Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya

    ౪. చూళదుక్ఖక్ఖన్ధసుత్తం

    4. Cūḷadukkhakkhandhasuttaṃ

    ౧౭౫. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా సక్కేసు విహరతి కపిలవత్థుస్మిం నిగ్రోధారామే. అథ ఖో మహానామో సక్కో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో మహానామో సక్కో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘దీఘరత్తాహం, భన్తే, భగవతా ఏవం ధమ్మం దేసితం ఆజానామి – ‘లోభో చిత్తస్స ఉపక్కిలేసో, దోసో చిత్తస్స ఉపక్కిలేసో, మోహో చిత్తస్స ఉపక్కిలేసో’తి. ఏవఞ్చాహం 1, భన్తే, భగవతా ధమ్మం దేసితం ఆజానామి – ‘లోభో చిత్తస్స ఉపక్కిలేసో, దోసో చిత్తస్స ఉపక్కిలేసో, మోహో చిత్తస్స ఉపక్కిలేసో’తి. అథ చ పన మే ఏకదా లోభధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తి, దోసధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తి, మోహధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తి. తస్స మయ్హం, భన్తే, ఏవం హోతి – ‘కోసు నామ మే ధమ్మో అజ్ఝత్తం అప్పహీనో యేన మే ఏకదా లోభధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తి, దోసధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తి, మోహధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తీ’’’తి.

    175. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Atha kho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘dīgharattāhaṃ, bhante, bhagavatā evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘lobho cittassa upakkileso, doso cittassa upakkileso, moho cittassa upakkileso’ti. Evañcāhaṃ 2, bhante, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘lobho cittassa upakkileso, doso cittassa upakkileso, moho cittassa upakkileso’ti. Atha ca pana me ekadā lobhadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, dosadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, mohadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti – ‘kosu nāma me dhammo ajjhattaṃ appahīno yena me ekadā lobhadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, dosadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, mohadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhantī’’’ti.

    ౧౭౬. ‘‘సో ఏవ ఖో తే, మహానామ, ధమ్మో అజ్ఝత్తం అప్పహీనో యేన తే ఏకదా లోభధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తి, దోసధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తి, మోహధమ్మాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠన్తి. సో చ హి తే, మహానామ, ధమ్మో అజ్ఝత్తం పహీనో అభవిస్స, న త్వం అగారం అజ్ఝావసేయ్యాసి, న కామే పరిభుఞ్జేయ్యాసి. యస్మా చ ఖో తే, మహానామ, సో ఏవ ధమ్మో అజ్ఝత్తం అప్పహీనో తస్మా త్వం అగారం అజ్ఝావససి, కామే పరిభుఞ్జసి.

    176. ‘‘So eva kho te, mahānāma, dhammo ajjhattaṃ appahīno yena te ekadā lobhadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, dosadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, mohadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. So ca hi te, mahānāma, dhammo ajjhattaṃ pahīno abhavissa, na tvaṃ agāraṃ ajjhāvaseyyāsi, na kāme paribhuñjeyyāsi. Yasmā ca kho te, mahānāma, so eva dhammo ajjhattaṃ appahīno tasmā tvaṃ agāraṃ ajjhāvasasi, kāme paribhuñjasi.

    ౧౭౭. ‘‘‘అప్పస్సాదా కామా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో 3 ఏత్థ భియ్యో’తి – ఇతి చేపి, మహానామ, అరియసావకస్స యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠం హోతి, సో చ 4 అఞ్ఞత్రేవ కామేహి అఞ్ఞత్ర అకుసలేహి ధమ్మేహి పీతిసుఖం నాధిగచ్ఛతి, అఞ్ఞం వా తతో సన్తతరం; అథ ఖో సో నేవ తావ అనావట్టీ కామేసు హోతి. యతో చ ఖో, మహానామ, అరియసావకస్స ‘అప్పస్సాదా కామా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో’తి – ఏవమేతం యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠం హోతి, సో చ అఞ్ఞత్రేవ కామేహి అఞ్ఞత్ర అకుసలేహి ధమ్మేహి పీతిసుఖం అధిగచ్ఛతి అఞ్ఞం వా తతో సన్తతరం; అథ ఖో సో అనావట్టీ కామేసు హోతి.

    177. ‘‘‘Appassādā kāmā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo 5 ettha bhiyyo’ti – iti cepi, mahānāma, ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ hoti, so ca 6 aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi pītisukhaṃ nādhigacchati, aññaṃ vā tato santataraṃ; atha kho so neva tāva anāvaṭṭī kāmesu hoti. Yato ca kho, mahānāma, ariyasāvakassa ‘appassādā kāmā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ hoti, so ca aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi pītisukhaṃ adhigacchati aññaṃ vā tato santataraṃ; atha kho so anāvaṭṭī kāmesu hoti.

    ‘‘మయ్హమ్పి ఖో, మహానామ , పుబ్బేవ సమ్బోధా, అనభిసమ్బుద్ధస్స బోధిసత్తస్సేవ సతో, ‘అప్పస్సాదా కామా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో’తి – ఏవమేతం యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠం హోతి, సో చ అఞ్ఞత్రేవ కామేహి అఞ్ఞత్ర అకుసలేహి ధమ్మేహి పీతిసుఖం నాజ్ఝగమం, అఞ్ఞం వా తతో సన్తతరం; అథ ఖ్వాహం నేవ తావ అనావట్టీ కామేసు పచ్చఞ్ఞాసిం. యతో చ ఖో మే, మహానామ, ‘అప్పస్సాదా కామా బహుదుక్ఖా బహుపాయాసా, ఆదీనవో ఏత్థ భియ్యో’తి – ఏవమేతం యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠం అహోసి, సో చ 7 అఞ్ఞత్రేవ కామేహి అఞ్ఞత్ర అకుసలేహి ధమ్మేహి పీతిసుఖం అజ్ఝగమం, అఞ్ఞం వా తతో సన్తతరం; అథాహం అనావట్టీ కామేసు పచ్చఞ్ఞాసిం.

    ‘‘Mayhampi kho, mahānāma , pubbeva sambodhā, anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato, ‘appassādā kāmā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ hoti, so ca aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi pītisukhaṃ nājjhagamaṃ, aññaṃ vā tato santataraṃ; atha khvāhaṃ neva tāva anāvaṭṭī kāmesu paccaññāsiṃ. Yato ca kho me, mahānāma, ‘appassādā kāmā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ ahosi, so ca 8 aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi pītisukhaṃ ajjhagamaṃ, aññaṃ vā tato santataraṃ; athāhaṃ anāvaṭṭī kāmesu paccaññāsiṃ.

    ౧౭౮. ‘‘కో చ, మహానామ, కామానం అస్సాదో? పఞ్చిమే, మహానామ, కామగుణా. కతమే పఞ్చ? చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యా రూపా ఇట్ఠా కన్తా మనాపా పియరూపా కామూపసంహితా రజనీయా; సోతవిఞ్ఞేయ్యా సద్దా…పే॰… ఘానవిఞ్ఞేయ్యా గన్ధా… జివ్హావిఞ్ఞేయ్యా రసా… కాయవిఞ్ఞేయ్యా ఫోట్ఠబ్బా ఇట్ఠా కన్తా మనాపా పియరూపా కామూపసంహితా రజనీయా – ఇమే ఖో, మహానామ, పఞ్చ కామగుణా. యం ఖో, మహానామ, ఇమే పఞ్చ కామగుణే పటిచ్చ ఉప్పజ్జతి సుఖం సోమనస్సం – అయం కామానం అస్సాదో.

    178. ‘‘Ko ca, mahānāma, kāmānaṃ assādo? Pañcime, mahānāma, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā; sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, mahānāma, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, mahānāma, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ kāmānaṃ assādo.

    ‘‘కో చ, మహానామ, కామానం ఆదీనవో? ఇధ, మహానామ, కులపుత్తో యేన సిప్పట్ఠానేన జీవికం కప్పేతి – యది ముద్దాయ యది గణనాయ యది సఙ్ఖానేన యది కసియా యది వణిజ్జాయ యది గోరక్ఖేన యది ఇస్సత్థేన యది రాజపోరిసేన యది సిప్పఞ్ఞతరేన, సీతస్స పురక్ఖతో ఉణ్హస్స పురక్ఖతో డంసమకసవాతాతపసరీంసపసమ్ఫస్సేహి రిస్సమానో ఖుప్పిపాసాయ మీయమానో; అయమ్పి, మహానామ, కామానం ఆదీనవో సన్దిట్ఠికో దుక్ఖక్ఖన్ధో కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు.

    ‘‘Ko ca, mahānāma, kāmānaṃ ādīnavo? Idha, mahānāma, kulaputto yena sippaṭṭhānena jīvikaṃ kappeti – yadi muddāya yadi gaṇanāya yadi saṅkhānena yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena yadi rājaporisena yadi sippaññatarena, sītassa purakkhato uṇhassa purakkhato ḍaṃsamakasavātātapasarīṃsapasamphassehi rissamāno khuppipāsāya mīyamāno; ayampi, mahānāma, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

    ‘‘తస్స చే మహానామ కులపుత్తస్స ఏవం ఉట్ఠహతో ఘటతో వాయమతో తే భోగా నాభినిప్ఫజ్జన్తి, సో సోచతి కిలమతి పరిదేవతి ఉరత్తాళిం కన్దతి సమ్మోహం ఆపజ్జతి ‘మోఘం వత మే ఉట్ఠానం, అఫలో వత మే వాయామో’తి. అయమ్పి, మహానామ, కామానం ఆదీనవో సన్దిట్ఠికో దుక్ఖక్ఖన్ధో కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు.

    ‘‘Tassa ce mahānāma kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā nābhinipphajjanti, so socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati ‘moghaṃ vata me uṭṭhānaṃ, aphalo vata me vāyāmo’ti. Ayampi, mahānāma, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

    ‘‘తస్స చే, మహానామ, కులపుత్తస్స ఏవం ఉట్ఠహతో ఘటతో వాయమతో తే భోగా అభినిప్ఫజ్జన్తి. సో తేసం భోగానం ఆరక్ఖాధికరణం దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి – ‘కిన్తి మే భోగే నేవ రాజానో హరేయ్యుం, న చోరా హరేయ్యుం, న అగ్గి దహేయ్య, న ఉదకం వహేయ్య, న అప్పియా వా దాయాదా హరేయ్యు’న్తి. తస్స ఏవం ఆరక్ఖతో గోపయతో తే భోగే రాజానో వా హరన్తి, చోరా వా హరన్తి, అగ్గి వా దహతి, ఉదకం వా వహతి, అప్పియా వా దాయాదా హరన్తి. సో సోచతి కిలమతి పరిదేవతి ఉరత్తాళిం కన్దతి సమ్మోహం ఆపజ్జతి – ‘యమ్పి మే అహోసి తమ్పి నో నత్థీ’తి. అయమ్పి, మహానామ, కామానం ఆదీనవో సన్దిట్ఠికో దుక్ఖక్ఖన్ధో కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు.

    ‘‘Tassa ce, mahānāma, kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā abhinipphajjanti. So tesaṃ bhogānaṃ ārakkhādhikaraṇaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti – ‘kinti me bhoge neva rājāno hareyyuṃ, na corā hareyyuṃ, na aggi daheyya, na udakaṃ vaheyya, na appiyā vā dāyādā hareyyu’nti. Tassa evaṃ ārakkhato gopayato te bhoge rājāno vā haranti, corā vā haranti, aggi vā dahati, udakaṃ vā vahati, appiyā vā dāyādā haranti. So socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati – ‘yampi me ahosi tampi no natthī’ti. Ayampi, mahānāma, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

    ‘‘పున చపరం, మహానామ, కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు రాజానోపి రాజూహి వివదన్తి, ఖత్తియాపి ఖత్తియేహి వివదన్తి, బ్రాహ్మణాపి బ్రాహ్మణేహి వివదన్తి, గహపతీపి గహపతీహి వివదన్తి, మాతాపి పుత్తేన వివదతి, పుత్తోపి మాతరా వివదతి, పితాపి పుత్తేన వివదతి, పుత్తోపి పితరా వివదతి, భాతాపి భాతరా వివదతి, భాతాపి భగినియా వివదతి, భగినీపి భాతరా వివదతి, సహాయోపి సహాయేన వివదతి. తే తత్థ కలహవిగ్గహవివాదాపన్నా అఞ్ఞమఞ్ఞం పాణీహిపి ఉపక్కమన్తి, లేడ్డూహిపి ఉపక్కమన్తి, దణ్డేహిపి ఉపక్కమన్తి, సత్థేహిపి ఉపక్కమన్తి. తే తత్థ మరణమ్పి నిగచ్ఛన్తి, మరణమత్తమ్పి దుక్ఖం . అయమ్పి, మహానామ, కామానం ఆదీనవో సన్దిట్ఠికో దుక్ఖక్ఖన్ధో కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు.

    ‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu rājānopi rājūhi vivadanti, khattiyāpi khattiyehi vivadanti, brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti, gahapatīpi gahapatīhi vivadanti, mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi bhātarā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati, bhaginīpi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati. Te tattha kalahaviggahavivādāpannā aññamaññaṃ pāṇīhipi upakkamanti, leḍḍūhipi upakkamanti, daṇḍehipi upakkamanti, satthehipi upakkamanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti, maraṇamattampi dukkhaṃ . Ayampi, mahānāma, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

    ‘‘పున చపరం, మహానామ, కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు అసిచమ్మం గహేత్వా, ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా, ఉభతోబ్యూళ్హం సఙ్గామం పక్ఖన్దన్తి ఉసూసుపి ఖిప్పమానేసు, సత్తీసుపి ఖిప్పమానాసు, అసీసుపి విజ్జోతలన్తేసు. తే తత్థ ఉసూహిపి విజ్ఝన్తి, సత్తియాపి విజ్ఝన్తి, అసినాపి సీసం ఛిన్దన్తి. తే తత్థ మరణమ్పి నిగచ్ఛన్తి, మరణమత్తమ్పి దుక్ఖం. అయమ్పి, మహానామ, కామానం ఆదీనవో సన్దిట్ఠికో దుక్ఖక్ఖన్ధో కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు.

    ‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā, dhanukalāpaṃ sannayhitvā, ubhatobyūḷhaṃ saṅgāmaṃ pakkhandanti usūsupi khippamānesu, sattīsupi khippamānāsu, asīsupi vijjotalantesu. Te tattha usūhipi vijjhanti, sattiyāpi vijjhanti, asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti, maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi, mahānāma, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

    ‘‘పున చపరం, మహానామ, కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు అసిచమ్మం గహేత్వా, ధనుకలాపం సన్నయ్హిత్వా, అద్దావలేపనా ఉపకారియో పక్ఖన్దన్తి ఉసూసుపి ఖిప్పమానేసు, సత్తీసుపి ఖిప్పమానాసు, అసీసుపి విజ్జోతలన్తేసు. తే తత్థ ఉసూహిపి విజ్ఝన్తి, సత్తియాపి విజ్ఝన్తి, ఛకణకాయపి ఓసిఞ్చన్తి, అభివగ్గేనపి ఓమద్దన్తి, అసినాపి సీసం ఛిన్దన్తి. తే తత్థ మరణమ్పి నిగచ్ఛన్తి, మరణమత్తమ్పి దుక్ఖం. అయమ్పి, మహానామ, కామానం ఆదీనవో సన్దిట్ఠికో దుక్ఖక్ఖన్ధో కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు.

    ‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā, dhanukalāpaṃ sannayhitvā, addāvalepanā upakāriyo pakkhandanti usūsupi khippamānesu, sattīsupi khippamānāsu, asīsupi vijjotalantesu. Te tattha usūhipi vijjhanti, sattiyāpi vijjhanti, chakaṇakāyapi osiñcanti, abhivaggenapi omaddanti, asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti, maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi, mahānāma, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

    ‘‘పున చపరం, మహానామ, కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు సన్ధిమ్పి ఛిన్దన్తి, నిల్లోపమ్పి హరన్తి, ఏకాగారికమ్పి కరోన్తి, పరిపన్థేపి తిట్ఠన్తి, పరదారమ్పి గచ్ఛన్తి. తమేనం రాజానో గహేత్వా వివిధా కమ్మకారణా కారేన్తి – కసాహిపి తాళేన్తి, వేత్తేహిపి తాళేన్తి, అడ్ఢదణ్డకేహిపి తాళేన్తి; హత్థమ్పి ఛిన్దన్తి, పాదమ్పి ఛిన్దన్తి, హత్థపాదమ్పి ఛిన్దన్తి, కణ్ణమ్పి ఛిన్దన్తి, నాసమ్పి ఛిన్దన్తి, కణ్ణనాసమ్పి ఛిన్దన్తి; బిలఙ్గథాలికమ్పి కరోన్తి, సఙ్ఖముణ్డికమ్పి కరోన్తి, రాహుముఖమ్పి కరోన్తి, జోతిమాలికమ్పి కరోన్తి, హత్థపజ్జోతికమ్పి కరోన్తి, ఏరకవత్తికమ్పి కరోన్తి, చీరకవాసికమ్పి కరోన్తి, ఏణేయ్యకమ్పి కరోన్తి, బళిసమంసికమ్పి కరోన్తి, కహాపణికమ్పి కరోన్తి, ఖారాపతచ్ఛికమ్పి కరోన్తి, పలిఘపరివత్తికమ్పి కరోన్తి, పలాలపీఠకమ్పి కరోన్తి, తత్తేనపి తేలేన ఓసిఞ్చన్తి, సునఖేహిపి ఖాదాపేన్తి, జీవన్తమ్పి సూలే ఉత్తాసేన్తి, అసినాపి సీసం ఛిన్దన్తి. తే తత్థ మరణమ్పి నిగచ్ఛన్తి, మరణమత్తమ్పి దుక్ఖం. అయమ్పి, మహానామ, కామానం ఆదీనవో సన్దిట్ఠికో దుక్ఖక్ఖన్ధో కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు.

    ‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu sandhimpi chindanti, nillopampi haranti, ekāgārikampi karonti, paripanthepi tiṭṭhanti, paradārampi gacchanti. Tamenaṃ rājāno gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenti – kasāhipi tāḷenti, vettehipi tāḷenti, aḍḍhadaṇḍakehipi tāḷenti; hatthampi chindanti, pādampi chindanti, hatthapādampi chindanti, kaṇṇampi chindanti, nāsampi chindanti, kaṇṇanāsampi chindanti; bilaṅgathālikampi karonti, saṅkhamuṇḍikampi karonti, rāhumukhampi karonti, jotimālikampi karonti, hatthapajjotikampi karonti, erakavattikampi karonti, cīrakavāsikampi karonti, eṇeyyakampi karonti, baḷisamaṃsikampi karonti, kahāpaṇikampi karonti, khārāpatacchikampi karonti, palighaparivattikampi karonti, palālapīṭhakampi karonti, tattenapi telena osiñcanti, sunakhehipi khādāpenti, jīvantampi sūle uttāsenti, asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti, maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi, mahānāma, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

    ‘‘పున చపరం, మహానామ, కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు కాయేన దుచ్చరితం చరన్తి, వాచాయ దుచ్చరితం చరన్తి, మనసా దుచ్చరితం చరన్తి. తే కాయేన దుచ్చరితం చరిత్వా, వాచాయ దుచ్చరితం చరిత్వా, మనసా దుచ్చరితం చరిత్వా, కాయస్స భేదా పరం మరణా, అపాయం దుగ్గతిం వినిపాతం నిరయం ఉపపజ్జన్తి. అయమ్పి, మహానామ, కామానం ఆదీనవో సమ్పరాయికో , దుక్ఖక్ఖన్ధో కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణం కామానమేవ హేతు.

    ‘‘Puna caparaṃ, mahānāma, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu kāyena duccaritaṃ caranti, vācāya duccaritaṃ caranti, manasā duccaritaṃ caranti. Te kāyena duccaritaṃ caritvā, vācāya duccaritaṃ caritvā, manasā duccaritaṃ caritvā, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā, apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti. Ayampi, mahānāma, kāmānaṃ ādīnavo samparāyiko , dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.

    ౧౭౯. ‘‘ఏకమిదాహం, మహానామ, సమయం రాజగహే విహరామి గిజ్ఝకూటే పబ్బతే. తేన ఖో పన సమయేన సమ్బహులా నిగణ్ఠా 9 ఇసిగిలిపస్సే కాళసిలాయం ఉబ్భట్ఠకా హోన్తి ఆసనపటిక్ఖిత్తా, ఓపక్కమికా దుక్ఖా తిబ్బా ఖరా కటుకా వేదనా వేదయన్తి. అథ ఖ్వాహం, మహానామ, సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో యేన ఇసిగిలిపస్సే కాళసిలా యేన తే నిగణ్ఠా తేనుపసఙ్కమిం; ఉపసఙ్కమిత్వా తే నిగణ్ఠే ఏతదవోచం – ‘కిన్ను తుమ్హే, ఆవుసో, నిగణ్ఠా ఉబ్భట్ఠకా ఆసనపటిక్ఖిత్తా, ఓపక్కమికా దుక్ఖా తిబ్బా ఖరా కటుకా వేదనా వేదయథా’తి? ఏవం వుత్తే, మహానామ, తే నిగణ్ఠా మం ఏతదవోచుం – ‘నిగణ్ఠో, ఆవుసో, నాటపుత్తో 10 సబ్బఞ్ఞూ సబ్బదస్సావీ అపరిసేసం ఞాణదస్సనం పటిజానాతి – ‘‘చరతో చ మే తిట్ఠతో చ సుత్తస్స చ జాగరస్స చ సతతం సమితం ఞాణదస్సనం పచ్చుపట్ఠిత’’న్తి. సో ఏవమాహ – ‘‘అత్థి ఖో వో 11, నిగణ్ఠా, పుబ్బే పాపకమ్మం కతం, తం ఇమాయ కటుకాయ దుక్కరకారికాయ నిజ్జీరేథ 12; యం పనేత్థ 13 ఏతరహి కాయేన సంవుతా వాచాయ సంవుతా మనసా సంవుతా తం ఆయతిం పాపస్స కమ్మస్స అకరణం; ఇతి పురాణానం కమ్మానం తపసా బ్యన్తిభావా, నవానం కమ్మానం అకరణా, ఆయతిం అనవస్సవో; ఆయతిం అనవస్సవా కమ్మక్ఖయో, కమ్మక్ఖయా దుక్ఖక్ఖయో, దుక్ఖక్ఖయా వేదనాక్ఖయో, వేదనాక్ఖయా సబ్బం దుక్ఖం నిజ్జిణ్ణం భవిస్సతీ’’తి. తఞ్చ పనమ్హాకం రుచ్చతి చేవ ఖమతి చ, తేన చమ్హ అత్తమనా’తి.

    179. ‘‘Ekamidāhaṃ, mahānāma, samayaṃ rājagahe viharāmi gijjhakūṭe pabbate. Tena kho pana samayena sambahulā nigaṇṭhā 14 isigilipasse kāḷasilāyaṃ ubbhaṭṭhakā honti āsanapaṭikkhittā, opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti. Atha khvāhaṃ, mahānāma, sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena isigilipasse kāḷasilā yena te nigaṇṭhā tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā te nigaṇṭhe etadavocaṃ – ‘kinnu tumhe, āvuso, nigaṇṭhā ubbhaṭṭhakā āsanapaṭikkhittā, opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayathā’ti? Evaṃ vutte, mahānāma, te nigaṇṭhā maṃ etadavocuṃ – ‘nigaṇṭho, āvuso, nāṭaputto 15 sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti – ‘‘carato ca me tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhita’’nti. So evamāha – ‘‘atthi kho vo 16, nigaṇṭhā, pubbe pāpakammaṃ kataṃ, taṃ imāya kaṭukāya dukkarakārikāya nijjīretha 17; yaṃ panettha 18 etarahi kāyena saṃvutā vācāya saṃvutā manasā saṃvutā taṃ āyatiṃ pāpassa kammassa akaraṇaṃ; iti purāṇānaṃ kammānaṃ tapasā byantibhāvā, navānaṃ kammānaṃ akaraṇā, āyatiṃ anavassavo; āyatiṃ anavassavā kammakkhayo, kammakkhayā dukkhakkhayo, dukkhakkhayā vedanākkhayo, vedanākkhayā sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī’’ti. Tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca, tena camha attamanā’ti.

    ౧౮౦. ‘‘ఏవం వుత్తే, అహం, మహానామ, తే నిగణ్ఠే ఏతదవోచం – ‘కిం పన తుమ్హే, ఆవుసో నిగణ్ఠా, జానాథ – అహువమ్హేవ మయం పుబ్బే న నాహువమ్హా’తి? ‘నో హిదం, ఆవుసో’. ‘కిం పన తుమ్హే, ఆవుసో నిగణ్ఠా, జానాథ – అకరమ్హేవ మయం పుబ్బే పాపకమ్మం న నాకరమ్హా’తి? ‘నో హిదం, ఆవుసో’. ‘కిం పన తుమ్హే, ఆవుసో నిగణ్ఠా, జానాథ – ఏవరూపం వా ఏవరూపం వా పాపకమ్మం అకరమ్హా’తి? ‘నో హిదం, ఆవుసో’. ‘కిం పన తుమ్హే, ఆవుసో నిగణ్ఠా, జానాథ – ఏత్తకం వా దుక్ఖం నిజ్జిణ్ణం, ఏత్తకం వా దుక్ఖం నిజ్జీరేతబ్బం , ఏత్తకమ్హి వా దుక్ఖే నిజ్జిణ్ణే సబ్బం దుక్ఖం నిజ్జిణ్ణం భవిస్సతీ’తి? ‘నో హిదం, ఆవుసో’. ‘కిం పన తుమ్హే, ఆవుసో నిగణ్ఠా, జానాథ – దిట్ఠేవ ధమ్మే అకుసలానం ధమ్మానం పహానం, కుసలానం ధమ్మానం ఉపసమ్పద’న్తి? ‘నో హిదం, ఆవుసో’.

    180. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, mahānāma, te nigaṇṭhe etadavocaṃ – ‘kiṃ pana tumhe, āvuso nigaṇṭhā, jānātha – ahuvamheva mayaṃ pubbe na nāhuvamhā’ti? ‘No hidaṃ, āvuso’. ‘Kiṃ pana tumhe, āvuso nigaṇṭhā, jānātha – akaramheva mayaṃ pubbe pāpakammaṃ na nākaramhā’ti? ‘No hidaṃ, āvuso’. ‘Kiṃ pana tumhe, āvuso nigaṇṭhā, jānātha – evarūpaṃ vā evarūpaṃ vā pāpakammaṃ akaramhā’ti? ‘No hidaṃ, āvuso’. ‘Kiṃ pana tumhe, āvuso nigaṇṭhā, jānātha – ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ, ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjīretabbaṃ , ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī’ti? ‘No hidaṃ, āvuso’. ‘Kiṃ pana tumhe, āvuso nigaṇṭhā, jānātha – diṭṭheva dhamme akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampada’nti? ‘No hidaṃ, āvuso’.

    ‘‘‘ఇతి కిర తుమ్హే, ఆవుసో నిగణ్ఠా, న జానాథ – అహువమ్హేవ మయం పుబ్బే న నాహువమ్హాతి, న జానాథ – అకరమ్హేవ మయం పుబ్బే పాపకమ్మం న నాకరమ్హాతి, న జానాథ – ఏవరూపం వా ఏవరూపం వా పాపకమ్మం అకరమ్హాతి, న జానాథ – ఏత్తకం వా దుక్ఖం నిజ్జిణ్ణం, ఏత్తకం వా దుక్ఖం నిజ్జీరేతబ్బం, ఏత్తకమ్హి వా దుక్ఖే నిజ్జిణ్ణే సబ్బం దుక్ఖం నిజ్జిణ్ణం భవిస్సతీతి. న జానాథ – దిట్ఠేవ ధమ్మే అకుసలానం ధమ్మానం పహానం, కుసలానం ధమ్మానం ఉపసమ్పదం. ఏవం సన్తే, ఆవుసో నిగణ్ఠా, యే లోకే లుద్దా లోహితపాణినో కురూరకమ్మన్తా మనుస్సేసు పచ్చాజాతా తే నిగణ్ఠేసు పబ్బజన్తీ’తి? ‘న ఖో, ఆవుసో గోతమ, సుఖేన సుఖం అధిగన్తబ్బం, దుక్ఖేన ఖో సుఖం అధిగన్తబ్బం; సుఖేన చావుసో గోతమ, సుఖం అధిగన్తబ్బం అభవిస్స, రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో సుఖం అధిగచ్ఛేయ్య, రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో సుఖవిహారితరో ఆయస్మతా గోతమేనా’తి.

    ‘‘‘Iti kira tumhe, āvuso nigaṇṭhā, na jānātha – ahuvamheva mayaṃ pubbe na nāhuvamhāti, na jānātha – akaramheva mayaṃ pubbe pāpakammaṃ na nākaramhāti, na jānātha – evarūpaṃ vā evarūpaṃ vā pāpakammaṃ akaramhāti, na jānātha – ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ, ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjīretabbaṃ, ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatīti. Na jānātha – diṭṭheva dhamme akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ. Evaṃ sante, āvuso nigaṇṭhā, ye loke luddā lohitapāṇino kurūrakammantā manussesu paccājātā te nigaṇṭhesu pabbajantī’ti? ‘Na kho, āvuso gotama, sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ, dukkhena kho sukhaṃ adhigantabbaṃ; sukhena cāvuso gotama, sukhaṃ adhigantabbaṃ abhavissa, rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhaṃ adhigaccheyya, rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhavihāritaro āyasmatā gotamenā’ti.

    ‘‘‘అద్ధాయస్మన్తేహి నిగణ్ఠేహి సహసా అప్పటిసఙ్ఖా వాచా భాసితా – న ఖో, ఆవుసో గోతమ, సుఖేన సుఖం అధిగన్తబ్బం, దుక్ఖేన ఖో సుఖం అధిగన్తబ్బం; సుఖేన చావుసో గోతమ, సుఖం అధిగన్తబ్బం అభవిస్స, రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో సుఖం అధిగచ్ఛేయ్య, రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో సుఖవిహారితరో ఆయస్మతా గోతమేనా’’తి. అపి చ అహమేవ తత్థ పటిపుచ్ఛితబ్బో – కో ను ఖో ఆయస్మన్తానం సుఖవిహారితరో రాజా వా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో ఆయస్మా వా గోతమో’తి? అద్ధావుసో గోతమ, అమ్హేహి సహసా అప్పటిసఙ్ఖా వాచా భాసితా, న ఖో, ఆవుసో గోతమ, సుఖేన సుఖం అధిగన్తబ్బం, దుక్ఖేన ఖో సుఖం అధిగన్తబ్బం; సుఖేన చావుసో గోతమ, సుఖం అధిగన్తబ్బం అభవిస్స, రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో సుఖం అధిగచ్ఛేయ్య, రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో సుఖవిహారితరో ఆయస్మతా గోతమేనాతి. అపి చ తిట్ఠతేతం, ఇదానిపి మయం ఆయస్మన్తం గోతమం పుచ్ఛామ – కో ను ఖో ఆయస్మన్తానం సుఖవిహారితరో రాజా వా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో ఆయస్మా వా గోతమో’తి?

    ‘‘‘Addhāyasmantehi nigaṇṭhehi sahasā appaṭisaṅkhā vācā bhāsitā – na kho, āvuso gotama, sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ, dukkhena kho sukhaṃ adhigantabbaṃ; sukhena cāvuso gotama, sukhaṃ adhigantabbaṃ abhavissa, rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhaṃ adhigaccheyya, rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhavihāritaro āyasmatā gotamenā’’ti. Api ca ahameva tattha paṭipucchitabbo – ko nu kho āyasmantānaṃ sukhavihāritaro rājā vā māgadho seniyo bimbisāro āyasmā vā gotamo’ti? Addhāvuso gotama, amhehi sahasā appaṭisaṅkhā vācā bhāsitā, na kho, āvuso gotama, sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ, dukkhena kho sukhaṃ adhigantabbaṃ; sukhena cāvuso gotama, sukhaṃ adhigantabbaṃ abhavissa, rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhaṃ adhigaccheyya, rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhavihāritaro āyasmatā gotamenāti. Api ca tiṭṭhatetaṃ, idānipi mayaṃ āyasmantaṃ gotamaṃ pucchāma – ko nu kho āyasmantānaṃ sukhavihāritaro rājā vā māgadho seniyo bimbisāro āyasmā vā gotamo’ti?

    ‘‘‘తేన హావుసో నిగణ్ఠా, తుమ్హేవ తత్థ పటిపుచ్ఛిస్సామి, యథా వో ఖమేయ్య తథా నం బ్యాకరేయ్యాథ. తం కిం మఞ్ఞథావుసో నిగణ్ఠా, పహోతి రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో, అనిఞ్జమానో కాయేన, అభాసమానో వాచం, సత్త రత్తిన్దివాని ఏకన్తసుఖం పటిసంవేదీ విహరితు’న్తి? ‘నో హిదం, ఆవుసో’.

    ‘‘‘Tena hāvuso nigaṇṭhā, tumheva tattha paṭipucchissāmi, yathā vo khameyya tathā naṃ byākareyyātha. Taṃ kiṃ maññathāvuso nigaṇṭhā, pahoti rājā māgadho seniyo bimbisāro, aniñjamāno kāyena, abhāsamāno vācaṃ, satta rattindivāni ekantasukhaṃ paṭisaṃvedī viharitu’nti? ‘No hidaṃ, āvuso’.

    ‘‘‘తం కిం మఞ్ఞథావుసో నిగణ్ఠా, పహోతి రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో, అనిఞ్జమానో కాయేన, అభాసమానో వాచం, ఛ రత్తిన్దివాని…పే॰… పఞ్చ రత్తిన్దివాని… చత్తారి రత్తిన్దివాని… తీణి రత్తిన్దివాని… ద్వే రత్తిన్దివాని… ఏకం రత్తిన్దివం ఏకన్తసుఖం పటిసంవేదీ విహరితు’న్తి? ‘నో హిదం, ఆవుసో’.

    ‘‘‘Taṃ kiṃ maññathāvuso nigaṇṭhā, pahoti rājā māgadho seniyo bimbisāro, aniñjamāno kāyena, abhāsamāno vācaṃ, cha rattindivāni…pe… pañca rattindivāni… cattāri rattindivāni… tīṇi rattindivāni… dve rattindivāni… ekaṃ rattindivaṃ ekantasukhaṃ paṭisaṃvedī viharitu’nti? ‘No hidaṃ, āvuso’.

    ‘‘‘అహం ఖో, ఆవుసో నిగణ్ఠా, పహోమి అనిఞ్జమానో కాయేన, అభాసమానో వాచం, ఏకం రత్తిన్దివం ఏకన్తసుఖం పటిసంవేదీ విహరితుం. అహం ఖో, ఆవుసో నిగణ్ఠా, పహోమి అనిఞ్జమానో కాయేన, అభాసమానో వాచం, ద్వే రత్తిన్దివాని… తీణి రత్తిన్దివాని… చత్తారి రత్తిన్దివాని… పఞ్చ రత్తిన్దివాని… ఛ రత్తిన్దివాని… సత్త రత్తిన్దివాని ఏకన్తసుఖం పటిసంవేదీ విహరితుం. తం కిం మఞ్ఞథావుసో నిగణ్ఠా, ఏవం సన్తే కో సుఖవిహారితరో రాజా వా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో అహం వా’తి? ‘ఏవం సన్తే ఆయస్మావ గోతమో సుఖవిహారితరో రఞ్ఞా మాగధేన సేనియేన బిమ్బిసారేనా’’’తి.

    ‘‘‘Ahaṃ kho, āvuso nigaṇṭhā, pahomi aniñjamāno kāyena, abhāsamāno vācaṃ, ekaṃ rattindivaṃ ekantasukhaṃ paṭisaṃvedī viharituṃ. Ahaṃ kho, āvuso nigaṇṭhā, pahomi aniñjamāno kāyena, abhāsamāno vācaṃ, dve rattindivāni… tīṇi rattindivāni… cattāri rattindivāni… pañca rattindivāni… cha rattindivāni… satta rattindivāni ekantasukhaṃ paṭisaṃvedī viharituṃ. Taṃ kiṃ maññathāvuso nigaṇṭhā, evaṃ sante ko sukhavihāritaro rājā vā māgadho seniyo bimbisāro ahaṃ vā’ti? ‘Evaṃ sante āyasmāva gotamo sukhavihāritaro raññā māgadhena seniyena bimbisārenā’’’ti.

    ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనో మహానామో సక్కో భగవతో భాసితం అభినన్దీతి.

    Idamavoca bhagavā. Attamano mahānāmo sakko bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

    చూళదుక్ఖక్ఖన్ధసుత్తం నిట్ఠితం చతుత్థం.

    Cūḷadukkhakkhandhasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.







    Footnotes:
    1. ఏవంపాహం (క॰)
    2. evaṃpāhaṃ (ka.)
    3. బహూపాయాసా (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    4. సోవ (క॰)
    5. bahūpāyāsā (sī. syā. pī.)
    6. sova (ka.)
    7. సోవ (క॰)
    8. sova (ka.)
    9. నిగన్థా (స్యా॰ క॰)
    10. నాథపుత్తో (సీ॰ పీ॰)
    11. అత్థి ఖో భో (స్యా॰ క॰)
    12. నిజ్జరేథ (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    13. మయం పనేత్థ (క॰)
    14. niganthā (syā. ka.)
    15. nāthaputto (sī. pī.)
    16. atthi kho bho (syā. ka.)
    17. nijjaretha (sī. syā. pī.)
    18. mayaṃ panettha (ka.)



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౪. చూళదుక్ఖక్ఖన్ధసుత్తవణ్ణనా • 4. Cūḷadukkhakkhandhasuttavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౪. చూళదుక్ఖక్ఖన్ధసుత్తవణ్ణనా • 4. Cūḷadukkhakkhandhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact