| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೪. ಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Cūḷadukkhakkhandhasuttavaṇṇanā
೧೭೫. ಸಕ್ಕೇಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ತಂ ಏಕದೇಸೇನ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸೋ ಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ಯೇನ ರಾಜಕುಮಾರಾ ಸಕ್ಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ, ಯತೋ ತೇಸಂ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನತಾಯ ಜನಪದೋ ತಥಾ ವುಚ್ಚತಿ, ತಂ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸಕ್ಯಾನಂ ಪನ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತೇ ಆಗತಾವಾ’’ತಿ। ಕಪಿಲವತ್ಥೂತಿ ವುತ್ತಂ ಪುರಿಮಸಞ್ಞಾವಸೇನ।
175.Sakkesūti ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ satipaṭṭhānasuttavaṇṇanāyaṃ vuttanayeneva veditabbanti taṃ ekadesena dassento ‘‘so hī’’ti āha. Tattha yena rājakumārā sakyā nāma jātā, yato tesaṃ nivāsaṭṭhānatāya janapado tathā vuccati, taṃ vattabbanti āha ‘‘sakyānaṃ pana uppatti ambaṭṭhasutte āgatāvā’’ti. Kapilavatthūti vuttaṃ purimasaññāvasena.
ನಾನಪ್ಪಕಾರಕನ್ತಿ ‘‘ಲೋಭಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಬಹುವಚನಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಂ ವದತಿ। ಲೋಭೋ ಹಿ ತೇನ ತೇನ ಅವತ್ಥಾವಿಸೇಸೇನ ಪವತ್ತಿಆಕಾರಭೇದೇನ ‘‘ಛನ್ದೋ ರಾಗೋತಣ್ಹಾ ಆಸತ್ತಿ ಅಪೇಕ್ಖಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಅನೇಕಪ್ಪಭೇದೋ, ಲುಬ್ಭನಲಕ್ಖಣೇನ ಪನ ‘‘ಲೋಭೋ’’ತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಾನಪ್ಪಕಾರಕಂ ಲೋಭಂಯೇವಾ’’ತಿ। ತಥಾ ‘‘ದೋಸೋ ಪಟಿಘೋ ಕೋಧೋ ಉಪನಾಹೋ ವಿರೋಧೋ’’ತಿಆದಿನಾ, ‘‘ಮುಯ್ಹನಂ ಅಸಮಪೇಕ್ಖನಂ ಅಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ದುಮ್ಮೇಜ್ಝಂ ಬಾಲ್ಯ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಧ॰ ಸ॰ ೩೯೦) ಚ ದೋಸಮೋಹಾನಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಇತರೇಸುಪಿ ದ್ವೀಸು ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ। ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾತಿ ಪರಿತೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಆದಾಯ। ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ಗಹಣೇ ಆಗತ’’ನ್ತಿ। ಪರಿಯಾದಿಯತೀತಿ ಪರಿಕ್ಖೀಣೋತಿ। ದೀ-ಸದ್ದಞ್ಹಿ ಸದ್ದವಿದೂ ಖಯತ್ಥಂ ವದನ್ತಿ।
Nānappakārakanti ‘‘lobhadhammā’’ti bahuvacanassa nimittaṃ vadati. Lobho hi tena tena avatthāvisesena pavattiākārabhedena ‘‘chando rāgotaṇhā āsatti apekkhā’’tiādinā anekappabhedo, lubbhanalakkhaṇena pana ‘‘lobho’’tveva vuccati. Tenāha ‘‘nānappakārakaṃ lobhaṃyevā’’ti. Tathā ‘‘doso paṭigho kodho upanāho virodho’’tiādinā, ‘‘muyhanaṃ asamapekkhanaṃ apaccavekkhaṇā dummejjhaṃ bālya’’ntiādinā (dha. sa. 390) ca dosamohānaṃ nānappakārataṃ sandhāyāha ‘‘itaresupi dvīsu eseva nayo’’ti. Pariyādiyitvāti parito sabbaso ādāya. Gahetvāti ayamettha atthoti āha ‘‘gahaṇe āgata’’nti. Pariyādiyatīti parikkhīṇoti. Dī-saddañhi saddavidū khayatthaṃ vadanti.
ಏಕದಾತಿ ಆಮೇಡಿತಲೋಪೇನ ನಿದ್ದೇಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ’’ತಿ। ಲೋಭದೋಸಮೋಹಾತಿ ಪಠಮಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀನಾವಸೇಸಾ ಲೋಭದೋಸಮೋಹಾ। ನಿರವಸೇಸಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಥಾ ದುತಿಯಮಗ್ಗೇನ ಕಿಂ ಕತಂ ಸಿಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಮುದಾಚಾರಪ್ಪತ್ತಂ ಪನ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಪ್ಪಹೀನಂ ಮೇ ಅತ್ಥೀ’’ತಿಪಿ ಜಾನಾತಿ। ಏವಂ ಕಥಂ ನಿರವಸೇಸಪ್ಪಹಾನಸಞ್ಞಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಪ್ಪಹೀನಕಂ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞೀ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಪಠಮಮಗ್ಗೇನೇವ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಸಂಸಯಸ್ಸ ‘‘ಕೋ ಸು ನಾಮ ಮೇ ಧಮ್ಮೋ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಪ್ಪಹೀನೋತಿ ಏವಂ ಸನ್ಧೇಹೋ ಕಥಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ಪಣ್ಣತ್ತಿಯಾ ಅಕೋವಿದತ್ತಾ’’ತಿ ಕಾರಣಮಾಹ। ವಿನಯಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ವಿಯ ಹಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿಯಂ ಅಕುಸಲತಾಯ ಅರಿಯಾನಮ್ಪಿ ಕತ್ಥಚಿ ವಿಮತಿಮತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಯಥಾ ತಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಅಪ್ಪಹೀನಸಮ್ಮೋಹಾನನ್ತಿ। ಅತ್ತನೋ ಅವಿಸಯೇ ಅನಭಿಜಾನನಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿಕೋಸಲ್ಲೇನ ಕಿಮೇತ್ಥ ಪಯೋಜನಂ, ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾಮತ್ತೇನ ಅಯಮತ್ಥೋ ಸಿಜ್ಝತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಕಿಂ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಆಹ। ಇತರೋ ‘‘ನತ್ಥೀ’’ತಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತುನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತತ್ಥ ಲಬ್ಭಮಾನವಿಭಾಗಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಾತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ। ಸಬ್ಬೇಸನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅರಿಯಾನಂ। ಯಥಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಾ ನ ಹೋತಿ, ನ ಏವಂ ಸಬ್ಬಸೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಇಮಾಸು ಪನಾ’’ತಿಆದಿ।
Ekadāti āmeḍitalopena niddesoti āha ‘‘ekekasmiṃ kāle’’ti. Lobhadosamohāti paṭhamamaggena pahīnāvasesā lobhadosamohā. Niravasesā pahīyanti, aññathā dutiyamaggena kiṃ kataṃ siyāti adhippāyo. Samudācārappattaṃ pana disvā ‘‘appahīnaṃ me atthī’’tipi jānāti. Evaṃ kathaṃ niravasesappahānasaññāti āha ‘‘appahīnakaṃ…pe… saññī hotī’’ti. Evaṃ paṭhamamaggeneva samucchinnasaṃsayassa ‘‘ko su nāma me dhammo ajjhattaṃ appahīnoti evaṃ sandheho kathaṃ uppajjatī’’ti vatvā ‘‘paṇṇattiyā akovidattā’’ti kāraṇamāha. Vinayakukkuccaṃ viya hi paṇṇattiyaṃ akusalatāya ariyānampi katthaci vimatimattaṃ uppajjati yathā taṃ sabbaso appahīnasammohānanti. Attano avisaye anabhijānanaṃ paṇṇattikosallena kimettha payojanaṃ, paccavekkhaṇāmattena ayamattho sijjhatīti dassento ‘‘kiṃ tassa paccavekkhaṇā natthī’’ti āha. Itaro ‘‘natthī’’ti na sakkā vattunti katvā ‘‘atthī’’ti vatvā tattha labbhamānavibhāgaṃ dassento ‘‘sā panā’’tiādimāha. Tattha sāti paccavekkhaṇā. Sabbesanti sabbesaṃ ariyānaṃ. Yathā paripuṇṇā na hoti, na evaṃ sabbaso na hotīti āha ‘‘imāsu panā’’tiādi.
೧೭೬. ಅಜ್ಝತ್ತನ್ತಿ ನಿಯಕಜ್ಝತ್ತಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ತವ ಸನ್ತಾನೇ’’ತಿ। ಅಪ್ಪಹೀನೋತಿ ಅನವಸೇಸತೋ ಅಪ್ಪಹೀನೋ। ದುವಿಧೇತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಕಿಲೇಸಕಾಮೇ। ಕಿಲೇಸಕಾಮೋಪಿ ಹಿ ಯದಗ್ಗೇನ ಅಸ್ಸಾದೀಯತಿ, ತದಗ್ಗೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜೀಯತಿ।
176.Ajjhattanti niyakajjhattaṃ adhippetanti āha ‘‘tava santāne’’ti. Appahīnoti anavasesato appahīno. Duvidheti vatthukāmakilesakāme. Kilesakāmopi hi yadaggena assādīyati, tadaggena paribhuñjīyati.
೧೭೭. ಅಸ್ಸಾದೀಯತೀತಿ ಅಸ್ಸಾದೋ, ಸುಖಂ। ಅಪ್ಪೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೋ ಅಸ್ಸಾದೋ ಏತೇಸೂತಿ ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪರಿತ್ತಸುಖಾ’’ತಿ। ಪರಿಯೇಸನದುಕ್ಖಾದಿಹೇತುಕಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಂ ತತ್ಥ ದುಚ್ಚರಿತಚರಣೇನ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಞ್ಚ ದುಕ್ಖಮೇತ್ಥ ಕಾಮೇಸು ಬಹುಕನ್ತಿ ಬಹುದುಕ್ಖಾ। ಬಹುಪಾಯಾಸಾತಿ ಬಹುಪರಿಕ್ಕಿಲೇಸಾ। ತೇ ಪನ ಪರಿಕ್ಕಿಲೇಸಾ ವಕ್ಖಮಾನನಯೇನ ಬಹೂಯೇವೇತ್ಥ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾಪೀತಿ ಆಹ ‘‘ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕ…ಪೇ॰… ಬಹೂ’’ತಿ। ತೇ ಚ ಪರಿಕ್ಕಿಲೇಸಾ ಯಸ್ಮಾ ತಂಸಮಙ್ಗಿನೋ ಹಿತಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅನ್ತರಾಯಕರಾ ಇಧ ಚೇವ ಪರಲೋಕೇ ಚ ಆದೀನವಕಾರಣಞ್ಚ ಪವತ್ತನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕ…ಪೇ॰… ಬಹೂ’’ತಿ। ಏವಂ ಚೇಪೀತಿ ಏವಂ ‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಆಕಾರೇನ। ನಯೇನಾತಿ ಧಮ್ಮೇನ। ಕಾರಣೇನಾತಿ ಯುತ್ತಿಯಾ। ಸುಟ್ಠು ದಿಟ್ಠಂ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಿಪಸ್ಸನಾಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾಯ। ಸಾ ಚತ್ತಾರಿಪಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ವಿಸೇಸತೋ ಪಸ್ಸತೀತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಹೇಟ್ಠಾಮಗ್ಗದ್ವಯಞಾಣೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಪೀತಿಸುಖನ್ತಿ ಪೀತಿಸುಖವನ್ತಂ ಝಾನದ್ವಯಂ। ದ್ವೇ ಮಗ್ಗೇತಿ ಹೇಟ್ಠಾಮಗ್ಗೇ। ಆವಟ್ಟನಸೀಲೋ ಆಭುಜನಸೀಲೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಅನಾವಟ್ಟೀ ನೇವ ಹೋತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಅಪ್ಪಹೀನಕಾಮರಾಗಛನ್ದೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಸ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ। ಓರೋಧನಾಟಕಾ ಪಜಹನಪಞ್ಞಾತಿ ಆದೀನವಾನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣಮಾಹ।
177. Assādīyatīti assādo, sukhaṃ. Appo appamattako assādo etesūti appassādā. Tenāha ‘‘parittasukhā’’ti. Pariyesanadukkhādihetukaṃ diṭṭhadhammikaṃ tattha duccaritacaraṇena samparāyikañca dukkhamettha kāmesu bahukanti bahudukkhā. Bahupāyāsāti bahuparikkilesā. Te pana parikkilesā vakkhamānanayena bahūyevettha diṭṭhadhammikāpīti āha ‘‘diṭṭhadhammika…pe… bahū’’ti. Te ca parikkilesā yasmā taṃsamaṅgino hitapaṭipattiyā antarāyakarā idha ceva paraloke ca ādīnavakāraṇañca pavattanti, tasmā vuttaṃ ‘‘diṭṭhadhammika…pe… bahū’’ti. Evaṃ cepīti evaṃ ‘‘appassādā kāmā’’tiādinā ākārena. Nayenāti dhammena. Kāraṇenāti yuttiyā. Suṭṭhu diṭṭhaṃ hotīti sambandho. Vipassanāpaññāyāti ariyamaggapaññāya. Sā cattāripi saccāni visesato passatīti vipassanāti adhippetā. Tenāha ‘‘heṭṭhāmaggadvayañāṇenāti attho’’ti. Pītisukhanti pītisukhavantaṃ jhānadvayaṃ. Dve maggeti heṭṭhāmagge. Āvaṭṭanasīlo ābhujanasīlo na hotīti anāvaṭṭī neva hoti sabbaso appahīnakāmarāgachando. Tenāha ‘‘kasmā’’tiādi. Orodhanāṭakā pajahanapaññāti ādīnavānupassanāñāṇamāha.
೧೭೯. ಅಸ್ಸಾದೋಪಿ ಕಥಿತೋ, ‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ’’ತಿ ಹಿ ಇಮಿನಾ ಯಾವತಕೋ ಕಾಮೇಸು ಅಸ್ಸಾದೋ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಅನವಸೇಸತೋ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಚಸ್ಸ ಪರಿತ್ತಭಾವೋ ದಸ್ಸಿತೋತಿ ಆದೀನವೋಪಿ ಕಥಿತೋ ಸಙ್ಖೇಪೇನೇವ ಸೇಸಸ್ಸಆದೀನವಸ್ಸ ದಸ್ಸಿತತ್ತಾ। ತಂ ಕಥೇತುನ್ತಿ ತಂ ನಿಸ್ಸರಣಂ ‘‘ಏಕನ್ತಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಕಥೇತುಂ। ಇಮೇಹಿ ಅನ್ತೇಹೀತಿ ‘‘ಪಞ್ಚಿಮೇ, ಮಹಾನಾಮ, ಕಾಮಗುಣಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಕಾಮಗುಣದಸ್ಸನಮುಖೇನ ಕಾಮಸುಖಲ್ಲಿಕಾನುಯೋಗಂ ‘‘ಉಬ್ಭಟ್ಠಕಾ ಹೋನ್ತಿ ಆಸನಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಅತ್ತಕಿಲಮಥಾನುಯೋಗಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಅನ್ತೇಹಿ ಮುತ್ತಂ ಮಮ ಸಾಸನನ್ತಿ, ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಪರಿಯೋಸಾನತ್ತಾ ಸಾಸನಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ‘‘ಉಪರಿಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸೀಸೇನ ಸಕಲಸಾಸನಂ ದಸ್ಸೇತು’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಗಿಜ್ಝಸದಿಸೋ ಕೂಟೋತಿ ಮಜ್ಝೇಪದಲೋಪೀಸಮಾಸೋ ಯಥಾ ‘‘ಸಾಕಪತ್ಥಿವೋ’’ತಿ (ಪಾಣಿನಿ॰ ೨.೧.೬೦)। ದುತಿಯೇ ಪನೇತ್ಥ ಗಿಜ್ಝವನ್ತತಾಯ ಗಿಜ್ಝಾ ಕೂಟೇ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಗಿಜ್ಝಕೂಟೋ। ಉದ್ಧಂಯೇವ ತಿಟ್ಠನಕಾ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ವುಟ್ಠಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಏಕಟ್ಠಾನೇನೇವ ತಿಟ್ಠನಕಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನಿಸಿನ್ನಾ’’ತಿ। ನಿಗಣ್ಠಸ್ಸಾತಿ ನಾಟಪುತ್ತಸ್ಸ। ನತ್ಥಿ ಏತಸ್ಸ ಪರಿಸೇಸನ್ತಿ ಅಪರಿಸೇಸಂ। ಏವಂ ಸಙ್ಖಾಭವಚನಮತ್ತಮಸ್ಸಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಪರಿಸೇಸಸಙ್ಖಾತ’’ನ್ತಿ। ನಿಚ್ಚಟ್ಠೇನ ಸತತ-ಸದ್ದೇನ ಅಭಿಣ್ಹಪ್ಪವತ್ತಿ ಜೋತಿತಾ ಸಿಯಾತಿ ‘‘ಸಮಿತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ನಿರನ್ತರಪ್ಪವತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತೀತಿ ಏವಂ ವಾ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
179.Assādopi kathito, ‘‘appassādā’’ti hi iminā yāvatako kāmesu assādo, taṃ sabbaṃ anavasesato pariggahetvā cassa parittabhāvo dassitoti ādīnavopi kathito saṅkhepeneva sesassaādīnavassa dassitattā. Taṃ kathetunti taṃ nissaraṇaṃ ‘‘ekantasukhapaṭisaṃvedī’’ti iminā kathetuṃ. Imehi antehīti ‘‘pañcime, mahānāma, kāmaguṇā’’tiādinā kāmaguṇadassanamukhena kāmasukhallikānuyogaṃ ‘‘ubbhaṭṭhakā honti āsanapaṭikkhittā’’tiādinā attakilamathānuyogañca dassetvā imehi dvīhi antehi muttaṃ mama sāsananti, phalasamāpattipariyosānattā sāsanasampattiyā ‘‘upariphalasamāpattisīsena sakalasāsanaṃ dassetu’’nti āha. Gijjhasadiso kūṭoti majjhepadalopīsamāso yathā ‘‘sākapatthivo’’ti (pāṇini. 2.1.60). Dutiye panettha gijjhavantatāya gijjhā kūṭe etassāti gijjhakūṭo. Uddhaṃyeva tiṭṭhanakā nisajjāya vuṭṭhitakālato paṭṭhāya ekaṭṭhāneneva tiṭṭhanakā. Tenāha ‘‘anisinnā’’ti. Nigaṇṭhassāti nāṭaputtassa. Natthi etassa parisesanti aparisesaṃ. Evaṃ saṅkhābhavacanamattamassāti āha ‘‘aparisesasaṅkhāta’’nti. Niccaṭṭhena satata-saddena abhiṇhappavatti jotitā siyāti ‘‘samita’’nti vuttaṃ. Tena nirantarappavattiṃ dassetīti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo.
೧೮೦. ಯಂ ಕರೋತಿ, ತಂ ಜಾನಾತೀತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿಜ್ಜರಣಖೇಪನಂ ನಾಮ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಕಿಚ್ಚಂ, ವಿಞ್ಞುನಾ ಚ ಪುರಿಸೇನ ಕತಾಕತಂ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಮಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಪುರಾಣಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಬ್ಯನ್ತಿಭಾವಂ ಕರೋನ್ತೇಹಿ ಪಠಮಂ ತಾವ ಏತ್ತಕಾನಿ ಪುರಾಣಾನಿ ಕಮ್ಮಾನೀತಿ ಜಾನಿತಬ್ಬಾನಿ, ತತೋ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಕತೇನ ತಪಸಾ ಏತ್ತಕಾನಿ ತಾನಿ ಬ್ಯನ್ತಿಕತಾನಿ, ಇದಾನಿ ಏತ್ತಕಾನಿ ಕಾತಬ್ಬಾನೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಅಯಂ ವಿಧಿ ಪುರಿಸೇನ ವಿಯ ಅತ್ತನಾ ಕಾತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ತುಮ್ಹೇಹಿಪಿ ತಥಾ ಞಾತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ’’ತಿ। ಸುದ್ಧನ್ತನ್ತಿ ಸುದ್ಧಕೋಟ್ಠಾಸಂ, ಆಯತಿಂ ಅನವಸ್ಸವಸಿದ್ಧಂ ಕಮ್ಮಕ್ಖಯಂ, ತತೋ ವಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುದ್ಧನ್ತಂ ಪತ್ತೋ ಅತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಅಕುಸಲಾನಂ ಪಹಾನಂ, ಕುಸಲಾನಂ ಭಾವನಾ ಚ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ನಿಗಣ್ಠಸಮಯೇ ನತ್ಥಿ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಸುದ್ಧಿಭಾವನಾಯ ಅಭಾವತೋ, ತಸ್ಮಾ ಕುತೋ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಸ್ಸ ಸಮ್ಭವೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
180.Yaṃ karoti, taṃ jānātīti dukkhassa nijjaraṇakhepanaṃ nāma viññūnaṃ kiccaṃ, viññunā ca purisena katākataṃ jānitabbaṃ, tasmā tumhehi purāṇānaṃ kammānaṃ byantibhāvaṃ karontehi paṭhamaṃ tāva ettakāni purāṇāni kammānīti jānitabbāni, tato ‘‘ettakaṃ kālaṃ katena tapasā ettakāni tāni byantikatāni, idāni ettakāni kātabbānī’’tiādinā ayaṃ vidhi purisena viya attanā kātabbakiccaṃ paricchinditabbanti dasseti. Tenāha ‘‘tumhehipi tathā ñātabbaṃ siyā’’ti. Suddhantanti suddhakoṭṭhāsaṃ, āyatiṃ anavassavasiddhaṃ kammakkhayaṃ, tato vā dukkhakkhayanti attho. Suddhantaṃ patto atthīti pucchatīti iminā akusalānaṃ pahānaṃ, kusalānaṃ bhāvanā ca sabbena sabbaṃ nigaṇṭhasamaye natthi sabbaso visuddhibhāvanāya abhāvato, tasmā kuto dukkhakkhayassa sambhavoti dasseti.
ಏವಂ ಅಜಾನನಭಾವೇ ಸತೀತಿ ‘‘ಅಹುವಮ್ಹೇವ ಮಯ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಸ್ಸ ಅಜಾನನೇ ಸತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಅಞ್ಞಾಯಮಾನೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಲುದ್ದಾತಿ ಘೋರಾ। ತೇ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಕಾಯವಾಚಾಹಿ ನಿಹೀನಮೇವ ಕರೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಲುದ್ದಾಚಾರಾ’’ತಿ। ಲೋಹಿತಪಾಣಿತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತಿ ತಜ್ಜಾಕಿರಿಯಾಚರಣತೋ। ಮಾಗವಿಕಕೇವಟ್ಟಚೋರಘಾತಕಾದಯೋ ಮಾಗವಿಕಾದಯೋ। ಕಕ್ಖಳಕಮ್ಮಾತಿ ಫರುಸಕಮ್ಮಾ। ತೇ ನಿಗಣ್ಠೇಸು ಪಬ್ಬಜನ್ತೀತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಮಹಾದುಕ್ಖಸಂವತ್ತನಿಯಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಹಿ ತುಮ್ಹೇ ಏತರಹಿ ಈದಿಸಂ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚನುಭವಥಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Evaṃ ajānanabhāve satīti ‘‘ahuvamheva maya’’ntiādinā vuttappakārassa ajānane sati, tasmiṃ tumhehi aññāyamāneti attho. Luddāti ghorā. Te pana yasmā kāyavācāhi nihīnameva karonti, tasmā vuttaṃ ‘‘luddācārā’’ti. Lohitapāṇitveva vuccati tajjākiriyācaraṇato. Māgavikakevaṭṭacoraghātakādayo māgavikādayo. Kakkhaḷakammāti pharusakammā. Te nigaṇṭhesu pabbajantīti pubbe mahādukkhasaṃvattaniyakammassa katattā hi tumhe etarahi īdisaṃ mahādukkhaṃ paccanubhavathāti dasseti.
ವಾದೇತಿ ದಿಟ್ಠಿಯಂ, ಸಮಯೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುಖೇನ ಸುಖನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸುಖೇನಾತಿ ಪಟಿಪತ್ತಿಸುಖೇನ, ಸುಖಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುಖನ್ತಿ ವಿಮೋಕ್ಖಸುಖಂ, ಇಧ ಲೋಕೇ ಸುಖಂ ಅಧಿಗಚ್ಛನ್ತಾ ಕಸಿವಣಿಜ್ಜಾದಿದುಕ್ಖಪಟಿಪತ್ತಿಯಾವ ಅಧಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಏವಂ ಮೋಕ್ಖಸುಖಮ್ಪೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸರೀರಾವಯವಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾಪಿ ಬಿಮ್ಬಿನೋ ಸಾರೋತಿ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ। ತೇ ನಿಗಣ್ಠಾ…ಪೇ॰… ಸನ್ಧಾಯ ವದನ್ತಿ, ನ ಪನ ಭಗವತೋ ಅಚ್ಚನ್ತಸನ್ತಪಣೀತಂ ನಿಬ್ಬಾನಸುಖಪಟಿವೇದನಂ ಜಾನನ್ತಿ। ಸಹಸಾತಿ ರವಾ। ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾತಿ ನ ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯ ಅವಿಚಾರೇತ್ವಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಾಹಸಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ।
Vādeti diṭṭhiyaṃ, samayeti attho. Sukhena sukhanti ettha sukhenāti paṭipattisukhena, sukhāya paṭipattiyāti attho. Sukhanti vimokkhasukhaṃ, idha loke sukhaṃ adhigacchantā kasivaṇijjādidukkhapaṭipattiyāva adhigacchanti, evaṃ mokkhasukhampīti adhippāyo. Sarīrāvayavasampattiyāpi bimbino sāroti bimbisāro. Te nigaṇṭhā…pe… sandhāya vadanti, na pana bhagavato accantasantapaṇītaṃ nibbānasukhapaṭivedanaṃ jānanti. Sahasāti ravā. Appaṭisaṅkhāti na paṭisaṅkhāya avicāretvā. Tenāha ‘‘sāhasaṃ katvā’’tiādi.
ಅಞ್ಞಾಹಿ ವೇದನಾಹಿ ಅವೋಮಿಸ್ಸಂ ಏಕನ್ತಂ ಸುಖಂ ಏಕನ್ತಸುಖಂ, ತಸ್ಸ ಪಟಿಸಂವೇದೀ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಿರನ್ತರಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ’’ತಿ। ಕಥಾಪತಿಟ್ಠಾಪನತ್ಥನ್ತಿ ‘‘ಏಕನ್ತಸುಖಪಟಿಸಂವೇದೀ’’ತಿ ಏವಂ ಆರದ್ಧಕಥಾಯ ಪತಿಟ್ಠಾಪನತ್ಥಂ। ರಾಜವಾರೇತಿ ರಾಜಾನಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಆಗತದೇಸನಾವಾರೇ। ಸುಖಂ ಪುಚ್ಛಿತುಂ ಹೋತೀತಿ ‘‘ಯದಿ ಸತ್ತ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ನಪ್ಪಹೋತಿ, ಕಿಂ ಛ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಪಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಪುಚ್ಛನಸುಖಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಅಹಂ ಖೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಪವತ್ತೋ ಸುದ್ಧವಾರೋ ಸುದ್ಧನಿಸ್ಸನ್ದಸ್ಸ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖಸ್ಸ ವಸೇನ ಆಗತತ್ತಾ। ಅನಚ್ಛರಿಯಂ ಹೋತಿ, ಸತ್ತ ರತ್ತಿನ್ದಿವಾನಿ ಪಹೋನ್ತಸ್ಸ ಏಕಸ್ಮಿಂ ರತ್ತಿನ್ದಿವೇ ಕಿಂ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ। ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾ।
Aññāhi vedanāhi avomissaṃ ekantaṃ sukhaṃ ekantasukhaṃ, tassa paṭisaṃvedī. Tenāha ‘‘nirantarasukhapaṭisaṃvedī’’ti. Kathāpatiṭṭhāpanatthanti ‘‘ekantasukhapaṭisaṃvedī’’ti evaṃ āraddhakathāya patiṭṭhāpanatthaṃ. Rājavāreti rājānaṃ uddissa āgatadesanāvāre. Sukhaṃ pucchituṃ hotīti ‘‘yadi satta rattindivāni nappahoti, kiṃ cha rattindivāni pahotī’’tiādinā pucchanasukhaṃ hoti. ‘‘Ahaṃ kho’’tiādinā pavatto suddhavāro suddhanissandassa phalasamāpattisukhassa vasena āgatattā. Anacchariyaṃ hoti, satta rattindivāni pahontassa ekasmiṃ rattindive kiṃ vattabbanti. Uttānatthameva vuttanayattā suviññeyyattā.
ಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Cūḷadukkhakkhandhasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೪. ಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತಂ • 4. Cūḷadukkhakkhandhasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Cūḷadukkhakkhandhasuttavaṇṇanā
