| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೪. ಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Cūḷadukkhakkhandhasuttavaṇṇanā
೧೭೫. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಸಕ್ಕೇಸೂತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ಜನಪದೇ। ಸೋ ಹಿ ಜನಪದೋ ಸಕ್ಯಾನಂ ರಾಜಕುಮಾರಾನಂ ವಸನಟ್ಠಾನತ್ತಾ ಸಕ್ಯಾತ್ವೇವ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗತೋ। ಸಕ್ಯಾನಂ ಪನ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತೇ ಆಗತಾವ। ಕಪಿಲವತ್ಥುಸ್ಮಿನ್ತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ನಗರೇ। ತಞ್ಹಿ ಕಪಿಲಸ್ಸ ಇಸಿನೋ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನೇ ಕತತ್ತಾ ಕಪಿಲವತ್ಥೂತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಗೋಚರಗಾಮಂ ಕತ್ವಾ। ನಿಗ್ರೋಧಾರಾಮೇತಿ ನಿಗ್ರೋಧೋ ನಾಮ ಸಕ್ಕೋ, ಸೋ ಞಾತಿಸಮಾಗಮಕಾಲೇ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಆಗತೇ ಭಗವತಿ ಅತ್ತನೋ ಆರಾಮೇ ವಿಹಾರಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ನಿಯ್ಯಾತೇಸಿ, ತಸ್ಮಿಂ ವಿಹರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಹಾನಾಮೋತಿ ಅನುರುದ್ಧತ್ಥೇರಸ್ಸ ಭಾತಾ ಭಗವತೋ ಚುಳಪಿತುಪುತ್ತೋ। ಸುದ್ಧೋದನೋ ಸುಕ್ಕೋದನೋ ಸಕ್ಕೋದನೋ ಧೋತೋದನೋ ಅಮಿತೋದನೋತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಜನಾ ಭಾತರೋ। ಅಮಿತಾ ನಾಮ ದೇವೀ ತೇಸಂ ಭಗಿನೀ। ತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ತಸ್ಸಾ ಪುತ್ತೋ। ತಥಾಗತೋ ಚ ನನ್ದತ್ಥೇರೋ ಚ ಸುದ್ಧೋದನಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ, ಮಹಾನಾಮೋ ಚ ಅನುರುದ್ಧತ್ಥೇರೋ ಚ ಸುಕ್ಕೋದನಸ್ಸ। ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ ಅಮಿತೋದನಸ್ಸ, ಸೋ ಭಗವತೋ ಕನಿಟ್ಠೋ। ಮಹಾನಾಮೋ ಮಹಲ್ಲಕತರೋ ಸಕದಾಗಾಮೀ ಅರಿಯಸಾವಕೋ।
175.Evaṃme sutanti cūḷadukkhakkhandhasuttaṃ. Tattha sakkesūti evaṃnāmake janapade. So hi janapado sakyānaṃ rājakumārānaṃ vasanaṭṭhānattā sakyātveva saṅkhyaṃ gato. Sakyānaṃ pana uppatti ambaṭṭhasutte āgatāva. Kapilavatthusminti evaṃnāmake nagare. Tañhi kapilassa isino nivāsaṭṭhāne katattā kapilavatthūti vuttaṃ, taṃ gocaragāmaṃ katvā. Nigrodhārāmeti nigrodho nāma sakko, so ñātisamāgamakāle kapilavatthuṃ āgate bhagavati attano ārāme vihāraṃ kāretvā bhagavato niyyātesi, tasmiṃ viharatīti attho. Mahānāmoti anuruddhattherassa bhātā bhagavato cuḷapituputto. Suddhodano sukkodano sakkodano dhotodano amitodanoti ime pañca janā bhātaro. Amitā nāma devī tesaṃ bhaginī. Tissatthero tassā putto. Tathāgato ca nandatthero ca suddhodanassa puttā, mahānāmo ca anuruddhatthero ca sukkodanassa. Ānandatthero amitodanassa, so bhagavato kaniṭṭho. Mahānāmo mahallakataro sakadāgāmī ariyasāvako.
ದೀಘರತ್ತನ್ತಿ ಮಯ್ಹಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲುಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚಿರರತ್ತಂ ಜಾನಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಲೋಭಧಮ್ಮಾತಿ ಲೋಭಸಙ್ಖಾತಾ ಧಮ್ಮಾ, ನಾನಪ್ಪಕಾರಕಂ ಲೋಭಂಯೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಇತರೇಸುಪಿ ದ್ವೀಸು ಏಸೇವ ನಯೋ। ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠನ್ತೀತಿ ಖೇಪೇತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಇದಞ್ಹಿ ಪರಿಯಾದಾನಂ ನಾಮ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ಹತ್ಥಿಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸ್ಸಕಾಯಂ ಸಬ್ಬಂ ರಥಕಾಯಂ ಸಬ್ಬಂ ಪತ್ತಿಕಾಯಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಜೀವನ್ತಂಯೇವ ನಂ ಓಸಜ್ಜೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೨೬) ಏತ್ಥ ಗಹಣೇ ಆಗತಂ। ‘‘ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಾವಿತಾ ಬಹುಲೀಕತಾ ಸಬ್ಬಂ ಕಾಮರಾಗಂ ಪರಿಯಾದಿಯತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೧೦೨) ಏತ್ಥ ಖೇಪನೇ। ಇಧಾಪಿ ಖೇಪನೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾತಿ ಖೇಪೇತ್ವಾ’’ತಿ।
Dīgharattanti mayhaṃ sakadāgāmiphaluppattito paṭṭhāya cirarattaṃ jānāmīti dasseti. Lobhadhammāti lobhasaṅkhātā dhammā, nānappakārakaṃ lobhaṃyeva sandhāya vadati. Itaresupi dvīsu eseva nayo. Pariyādāya tiṭṭhantīti khepetvā tiṭṭhanti. Idañhi pariyādānaṃ nāma ‘‘sabbaṃ hatthikāyaṃ pariyādiyitvā sabbaṃ assakāyaṃ sabbaṃ rathakāyaṃ sabbaṃ pattikāyaṃ pariyādiyitvā jīvantaṃyeva naṃ osajjeyya’’nti (saṃ. ni. 1.126) ettha gahaṇe āgataṃ. ‘‘Aniccasaññā, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā sabbaṃ kāmarāgaṃ pariyādiyatī’’ti (saṃ. ni. 3.102) ettha khepane. Idhāpi khepane adhippetaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘pariyādiyitvāti khepetvā’’ti.
ಯೇನ ಮೇ ಏಕದಾ ಲೋಭಧಮ್ಮಾಪೀತಿ ಯೇನ ಮಯ್ಹಂ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಲೋಭಧಮ್ಮಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠನ್ತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಅಯಂ ಕಿರ ರಾಜಾ ‘‘ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಲೋಭದೋಸಮೋಹಾ ನಿರವಸೇಸಾ ಪಹೀಯನ್ತೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞೀ ಅಹೋಸಿ, ಅಯಂ ‘‘ಅಪ್ಪಹೀನಂ ಮೇ ಅತ್ಥೀ’’ತಿಪಿ ಜಾನಾತಿ, ಅಪ್ಪಹೀನಕಂ ಉಪಾದಾಯ ಪಹೀನಕಮ್ಪಿ ಪುನ ಪಚ್ಛತೋವಾವತ್ತತೀತಿ ಸಞ್ಞೀ ಹೋತಿ। ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಏವಂ ಸನ್ದೇಹೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ? ಆಮ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಪಣ್ಣತ್ತಿಯಾ ಅಕೋವಿದತ್ತಾ। ‘‘ಅಯಂ ಕಿಲೇಸೋ ಅಸುಕಮಗ್ಗವಜ್ಝೋ’’ತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಪಣ್ಣತ್ತಿಯಾ ಅಕೋವಿದಸ್ಸ ಹಿ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸಪಿ ಏವಂ ಹೋತಿ। ಕಿಂ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ನತ್ಥೀತಿ? ಅತ್ಥಿ। ಸಾ ಪನ ನ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಾ ಹೋತಿ। ಏಕೋ ಹಿ ಪಹೀನಕಿಲೇಸಮೇವ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ। ಏಕೋ ಅವಸಿಟ್ಠಕಿಲೇಸಮೇವ, ಏಕೋ ಮಗ್ಗಮೇವ, ಏಕೋ ಫಲಮೇವ, ಏಕೋ ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ। ಇಮಾಸು ಪನ ಪಞ್ಚಸು ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾಸು ಏಕಂ ವಾ ದ್ವೇ ವಾ ನೋ ಲದ್ಧುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಇತಿ ಯಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ನ ಪರಿಪುಣ್ಣಾ, ತಸ್ಸ ಮಗ್ಗವಜ್ಝಕಿಲೇಸಪಣ್ಣತ್ತಿಯಂ ಅಕೋವಿದತ್ತಾ ಏವಂ ಹೋತಿ।
Yena me ekadā lobhadhammāpīti yena mayhaṃ ekekasmiṃ kāle lobhadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhantīti pucchati. Ayaṃ kira rājā ‘‘sakadāgāmimaggena lobhadosamohā niravasesā pahīyantī’’ti saññī ahosi, ayaṃ ‘‘appahīnaṃ me atthī’’tipi jānāti, appahīnakaṃ upādāya pahīnakampi puna pacchatovāvattatīti saññī hoti. Ariyasāvakassa evaṃ sandeho uppajjatīti? Āma uppajjati. Kasmā? Paṇṇattiyā akovidattā. ‘‘Ayaṃ kileso asukamaggavajjho’’ti imissā paṇṇattiyā akovidassa hi ariyasāvakassapi evaṃ hoti. Kiṃ tassa paccavekkhaṇā natthīti? Atthi. Sā pana na sabbesaṃ paripuṇṇā hoti. Eko hi pahīnakilesameva paccavekkhati. Eko avasiṭṭhakilesameva, eko maggameva, eko phalameva, eko nibbānameva. Imāsu pana pañcasu paccavekkhaṇāsu ekaṃ vā dve vā no laddhuṃ na vaṭṭati. Iti yassa paccavekkhaṇā na paripuṇṇā, tassa maggavajjhakilesapaṇṇattiyaṃ akovidattā evaṃ hoti.
೧೭೬. ಸೋ ಏವ ಖೋ ತೇತಿ ಸೋಯೇವ ಲೋಭೋ ದೋಸೋ ಮೋಹೋ ಚ ತವ ಸನ್ತಾನೇ ಅಪ್ಪಹೀನೋ, ತ್ವಂ ಪನ ಪಹೀನಸಞ್ಞೀ ಅಹೋಸೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸೋ ಚ ಹಿ ತೇತಿ ಸೋ ತುಯ್ಹಂ ಲೋಭದೋಸಮೋಹಧಮ್ಮೋ। ಕಾಮೇತಿ ದುವಿಧೇ ಕಾಮೇ। ನ ಪರಿಭುಞ್ಜೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಮಯಂ ವಿಯ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
176.Soeva kho teti soyeva lobho doso moho ca tava santāne appahīno, tvaṃ pana pahīnasaññī ahosīti dasseti. So ca hi teti so tuyhaṃ lobhadosamohadhammo. Kāmeti duvidhe kāme. Na paribhuñjeyyāsīti mayaṃ viya pabbajeyyāsīti dasseti.
೧೭೭. ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾತಿ ಪರಿತ್ತಸುಖಾ। ಬಹುದುಕ್ಖಾತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕದುಕ್ಖಮೇವೇತ್ಥ ಬಹುಕಂ। ಬಹುಪಾಯಾಸಾತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋ ಉಪಾಯಾಸಕಿಲೇಸೋಯೇವೇತ್ಥ ಬಹು। ಆದೀನವೋತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕೋ ಉಪದ್ದವೋ। ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋತಿ ಏತೇಸು ಕಾಮೇಸು ಅಯಂ ಆದೀನವೋಯೇವ ಬಹು। ಅಸ್ಸಾದೋ ಪನ ಹಿಮವನ್ತಂ ಉಪನಿಧಾಯ ಸಾಸಪೋ ವಿಯ ಅಪ್ಪೋ, ಪರಿತ್ತಕೋ। ಇತಿ ಚೇಪಿ ಮಹಾನಾಮಾತಿ ಮಹಾನಾಮ ಏವಂ ಚೇಪಿ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ। ಯಥಾಭೂತನ್ತಿ ಯಥಾಸಭಾವಂ। ಸಮ್ಮಾ ನಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಪಞ್ಞಾಯ ಸುಟ್ಠು ದಿಟ್ಠಂ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯ, ಹೇಟ್ಠಾಮಗ್ಗದ್ವಯಞಾಣೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಚಾತಿ ಸೋ ಏವ ಮಗ್ಗದ್ವಯೇನ ದಿಟ್ಠಕಾಮಾದೀನವೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ। ಪೀತಿಸುಖನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಪ್ಪೀತಿಕಾನಿ ದ್ವೇ ಝಾನಾನಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಞ್ಞಂ ವಾ ತತೋ ಸನ್ತತರನ್ತಿ ತತೋ ಝಾನದ್ವಯತೋ ಸನ್ತತರಂ ಅಞ್ಞಂ ಉಪರಿಝಾನದ್ವಯಞ್ಚೇವ ಮಗ್ಗದ್ವಯಞ್ಚ। ನೇವ ತಾವ ಅನಾವಟ್ಟೀ ಕಾಮೇಸು ಹೋತೀತಿ ಅಥ ಖೋ ಸೋ ದ್ವೇ ಮಗ್ಗೇ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಠಿತೋಪಿ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಉಪರಿ ಝಾನಾನಂ ವಾ ಮಗ್ಗಾನಂ ವಾ ಅನಧಿಗತತ್ತಾ ನೇವ ತಾವ ಕಾಮೇಸು ಅನಾವಟ್ಟೀ ಹೋತಿ, ಅನಾವಟ್ಟಿನೋ ಅನಾಭೋಗೋ ನ ಹೋತಿ। ಆವಟ್ಟಿನೋ ಸಾಭೋಗೋಯೇವ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಚತೂಹಿ ಝಾನೇಹಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಪ್ಪಹಾನಸ್ಸ, ದ್ವೀಹಿ ಮಗ್ಗೇಹಿ ಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನಸ್ಸ ಅಭಾವಾ।
177.Appassādāti parittasukhā. Bahudukkhāti diṭṭhadhammikasamparāyikadukkhamevettha bahukaṃ. Bahupāyāsāti diṭṭhadhammikasamparāyiko upāyāsakilesoyevettha bahu. Ādīnavoti diṭṭhadhammikasamparāyiko upaddavo. Ettha bhiyyoti etesu kāmesu ayaṃ ādīnavoyeva bahu. Assādo pana himavantaṃ upanidhāya sāsapo viya appo, parittako. Iti cepi mahānāmāti mahānāma evaṃ cepi ariyasāvakassa. Yathābhūtanti yathāsabhāvaṃ. Sammā nayena kāraṇena paññāya suṭṭhu diṭṭhaṃ hotīti dasseti. Tattha paññāyāti vipassanāpaññāya, heṭṭhāmaggadvayañāṇenāti attho. Socāti so eva maggadvayena diṭṭhakāmādīnavo ariyasāvako. Pītisukhanti iminā sappītikāni dve jhānāni dasseti. Aññaṃ vā tato santataranti tato jhānadvayato santataraṃ aññaṃ uparijhānadvayañceva maggadvayañca. Neva tāva anāvaṭṭī kāmesu hotīti atha kho so dve magge paṭivijjhitvā ṭhitopi ariyasāvako upari jhānānaṃ vā maggānaṃ vā anadhigatattā neva tāva kāmesu anāvaṭṭī hoti, anāvaṭṭino anābhogo na hoti. Āvaṭṭino sābhogoyeva hoti. Kasmā? Catūhi jhānehi vikkhambhanappahānassa, dvīhi maggehi samucchedappahānassa abhāvā.
ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಖೋತಿ ನ ಕೇವಲಂ ತುಯ್ಹೇವ, ಅಥ ಖೋ ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ। ಪುಬ್ಬೇವ ಸಮ್ಬೋಧಾತಿ ಮಗ್ಗಸಮ್ಬೋಧಿತೋ ಪಠಮತರಮೇವ। ಪಞ್ಞಾಯ ಸುದಿಟ್ಠಂ ಹೋತೀತಿ ಏತ್ಥ ಓರೋಧನಾಟಕಾ ಪಜಹನಪಞ್ಞಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಪೀತಿಸುಖಂ ನಾಜ್ಝಗಮನ್ತಿ ಸಪ್ಪೀತಿಕಾನಿ ದ್ವೇ ಝಾನಾನಿ ನ ಪಟಿಲಭಿಂ। ಅಞ್ಞಂ ವಾ ತತೋ ಸನ್ತತರನ್ತಿ ಇಧ ಉಪರಿ ಝಾನದ್ವಯಂ ಚೇವ ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಮಗ್ಗಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಪಚ್ಚಞ್ಞಾಸಿನ್ತಿ ಪಟಿಅಞ್ಞಾಸಿಂ।
Mayhampikhoti na kevalaṃ tuyheva, atha kho mayhampi. Pubbeva sambodhāti maggasambodhito paṭhamatarameva. Paññāya sudiṭṭhaṃ hotīti ettha orodhanāṭakā pajahanapaññā adhippetā. Pītisukhaṃ nājjhagamanti sappītikāni dve jhānāni na paṭilabhiṃ. Aññaṃ vā tato santataranti idha upari jhānadvayaṃ ceva cattāro ca maggā adhippetā. Paccaññāsinti paṭiaññāsiṃ.
೧೭೯. ಏಕಮಿದಾಹಂ ಮಹಾನಾಮ ಸಮಯನ್ತಿ ಕಸ್ಮಾ ಆರದ್ಧಂ? ಅಯಂ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ। ಹೇಟ್ಠಾ ಕಾಮಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೋಪಿ ಆದೀನವೋಪಿ ಕಥಿತೋ , ನಿಸ್ಸರಣಂ ನ ಕಥಿತಂ, ತಂ ಕಥೇತುಂ ಅಯಂ ದೇಸನಾ ಆರದ್ಧಾ। ಕಾಮಸುಖಲ್ಲಿಕಾನುಯೋಗೋ ಹಿ ಏಕೋ ಅನ್ತೋ ಅತ್ತಕಿಲಮಥಾನುಯೋಗೋ ಏಕೋತಿ ಇಮೇಹಿ ಅನ್ತೇಹಿ ಮುತ್ತಂ ಮಮ ಸಾಸನನ್ತಿ ಉಪರಿ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸೀಸೇನ ಸಕಲಸಾಸನಂ ದಸ್ಸೇತುಮ್ಪಿ ಅಯಂ ದೇಸನಾ ಆರದ್ಧಾ।
179.Ekamidāhaṃ mahānāma samayanti kasmā āraddhaṃ? Ayaṃ pāṭiyekko anusandhi. Heṭṭhā kāmānaṃ assādopi ādīnavopi kathito , nissaraṇaṃ na kathitaṃ, taṃ kathetuṃ ayaṃ desanā āraddhā. Kāmasukhallikānuyogo hi eko anto attakilamathānuyogo ekoti imehi antehi muttaṃ mama sāsananti upari phalasamāpattisīsena sakalasāsanaṃ dassetumpi ayaṃ desanā āraddhā.
ಗಿಜ್ಝಕೂಟೇ ಪಬ್ಬತೇತಿ ತಸ್ಸ ಪಬ್ಬತಸ್ಸ ಗಿಜ್ಝಸದಿಸಂ ಕೂಟಂ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಗಿಜ್ಝಕೂಟೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಗಿಜ್ಝಾ ವಾ ತಸ್ಸ ಕೂಟೇಸು ನಿವಸನ್ತೀತಿಪಿ ಗಿಜ್ಝಕೂಟೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಸಿಗಿಲಿಪಸ್ಸೇತಿ ಇಸಿಗಿಲಿಪಬ್ಬತಸ್ಸ ಪಸ್ಸೇ। ಕಾಳಸಿಲಾಯನ್ತಿ ಕಾಳವಣ್ಣೇ ಪಿಟ್ಠಿಪಾಸಾಣೇ। ಉಬ್ಭಟ್ಠಕಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಉದ್ಧಂಯೇವ ಠಿತಕಾ ಹೋನ್ತಿ ಅನಿಸಿನ್ನಾ। ಓಪಕ್ಕಮಿಕಾತಿ ಉಬ್ಭಟ್ಠಕಾದಿನಾ ಅತ್ತನೋ ಉಪಕ್ಕಮೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಾ। ನಿಗಣ್ಠೋ, ಆವುಸೋತಿ ಅಞ್ಞಂ ಕಾರಣಂ ವತ್ತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ನಿಗಣ್ಠಸ್ಸ ಉಪರಿ ಪಕ್ಖಿಪಿಂಸು। ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ ಸಬ್ಬದಸ್ಸಾವೀತಿ ಸೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸತ್ಥಾ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಸಬ್ಬಂ ಜಾನಾತಿ ಪಸ್ಸತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಪರಿಸೇಸಂ ಞಾಣದಸ್ಸನಂ ಪಟಿಜಾನಾತೀತಿ ಸೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸತ್ಥಾ ಅಪರಿಸೇಸಂ ಧಮ್ಮಂ ಜಾನನ್ತೋ ಅಪರಿಸೇಸಸಙ್ಖಾತಂ ಞಾಣದಸ್ಸನಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಪಟಿಜಾನನ್ತೋ ಚ ಏವಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ ‘‘ಚರತೋ ಚ ಮೇ ತಿಟ್ಠತೋ ಚ…ಪೇ॰… ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತ’’ನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಸತತನ್ತಿ ನಿಚ್ಚಂ। ಸಮಿತನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ।
Gijjhakūṭe pabbateti tassa pabbatassa gijjhasadisaṃ kūṭaṃ atthi, tasmā gijjhakūṭoti vuccati. Gijjhā vā tassa kūṭesu nivasantītipi gijjhakūṭoti vuccati. Isigilipasseti isigilipabbatassa passe. Kāḷasilāyanti kāḷavaṇṇe piṭṭhipāsāṇe. Ubbhaṭṭhakā hontīti uddhaṃyeva ṭhitakā honti anisinnā. Opakkamikāti ubbhaṭṭhakādinā attano upakkamena nibbattitā. Nigaṇṭho, āvusoti aññaṃ kāraṇaṃ vattuṃ asakkontā nigaṇṭhassa upari pakkhipiṃsu. Sabbaññū sabbadassāvīti so amhākaṃ satthā atītānāgatapaccuppannaṃ sabbaṃ jānāti passatīti dasseti. Aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānātīti so amhākaṃ satthā aparisesaṃ dhammaṃ jānanto aparisesasaṅkhātaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti, paṭijānanto ca evaṃ paṭijānāti ‘‘carato ca me tiṭṭhato ca…pe… paccupaṭṭhita’’nti. Tattha satatanti niccaṃ. Samitanti tasseva vevacanaṃ.
೧೮೦. ಕಿಂ ಪನ ತುಮ್ಹೇ, ಆವುಸೋ, ನಿಗಣ್ಠಾ ಜಾನಾಥ ಏತ್ತಕಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ನಿಜ್ಜಿಣ್ಣನ್ತಿ ಇದಂ ಭಗವಾ ಪುರಿಸೋ ನಾಮ ಯಂ ಕರೋತಿ, ತಂ ಜಾನಾತಿ। ವೀಸತಿಕಹಾಪಣೇ ಇಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಸ ದತ್ವಾ ‘‘ದಸ ಮೇ ದಿನ್ನಾ ದಸ ಅವಸಿಟ್ಠಾ’’ತಿ ಜಾನಾತಿ, ತೇಪಿ ದತ್ವಾ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿ ಜಾನಾತಿ। ಖೇತ್ತಸ್ಸ ತತಿಯಭಾಗಂ ಲಾಯಿತ್ವಾ ‘‘ಏಕೋ ಭಾಗೋ ಲಾಯಿತೋ, ದ್ವೇ ಅವಸಿಟ್ಠಾ’’ತಿ ಜಾನಾತಿ। ಪುನ ಏಕಂ ಲಾಯಿತ್ವಾ ‘‘ದ್ವೇ ಲಾಯಿತಾ, ಏಕೋ ಅವಸಿಟ್ಠೋ’’ತಿ ಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಲಾಯಿತೇ ‘‘ಸಬ್ಬಂ ನಿಟ್ಠಿತ’’ನ್ತಿ ಜಾನಾತಿ, ಏವಂ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚೇಸು ಕತಞ್ಚ ಅಕತಞ್ಚ ಜಾನಾತಿ, ತುಮ್ಹೇಹಿಪಿ ತಥಾ ಞಾತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಹಾನನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಅಕುಸಲಂ ಪಹಾಯ ಕುಸಲಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಸುದ್ಧನ್ತಂ ಪತ್ತೋ ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಮ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಾಸನೇ ಅತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ।
180.Kiṃ pana tumhe, āvuso, nigaṇṭhā jānātha ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiṇṇanti idaṃ bhagavā puriso nāma yaṃ karoti, taṃ jānāti. Vīsatikahāpaṇe iṇaṃ gahetvā dasa datvā ‘‘dasa me dinnā dasa avasiṭṭhā’’ti jānāti, tepi datvā ‘‘sabbaṃ dinna’’nti jānāti. Khettassa tatiyabhāgaṃ lāyitvā ‘‘eko bhāgo lāyito, dve avasiṭṭhā’’ti jānāti. Puna ekaṃ lāyitvā ‘‘dve lāyitā, eko avasiṭṭho’’ti jānāti. Tasmimpi lāyite ‘‘sabbaṃ niṭṭhita’’nti jānāti, evaṃ sabbakiccesu katañca akatañca jānāti, tumhehipi tathā ñātabbaṃ siyāti dasseti. Akusalānaṃ dhammānaṃ pahānanti iminā akusalaṃ pahāya kusalaṃ bhāvetvā suddhantaṃ patto nigaṇṭho nāma tumhākaṃ sāsane atthīti pucchati.
ಏವಂ ಸನ್ತೇತಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಏವಂ ಅಜಾನನಭಾವೇ ಸತಿ। ಲುದ್ದಾತಿ ಲುದ್ದಾಚಾರಾ। ಲೋಹಿತಪಾಣಿನೋತಿ ಪಾಣೇ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇನ್ತಾ ಲೋಹಿತೇನ ಮಕ್ಖಿತಪಾಣಿನೋ। ಪಾಣಂ ಹಿ ಹನನ್ತಸ್ಸಪಿ ಯಸ್ಸ ಲೋಹಿತೇನ ಪಾಣಿ ನ ಮಕ್ಖಿಯತಿ , ಸೋಪಿ ಲೋಹಿತಪಾಣೀತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ಕುರೂರಕಮ್ಮನ್ತಾತಿ ದಾರುಣಕಮ್ಮಾ। ಮಾತರಿ ಪಿತರಿ ಧಮ್ಮಿಕಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದೀಸು ಚ ಕತಾಪರಾಧಾ। ಮಾಗವಿಕಾದಯೋ ವಾ ಕಕ್ಖಳಕಮ್ಮಾ।
Evaṃ santeti tumhākaṃ evaṃ ajānanabhāve sati. Luddāti luddācārā. Lohitapāṇinoti pāṇe jīvitā voropentā lohitena makkhitapāṇino. Pāṇaṃ hi hanantassapi yassa lohitena pāṇi na makkhiyati , sopi lohitapāṇītveva vuccati. Kurūrakammantāti dāruṇakammā. Mātari pitari dhammikasamaṇabrāhmaṇādīsu ca katāparādhā. Māgavikādayo vā kakkhaḷakammā.
ನ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಗೋತಮಾತಿ ಇದಂ ನಿಗಣ್ಠಾ ‘‘ಅಯಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ವಾದೇ ದೋಸಂ ದೇತಿ, ಮಯಮ್ಪಿಸ್ಸ ದೋಸಂ ಆರೋಪೇಮಾ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ಆರಭಿಂಸು। ತಸ್ಸತ್ಥೋ, ‘‘ಆವುಸೋ, ಗೋತಮ ಯಥಾ ತುಮ್ಹೇ ಪಣೀತಚೀವರಾನಿ ಧಾರೇನ್ತಾ ಸಾಲಿಮಂಸೋದನಂ ಭುಞ್ಜನ್ತಾ ದೇವವಿಮಾನವಣ್ಣಾಯ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಾ ವಸಮಾನಾ ಸುಖೇನ ಸುಖಂ ಅಧಿಗಚ್ಛಥ, ನ ಏವಂ ಸುಖೇನ ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಯಥಾ ಪನ ಮಯಂ ಉಕ್ಕುಟಿಕಪ್ಪಧಾನಾದೀಹಿ ನಾನಪ್ಪಕಾರಣಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವಾಮ, ಏವಂ ದುಕ್ಖೇನ ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಸುಖೇನ ಚ ಹಾವುಸೋತಿ ಇದಂ ಸಚೇ ಸುಖೇನ ಚ ಸುಖಂ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ। ರಾಜಾ ಅಧಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ । ತತ್ಥ ಮಾಗಧೋತಿ ಮಗಧರಟ್ಠಸ್ಸ ಇಸ್ಸರೋ। ಸೇನಿಯೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಬಿಮ್ಬೀತಿ ಅತ್ತಭಾವಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಸೋ ತಸ್ಸ ಸಾರಭೂತೋ ದಸ್ಸನೀಯೋ ಪಾಸಾದಿಕೋ ಅತ್ತಭಾವಸಮಿದ್ಧಿಯಾ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸುಖವಿಹಾರಿತರೋತಿ ಇದಂ ತೇ ನಿಗಣ್ಠಾ ರಞ್ಞೋ ತೀಸು ಪಾಸಾದೇಸು ತಿವಿಧವಯೇಹಿ ನಾಟಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಅನುಭವನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದನ್ತಿ। ಅದ್ಧಾತಿ ಏಕಂಸೇನ। ಸಹಸಾ ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾತಿ ಸಾಹಸಂ ಕತ್ವಾ, ಅಪ್ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾವ ಯಥಾ ರತ್ತೋ ರಾಗವಸೇನ ದುಟ್ಠೋ ದೋಸವಸೇನ ಮೂಳ್ಹೋ ಮೋಹವಸೇನ ಭಾಸತಿ, ಏವಮೇವಂ ವಾಚಾ ಭಾಸಿತಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Na kho, āvuso, gotamāti idaṃ nigaṇṭhā ‘‘ayaṃ amhākaṃ vāde dosaṃ deti, mayampissa dosaṃ āropemā’’ti maññamānā ārabhiṃsu. Tassattho, ‘‘āvuso, gotama yathā tumhe paṇītacīvarāni dhārentā sālimaṃsodanaṃ bhuñjantā devavimānavaṇṇāya gandhakuṭiyā vasamānā sukhena sukhaṃ adhigacchatha, na evaṃ sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ. Yathā pana mayaṃ ukkuṭikappadhānādīhi nānappakāraṇaṃ dukkhaṃ anubhavāma, evaṃ dukkhena sukhaṃ adhigantabba’’nti. Sukhena ca hāvusoti idaṃ sace sukhena ca sukhaṃ adhigantabbaṃ siyā. Rājā adhigaccheyyāti dassanatthaṃ vuttaṃ . Tattha māgadhoti magadharaṭṭhassa issaro. Seniyoti tassa nāmaṃ. Bimbīti attabhāvassa nāmaṃ. So tassa sārabhūto dassanīyo pāsādiko attabhāvasamiddhiyā bimbisāroti vuccati. Sukhavihāritaroti idaṃ te nigaṇṭhā rañño tīsu pāsādesu tividhavayehi nāṭakehi saddhiṃ sampattianubhavanaṃ sandhāya vadanti. Addhāti ekaṃsena. Sahasā appaṭisaṅkhāti sāhasaṃ katvā, appaccavekkhitvāva yathā ratto rāgavasena duṭṭho dosavasena mūḷho mohavasena bhāsati, evamevaṃ vācā bhāsitāti dasseti.
ತತ್ಥ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮಿ। ಯಥಾ ವೋ ಖಮೇಯ್ಯಾತಿ ಯಥಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ರುಚ್ಚೇಯ್ಯ। ಪಹೋತೀತಿ ಸಕ್ಕೋತಿ।
Tattha paṭipucchissāmīti tasmiṃ atthe pucchissāmi. Yathā vo khameyyāti yathā tumhākaṃ rucceyya. Pahotīti sakkoti.
ಅನಿಞ್ಜಮಾನೋತಿ ಅಚಲಮಾನೋ। ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೀತಿ ನಿರನ್ತರಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೀ। ‘‘ಅಹಂ ಖೋ , ಆವುಸೋ, ನಿಗಣ್ಠಾ ಪಹೋಮಿ…ಪೇ॰… ಏಕನ್ತಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೀ’’ತಿ ಇದಂ ಅತ್ತನೋ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಥಾಪತಿಟ್ಠಾಪನತ್ಥಂ ರಾಜವಾರೇ ಸತ್ತ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಾ ಕತಾ। ಸತ್ತ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ನಪ್ಪಹೋತೀತಿ ಹಿ ವುತ್ತೇ ಛ ಪಞ್ಚ ಚತ್ತಾರೀತಿ ಸುಖಂ ಪುಚ್ಛಿತುಂ ಹೋತಿ। ಸುದ್ಧವಾರೇ ಪನ ಸತ್ತಾತಿ ವುತ್ತೇ ಪುನ ಛ ಪಞ್ಚ ಚತ್ತಾರೀತಿ ವುಚ್ಚಮಾನಂ ಅನಚ್ಛರಿಯಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏಕಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ದೇಸನಾ ಕತಾ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
Aniñjamānoti acalamāno. Ekantasukhaṃ paṭisaṃvedīti nirantarasukhaṃ paṭisaṃvedī. ‘‘Ahaṃ kho , āvuso, nigaṇṭhā pahomi…pe… ekantasukhaṃ paṭisaṃvedī’’ti idaṃ attano phalasamāpattisukhaṃ dassento āha. Ettha ca kathāpatiṭṭhāpanatthaṃ rājavāre satta ādiṃ katvā pucchā katā. Satta rattindivāni nappahotīti hi vutte cha pañca cattārīti sukhaṃ pucchituṃ hoti. Suddhavāre pana sattāti vutte puna cha pañca cattārīti vuccamānaṃ anacchariyaṃ hoti, tasmā ekaṃ ādiṃ katvā desanā katā. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Cūḷadukkhakkhandhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೪. ಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತಂ • 4. Cūḷadukkhakkhandhasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೪. ಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Cūḷadukkhakkhandhasuttavaṇṇanā
