌ථො. ඛාණුමත්‌තමෙව තිට්‌ඨෙය්‍ය, තත්‌ථ යං සාඛට්‌ඨකවිමානං හොති, තං සාඛාසු භිජ්‌ජමානාසු තත්‌ථ තත්‌ථෙව භිජ්‌ජිත්‌වා සබ්‌බසාඛාසු භින්‌නාසු සබ්‌බං භිජ්‌ජති. රුක්‌ඛට්‌ඨකවිමානං පන යාව රුක්‌ඛස්‌ස මූලමත්‌තම්‌පි තිට්‌ඨති, තාව න නස්‌සති. ඉදං පන විමානං සාඛට්‌ඨකං, තස්‌මා සබ්‌බසාඛාසු සංභිජ්‌ජමානාසු භිජ්‌ජිත්‌ථ. දෙවතා පුත්‌තකෙ ගහෙත්‌වා ඛාණුකෙ ඨිතා පරිදෙවිතුං ආරද්‌ධා.
Viṭabhiṃ kareyyāti sākhānaṃ upari chattākārena tiṭṭheyya. Oghanaṃ janeyyāti heṭṭhā ghanaṃ janeyya. Upari āruyha sakalaṃ rukkhaṃ paliveṭhetvā puna heṭṭhā bhassamānā bhūmiṃ gaṇheyyāti attho. Padāleyyāti evaṃ oghanaṃ katvā puna tato paṭṭhāya yāva mūlā otiṇṇasākhāhi abhiruhamānā sabbasākhā paliveṭhentī matthakaṃ patvā teneva niyāmena puna orohitvā ca abhiruhitvā ca sakalarukkhaṃ saṃsibbitvā ajjhottharantī sabbasākhā heṭṭhā katvā sayaṃ upari ṭhatvā vāte vā vāyante deve vā vassante padāleyya. Bhindeyyāti attho. Khāṇumattameva tiṭṭheyya, tattha yaṃ sākhaṭṭhakavimānaṃ hoti, taṃ sākhāsu bhijjamānāsu tattha tattheva bhijjitvā sabbasākhāsu bhinnāsu sabbaṃ bhijjati. Rukkhaṭṭhakavimānaṃ pana yāva rukkhassa mūlamattampi tiṭṭhati, tāva na nassati. Idaṃ pana vimānaṃ sākhaṭṭhakaṃ, tasmā sabbasākhāsu saṃbhijjamānāsu bhijjittha. Devatā puttake gahetvā khāṇuke ṭhitā paridevituṃ āraddhā.
471. තිබ්‌බරාගජාතිකොති බහලරාගසභාවො. රාගජං දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙතීති තිබ්‌බරාගජාතිකත්‌තා දිට්‌ඨෙ දිට්‌ඨෙ ආරම්‌මණෙ නිමිත්‌තං ගණ්‌හාති. අථස්‌ස ආචරියුපජ්‌ඣායා දණ්‌ඩකම්‌මං ආණාපෙන්‌ති. සො අභික්‌ඛණං දණ්‌ඩකම්‌මං කරොන්‌තො දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති, නත්‌වෙව වීතික්‌කමං කරොති. තිබ්‌බදොසජාතිකොති අප්‌පමත්‌තිකෙනෙව කුප්‌පති, දහරසාමණෙරෙහි සද්‌ධිං හත්‌ථපරාමාසාදීනි කරොන්‌තොව කථෙති. සොපි දණ්‌ඩකම්‌මපච්‌චයා දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති. මොහජාතිකො පන ඉධ කතං වා කතතො අකතං වා අකතතො න සල්‌ලක්‌ඛෙති, තානි තානි කිච්‌චානි විරාධෙති. සොපි දණ්‌ඩකම්‌මපච්‌චයා දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති.
471.Tibbarāgajātikoti bahalarāgasabhāvo. Rāgajaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedetīti tibbarāgajātikattā diṭṭhe diṭṭhe ārammaṇe nimittaṃ gaṇhāti. Athassa ācariyupajjhāyā daṇḍakammaṃ āṇāpenti. So abhikkhaṇaṃ daṇḍakammaṃ karonto dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti, natveva vītikkamaṃ karoti. Tibbadosajātikoti appamattikeneva kuppati, daharasāmaṇerehi saddhiṃ hatthaparāmāsādīni karontova katheti. Sopi daṇḍakammapaccayā dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Mohajātiko pana idha kataṃ vā katato akataṃ vā akatato na sallakkheti, tāni tāni kiccāni virādheti. Sopi daṇḍakammapaccayā dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti.
472. න තිබ්‌බරාගජාතිකොතිආදීනි වුත්‌තපටිපක්‌ඛනයෙන වෙදිතබ්‌බානි. කස්‌මා පනෙත්‌ථ කොචි තිබ්‌බරාගාදිජාතිකො හොති, කොචි න තිබ්‌බරාගාදිජාතිකො? කම්‌මනියාමෙන. යස්‌ස හි කම්‌මායූහනක්‌ඛණෙ ලොභො බලවා හොති, අලොභො මන්‌දො, අදොසාමොහා බලවන්‌තො, දොසමොහා මන්‌දා, තස්‌ස මන්‌දො අලොභො ලොභං පරියාදාතුං න සක්‌කොති, අදොසාමොහා පන බලවන්‌තො දොසමොහෙ පරියාදාතුං සක්‌කොන්‌ති. තස්‌මා සො තෙන කම්‌මෙන දින්‌නපටිසන්‌ධිවසෙන නිබ්‌බත්‌තො ලුද්‌ධො හොති, සුඛසීලො අක්‌කොධනො පඤ්‌ඤවා වජිරූපමඤාණො.
472.Na tibbarāgajātikotiādīni vuttapaṭipakkhanayena veditabbāni. Kasmā panettha koci tibbarāgādijātiko hoti, koci na tibbarāgādijātiko? Kammaniyāmena. Yassa hi kammāyūhanakkhaṇe lobho balavā hoti, alobho mando, adosāmohā balavanto, dosamohā mandā, tassa mando alobho lobhaṃ pariyādātuṃ na sakkoti, adosāmohā pana balavanto dosamohe pariyādātuṃ sakkonti. Tasmā so tena kammena dinnapaṭisandhivasena nibbatto luddho hoti, sukhasīlo akkodhano paññavā vajirūpamañāṇo.
යස්‌ස පන කම්‌මායූහනක්‌ඛණෙ ලොභදොසා බලවන්‌තො හොන්‌ති, අලොභාදොසා මන්‌දා, අමොහො බලවා, මොහො මන්‌දො, සො පුරිමනයෙනෙව ලුද්‌ධො චෙව හොති දුට්‌ඨො ච, පඤ්‌ඤවා පන හොති වජිරූපමඤාණො දත්‌තාභයත්‌ථෙරො විය.
Yassa pana kammāyūhanakkhaṇe lobhadosā balavanto honti, alobhādosā mandā, amoho balavā, moho mando, so purimanayeneva luddho ceva hoti duṭṭho ca, paññavā pana hoti vajirūpamañāṇo dattābhayatthero viya.
යස්‌ස පන කම්‌මායූහනක්‌ඛණෙ ලොභාදොසමොහා බලවන්‌තො හොන්‌ති, ඉතරෙ මන්‌දා, සො පුරිමනයෙනෙව ලුද්‌ධො චෙව හොති දන්‌ධො ච, සුඛසීලකො පන හොති අක්‌කොධනො.
Yassa pana kammāyūhanakkhaṇe lobhādosamohā balavanto honti, itare mandā, so purimanayeneva luddho ceva hoti dandho ca, sukhasīlako pana hoti akkodhano.
තථා යස්‌ස කම්‌මායූහනක්‌ඛණෙ තයොපි ලොභදොසමොහා බලවන්‌තො හොන්‌ති, අලොභාදයො මන්‌දා, සො පුරිමනයෙනෙව ලුද්‌ධො චෙව හොති දුට්‌ඨො ච මූළ්‌හො ච.
Tathā yassa kammāyūhanakkhaṇe tayopi lobhadosamohā balavanto honti, alobhādayo mandā, so purimanayeneva luddho ceva hoti duṭṭho ca mūḷho ca.
යස්‌ස පන කම්‌මායූහනක්‌ඛණෙ අලොභදොසමොහා බලවන්‌තො හොන්‌ති, ඉතරෙ මන්‌දා, සො පුරිමනයෙනෙව අප්‌පකිලෙසො හොති, දිබ්‌බාරම්‌මණම්‌පි දිස්‌වා නිච්‌චලො, දුට්‌ඨො පන හොති දන්‌ධපඤ්‌ඤො ච.
Yassa pana kammāyūhanakkhaṇe alobhadosamohā balavanto honti, itare mandā, so purimanayeneva appakileso hoti, dibbārammaṇampi disvā niccalo, duṭṭho pana hoti dandhapañño ca.
යස්‌ස පන කම්‌මායූහනක්‌ඛණෙ අලොභාදොසමොහා බලවන්‌තො හොන්‌ති, ඉතරෙ මන්‌දා, සො පුරිමනයෙනෙව අලුද්‌ධො චෙව හොති සුඛසීලකො ච, මූළ්‌හො පන හොති.
Yassa pana kammāyūhanakkhaṇe alobhādosamohā balavanto honti, itare mandā, so purimanayeneva aluddho ceva hoti sukhasīlako ca, mūḷho pana hoti.
තථා යස්‌ස කම්‌මායූහනක්‌ඛණෙ අලොභදොසාමොහා බලවන්‌තො හොන්‌ති, ඉතරෙ මන්‌දා, සො පුරිමනයෙනෙව අලුද්‌ධො චෙව හොති පඤ්‌ඤවා ච, දුට්‌ඨො පන හොති කොධනො.
Tathā yassa kammāyūhanakkhaṇe alobhadosāmohā balavanto honti, itare mandā, so purimanayeneva aluddho ceva hoti paññavā ca, duṭṭho pana hoti kodhano.
යස්‌ස පන කම්‌මායූහනක්‌ඛණෙ තයොපි අලොභාදයො බලවන්‌තො හොන්‌ති, ලොභාදයො මන්‌දා, සො මහාසඞ්‌ඝරක්‌ඛිතත්‌ථෙරො විය අලුද්‌ධො අදුට්‌ඨො පඤ්‌ඤවා ච හොති.
Yassa pana kammāyūhanakkhaṇe tayopi alobhādayo balavanto honti, lobhādayo mandā, so mahāsaṅgharakkhitatthero viya aluddho aduṭṭho paññavā ca hoti.
සෙසං සබ්‌බත්‌ථ උත්‌තානත්‌ථමෙවාති.
Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
චූළධම්‌මසමාදානසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Cūḷadhammasamādānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 5. චූළධම්‌මසමාදානසුත්‌තං • 5. Cūḷadhammasamādānasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 5. චූළධම්‌මසමාදානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Cūḷadhammasamādānasuttavaṇṇanā
