| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
४. चूळदुक्खक्खन्धसुत्तवण्णना
4. Cūḷadukkhakkhandhasuttavaṇṇanā
१७५. एवं मे सुतन्ति चूळदुक्खक्खन्धसुत्तं। तत्थ सक्केसूति एवंनामके जनपदे। सो हि जनपदो सक्यानं राजकुमारानं वसनट्ठानत्ता सक्यात्वेव सङ्ख्यं गतो। सक्यानं पन उप्पत्ति अम्बट्ठसुत्ते आगताव। कपिलवत्थुस्मिन्ति एवंनामके नगरे। तञ्हि कपिलस्स इसिनो निवासट्ठाने कतत्ता कपिलवत्थूति वुत्तं, तं गोचरगामं कत्वा। निग्रोधारामेति निग्रोधो नाम सक्को, सो ञातिसमागमकाले कपिलवत्थुं आगते भगवति अत्तनो आरामे विहारं कारेत्वा भगवतो निय्यातेसि, तस्मिं विहरतीति अत्थो। महानामोति अनुरुद्धत्थेरस्स भाता भगवतो चुळपितुपुत्तो। सुद्धोदनो सुक्कोदनो सक्कोदनो धोतोदनो अमितोदनोति इमे पञ्च जना भातरो। अमिता नाम देवी तेसं भगिनी। तिस्सत्थेरो तस्सा पुत्तो। तथागतो च नन्दत्थेरो च सुद्धोदनस्स पुत्ता, महानामो च अनुरुद्धत्थेरो च सुक्कोदनस्स। आनन्दत्थेरो अमितोदनस्स, सो भगवतो कनिट्ठो। महानामो महल्लकतरो सकदागामी अरियसावको।
175.Evaṃme sutanti cūḷadukkhakkhandhasuttaṃ. Tattha sakkesūti evaṃnāmake janapade. So hi janapado sakyānaṃ rājakumārānaṃ vasanaṭṭhānattā sakyātveva saṅkhyaṃ gato. Sakyānaṃ pana uppatti ambaṭṭhasutte āgatāva. Kapilavatthusminti evaṃnāmake nagare. Tañhi kapilassa isino nivāsaṭṭhāne katattā kapilavatthūti vuttaṃ, taṃ gocaragāmaṃ katvā. Nigrodhārāmeti nigrodho nāma sakko, so ñātisamāgamakāle kapilavatthuṃ āgate bhagavati attano ārāme vihāraṃ kāretvā bhagavato niyyātesi, tasmiṃ viharatīti attho. Mahānāmoti anuruddhattherassa bhātā bhagavato cuḷapituputto. Suddhodano sukkodano sakkodano dhotodano amitodanoti ime pañca janā bhātaro. Amitā nāma devī tesaṃ bhaginī. Tissatthero tassā putto. Tathāgato ca nandatthero ca suddhodanassa puttā, mahānāmo ca anuruddhatthero ca sukkodanassa. Ānandatthero amitodanassa, so bhagavato kaniṭṭho. Mahānāmo mahallakataro sakadāgāmī ariyasāvako.
दीघरत्तन्ति मय्हं सकदागामिफलुप्पत्तितो पट्ठाय चिररत्तं जानामीति दस्सेति। लोभधम्माति लोभसङ्खाता धम्मा, नानप्पकारकं लोभंयेव सन्धाय वदति। इतरेसुपि द्वीसु एसेव नयो। परियादाय तिट्ठन्तीति खेपेत्वा तिट्ठन्ति। इदञ्हि परियादानं नाम ‘‘सब्बं हत्थिकायं परियादियित्वा सब्बं अस्सकायं सब्बं रथकायं सब्बं पत्तिकायं परियादियित्वा जीवन्तंयेव नं ओसज्जेय्य’’न्ति (सं॰ नि॰ १.१२६) एत्थ गहणे आगतं। ‘‘अनिच्चसञ्ञा, भिक्खवे, भाविता बहुलीकता सब्बं कामरागं परियादियती’’ति (सं॰ नि॰ ३.१०२) एत्थ खेपने। इधापि खेपने अधिप्पेतं। तेन वुत्तं ‘‘परियादियित्वाति खेपेत्वा’’ति।
Dīgharattanti mayhaṃ sakadāgāmiphaluppattito paṭṭhāya cirarattaṃ jānāmīti dasseti. Lobhadhammāti lobhasaṅkhātā dhammā, nānappakārakaṃ lobhaṃyeva sandhāya vadati. Itaresupi dvīsu eseva nayo. Pariyādāya tiṭṭhantīti khepetvā tiṭṭhanti. Idañhi pariyādānaṃ nāma ‘‘sabbaṃ hatthikāyaṃ pariyādiyitvā sabbaṃ assakāyaṃ sabbaṃ rathakāyaṃ sabbaṃ pattikāyaṃ pariyādiyitvā jīvantaṃyeva naṃ osajjeyya’’nti (saṃ. ni. 1.126) ettha gahaṇe āgataṃ. ‘‘Aniccasaññā, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā sabbaṃ kāmarāgaṃ pariyādiyatī’’ti (saṃ. ni. 3.102) ettha khepane. Idhāpi khepane adhippetaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘pariyādiyitvāti khepetvā’’ti.
येन मे एकदा लोभधम्मापीति येन मय्हं एकेकस्मिं काले लोभधम्मापि चित्तं परियादाय तिट्ठन्तीति पुच्छति। अयं किर राजा ‘‘सकदागामिमग्गेन लोभदोसमोहा निरवसेसा पहीयन्ती’’ति सञ्ञी अहोसि, अयं ‘‘अप्पहीनं मे अत्थी’’तिपि जानाति, अप्पहीनकं उपादाय पहीनकम्पि पुन पच्छतोवावत्ततीति सञ्ञी होति। अरियसावकस्स एवं सन्देहो उप्पज्जतीति? आम उप्पज्जति। कस्मा? पण्णत्तिया अकोविदत्ता। ‘‘अयं किलेसो असुकमग्गवज्झो’’ति इमिस्सा पण्णत्तिया अकोविदस्स हि अरियसावकस्सपि एवं होति। किं तस्स पच्चवेक्खणा नत्थीति? अत्थि। सा पन न सब्बेसं परिपुण्णा होति। एको हि पहीनकिलेसमेव पच्चवेक्खति। एको अवसिट्ठकिलेसमेव, एको मग्गमेव, एको फलमेव, एको निब्बानमेव। इमासु पन पञ्चसु पच्चवेक्खणासु एकं वा द्वे वा नो लद्धुं न वट्टति। इति यस्स पच्चवेक्खणा न परिपुण्णा, तस्स मग्गवज्झकिलेसपण्णत्तियं अकोविदत्ता एवं होति।
Yena me ekadā lobhadhammāpīti yena mayhaṃ ekekasmiṃ kāle lobhadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhantīti pucchati. Ayaṃ kira rājā ‘‘sakadāgāmimaggena lobhadosamohā niravasesā pahīyantī’’ti saññī ahosi, ayaṃ ‘‘appahīnaṃ me atthī’’tipi jānāti, appahīnakaṃ upādāya pahīnakampi puna pacchatovāvattatīti saññī hoti. Ariyasāvakassa evaṃ sandeho uppajjatīti? Āma uppajjati. Kasmā? Paṇṇattiyā akovidattā. ‘‘Ayaṃ kileso asukamaggavajjho’’ti imissā paṇṇattiyā akovidassa hi ariyasāvakassapi evaṃ hoti. Kiṃ tassa paccavekkhaṇā natthīti? Atthi. Sā pana na sabbesaṃ paripuṇṇā hoti. Eko hi pahīnakilesameva paccavekkhati. Eko avasiṭṭhakilesameva, eko maggameva, eko phalameva, eko nibbānameva. Imāsu pana pañcasu paccavekkhaṇāsu ekaṃ vā dve vā no laddhuṃ na vaṭṭati. Iti yassa paccavekkhaṇā na paripuṇṇā, tassa maggavajjhakilesapaṇṇattiyaṃ akovidattā evaṃ hoti.
१७६. सो एव खो तेति सोयेव लोभो दोसो मोहो च तव सन्ताने अप्पहीनो, त्वं पन पहीनसञ्ञी अहोसीति दस्सेति। सो च हि तेति सो तुय्हं लोभदोसमोहधम्मो। कामेति दुविधे कामे। न परिभुञ्जेय्यासीति मयं विय पब्बजेय्यासीति दस्सेति।
176.Soeva kho teti soyeva lobho doso moho ca tava santāne appahīno, tvaṃ pana pahīnasaññī ahosīti dasseti. So ca hi teti so tuyhaṃ lobhadosamohadhammo. Kāmeti duvidhe kāme. Na paribhuñjeyyāsīti mayaṃ viya pabbajeyyāsīti dasseti.
१७७. अप्पस्सादाति परित्तसुखा। बहुदुक्खाति दिट्ठधम्मिकसम्परायिकदुक्खमेवेत्थ बहुकं। बहुपायासाति दिट्ठधम्मिकसम्परायिको उपायासकिलेसोयेवेत्थ बहु। आदीनवोति दिट्ठधम्मिकसम्परायिको उपद्दवो। एत्थ भिय्योति एतेसु कामेसु अयं आदीनवोयेव बहु। अस्सादो पन हिमवन्तं उपनिधाय सासपो विय अप्पो, परित्तको। इति चेपि महानामाति महानाम एवं चेपि अरियसावकस्स। यथाभूतन्ति यथासभावं। सम्मा नयेन कारणेन पञ्ञाय सुट्ठु दिट्ठं होतीति दस्सेति। तत्थ पञ्ञायाति विपस्सनापञ्ञाय, हेट्ठामग्गद्वयञाणेनाति अत्थो। सो चाति सो एव मग्गद्वयेन दिट्ठकामादीनवो अरियसावको। पीतिसुखन्ति इमिना सप्पीतिकानि द्वे झानानि दस्सेति। अञ्ञं वा ततो सन्ततरन्ति ततो झानद्वयतो सन्ततरं अञ्ञं उपरिझानद्वयञ्चेव मग्गद्वयञ्च। नेव ताव अनावट्टी कामेसु होतीति अथ खो सो द्वे मग्गे पटिविज्झित्वा ठितोपि अरियसावको उपरि झानानं वा मग्गानं वा अनधिगतत्ता नेव ताव कामेसु अनावट्टी होति, अनावट्टिनो अनाभोगो न होति। आवट्टिनो साभोगोयेव होति। कस्मा? चतूहि झानेहि विक्खम्भनप्पहानस्स, द्वीहि मग्गेहि समुच्छेदप्पहानस्स अभावा।
177.Appassādāti parittasukhā. Bahudukkhāti diṭṭhadhammikasamparāyikadukkhamevettha bahukaṃ. Bahupāyāsāti diṭṭhadhammikasamparāyiko upāyāsakilesoyevettha bahu. Ādīnavoti diṭṭhadhammikasamparāyiko upaddavo. Ettha bhiyyoti etesu kāmesu ayaṃ ādīnavoyeva bahu. Assādo pana himavantaṃ upanidhāya sāsapo viya appo, parittako. Iti cepi mahānāmāti mahānāma evaṃ cepi ariyasāvakassa. Yathābhūtanti yathāsabhāvaṃ. Sammā nayena kāraṇena paññāya suṭṭhu diṭṭhaṃ hotīti dasseti. Tattha paññāyāti vipassanāpaññāya, heṭṭhāmaggadvayañāṇenāti attho. Socāti so eva maggadvayena diṭṭhakāmādīnavo ariyasāvako. Pītisukhanti iminā sappītikāni dve jhānāni dasseti. Aññaṃ vā tato santataranti tato jhānadvayato santataraṃ aññaṃ uparijhānadvayañceva maggadvayañca. Neva tāva anāvaṭṭī kāmesu hotīti atha kho so dve magge paṭivijjhitvā ṭhitopi ariyasāvako upari jhānānaṃ vā maggānaṃ vā anadhigatattā neva tāva kāmesu anāvaṭṭī hoti, anāvaṭṭino anābhogo na hoti. Āvaṭṭino sābhogoyeva hoti. Kasmā? Catūhi jhānehi vikkhambhanappahānassa, dvīhi maggehi samucchedappahānassa abhāvā.
मय्हम्पि खोति न केवलं तुय्हेव, अथ खो मय्हम्पि। पुब्बेव सम्बोधाति मग्गसम्बोधितो पठमतरमेव। पञ्ञाय सुदिट्ठं होतीति एत्थ ओरोधनाटका पजहनपञ्ञा अधिप्पेता। पीतिसुखं नाज्झगमन्ति सप्पीतिकानि द्वे झानानि न पटिलभिं। अञ्ञं वा ततो सन्ततरन्ति इध उपरि झानद्वयं चेव चत्तारो च मग्गा अधिप्पेता। पच्चञ्ञासिन्ति पटिअञ्ञासिं।
Mayhampikhoti na kevalaṃ tuyheva, atha kho mayhampi. Pubbeva sambodhāti maggasambodhito paṭhamatarameva. Paññāya sudiṭṭhaṃ hotīti ettha orodhanāṭakā pajahanapaññā adhippetā. Pītisukhaṃ nājjhagamanti sappītikāni dve jhānāni na paṭilabhiṃ. Aññaṃ vā tato santataranti idha upari jhānadvayaṃ ceva cattāro ca maggā adhippetā. Paccaññāsinti paṭiaññāsiṃ.
१७९. एकमिदाहं महानाम समयन्ति कस्मा आरद्धं? अयं पाटियेक्को अनुसन्धि। हेट्ठा कामानं अस्सादोपि आदीनवोपि कथितो , निस्सरणं न कथितं, तं कथेतुं अयं देसना आरद्धा। कामसुखल्लिकानुयोगो हि एको अन्तो अत्तकिलमथानुयोगो एकोति इमेहि अन्तेहि मुत्तं मम सासनन्ति उपरि फलसमापत्तिसीसेन सकलसासनं दस्सेतुम्पि अयं देसना आरद्धा।
179.Ekamidāhaṃ mahānāma samayanti kasmā āraddhaṃ? Ayaṃ pāṭiyekko anusandhi. Heṭṭhā kāmānaṃ assādopi ādīnavopi kathito , nissaraṇaṃ na kathitaṃ, taṃ kathetuṃ ayaṃ desanā āraddhā. Kāmasukhallikānuyogo hi eko anto attakilamathānuyogo ekoti imehi antehi muttaṃ mama sāsananti upari phalasamāpattisīsena sakalasāsanaṃ dassetumpi ayaṃ desanā āraddhā.
गिज्झकूटे पब्बतेति तस्स पब्बतस्स गिज्झसदिसं कूटं अत्थि, तस्मा गिज्झकूटोति वुच्चति। गिज्झा वा तस्स कूटेसु निवसन्तीतिपि गिज्झकूटोति वुच्चति। इसिगिलिपस्सेति इसिगिलिपब्बतस्स पस्से। काळसिलायन्ति काळवण्णे पिट्ठिपासाणे। उब्भट्ठका होन्तीति उद्धंयेव ठितका होन्ति अनिसिन्ना। ओपक्कमिकाति उब्भट्ठकादिना अत्तनो उपक्कमेन निब्बत्तिता। निगण्ठो, आवुसोति अञ्ञं कारणं वत्तुं असक्कोन्ता निगण्ठस्स उपरि पक्खिपिंसु। सब्बञ्ञू सब्बदस्सावीति सो अम्हाकं सत्था अतीतानागतपच्चुप्पन्नं सब्बं जानाति पस्सतीति दस्सेति। अपरिसेसं ञाणदस्सनं पटिजानातीति सो अम्हाकं सत्था अपरिसेसं धम्मं जानन्तो अपरिसेससङ्खातं ञाणदस्सनं पटिजानाति, पटिजानन्तो च एवं पटिजानाति ‘‘चरतो च मे तिट्ठतो च…पे॰… पच्चुपट्ठित’’न्ति। तत्थ सततन्ति निच्चं। समितन्ति तस्सेव वेवचनं।
Gijjhakūṭe pabbateti tassa pabbatassa gijjhasadisaṃ kūṭaṃ atthi, tasmā gijjhakūṭoti vuccati. Gijjhā vā tassa kūṭesu nivasantītipi gijjhakūṭoti vuccati. Isigilipasseti isigilipabbatassa passe. Kāḷasilāyanti kāḷavaṇṇe piṭṭhipāsāṇe. Ubbhaṭṭhakā hontīti uddhaṃyeva ṭhitakā honti anisinnā. Opakkamikāti ubbhaṭṭhakādinā attano upakkamena nibbattitā. Nigaṇṭho, āvusoti aññaṃ kāraṇaṃ vattuṃ asakkontā nigaṇṭhassa upari pakkhipiṃsu. Sabbaññū sabbadassāvīti so amhākaṃ satthā atītānāgatapaccuppannaṃ sabbaṃ jānāti passatīti dasseti. Aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānātīti so amhākaṃ satthā aparisesaṃ dhammaṃ jānanto aparisesasaṅkhātaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti, paṭijānanto ca evaṃ paṭijānāti ‘‘carato ca me tiṭṭhato ca…pe… paccupaṭṭhita’’nti. Tattha satatanti niccaṃ. Samitanti tasseva vevacanaṃ.
१८०. किं पन तुम्हे, आवुसो, निगण्ठा जानाथ एत्तकं वा दुक्खं निज्जिण्णन्ति इदं भगवा पुरिसो नाम यं करोति, तं जानाति। वीसतिकहापणे इणं गहेत्वा दस दत्वा ‘‘दस मे दिन्ना दस अवसिट्ठा’’ति जानाति, तेपि दत्वा ‘‘सब्बं दिन्न’’न्ति जानाति। खेत्तस्स ततियभागं लायित्वा ‘‘एको भागो लायितो, द्वे अवसिट्ठा’’ति जानाति। पुन एकं लायित्वा ‘‘द्वे लायिता, एको अवसिट्ठो’’ति जानाति। तस्मिम्पि लायिते ‘‘सब्बं निट्ठित’’न्ति जानाति, एवं सब्बकिच्चेसु कतञ्च अकतञ्च जानाति, तुम्हेहिपि तथा ञातब्बं सियाति दस्सेति। अकुसलानं धम्मानं पहानन्ति इमिना अकुसलं पहाय कुसलं भावेत्वा सुद्धन्तं पत्तो निगण्ठो नाम तुम्हाकं सासने अत्थीति पुच्छति।
180.Kiṃ pana tumhe, āvuso, nigaṇṭhā jānātha ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiṇṇanti idaṃ bhagavā puriso nāma yaṃ karoti, taṃ jānāti. Vīsatikahāpaṇe iṇaṃ gahetvā dasa datvā ‘‘dasa me dinnā dasa avasiṭṭhā’’ti jānāti, tepi datvā ‘‘sabbaṃ dinna’’nti jānāti. Khettassa tatiyabhāgaṃ lāyitvā ‘‘eko bhāgo lāyito, dve avasiṭṭhā’’ti jānāti. Puna ekaṃ lāyitvā ‘‘dve lāyitā, eko avasiṭṭho’’ti jānāti. Tasmimpi lāyite ‘‘sabbaṃ niṭṭhita’’nti jānāti, evaṃ sabbakiccesu katañca akatañca jānāti, tumhehipi tathā ñātabbaṃ siyāti dasseti. Akusalānaṃ dhammānaṃ pahānanti iminā akusalaṃ pahāya kusalaṃ bhāvetvā suddhantaṃ patto nigaṇṭho nāma tumhākaṃ sāsane atthīti pucchati.
एवं सन्तेति तुम्हाकं एवं अजाननभावे सति। लुद्दाति लुद्दाचारा। लोहितपाणिनोति पाणे जीविता वोरोपेन्ता लोहितेन मक्खितपाणिनो। पाणं हि हनन्तस्सपि यस्स लोहितेन पाणि न मक्खियति , सोपि लोहितपाणीत्वेव वुच्चति। कुरूरकम्मन्ताति दारुणकम्मा। मातरि पितरि धम्मिकसमणब्राह्मणादीसु च कतापराधा। मागविकादयो वा कक्खळकम्मा।
Evaṃ santeti tumhākaṃ evaṃ ajānanabhāve sati. Luddāti luddācārā. Lohitapāṇinoti pāṇe jīvitā voropentā lohitena makkhitapāṇino. Pāṇaṃ hi hanantassapi yassa lohitena pāṇi na makkhiyati , sopi lohitapāṇītveva vuccati. Kurūrakammantāti dāruṇakammā. Mātari pitari dhammikasamaṇabrāhmaṇādīsu ca katāparādhā. Māgavikādayo vā kakkhaḷakammā.
न खो, आवुसो, गोतमाति इदं निगण्ठा ‘‘अयं अम्हाकं वादे दोसं देति, मयम्पिस्स दोसं आरोपेमा’’ति मञ्ञमाना आरभिंसु। तस्सत्थो, ‘‘आवुसो, गोतम यथा तुम्हे पणीतचीवरानि धारेन्ता सालिमंसोदनं भुञ्जन्ता देवविमानवण्णाय गन्धकुटिया वसमाना सुखेन सुखं अधिगच्छथ, न एवं सुखेन सुखं अधिगन्तब्बं। यथा पन मयं उक्कुटिकप्पधानादीहि नानप्पकारणं दुक्खं अनुभवाम, एवं दुक्खेन सुखं अधिगन्तब्ब’’न्ति। सुखेन च हावुसोति इदं सचे सुखेन च सुखं अधिगन्तब्बं सिया। राजा अधिगच्छेय्याति दस्सनत्थं वुत्तं । तत्थ मागधोति मगधरट्ठस्स इस्सरो। सेनियोति तस्स नामं। बिम्बीति अत्तभावस्स नामं। सो तस्स सारभूतो दस्सनीयो पासादिको अत्तभावसमिद्धिया बिम्बिसारोति वुच्चति। सुखविहारितरोति इदं ते निगण्ठा रञ्ञो तीसु पासादेसु तिविधवयेहि नाटकेहि सद्धिं सम्पत्तिअनुभवनं सन्धाय वदन्ति। अद्धाति एकंसेन। सहसा अप्पटिसङ्खाति साहसं कत्वा, अप्पच्चवेक्खित्वाव यथा रत्तो रागवसेन दुट्ठो दोसवसेन मूळ्हो मोहवसेन भासति, एवमेवं वाचा भासिताति दस्सेति।
Na kho, āvuso, gotamāti idaṃ nigaṇṭhā ‘‘ayaṃ amhākaṃ vāde dosaṃ deti, mayampissa dosaṃ āropemā’’ti maññamānā ārabhiṃsu. Tassattho, ‘‘āvuso, gotama yathā tumhe paṇītacīvarāni dhārentā sālimaṃsodanaṃ bhuñjantā devavimānavaṇṇāya gandhakuṭiyā vasamānā sukhena sukhaṃ adhigacchatha, na evaṃ sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ. Yathā pana mayaṃ ukkuṭikappadhānādīhi nānappakāraṇaṃ dukkhaṃ anubhavāma, evaṃ dukkhena sukhaṃ adhigantabba’’nti. Sukhena ca hāvusoti idaṃ sace sukhena ca sukhaṃ adhigantabbaṃ siyā. Rājā adhigaccheyyāti dassanatthaṃ vuttaṃ . Tattha māgadhoti magadharaṭṭhassa issaro. Seniyoti tassa nāmaṃ. Bimbīti attabhāvassa nāmaṃ. So tassa sārabhūto dassanīyo pāsādiko attabhāvasamiddhiyā bimbisāroti vuccati. Sukhavihāritaroti idaṃ te nigaṇṭhā rañño tīsu pāsādesu tividhavayehi nāṭakehi saddhiṃ sampattianubhavanaṃ sandhāya vadanti. Addhāti ekaṃsena. Sahasā appaṭisaṅkhāti sāhasaṃ katvā, appaccavekkhitvāva yathā ratto rāgavasena duṭṭho dosavasena mūḷho mohavasena bhāsati, evamevaṃ vācā bhāsitāti dasseti.
तत्थ पटिपुच्छिस्सामीति तस्मिं अत्थे पुच्छिस्सामि। यथा वो खमेय्याति यथा तुम्हाकं रुच्चेय्य। पहोतीति सक्कोति।
Tattha paṭipucchissāmīti tasmiṃ atthe pucchissāmi. Yathā vo khameyyāti yathā tumhākaṃ rucceyya. Pahotīti sakkoti.
अनिञ्जमानोति अचलमानो। एकन्तसुखं पटिसंवेदीति निरन्तरसुखं पटिसंवेदी। ‘‘अहं खो , आवुसो, निगण्ठा पहोमि…पे॰… एकन्तसुखं पटिसंवेदी’’ति इदं अत्तनो फलसमापत्तिसुखं दस्सेन्तो आह। एत्थ च कथापतिट्ठापनत्थं राजवारे सत्त आदिं कत्वा पुच्छा कता। सत्त रत्तिन्दिवानि नप्पहोतीति हि वुत्ते छ पञ्च चत्तारीति सुखं पुच्छितुं होति। सुद्धवारे पन सत्ताति वुत्ते पुन छ पञ्च चत्तारीति वुच्चमानं अनच्छरियं होति, तस्मा एकं आदिं कत्वा देसना कता। सेसं सब्बत्थ उत्तानत्थमेवाति।
Aniñjamānoti acalamāno. Ekantasukhaṃ paṭisaṃvedīti nirantarasukhaṃ paṭisaṃvedī. ‘‘Ahaṃ kho , āvuso, nigaṇṭhā pahomi…pe… ekantasukhaṃ paṭisaṃvedī’’ti idaṃ attano phalasamāpattisukhaṃ dassento āha. Ettha ca kathāpatiṭṭhāpanatthaṃ rājavāre satta ādiṃ katvā pucchā katā. Satta rattindivāni nappahotīti hi vutte cha pañca cattārīti sukhaṃ pucchituṃ hoti. Suddhavāre pana sattāti vutte puna cha pañca cattārīti vuccamānaṃ anacchariyaṃ hoti, tasmā ekaṃ ādiṃ katvā desanā katā. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
पपञ्चसूदनिया मज्झिमनिकायट्ठकथाय
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
चूळदुक्खक्खन्धसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Cūḷadukkhakkhandhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya / ४. चूळदुक्खक्खन्धसुत्तं • 4. Cūḷadukkhakkhandhasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ४. चूळदुक्खक्खन्धसुत्तवण्णना • 4. Cūḷadukkhakkhandhasuttavaṇṇanā
