| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
5. චූළධම්‌මසමාදානසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Cūḷadhammasamādānasuttavaṇṇanā
468. ධම්‌මොති ගහිතගහණානීති ධම්‌මො වා හොතු ඉතරො වා, ධම්‌මොති පග්‌ගහිතග්‌ගාහප්‌පවත්‌තා චරියාව. ආයූහනක්‌ඛණෙති තස්‌ස ධම්‌මොති ගහිතස්‌ස පවත්‌තනක්‌ඛණෙ. සුඛන්‌ති අකිච්‌ඡං. තෙනාහ ‘‘සුකර’’න්‌ති. දුක්‌ඛවිපාකන්‌ති අනිට්‌ඨඵලවිපච්‌චනං.
468.Dhammotigahitagahaṇānīti dhammo vā hotu itaro vā, dhammoti paggahitaggāhappavattā cariyāva. Āyūhanakkhaṇeti tassa dhammoti gahitassa pavattanakkhaṇe. Sukhanti akicchaṃ. Tenāha ‘‘sukara’’nti. Dukkhavipākanti aniṭṭhaphalavipaccanaṃ.
469. යථා චක්‌ඛාදීනං පඤ්‌චන්‌නං ඉන්‌ද්‍රියානං යථාසකං විසයග්‌ගහණං සභාවසිද්‌ධං, එවං මනසොපි. තෙ ච විසයා ඉට්‌ඨාකාරතො ගහණෙ න කොචි දොසො, පුරිසත්‌තභාවෙ න ච තෙ දොසං පවත්‌තෙන්‌තීති අයං තෙසං සමණබ්‍රාහ්‌මණානං ලද්‌ධීති ආහ ‘‘වත්‌ථුකාමෙසුපි කිලෙසකාමෙසුපි දොසො නත්‌ථී’’ති, අස්‌සාදෙත්‌වා විසයපරිභොගෙ නත්‌ථි ආදීනවො, තප්‌පච්‌චයා න කොචි අන්‌තරායොති අධිප්‌පායො. පාතබ්‍යතං ආපජ්‌ජන්‌තීති පරිභුඤ්‌ජනකතං උපගච්‌ඡන්‌ති. පරිභොගත්‌ථො හි අයං පා-සද්‌දො කත්‌තුසාධනො ච තබ්‍ය-සද්‌දො, යථාරුචි පරිභුඤ්‌ජන්‌තීති අත්‌ථො. කිලෙසකාමොපි අස්‌සාදියමානො වත්‌ථුකාමන්‌තොගධොයෙව, කිලෙසකාමවසෙන පන නෙසං අස්‌සාදෙතබ්‌බතාති ආහ ‘‘වත්‌ථුකාමෙසු කිලෙසකාමෙන පාතබ්‍යත’’න්‌ති. කිලෙසකාමෙනාති කරණත්‌ථෙ කරණවචනං. පාතබ්‍යතං පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බතන්‌ති එත්‌ථාපි කත්‌තුවසෙනෙව අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. මොළිං කත්‌වාති වෙණිබන්‌ධවසෙන මොළිං කත්‌වා. තාපසපරිබ්‌බාජිකාහීති තාපසපබ්‌බජ්‌ජූපගතාහි. පරිඤ්‌ඤං පඤ්‌ඤපෙන්‌තීති ඉදං ‘‘පහානමාහංසූ’’ති පදස්‌සෙව වෙවචනන්‌ති ‘‘පහානං සමතික්‌කමං පඤ්‌ඤපෙන්‌තී’’ති වුත්‌තං. තෙන කාමා නාමෙතෙ අනිච්‌චා දුක්‌ඛා විපරිණාමධම්‌මාති යාථාවතො පරිජානනං ඉධ ‘‘පහාන’’න්‌ති අධිප්‌පෙතං, න විනාභාවමත්‌තන්‌ති දස්‌සෙති. මාලුවාසිපාටිකාති මාලුවාවිදලං මාලුවාඵලෙ පොට්‌ටලිකා. සන්‌තාසං ආපජ්‌ජෙය්‍යාති සාලෙ අධිවත්‌ථදෙවතාය පවත්‌තිං ගහෙත්‌වා වුත්‌තං. තදා හි තස්‌සා එවං හොති. කොවිළාරපත්‌තසදිසෙහීති මහාකොවිළාරපත්‌තසණ්‌ඨානෙහි. සණ්‌ඨානවසෙන හෙතං වුත්‌තං, මාලුවාපත්‌තා පන කොවිළාරපත්‌තෙහි මහන්‌තතරානි චෙව ඝනතරානි ච හොන්‌ති. විපුලබහුඝනගරුපත්‌තතාය මහන්‌තං භාරං ජනෙත්‌වා. සාති මාලුවාලතා. ඔඝනන්‌ති හෙට්‌ඨතො ඔලම්‌බනහෙතුභූතං ඝනභාවං.
469. Yathā cakkhādīnaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ yathāsakaṃ visayaggahaṇaṃ sabhāvasiddhaṃ, evaṃ manasopi. Te ca visayā iṭṭhākārato gahaṇe na koci doso, purisattabhāve na ca te dosaṃ pavattentīti ayaṃ tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ laddhīti āha ‘‘vatthukāmesupi kilesakāmesupi doso natthī’’ti, assādetvā visayaparibhoge natthi ādīnavo, tappaccayā na koci antarāyoti adhippāyo. Pātabyataṃ āpajjantīti paribhuñjanakataṃ upagacchanti. Paribhogattho hi ayaṃ pā-saddo kattusādhano ca tabya-saddo, yathāruci paribhuñjantīti attho. Kilesakāmopi assādiyamāno vatthukāmantogadhoyeva, kilesakāmavasena pana nesaṃ assādetabbatāti āha ‘‘vatthukāmesu kilesakāmena pātabyata’’nti. Kilesakāmenāti karaṇatthe karaṇavacanaṃ. Pātabyataṃ paribhuñjitabbatanti etthāpi kattuvaseneva attho veditabbo. Moḷiṃ katvāti veṇibandhavasena moḷiṃ katvā. Tāpasaparibbājikāhīti tāpasapabbajjūpagatāhi. Pariññaṃ paññapentīti idaṃ ‘‘pahānamāhaṃsū’’ti padasseva vevacananti ‘‘pahānaṃ samatikkamaṃ paññapentī’’ti vuttaṃ. Tena kāmā nāmete aniccā dukkhā vipariṇāmadhammāti yāthāvato parijānanaṃ idha ‘‘pahāna’’nti adhippetaṃ, na vinābhāvamattanti dasseti. Māluvāsipāṭikāti māluvāvidalaṃ māluvāphale poṭṭalikā. Santāsaṃ āpajjeyyāti sāle adhivatthadevatāya pavattiṃ gahetvā vuttaṃ. Tadā hi tassā evaṃ hoti. Koviḷārapattasadisehīti mahākoviḷārapattasaṇṭhānehi. Saṇṭhānavasena hetaṃ vuttaṃ, māluvāpattā pana koviḷārapattehi mahantatarāni ceva ghanatarāni ca honti. Vipulabahughanagarupattatāya mahantaṃ bhāraṃ janetvā. Sāti māluvālatā. Oghananti heṭṭhato olambanahetubhūtaṃ ghanabhāvaṃ.
අන්‌ධවනසුභගවනග්‌ගහණං තෙසං අභිලක්‌ඛිතභාවතො. නාළිකෙරාදීසු තිණජාතීසු. ඛාදනුපලක්‌ඛණං උපචිකානං උට්‌ඨහනග්‌ගහණන්‌ති ආහ ‘‘උට්‌ඨහෙය්‍යු’’න්‌ති. කෙළිං කරොන්‌තී වියාති විලම්‌බනනදී විය කෙළිං කරොන්‌තී. ඉදානි අහං තං අජ්‌ඣොත්‌ථරින්‌ති පමොදමානා විය ඉතො චිතො ච විප්‌ඵන්‌දමානා විලම්‌බන්‌තී. සම්‌ඵස්‌සොපි සුඛො මුදුතලුණකොමලභාවතො. දස්‌සනම්‌පි සුඛං ඝනබහලපත්‌තසංහතතාය. සොමනස්‌සජාතාති පුබ්‌බෙ අනුස්‌සවවසෙන භවනවිනාසභයා සන්‌තාසං ආපජ්‌ජි, ඉදානි තස්‌සා සම්‌පත්‌තිදස්‌සනෙන පලොභිතා සොමනස්‌සජාතා අහොසි.
Andhavanasubhagavanaggahaṇaṃ tesaṃ abhilakkhitabhāvato. Nāḷikerādīsu tiṇajātīsu. Khādanupalakkhaṇaṃ upacikānaṃ uṭṭhahanaggahaṇanti āha ‘‘uṭṭhaheyyu’’nti. Keḷiṃ karontī viyāti vilambananadī viya keḷiṃ karontī. Idāni ahaṃ taṃ ajjhottharinti pamodamānā viya ito cito ca vipphandamānā vilambantī. Samphassopi sukho mudutaluṇakomalabhāvato. Dassanampi sukhaṃ ghanabahalapattasaṃhatatāya. Somanassajātāti pubbe anussavavasena bhavanavināsabhayā santāsaṃ āpajji, idāni tassā sampattidassanena palobhitā somanassajātā ahosi.
විටභිං කරෙය්‍යාති ආතානවිතානවසෙන ජටෙන්‌තී ජාලං කරෙය්‍ය. තථාභූතා ච ඝනපත්‌තසඤ්‌ඡන්‌නතාය ඡත්‌තසදිසී හොතීති ආහ ‘‘ඡත්‌තාකාරෙන තිට්‌ඨෙය්‍යා’’ති. සකලං රුක්‌ඛන්‌ති උපරි සබ්‌බසාඛාපසාඛං සබ්‌බරුක්‌ඛං. භස්‌සමානාති පලිවෙඨනවසෙනෙව ඔතරමානා. යාව මූලා ඔතිණ්‌ණසාඛාහීති මාලුවා භාරෙන ඔනමිත්‌වා රුක්‌ඛස්‌ස යාව මූලා ඔතිණ්‌ණසාඛාහි පුන අභිරුහමානා. සබ්‌බසාඛාති හෙට්‌ඨා මජ්‌ඣෙ උපරි චාති සබ්‌බාපි සාඛායො පලිවෙඨෙන්‌තී. සංසිබ්‌බිත්‌වා ජාලසන්‌තානකනියාමෙන ජටෙත්‌වා. එවං අපරාපරං සංසිබ්‌බනෙන අජ්‌ඣොත්‌ථරන්‌තී. සබ්‌බසාඛා හෙට්‌ඨා කත්‌වා සයං උපරි ඨත්‌වා මහාභාරභාවෙන වාතෙ වා වායන්‌තෙ දෙවෙ වා වස්‌සන්‌තෙ පදාලෙය්‍ය. සාඛට්‌ඨකවිමානන්‌ති සාඛාපටිබද්‌ධං විමානං. යස්‌මා ඉධ සත්‌ථාරා ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ’’තිආදිනා භූතපුබ්‌බමෙව වත්‌ථු උපමාභාවෙන ආහටං, තස්‌මා ‘‘ඉදං පන විමාන’’න්‌තිආදි වුත්‌තං.
Viṭabhiṃ kareyyāti ātānavitānavasena jaṭentī jālaṃ kareyya. Tathābhūtā ca ghanapattasañchannatāya chattasadisī hotīti āha ‘‘chattākārena tiṭṭheyyā’’ti. Sakalaṃ rukkhanti upari sabbasākhāpasākhaṃ sabbarukkhaṃ. Bhassamānāti paliveṭhanavaseneva otaramānā. Yāva mūlā otiṇṇasākhāhīti māluvā bhārena onamitvā rukkhassa yāva mūlā otiṇṇasākhāhi puna abhiruhamānā. Sabbasākhāti heṭṭhā majjhe upari cāti sabbāpi sākhāyo paliveṭhentī. Saṃsibbitvā jālasantānakaniyāmena jaṭetvā. Evaṃ aparāparaṃ saṃsibbanena ajjhottharantī. Sabbasākhā heṭṭhā katvā sayaṃ upari ṭhatvā mahābhārabhāvena vāte vā vāyante deve vā vassante padāleyya. Sākhaṭṭhakavimānanti sākhāpaṭibaddhaṃ vimānaṃ. Yasmā idha satthārā ‘‘seyyathāpi, bhikkhave’’tiādinā bhūtapubbameva vatthu upamābhāvena āhaṭaṃ, tasmā ‘‘idaṃ pana vimāna’’ntiādi vuttaṃ.
471. බහලරාගසභාවොති පච්‌චවෙක්‌ඛණාහි නීහරිතුං අසක්‌කුණෙය්‍යතාය බලවා හුත්‌වා අභිභවනරාගධාතුකො. රාගජන්‌ති රාගනිමිත්‌තජාතං. දිට්‌ඨෙ දිට්‌ඨෙ ආරම්‌මණෙති දිට්‌ඨෙ දිට්‌ඨෙ විසභාගාරම්‌මණෙ. නිමිත්‌තං ගණ්‌හාතීති කිලෙසුප්‌පත්‌තියා කාරණභූතං අනුබ්‍යඤ්‌ජනසො නිමිත්‌තං ගණ්‌හාති, සික්‌ඛාගාරවෙන පන කිලෙසෙහි නිස්‌සිතං මග්‌ගං න පටිපජ්‌ජති, තතො එව ආචරියුපජ්‌ඣායෙහි ආණත්‌තං දණ්‌ඩකම්‌මං කරොතෙව. තෙනාහ ‘‘න ත්‌වෙව වීතික්‌කමං කරොතී’’ති. හත්‌ථපරාමාසාදීනීති – ‘‘එහි තාව තයා වුත්‌තං මයා වුත්‌තඤ්‌ච අමුත්‍ර ගන්‌ත්‌වා වීමංසිස්‌සාමා’’තිආදිනා හත්‌ථග්‌ගහණාදීනි කරොන්‌තො, න කරුණාමෙත්‌තානිදානවසෙන. මොහජාතිකොති බහලමොහසභාවො.
471.Bahalarāgasabhāvoti paccavekkhaṇāhi nīharituṃ asakkuṇeyyatāya balavā hutvā abhibhavanarāgadhātuko. Rāgajanti rāganimittajātaṃ. Diṭṭhe diṭṭhe ārammaṇeti diṭṭhe diṭṭhe visabhāgārammaṇe. Nimittaṃ gaṇhātīti kilesuppattiyā kāraṇabhūtaṃ anubyañjanaso nimittaṃ gaṇhāti, sikkhāgāravena pana kilesehi nissitaṃ maggaṃ na paṭipajjati, tato eva ācariyupajjhāyehi āṇattaṃ daṇḍakammaṃ karoteva. Tenāha ‘‘na tveva vītikkamaṃ karotī’’ti. Hatthaparāmāsādīnīti – ‘‘ehi tāva tayā vuttaṃ mayā vuttañca amutra gantvā vīmaṃsissāmā’’tiādinā hatthaggahaṇādīni karonto, na karuṇāmettānidānavasena. Mohajātikoti bahalamohasabhāvo.
472. කම්‌මනියාමෙනාති පුරිමජාතිසිද්‌ධෙන ලොභුස්‌සදතාදිනියමිතෙන කම්‌මනියාමෙන. ඉදානි තං ලොභුස්‌සදතාදිං විභාගෙන දස්‌සෙතුං ‘‘යස්‌ස හී’’තිආදි ආරද්‌ධං. තත්‌ථ කම්‌මායූහනක්‌ඛණෙති කම්‌මකරණවෙලාය. ලොභො බලවාති තජ්‌ජාය සාමග්‌ගියා සාමත්‌ථියතො ලොභො අධිකො හොති. අලොභො මන්‌දොති තප්‌පටිපක්‌ඛො අලොභො දුබ්‌බලො හොති. කථං පනෙතෙ ලොභාලොභා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං උජුවිපච්‌චනීකභූතා එකක්‌ඛණෙ පවත්‌තන්‌ති? න ඛො පනෙතං එවං දට්‌ඨබ්‌බං ‘‘එකක්‌ඛණෙ පවත්‌තන්‌තී’’ති, නිකන්‌තික්‌ඛණං පන ආයූහනක්‌ඛණමෙව කත්‌වා එවං වුත්‌තං. එස නයො සෙසෙසු. පරියාදාතුන්‌ති අභිභවිතුං න සක්‌කොති. යො හි ‘‘එවංසුන්‌දරං එවංවිපුලං එවංමහග්‌ඝඤ්‌ච න සක්‌කා පරස්‌ස දාතු’’න්‌තිආදිනා අමුත්‌තචාගතාදිවසෙන පවත්‌තාය චෙතනාය සම්‌පයුත්‌තො අලොභො සම්‌මදෙව ලොභං පරියාදාතුං න සක්‌කොති. දොසමොහානං අනුප්‌පත්‌තියං තාදිසපච්‌චයලාභෙනෙව අදොසාමොහා බලවන්‌තො. තස්‌මාති ලොභාදොසාමොහානං බලවභාවතො අලොභදොසමොහානඤ්‌ච දුබ්‌බලභාවතොති වුත්‌තමෙව කාරණං පච්‌චාමසති. සොති තංසමඞ්‌ගී. තෙන කම්‌මෙනාති තෙන ලොභාදිඋපනිස්‌සයවතා කුසලකම්‌මුනා. සුඛසීලොති සඛිලො. තමෙවත්‌ථං අක්‌කොධනොති පරියායෙන වදති.
472.Kammaniyāmenāti purimajātisiddhena lobhussadatādiniyamitena kammaniyāmena. Idāni taṃ lobhussadatādiṃ vibhāgena dassetuṃ ‘‘yassa hī’’tiādi āraddhaṃ. Tattha kammāyūhanakkhaṇeti kammakaraṇavelāya. Lobho balavāti tajjāya sāmaggiyā sāmatthiyato lobho adhiko hoti. Alobho mandoti tappaṭipakkho alobho dubbalo hoti. Kathaṃ panete lobhālobhā aññamaññaṃ ujuvipaccanīkabhūtā ekakkhaṇe pavattanti? Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ ‘‘ekakkhaṇe pavattantī’’ti, nikantikkhaṇaṃ pana āyūhanakkhaṇameva katvā evaṃ vuttaṃ. Esa nayo sesesu. Pariyādātunti abhibhavituṃ na sakkoti. Yo hi ‘‘evaṃsundaraṃ evaṃvipulaṃ evaṃmahagghañca na sakkā parassa dātu’’ntiādinā amuttacāgatādivasena pavattāya cetanāya sampayutto alobho sammadeva lobhaṃ pariyādātuṃ na sakkoti. Dosamohānaṃ anuppattiyaṃ tādisapaccayalābheneva adosāmohā balavanto. Tasmāti lobhādosāmohānaṃ balavabhāvato alobhadosamohānañca dubbalabhāvatoti vuttameva kāraṇaṃ paccāmasati. Soti taṃsamaṅgī. Tena kammenāti tena lobhādiupanissayavatā kusalakammunā. Sukhasīloti sakhilo. Tamevatthaṃ akkodhanoti pariyāyena vadati.
මන්‌දා අලොභාදොසා ලොභදොසෙ පරියාදාතුං න සක්‌කොන්‌ති, අමොහො පන බලවා මොහං පරියාදාතුං සක්‌කොතීති එවං යථාරහං පඨමවාරෙ වුත්‌තනයෙනෙව අතිදෙසත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. පුරිමනයෙනෙවාති පුබ්‌බෙ වුත්‌තනයානුසාරෙන. දුට්‌ඨොති කොධනො. දන්‌ධොති මන්‌දමඤ්‌ඤො. සුඛසීලකොති සුඛසීලො.
Mandā alobhādosā lobhadose pariyādātuṃ na sakkonti, amoho pana balavā mohaṃ pariyādātuṃ sakkotīti evaṃ yathārahaṃ paṭhamavāre vuttanayeneva atidesattho veditabbo. Purimanayenevāti pubbe vuttanayānusārena. Duṭṭhoti kodhano. Dandhoti mandamañño. Sukhasīlakoti sukhasīlo.
එත්‌ථ ච ලොභවසෙන, දොසමොහ-ලොභදොස-ලොභමොහ-දොසමොහ-ලොභදොසමොහවසෙනාති තයො එකකා, තයො දුකා, එකො තිකොති ලොභාදිඋස්‌සදවසෙන අකුසලපක්‌ඛෙ එව සත්‌ත වාරා, තථා කුසලපක්‌ඛෙ අලොභාදිඋස්‌සදවසෙනාති චුද්‌දස වාරා ලබ්‌භන්‌ති. තත්‌ථ අලොභදොසමොහා, අලොභාදොසමොහා, අලොභදොසාමොහා බලවන්‌තොති ආගතෙහි කුසලපක්‌ඛෙ තතියදුතියපඨමවාරෙහි දොසුස්‌සදමොහුස්‌සදදොසමොහුස්‌සදවාරා ගහිතා එව හොන්‌ති. තථා අකුසලපක්‌ඛෙ ලොභාදොසාමොහා, ලොභදොසාමොහා, ලොභාදොසමොහා බලවන්‌තොති ආගතෙහි තතියදුතියපඨමවාරෙහි අදොසුස්‌සදඅමොහුස්‌සදඅදොසාමොහුස්‌සදවාරා ගහිතා එවාති අකුසලකුසලපක්‌ඛෙසු තයො තයො වාරෙ අන්‌තොගධෙ කත්‌වා අට්‌ඨෙව වාරා දස්‌සිතා. යෙ පන උභයසම්‌මිස්‌සතාවසෙන ලොභාලොභුස්‌සදවාරාදයො අපරෙ එකූනපඤ්‌ඤාස වාරා කාමං දස්‌සෙතබ්‌බා, තෙසං අසම්‌භවතො එව න දස්‌සිතා. න හි ‘‘එකස්‌මිං සන්‌තානෙ අන්‌තරෙන අවත්‌ථන්‌තරං ලොභො ච බලවා අලොභො චා’’තිආදි යුජ්‌ජති. පටිපක්‌ඛවසෙන වාපි එතෙසං බලවදුබ්‌බලභාවො සහජාතධම්‌මවසෙන වා. තත්‌ථ ලොභස්‌ස තාව පටිපක්‌ඛවසෙන අනභිභූතතාය බලවභාවො, තථා දොසමොහානං අදොසාමොහෙහි. අලොභාදීනං පන ලොභාදිඅනභිභවනතො. සබ්‌බෙසඤ්‌ච සමානජාතියසමධිභුය්‍ය පවත්‌තිවසෙන සහජාතධම්‌මතො බලවභාවො. තෙන වුත්‌තං අට්‌ඨකථායං (ම. නි. අට්‌ඨ. 2.472) – ‘‘ලොභො බලවා, අලොභො මන්‌දො. අදොසාමොහා බලවන්‌තො, දොසමොහා මන්‌දා’’තිආදි, සො ච නෙසං මන්‌දබලවභාවො පුරිමූපනිස්‌සයතො තථා ආසයස්‌ස පරිභාවිතතාය වෙදිතබ්‌බො. තෙනෙවාහ ‘‘කම්‌මනියාමෙනා’’ති. සෙසං වුත්‌තනයත්‌තා සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙවාති.
Ettha ca lobhavasena, dosamoha-lobhadosa-lobhamoha-dosamoha-lobhadosamohavasenāti tayo ekakā, tayo dukā, eko tikoti lobhādiussadavasena akusalapakkhe eva satta vārā, tathā kusalapakkhe alobhādiussadavasenāti cuddasa vārā labbhanti. Tattha alobhadosamohā, alobhādosamohā, alobhadosāmohā balavantoti āgatehi kusalapakkhe tatiyadutiyapaṭhamavārehi dosussadamohussadadosamohussadavārā gahitā eva honti. Tathā akusalapakkhe lobhādosāmohā, lobhadosāmohā, lobhādosamohā balavantoti āgatehi tatiyadutiyapaṭhamavārehi adosussadaamohussadaadosāmohussadavārā gahitā evāti akusalakusalapakkhesu tayo tayo vāre antogadhe katvā aṭṭheva vārā dassitā. Ye pana ubhayasammissatāvasena lobhālobhussadavārādayo apare ekūnapaññāsa vārā kāmaṃ dassetabbā, tesaṃ asambhavato eva na dassitā. Na hi ‘‘ekasmiṃ santāne antarena avatthantaraṃ lobho ca balavā alobho cā’’tiādi yujjati. Paṭipakkhavasena vāpi etesaṃ balavadubbalabhāvo sahajātadhammavasena vā. Tattha lobhassa tāva paṭipakkhavasena anabhibhūtatāya balavabhāvo, tathā dosamohānaṃ adosāmohehi. Alobhādīnaṃ pana lobhādianabhibhavanato. Sabbesañca samānajātiyasamadhibhuyya pavattivasena sahajātadhammato balavabhāvo. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 2.472) – ‘‘lobho balavā, alobho mando. Adosāmohā balavanto, dosamohā mandā’’tiādi, so ca nesaṃ mandabalavabhāvo purimūpanissayato tathā āsayassa paribhāvitatāya veditabbo. Tenevāha ‘‘kammaniyāmenā’’ti. Sesaṃ vuttanayattā suviññeyyamevāti.
චූළධම්‌මසමාදානසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Cūḷadhammasamādānasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 5. චූළධම්‌මසමාදානසුත්‌තං • 5. Cūḷadhammasamādānasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 5. චූළධම්‌මසමාදානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Cūḷadhammasamādānasuttavaṇṇanā
