| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
੪. ਚੂਲ਼ਗੋਪਾਲਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
4. Cūḷagopālakasuttavaṇṇanā
੩੫੦. ਚੇਲੁਕ੍ਕਾਹੀਤਿ ਚੇਲਮਯਾਹਿ ਉਕ੍ਕਾਹਿ। ਉਕ੍ਕਭੂਤਾਨਿ ਚੇਲਾਨਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਉਕ੍ਕਚੇਲਾ, ਨਗਰਂ। ਸਬ੍ਬਾ ਗਙ੍ਗਾ ਪਾਕਟਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਪਕਤਿਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਾਕਟਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ વਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸਪਿ ਭਗવਤੋ ਪਾਕਟਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤੇવ। ਸੋਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦવੋ। વਡ੍ਢੀਤਿ ਅਪਰਿਹਾਨਿ। ਆਰੋਗ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਤਾ ਆਬਾਧਾਭਾવੋ।
350.Celukkāhīti celamayāhi ukkāhi. Ukkabhūtāni celāni etthāti ukkacelā, nagaraṃ. Sabbā gaṅgā pākaṭā hutvā paññāyatīti pakaticakkhussa pākaṭā hutvā upaṭṭhāti, dibbacakkhussa pana samantacakkhussa vā yattha katthaci nisinnassapi bhagavato pākaṭā hutvā paññāyateva. Sotthīti anupaddavo. Vaḍḍhīti aparihāni. Ārogyanti arogatā ābādhābhāvo.
ਮਗਧੋ ਜਨਪਦੋ ਨਿવਾਸੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮਾਗਧੋ, ਮਾਗਧੋવ ਮਾਗਧਿਕੋ। ਪਞ੍ਞਾਯ ਨਾਮ ਦੁਟ੍ਠੁਭਾવੋ ਨਤ੍ਥਿ ਏਕਨ੍ਤਾਨવਜ੍ਜਤਾਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਭਾવવਾਚੀ ‘‘ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ, ਜਾਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਸਭਾવਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞਸਭਾવੋ’’ਤਿ। -ਸਦ੍ਦੋ ਆਰਮ੍ਭਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਤਾਰੇਸੀਤਿ ਤਾਰੇਤੁਂ ਆਰਭੀ’’ਤਿ ਪਰਤੀਰਂ ਗਾવੀਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਸੁવਿਦੇਹਾਨਨ੍ਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰવਿਦੇਹਾਨਂ। વਿਦੇਹਰਟ੍ਠਂ ਕਿਰ ਭੂਮਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ વਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਾਦਿਨਾ ਚ ਸੁਨ੍ਦਰਂ। ਆਮਣ੍ਡਲਿਕਂ ਕਰਿਤ੍વਾਤਿ ਆવਤ੍ਤੇ ਪਤਿਤਾ ਤੇਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰੇਨ ਪਰਿਬ੍ਭਮਿਤ੍વਾ। ਕਤਿਪਯਾਪਿ ਗਾવਿਯੋ ਅਸੇਸੇਤ੍વਾ ਨਦੀਸੋਤੇਨ વੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅવਡ੍ਢਿਂ વਿਨਾਸਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂ’’ਤਿ। ਕਤਿਪਯਾਸੁਪਿ ਹਿ ਅવਸਿਟ੍ਠਾਸੁ ਗਾવੀਸੁ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨਪਿ ਸਿਯਾ ਗੋਗਣਸ੍ਸ વਡ੍ਢੀਤਿ। વਿਸ੍ਸਮਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਮવਿਨੋਦਨਟ੍ਠਾਨਂ। ਤਿਤ੍ਥਾ ਭਟ੍ਠਾਤਿ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਤਿਤ੍ਥਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ। ਅਰੋਗੋ ਨਾਮ ਨਾਹੋਸੀਤਿ ਲੋਮਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਸੇਸੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾ ਗਾવਿਯੋ ਨਦੀਸੋਤੇ વਿਨਟ੍ਠਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Magadho janapado nivāso etassāti māgadho, māgadhova māgadhiko. Paññāya nāma duṭṭhubhāvo natthi ekantānavajjatāya, tasmā du-saddo abhāvavācī ‘‘dussīlo’’tiādīsu viya, jāti-saddo ca sabhāvatthoti āha ‘‘nippaññasabhāvo’’ti. -Saddo ārambhatthoti āha ‘‘patāresīti tāretuṃ ārabhī’’ti paratīraṃ gāvīnaṃ appattattā. Suvidehānanti sundaravidehānaṃ. Videharaṭṭhaṃ kira bhūmibhāgadassanasampattiyā ca vanarāmaṇeyyakādinā ca sundaraṃ. Āmaṇḍalikaṃ karitvāti āvatte patitā temaṇḍalākārena paribbhamitvā. Katipayāpi gāviyo asesetvā nadīsotena vūḷhattā vuttaṃ ‘‘avaḍḍhiṃ vināsaṃ pāpuṇiṃsū’’ti. Katipayāsupi hi avasiṭṭhāsu gāvīsu anukkamenapi siyā gogaṇassa vaḍḍhīti. Vissamaṭṭhānanti parissamavinodanaṭṭhānaṃ. Titthā bhaṭṭhāti gahetuṃ asamatthatāya titthaṃ appattā. Arogo nāma nāhosīti lomamattampi asesetvā sabbā gāviyo nadīsote vinaṭṭhāti attho.
ਯੇਸੁ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤੂਸੁ ਇਧ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾ, ਤੇ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ‘‘ਅਕੁਸਲਾ ਇਮਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਧਲੋਕੇ ਖਨ੍ਧਧਾਤਾਯਤਨੇਸੁ ਅਕੁਸਲਾ ਅਛੇਕਾ’’ਤਿ। ਅਯਮੇવ ਨਯੋ ‘‘ਅਕੁਸਲਾ ਪਰਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਲੋਕੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ। ਮਾਰੋ ਏਤ੍ਥ ਧੀਯਤੀਤਿ ਮਾਰਧੇਯ੍ਯਂ। ਮਾਰੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸਮਾਰੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਖਨ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਨਭਾવੇਨ ਗਹਿਤਾ, ਮਚ੍ਚੁਮਾਰੋ વਿਸੁਂ ਗਹਿਤੋ ਏવ, ਕਿਲੇਸਮਾਰવਸੇਨੇવ ਚ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਮਾਰਸ੍ਸ ਕਾਮਭવੇ ਆਧਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਯੇ ਇਧਲੋਕਾਦੀਸੁ ਅਛੇਕਾ, ਤੇਸਂ। ਤੇ ਪਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਛ ਸਤ੍ਥਾਰੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ’’ਤਿ।
Yesu khandhāyatanadhātūsu idha lokasamaññā, te ajānantā ‘‘akusalā imassa lokassā’’ti vuttāti āha ‘‘idhaloke khandhadhātāyatanesu akusalā achekā’’ti. Ayameva nayo ‘‘akusalā parassa lokassā’’ti etthāpīti āha ‘‘paralokepi eseva nayo’’ti. Māro ettha dhīyatīti māradheyyaṃ. Māroti cettha kilesamāro veditabbo. Khandhābhisaṅkhārā hi tassa pavattanabhāvena gahitā, maccumāro visuṃ gahito eva, kilesamāravaseneva ca devaputtamārassa kāmabhave ādhipaccanti. Tesanti ye idhalokādīsu achekā, tesaṃ. Te pana ukkaṭṭhaniddesena dassento āha ‘‘iminā cha satthāro dassitā’’ti.
੩੫੧. ਬਲવਗਾવੋਤਿ ਬਲવਨ੍ਤੇ ਗੋਰੂਪੇ। ਤੇ ਪਨ ਦਮ੍ਮਤਂ ਉਪਗਤਗੋਣਾ ਚੇવ ਧੇਨੁਯੋ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਨ੍ਤਗੋਣੇ ਚੇવ ਧੇਨੁਯੋ ਚਾ’’ਤਿ । ਅવਿਜਾਤਗਾવੋਤਿ ਨ વਿਜਾਤਗਾવਿਯੋ। વਚ੍ਛਕੇਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕવਚ੍ਛੇ। ਅਪ੍ਪਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਕ-ਸਦ੍ਦੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਰੁਣવਚ੍ਛਕੇ’’ਤਿ। ਕਿਸਾਬਲਕੇਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲੇ।
351.Balavagāvoti balavante gorūpe. Te pana dammataṃ upagatagoṇā ceva dhenuyo cāti āha ‘‘dantagoṇe ceva dhenuyo cā’’ti . Avijātagāvoti na vijātagāviyo. Vacchaketi khuddakavacche. Appattho hi ayaṃ ka-saddo. Tenāha ‘‘taruṇavacchake’’ti. Kisābalaketi dubbale.
੩੫੨. ਮਾਰਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਸੋਤਂ ਛੇਤ੍વਾਤਿ ਖਨ੍ਧਮਾਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੋਤਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਤਯੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾਤਿ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੂਤਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਸੋਤਾਪਨ੍ਨਅਟ੍ਠਮਕવਾਰੇਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਚਤੁਮਗ੍ਗવਜ੍ਝਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ, ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ, ਪਠਮਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਖੇਪੇਨ੍ਤੋਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ વਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਸੀਲਾਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰਿਨੋ। ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਸਦ੍ਧਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ, ਸਦ੍ਧਾਯ વਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਸੀਲਾਤਿ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰਿਨੋ।
352.Mārassa taṇhāsotaṃ chetvāti khandhamārasambandhītaṇhāsaṅkhātaṃ sotaṃ samucchinditvā. Tayo koṭṭhāse khepetvā ṭhitāti anāgāmino sandhāyāha. Sabbavāresūti sakadāgāmisotāpannaaṭṭhamakavāresu. Tattha pana yathākkamaṃ catumaggavajjhānaṃ kilesānaṃ dve koṭṭhāse khepetvā ṭhitā, ekakoṭṭhāsaṃ khepetvā ṭhitā, paṭhamaṃ koṭṭhāsaṃ khepentoti vattabbaṃ. Dhammaṃ anussaranti, dhammassa vā anussaraṇasīlāti dhammānusārino. Dhammoti cettha paññā adhippetā. Saddhaṃ anussaranti, saddhāya vā anussaraṇasīlāti saddhānusārino.
ਜਾਨਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਾਨਨਕਿਰਿਯਾવਿਸਯਸ੍ਸ ਅવਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਅਧਿਕਾਰવਸੇਨ ਅਨવਸੇਸਞੇਯ੍ਯવਿਸੇਸਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਸਾਰવਿਰਹਤੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਨਲ਼ੋ વਿਯਾਤਿ ਨਲ਼ੋ, ਮਾਨੋਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਗਤਮਾਨਨਲ਼ਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਖੇਮਂ ਪਤ੍ਥੇਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਤੂਹਿ ਯੋਗੇਹਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦવਤ੍ਤਾ ‘‘ਖੇਮ’’ਨ੍ਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਪਤ੍ਥਨਾ ਚ ਛਨ੍ਦਪਤ੍ਥਨਾ, ਨ ਤਣ੍ਹਾਪਤ੍ਥਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਥੇਥਾ’’ਤਿ। ਪਤ੍ਤਾਯੇવ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਕੋਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ। ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਪਾਰਗਮਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍વਾ ਖੇਮਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੇਸਨਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਨਾવ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸੀਤਿ।
Jānatāti ettha jānanakiriyāvisayassa avisesitattā adhikāravasena anavasesañeyyavisesā adhippetāti āha ‘‘sabbadhamme jānantenā’’ti. Antosāravirahato abbhuggataṭṭhena ca naḷo viyāti naḷo, mānoti āha ‘‘vigatamānanaḷaṃ kata’’nti. Khemaṃ patthethāti ettha catūhi yogehi anupaddavattā ‘‘khema’’nti arahattaṃ adhippetaṃ. Patthanā ca chandapatthanā, na taṇhāpatthanāti āha ‘‘kattukamyatāchandena arahattaṃ patthethā’’ti. Pattāyeva nāma tassa pattiyā na koci antarāyo. Sotthinā pāragamanaṃ uddissa desanaṃ ārabhitvā khemappattiyā desanāya pariyosāpitattā yathānusandhināva desanaṃ niṭṭhāpesīti.
ਚੂਲ਼ਗੋਪਾਲਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Cūḷagopālakasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੪. ਚੂਲ਼ਗੋਪਾਲਕਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Cūḷagopālakasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਚੂਲ਼ਗੋਪਾਲਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Cūḷagopālakasuttavaṇṇanā
