| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
၄. မဟာယမကဝဂ္ဂော
4. Mahāyamakavaggo
၁. စူဠဂောသိင္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ
1. Cūḷagosiṅgasuttavaṇṇanā
၃၂၅. ဧဝံ မေ သုတန္တိ စူဠဂောသိင္ဂသုတ္တံ။ တတ္ထ နာတိကေ ဝိဟရတီတိ နာတိကာ နာမ ဧကံ တဠာကံ နိသ္သာယ ဒ္ဝိန္နံ စူဠပိတိမဟာပိတိပုတ္တာနံ ဒ္ဝေ ဂာမာ, တေသု ဧကသ္မိံ ဂာမေ။ ဂိဉ္ဇကာဝသထေတိ ဣဋ္ဌကာမယေ အာဝသထေ။ ဧကသ္မိံ ကိရ သမယေ ဘဂဝာ မဟာဇနသင္ဂဟံ ကရောန္တော ဝဇ္ဇိရဋ္ဌေ စာရိကံ စရမာနော နာတိကံ အနုပ္ပတ္တော။ နာတိကဝာသိနော မနုသ္သာ ဘဂဝတော မဟာဒာနံ ဒတ္ဝာ ဓမ္မကထံ သုတ္ဝာ ပသန္နဟဒယာ, ‘‘သတ္ထု ဝသနဋ္ဌာနံ ကရိသ္သာမာ’’တိ မန္တေတ္ဝာ ဣဋ္ဌကာဟေဝ ဘိတ္တိသောပာနတ္ထမ္ဘေ ဝာဠရူပာဒီနိ ဒသ္သေန္တော ပာသာဒံ ကတ္ဝာ သုဓာယ လိမ္ပိတ္ဝာ မာလာကမ္မလတာကမ္မာဒီနိ နိဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဘုမ္မတ္ထရဏမဉ္စပီဌာဒီနိ ပညပေတ္ဝာ သတ္ထု နိယ္ယာတေသုံ။ အပရာပရံ ပနေတ္ထ မနုသ္သာ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ ရတ္တိဋ္ဌာနဒိဝာဋ္ဌာနမဏ္ဍပစင္ကမာဒီနိ ကာရယိံသု။ ဣတိ သော ဝိဟာရော မဟာ အဟောသိ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ‘‘ဂိဉ္ဇကာဝသထေ’’တိ။
325.Evaṃme sutanti cūḷagosiṅgasuttaṃ. Tattha nātike viharatīti nātikā nāma ekaṃ taḷākaṃ nissāya dvinnaṃ cūḷapitimahāpitiputtānaṃ dve gāmā, tesu ekasmiṃ gāme. Giñjakāvasatheti iṭṭhakāmaye āvasathe. Ekasmiṃ kira samaye bhagavā mahājanasaṅgahaṃ karonto vajjiraṭṭhe cārikaṃ caramāno nātikaṃ anuppatto. Nātikavāsino manussā bhagavato mahādānaṃ datvā dhammakathaṃ sutvā pasannahadayā, ‘‘satthu vasanaṭṭhānaṃ karissāmā’’ti mantetvā iṭṭhakāheva bhittisopānatthambhe vāḷarūpādīni dassento pāsādaṃ katvā sudhāya limpitvā mālākammalatākammādīni niṭṭhāpetvā bhummattharaṇamañcapīṭhādīni paññapetvā satthu niyyātesuṃ. Aparāparaṃ panettha manussā bhikkhusaṅghassa rattiṭṭhānadivāṭṭhānamaṇḍapacaṅkamādīni kārayiṃsu. Iti so vihāro mahā ahosi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘giñjakāvasathe’’ti.
ဂောသိင္ဂသာလဝနဒာယေတိ တတ္ထ ဧကသ္သ ဇေဋ္ဌကရုက္ခသ္သ ခန္ဓတော ဂောသိင္ဂသဏ္ဌာနံ ဟုတ္ဝာ ဝိဋပံ ဥဋ္ဌဟိ, တံ ရုက္ခံ ဥပာဒာယ သဗ္ဗမ္ပိ တံ ဝနံ ဂောသိင္ဂသာလဝနန္တိ သင္ခံ ဂတံ။ ဒာယောတိ အဝိသေသေန အရညသ္သေတံ နာမံ။ တသ္မာ ဂောသိင္ဂသာလဝနဒာယေတိ ဂောသိင္ဂသာလဝနအရညေတိ အတ္ထော။ ဝိဟရန္တီတိ သာမဂ္ဂိရသံ အနုဘဝမာနာ ဝိဟရန္တိ။ ဣမေသဉ္ဟိ ကုလပုတ္တာနံ ဥပရိပဏ္ဏာသကေ ပုထုဇ္ဇနကာလော ကထိတော, ဣဓ ခီဏာသဝကာလော။ တဒာ ဟိ တေ လဒ္ဓသ္သာဒာ လဒ္ဓပတိဋ္ဌာ အဓိဂတပဋိသမ္ဘိဒာ ခီဏာသဝာ ဟုတ္ဝာ သာမဂ္ဂိရသံ အနုဘဝမာနာ တတ္ထ ဝိဟရိံသု။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။
Gosiṅgasālavanadāyeti tattha ekassa jeṭṭhakarukkhassa khandhato gosiṅgasaṇṭhānaṃ hutvā viṭapaṃ uṭṭhahi, taṃ rukkhaṃ upādāya sabbampi taṃ vanaṃ gosiṅgasālavananti saṅkhaṃ gataṃ. Dāyoti avisesena araññassetaṃ nāmaṃ. Tasmā gosiṅgasālavanadāyeti gosiṅgasālavanaaraññeti attho. Viharantīti sāmaggirasaṃ anubhavamānā viharanti. Imesañhi kulaputtānaṃ uparipaṇṇāsake puthujjanakālo kathito, idha khīṇāsavakālo. Tadā hi te laddhassādā laddhapatiṭṭhā adhigatapaṭisambhidā khīṇāsavā hutvā sāmaggirasaṃ anubhavamānā tattha vihariṃsu. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
ယေန ဂောသိင္ဂသာလဝနဒာယော တေနုပသင္ကမီတိ ဓမ္မသေနာပတိမဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရေသု ဝာ အသီတိမဟာသာဝကေသု ဝာ, အန္တမသော ဓမ္မဘဏ္ဍာဂာရိကအာနန္ဒတ္ထေရမ္ပိ ကဉ္စိ အနာမန္တေတ္ဝာ သယမေဝ ပတ္တစီဝရံ အာဒာယ အနီကာ နိသ္သဋော ဟတ္ထီ ဝိယ, ယူထာ နိသ္သဋော ကာဠသီဟော ဝိယ , ဝာတစ္ဆိန္နော ဝလာဟကော ဝိယ ဧကကောဝ ဥပသင္ကမိ။ ကသ္မာ ပနေတ္ထ ဘဂဝာ သယံ အဂမာသီတိ? တယော ကုလပုတ္တာ သာမဂ္ဂိရသံ အနုဘဝန္တာ ဝိဟရန္တိ, တေသံ ပဂ္ဂဏ္ဟနတော, ပစ္ဆိမဇနတံ အနုကမ္ပနတော ဓမ္မဂရုဘာဝတော စ။ ဧဝံ ကိရသ္သ အဟောသိ – ‘‘အဟံ ဣမေ ကုလပုတ္တေ ပဂ္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ဥက္ကံသိတ္ဝာ ပဋိသန္ထာရံ ကတ္ဝာ ဓမ္မံ နေသံ ဒေသေသ္သာမီ’’တိ။ ဧဝံ တာဝ ပဂ္ဂဏ္ဟနတော အဂမာသိ။ အပရမ္ပိသ္သ အဟောသိ – ‘‘အနာဂတေ ကုလပုတ္တာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော သမဂ္ဂဝာသံ ဝသန္တာနံ သန္တိကံ သယံ ဂန္တ္ဝာ ပဋိသန္ထာရံ ကတ္ဝာ ဓမ္မံ ကထေတ္ဝာ တယော ကုလပုတ္တေ ပဂ္ဂဏ္ဟိ, ကော နာမ သမဂ္ဂဝာသံ န ဝသေယ္ယာတိ သမဂ္ဂဝာသံ ဝသိတဗ္ဗံ မညမာနာ ခိပ္ပမေဝ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တီ’’တိ။ ဧဝံ ပစ္ဆိမဇနတံ အနုကမ္ပနတောပိ အဂမာသိ။ ဗုဒ္ဓာ စ နာမ ဓမ္မဂရုနော ဟောန္တိ, သော စ နေသံ ဓမ္မဂရုဘာဝော ရထဝိနီတေ အာဝိကတောဝ။ ဣတိ ဣမသ္မာ ဓမ္မဂရုဘာဝတောပိ ဓမ္မံ ပဂ္ဂဏ္ဟိသ္သာမီတိ အဂမာသိ။
Yena gosiṅgasālavanadāyo tenupasaṅkamīti dhammasenāpatimahāmoggallānattheresu vā asītimahāsāvakesu vā, antamaso dhammabhaṇḍāgārikaānandattherampi kañci anāmantetvā sayameva pattacīvaraṃ ādāya anīkā nissaṭo hatthī viya, yūthā nissaṭo kāḷasīho viya , vātacchinno valāhako viya ekakova upasaṅkami. Kasmā panettha bhagavā sayaṃ agamāsīti? Tayo kulaputtā sāmaggirasaṃ anubhavantā viharanti, tesaṃ paggaṇhanato, pacchimajanataṃ anukampanato dhammagarubhāvato ca. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘ahaṃ ime kulaputte paggaṇhitvā ukkaṃsitvā paṭisanthāraṃ katvā dhammaṃ nesaṃ desessāmī’’ti. Evaṃ tāva paggaṇhanato agamāsi. Aparampissa ahosi – ‘‘anāgate kulaputtā sammāsambuddho samaggavāsaṃ vasantānaṃ santikaṃ sayaṃ gantvā paṭisanthāraṃ katvā dhammaṃ kathetvā tayo kulaputte paggaṇhi, ko nāma samaggavāsaṃ na vaseyyāti samaggavāsaṃ vasitabbaṃ maññamānā khippameva dukkhassantaṃ karissantī’’ti. Evaṃ pacchimajanataṃ anukampanatopi agamāsi. Buddhā ca nāma dhammagaruno honti, so ca nesaṃ dhammagarubhāvo rathavinīte āvikatova. Iti imasmā dhammagarubhāvatopi dhammaṃ paggaṇhissāmīti agamāsi.
ဒာယပာလောတိ အရညပာလော။ သော တံ အရညံ ယထာ ဣစ္ဆိတိစ္ဆိတပ္ပဒေသေန မနုသ္သာ ပဝိသိတ္ဝာ တတ္ထ ပုပ္ဖံ ဝာ ဖလံ ဝာ နိယ္ယာသံ ဝာ ဒဗ္ဗသမ္ဘာရံ ဝာ န ဟရန္တိ, ဧဝံ ဝတိယာ ပရိက္ခိတ္တသ္သ တသ္သ အရညသ္သ ယောဇိတေ ဒ္ဝာရေ နိသီဒိတ္ဝာ တံ အရညံ ရက္ခတိ, ပာလေတိ။ တသ္မာ ‘‘ဒာယပာလော’’တိ ဝုတ္တော။ အတ္တကာမရူပာတိ အတ္တနော ဟိတံ ကာမယမာနသဘာဝာ ဟုတ္ဝာ ဝိဟရန္တိ။ ယော ဟိ ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာပိ ဝေဇ္ဇကမ္မဒူတကမ္မပဟိဏဂမနာဒီနံ ဝသေန ဧကဝီသတိအနေသနာဟိ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ, အယံ န အတ္တကာမရူပော နာမ။ ယော ပန ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဧကဝီသတိအနေသနံ ပဟာယ စတုပာရိသုဒ္ဓိသီလေ ပတိဋ္ဌာယ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ သပ္ပာယဓုတင္ဂံ အဓိဋ္ဌာယ အဋ္ဌတိံသာယ အာရမ္မဏေသု စိတ္တရုစိယံ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတ္ဝာ ဂာမန္တံ ပဟာယ အရညံ ပဝိသိတ္ဝာ သမာပတ္တိယော နိဗ္ဗတ္တေတ္ဝာ ဝိပသ္သနာယ ကမ္မံ ကုရုမာနော ဝိဟရတိ, အယံ အတ္တကာမော နာမ။ တေပိ တယော ကုလပုတ္တာ ဧဝရူပာ အဟေသုံ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘အတ္တကာမရူပာ ဝိဟရန္တီ’’တိ။
Dāyapāloti araññapālo. So taṃ araññaṃ yathā icchiticchitappadesena manussā pavisitvā tattha pupphaṃ vā phalaṃ vā niyyāsaṃ vā dabbasambhāraṃ vā na haranti, evaṃ vatiyā parikkhittassa tassa araññassa yojite dvāre nisīditvā taṃ araññaṃ rakkhati, pāleti. Tasmā ‘‘dāyapālo’’ti vutto. Attakāmarūpāti attano hitaṃ kāmayamānasabhāvā hutvā viharanti. Yo hi imasmiṃ sāsane pabbajitvāpi vejjakammadūtakammapahiṇagamanādīnaṃ vasena ekavīsatianesanāhi jīvikaṃ kappeti, ayaṃ na attakāmarūpo nāma. Yo pana imasmiṃ sāsane pabbajitvā ekavīsatianesanaṃ pahāya catupārisuddhisīle patiṭṭhāya buddhavacanaṃ uggaṇhitvā sappāyadhutaṅgaṃ adhiṭṭhāya aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu cittaruciyaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā gāmantaṃ pahāya araññaṃ pavisitvā samāpattiyo nibbattetvā vipassanāya kammaṃ kurumāno viharati, ayaṃ attakāmo nāma. Tepi tayo kulaputtā evarūpā ahesuṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘attakāmarūpā viharantī’’ti.
မာ တေသံ အဖာသုမကာသီတိ တေသံ မာ အဖာသုကံ အကာသီတိ ဘဂဝန္တံ ဝာရေသိ။ ဧဝံ ကိရသ္သ အဟောသိ – ‘‘ဣမေ ကုလပုတ္တာ သမဂ္ဂာ ဝိဟရန္တိ, ဧကစ္စသ္သ စ ဂတဋ္ဌာနေ ဘဏ္ဍနကလဟဝိဝာဒာ ဝတ္တန္တိ, တိခိဏသိင္ဂော စဏ္ဍဂောဏော ဝိယ ဩဝိဇ္ဈန္တော ဝိစရတိ, အထေကမဂ္ဂေန ဒ္ဝိန္နံ ဂမနံ န ဟောတိ, ကဒာစိ အယမ္ပိ ဧဝံ ကရောန္တော ဣမေသံ ကုလပုတ္တာနံ သမဂ္ဂဝာသံ ဘိန္ဒေယ္ယ။ ပာသာဒိကော စ ပနေသ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏော သုရသဂိဒ္ဓော မညေ, ဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ ပဏီတဒာယကာနံ အတ္တနော ဥပဋ္ဌာကာနဉ္စ ဝဏ္ဏကထနာဒီဟိ ဣမေသံ ကုလပုတ္တာနံ အပ္ပမာဒဝိဟာရံ ဘိန္ဒေယ္ယ။ ဝသနဋ္ဌာနာနိ စာပိ ဧတေသံ ကုလပုတ္တာနံ နိဗဒ္ဓာနိ ပရိစ္ဆိန္နာနိ တိသ္သော စ ပဏ္ဏသာလာ တယော စင္ကမာ တီဏိ ဒိဝာဋ္ဌာနာနိ တီဏိ မဉ္စပီဌာနိ။ အယံ ပန သမဏော မဟာကာယော ဝုဍ္ဎတရော မညေ ဘဝိသ္သတိ။ သော အကာလေ ဣမေ ကုလပုတ္တေ သေနာသနာ ဝုဋ္ဌာပေသ္သတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ ဧတေသံ အဖာသု ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ တံ အနိစ္ဆန္တော, ‘‘မာ တေသံ အဖာသုကမကာသီ’’တိ ဘဂဝန္တံ ဝာရေသိ။
Mā tesaṃ aphāsumakāsīti tesaṃ mā aphāsukaṃ akāsīti bhagavantaṃ vāresi. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘ime kulaputtā samaggā viharanti, ekaccassa ca gataṭṭhāne bhaṇḍanakalahavivādā vattanti, tikhiṇasiṅgo caṇḍagoṇo viya ovijjhanto vicarati, athekamaggena dvinnaṃ gamanaṃ na hoti, kadāci ayampi evaṃ karonto imesaṃ kulaputtānaṃ samaggavāsaṃ bhindeyya. Pāsādiko ca panesa suvaṇṇavaṇṇo surasagiddho maññe, gatakālato paṭṭhāya paṇītadāyakānaṃ attano upaṭṭhākānañca vaṇṇakathanādīhi imesaṃ kulaputtānaṃ appamādavihāraṃ bhindeyya. Vasanaṭṭhānāni cāpi etesaṃ kulaputtānaṃ nibaddhāni paricchinnāni tisso ca paṇṇasālā tayo caṅkamā tīṇi divāṭṭhānāni tīṇi mañcapīṭhāni. Ayaṃ pana samaṇo mahākāyo vuḍḍhataro maññe bhavissati. So akāle ime kulaputte senāsanā vuṭṭhāpessati. Evaṃ sabbathāpi etesaṃ aphāsu bhavissatī’’ti. Taṃ anicchanto, ‘‘mā tesaṃ aphāsukamakāsī’’ti bhagavantaṃ vāresi.
ကိံ ပနေသ ဇာနန္တော ဝာရေသိ, အဇာနန္တောတိ? အဇာနန္တော။ ကိဉ္စာပိ ဟိ တထာဂတသ္သ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏတော ပဋ္ဌာယ ဒသသဟသ္သစက္ကဝာဠကမ္ပနာဒီနိ ပာဋိဟာရိယာနိ ပဝတ္တိံသု, အရညဝာသိနော ပန ဒုဗ္ဗလမနုသ္သာ သကမ္မပ္ပသုတာ တာနိ သလ္လက္ခေတုံ န သက္ကောန္တိ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော စ နာမ ယဒာ အနေကဘိက္ခုသဟသ္သပရိဝာရော ဗ္ယာမပ္ပဘာယ အသီတိအနုဗ္ယဉ္ဇနေဟိ ဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏသိရိယာ စ ဗုဒ္ဓာနုဘာဝံ ဒသ္သေန္တော ဝိစရတိ, တဒာ ကော ဧသောတိ အပုစ္ဆိတ္ဝာဝ ဇာနိတဗ္ဗော ဟောတိ။ တဒာ ပန ဘဂဝာ သဗ္ဗမ္ပိ တံ ဗုဒ္ဓာနုဘာဝံ စီဝရဂဗ္ဘေန ပဋိစ္ဆာဒေတ္ဝာ ဝလာဟကဂဗ္ဘေန ပဋိစ္ဆန္နော ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ သယမေဝ ပတ္တစီဝရမာဒာယ အညာတကဝေသေန အဂမာသိ။ ဣတိ နံ အဇာနန္တောဝ ဒာယပာလော နိဝာရေသိ။
Kiṃ panesa jānanto vāresi, ajānantoti? Ajānanto. Kiñcāpi hi tathāgatassa paṭisandhiggahaṇato paṭṭhāya dasasahassacakkavāḷakampanādīni pāṭihāriyāni pavattiṃsu, araññavāsino pana dubbalamanussā sakammappasutā tāni sallakkhetuṃ na sakkonti. Sammāsambuddho ca nāma yadā anekabhikkhusahassaparivāro byāmappabhāya asītianubyañjanehi dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇasiriyā ca buddhānubhāvaṃ dassento vicarati, tadā ko esoti apucchitvāva jānitabbo hoti. Tadā pana bhagavā sabbampi taṃ buddhānubhāvaṃ cīvaragabbhena paṭicchādetvā valāhakagabbhena paṭicchanno puṇṇacando viya sayameva pattacīvaramādāya aññātakavesena agamāsi. Iti naṃ ajānantova dāyapālo nivāresi.
ဧတဒဝောစာတိ ထေရော ကိရ မာ သမဏာတိ ဒာယပာလသ္သ ကထံ သုတ္ဝာဝ စိန္တေသိ – ‘‘မယံ တယော ဇနာ ဣဓ ဝိဟရာမ, အညေ ပဗ္ဗဇိတာ နာမ နတ္ထိ, အယဉ္စ ဒာယပာလော ပဗ္ဗဇိတေန ဝိယ သဒ္ဓိံ ကထေတိ, ကော နု ခော ဘဝိသ္သတီ’’တိ ဒိဝာဋ္ဌာနတော ဝုဋ္ဌာယ ဒ္ဝာရေ ဌတ္ဝာ မဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော ဘဂဝန္တံ အဒ္ဒသ။ ဘဂဝာပိ ထေရသ္သ သဟ ဒသ္သနေနေဝ သရီရောဘာသံ မုဉ္စိ, အသီတိအနုဗ္ယဉ္ဇနဝိရာဇိတာ ဗ္ယာမပ္ပဘာ ပသာရိတသုဝဏ္ဏပဋော ဝိယ ဝိရောစိတ္ထ။ ထေရော, ‘‘အယံ ဒာယပာလော ဖဏကတံ အာသိဝိသံ ဂီဝာယ ဂဟေတုံ ဟတ္ထံ ပသာရေန္တော ဝိယ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလေန သဒ္ဓိံ ကထေန္တောဝ န ဇာနာတိ, အညတရဘိက္ခုနာ ဝိယ သဒ္ဓိံ ကထေတီ’’တိ နိဝာရေန္တော ဧတံ, ‘‘မာ, အာဝုသော ဒာယပာလာ’’တိအာဒိဝစနံ အဝောစ။
Etadavocāti thero kira mā samaṇāti dāyapālassa kathaṃ sutvāva cintesi – ‘‘mayaṃ tayo janā idha viharāma, aññe pabbajitā nāma natthi, ayañca dāyapālo pabbajitena viya saddhiṃ katheti, ko nu kho bhavissatī’’ti divāṭṭhānato vuṭṭhāya dvāre ṭhatvā maggaṃ olokento bhagavantaṃ addasa. Bhagavāpi therassa saha dassaneneva sarīrobhāsaṃ muñci, asītianubyañjanavirājitā byāmappabhā pasāritasuvaṇṇapaṭo viya virocittha. Thero, ‘‘ayaṃ dāyapālo phaṇakataṃ āsivisaṃ gīvāya gahetuṃ hatthaṃ pasārento viya loke aggapuggalena saddhiṃ kathentova na jānāti, aññatarabhikkhunā viya saddhiṃ kathetī’’ti nivārento etaṃ, ‘‘mā, āvuso dāyapālā’’tiādivacanaṃ avoca.
တေနုပသင္ကမီတိ ကသ္မာ ဘဂဝတော ပစ္စုဂ္ဂမနံ အကတ္ဝာ ဥပသင္ကမိ? ဧဝံ ကိရသ္သ အဟောသိ – ‘‘မယံ တယော ဇနာ သမဂ္ဂဝာသံ ဝသာမ, သစာဟံ ဧကကောဝ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရိသ္သာမိ, သမဂ္ဂဝာသော နာမ န ဘဝိသ္သတီ’’တိ ပိယမိတ္တေ ဂဟေတ္ဝာဝ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကရိသ္သာမိ။ ယထာ စ ဘဂဝာ မယ္ဟံ ပိယော, ဧဝံ သဟာယာနမ္ပိ မေ ပိယောတိ, တေဟိ သဒ္ဓိံ ပစ္စုဂ္ဂမနံ ကာတုကာမော သယံ အကတ္ဝာဝ ဥပသင္ကမိ။ ကေစိ ပန တေသံ ထေရာနံ ပဏ္ဏသာလဒ္ဝာရေ စင္ကမနကောဋိယာ ဘဂဝတော အာဂမနမဂ္ဂော ဟောတိ, တသ္မာ ထေရော တေသံ သညံ ဒဒမာနောဝ ဂတောတိ။ အဘိက္ကမထာတိ ဣတော အာဂစ္ဆထ။ ပာဒေ ပက္ခာလေသီတိ ဝိကသိတပဒုမသန္နိဘေဟိ ဇာလဟတ္ထေဟိ မဏိဝဏ္ဏံ ဥဒကံ ဂဟေတ္ဝာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏေသု ပိဋ္ဌိပာဒေသု ဥဒကမဘိသိဉ္စိတ္ဝာ ပာဒေန ပာဒံ ဃံသန္တော ပက္ခာလေသိ။ ဗုဒ္ဓာနံ ကာယေ ရဇောဇလ္လံ နာမ န ဥပလိမ္ပတိ, ကသ္မာ ပက္ခာလေသီတိ? သရီရသ္သ ဥတုဂ္ဂဟဏတ္ထံ, တေသဉ္စ စိတ္တသမ္ပဟံသနတ္ထံ။ အမ္ဟေဟိ အဘိဟဋေန ဥဒကေန ဘဂဝာ ပာဒေ ပက္ခာလေသိ, ပရိဘောဂံ အကာသီတိ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဗလဝသောမနသ္သဝသေန စိတ္တံ ပီဏိတံ ဟောတိ, တသ္မာ ပက္ခာလေသိ။ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစာတိ သော ကိရ တေသံ ဝုဍ္ဎတရော။
Tenupasaṅkamīti kasmā bhagavato paccuggamanaṃ akatvā upasaṅkami? Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘mayaṃ tayo janā samaggavāsaṃ vasāma, sacāhaṃ ekakova paccuggamanaṃ karissāmi, samaggavāso nāma na bhavissatī’’ti piyamitte gahetvāva paccuggamanaṃ karissāmi. Yathā ca bhagavā mayhaṃ piyo, evaṃ sahāyānampi me piyoti, tehi saddhiṃ paccuggamanaṃ kātukāmo sayaṃ akatvāva upasaṅkami. Keci pana tesaṃ therānaṃ paṇṇasāladvāre caṅkamanakoṭiyā bhagavato āgamanamaggo hoti, tasmā thero tesaṃ saññaṃ dadamānova gatoti. Abhikkamathāti ito āgacchatha. Pāde pakkhālesīti vikasitapadumasannibhehi jālahatthehi maṇivaṇṇaṃ udakaṃ gahetvā suvaṇṇavaṇṇesu piṭṭhipādesu udakamabhisiñcitvā pādena pādaṃ ghaṃsanto pakkhālesi. Buddhānaṃ kāye rajojallaṃ nāma na upalimpati, kasmā pakkhālesīti? Sarīrassa utuggahaṇatthaṃ, tesañca cittasampahaṃsanatthaṃ. Amhehi abhihaṭena udakena bhagavā pāde pakkhālesi, paribhogaṃ akāsīti tesaṃ bhikkhūnaṃ balavasomanassavasena cittaṃ pīṇitaṃ hoti, tasmā pakkhālesi. Āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhagavā etadavocāti so kira tesaṃ vuḍḍhataro.
၃၂၆. တသ္သ သင္ဂဟေ ကတေ သေသာနံ ကတောဝ ဟောတီတိ ထေရညေဝ ဧတံ ကစ္စိ ဝော အနုရုဒ္ဓာတိအာဒိဝစနံ အဝောစ။ တတ္ထ ကစ္စီတိ ပုစ္ဆနတ္ထေ နိပာတော။ ဝောတိ သာမိဝစနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ကစ္စိ အနုရုဒ္ဓာ တုမ္ဟာကံ ခမနီယံ, ဣရိယာပထော ဝော ခမတိ? ကစ္စိ ယာပနီယံ, ကစ္စိ ဝော ဇီဝိတံ ယာပေတိ ဃဋိယတိ? ကစ္စိ ပိဏ္ဍကေန န ကိလမထ, ကစ္စိ တုမ္ဟာကံ သုလဘပိဏ္ဍံ, သမ္ပတ္တေ ဝော ဒိသ္ဝာ မနုသ္သာ ဥဠုင္ကယာဂုံ ဝာ ကဋစ္ဆုဘိက္ခံ ဝာ ဒာတဗ္ဗံ မညန္တီတိ ဘိက္ခာစာရဝတ္တံ ပုစ္ဆတိ။ ကသ္မာ? ပစ္စယေန အကိလမန္တေန ဟိ သက္ကာ သမဏဓမ္မော ကာတုံ, ဝတ္တမေဝ ဝာ ဧတံ ပဗ္ဗဇိတာနံ။ အထ တေန ပဋိဝစနေ ဒိန္နေ, ‘‘အနုရုဒ္ဓာ, တုမ္ဟေ ရာဇပဗ္ဗဇိတာ မဟာပုညာ, မနုသ္သာ တုမ္ဟာကံ အရညေ ဝသန္တာနံ အဒတ္ဝာ ကသ္သ အညသ္သ ဒာတဗ္ဗံ မညိသ္သန္တိ, တုမ္ဟေ ပန ဧတံ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ ကိံ နု ခော မိဂပောတကာ ဝိယ အညမညံ သင္ဃဋ္ဋေန္တာ ဝိဟရထ, ဥဒာဟု သာမဂ္ဂိဘာဝော ဝော အတ္ထီ’’တိ သာမဂ္ဂိရသံ ပုစ္ဆန္တော, ကစ္စိ ပန ဝော, အနုရုဒ္ဓာ, သမဂ္ဂာတိအာဒိမာဟ။
326. Tassa saṅgahe kate sesānaṃ katova hotīti theraññeva etaṃ kacci vo anuruddhātiādivacanaṃ avoca. Tattha kaccīti pucchanatthe nipāto. Voti sāmivacanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – kacci anuruddhā tumhākaṃ khamanīyaṃ, iriyāpatho vo khamati? Kacci yāpanīyaṃ, kacci vo jīvitaṃ yāpeti ghaṭiyati? Kacci piṇḍakena na kilamatha, kacci tumhākaṃ sulabhapiṇḍaṃ, sampatte vo disvā manussā uḷuṅkayāguṃ vā kaṭacchubhikkhaṃ vā dātabbaṃ maññantīti bhikkhācāravattaṃ pucchati. Kasmā? Paccayena akilamantena hi sakkā samaṇadhammo kātuṃ, vattameva vā etaṃ pabbajitānaṃ. Atha tena paṭivacane dinne, ‘‘anuruddhā, tumhe rājapabbajitā mahāpuññā, manussā tumhākaṃ araññe vasantānaṃ adatvā kassa aññassa dātabbaṃ maññissanti, tumhe pana etaṃ bhuñjitvā kiṃ nu kho migapotakā viya aññamaññaṃ saṅghaṭṭentā viharatha, udāhu sāmaggibhāvo vo atthī’’ti sāmaggirasaṃ pucchanto, kacci pana vo, anuruddhā, samaggātiādimāha.
တတ္ထ ခီရောဒကီဘူတာတိ ယထာ ခီရဉ္စ ဥဒကဉ္စ အညမညံ သံသန္ဒတိ, ဝိသုံ န ဟောတိ, ဧကတ္တံ ဝိယ ဥပေတိ, ကစ္စိ ဧဝံ သာမဂ္ဂိဝသေန ဧကတ္တူပဂတစိတ္တုပ္ပာဒာ ဝိဟရထာတိ ပုစ္ဆတိ။ ပိယစက္ခူဟီတိ မေတ္တစိတ္တံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတ္ဝာ ဩလောကနစက္ခူနိ ပိယစက္ခူနိ နာမ။ ကစ္စိ တထာရူပေဟိ စက္ခူဟိ အညမညံ သမ္ပသ္သန္တာ ဝိဟရထာတိ ပုစ္ဆတိ။ တဂ္ဃာတိ ဧကံသတ္ထေ နိပာတော။ ဧကံသေန မယံ, ဘန္တေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယထာ ကထံ ပနာတိ ဧတ္ထ ယထာတိ နိပာတမတ္တံ။ ကထန္တိ ကာရဏပုစ္ဆာ။ ကထံ ပန တုမ္ဟေ ဧဝံ ဝိဟရထ, ကေန ကာရဏေန ဝိဟရထ, တံ မေ ကာရဏံ ဗ္ရူထာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ မေတ္တံ ကာယကမ္မန္တိ မေတ္တစိတ္တဝသေန ပဝတ္တံ ကာယကမ္မံ။ အာဝိ စေဝ ရဟော စာတိ သမ္မုခာ စေဝ ပရမ္မုခာ စ။ ဣတရေသုပိ ဧသေဝ နယော။
Tattha khīrodakībhūtāti yathā khīrañca udakañca aññamaññaṃ saṃsandati, visuṃ na hoti, ekattaṃ viya upeti, kacci evaṃ sāmaggivasena ekattūpagatacittuppādā viharathāti pucchati. Piyacakkhūhīti mettacittaṃ paccupaṭṭhapetvā olokanacakkhūni piyacakkhūni nāma. Kacci tathārūpehi cakkhūhi aññamaññaṃ sampassantā viharathāti pucchati. Tagghāti ekaṃsatthe nipāto. Ekaṃsena mayaṃ, bhanteti vuttaṃ hoti. Yathā kathaṃ panāti ettha yathāti nipātamattaṃ. Kathanti kāraṇapucchā. Kathaṃ pana tumhe evaṃ viharatha, kena kāraṇena viharatha, taṃ me kāraṇaṃ brūthāti vuttaṃ hoti. Mettaṃ kāyakammanti mettacittavasena pavattaṃ kāyakammaṃ. Āvi ceva raho cāti sammukhā ceva parammukhā ca. Itaresupi eseva nayo.
တတ္ထ သမ္မုခာ ကာယဝစီကမ္မာနိ သဟဝာသေ လဗ္ဘန္တိ, ဣတရာနိ ဝိပ္ပဝာသေ။ မနောကမ္မံ သဗ္ဗတ္ထ လဗ္ဘတိ။ ယဉ္ဟိ သဟဝသန္တေသု ဧကေန မဉ္စပီဌံ ဝာ ဒာရုဘဏ္ဍံ ဝာ မတ္တိကာဘဏ္ဍံ ဝာ ဗဟိ ဒုန္နိက္ခိတ္တံ ဟောတိ, တံ ဒိသ္ဝာ ကေနိဒံ ဝဠဉ္ဇိတန္တိ အဝညံ အကတ္ဝာ အတ္တနာ ဒုန္နိက္ခိတ္တံ ဝိယ ဂဟေတ္ဝာ ပဋိသာမေန္တသ္သ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗယုတ္တံ ဝာ ပန ဌာနံ ပဋိဇဂ္ဂန္တသ္သ သမ္မုခာ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ နာမ ဟောတိ။ ဧကသ္မိံ ပက္ကန္တေ တေန ဒုန္နိက္ခိတ္တံ သေနာသနပရိက္ခာရံ တထေဝ နိက္ခိပန္တသ္သ ပဋိဇဂ္ဂိတဗ္ဗယုတ္တဋ္ဌာနံ ဝာ ပန ပဋိဇဂ္ဂန္တသ္သ ပရမ္မုခာ မေတ္တံ ကာယကမ္မံ နာမ ဟောတိ။ သဟဝသန္တသ္သ ပန တေဟိ သဒ္ဓိံ မဓုရံ သမ္မောဒနီယံ ကထံ ပဋိသန္ထာရကထံ သာရဏီယကထံ ဓမ္မီကထံ သရဘညံ သာကစ္ဆံ ပဉ္ဟပုစ္ဆနံ ပဉ္ဟဝိသ္သဇ္ဇနန္တိ ဧဝမာဒိကရဏေ သမ္မုခာ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ နာမ ဟောတိ။ ထေရေသု ပန ပက္ကန္တေသု မယ္ဟံ ပိယသဟာယော နန္ဒိယတ္ထေရော ကိမိလတ္ထေရော ဧဝံ သီလသမ္ပန္နော, ဧဝံ အာစာရသမ္ပန္နောတိအာဒိဂုဏကထနံ ပရမ္မုခာ မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ နာမ ဟောတိ။ မယ္ဟံ ပိယမိတ္တော နန္ဒိယတ္ထေရော ကိမိလတ္ထေရော အဝေရော ဟောတု, အဗ္ယာပဇ္ဇော သုခီ ဟောတူတိ ဧဝံ သမန္နာဟရတော ပန သမ္မုခာပိ ပရမ္မုခာပိ မေတ္တံ မနောကမ္မံ ဟောတိယေဝ။
Tattha sammukhā kāyavacīkammāni sahavāse labbhanti, itarāni vippavāse. Manokammaṃ sabbattha labbhati. Yañhi sahavasantesu ekena mañcapīṭhaṃ vā dārubhaṇḍaṃ vā mattikābhaṇḍaṃ vā bahi dunnikkhittaṃ hoti, taṃ disvā kenidaṃ vaḷañjitanti avaññaṃ akatvā attanā dunnikkhittaṃ viya gahetvā paṭisāmentassa paṭijaggitabbayuttaṃ vā pana ṭhānaṃ paṭijaggantassa sammukhā mettaṃ kāyakammaṃ nāma hoti. Ekasmiṃ pakkante tena dunnikkhittaṃ senāsanaparikkhāraṃ tatheva nikkhipantassa paṭijaggitabbayuttaṭṭhānaṃ vā pana paṭijaggantassa parammukhā mettaṃ kāyakammaṃ nāma hoti. Sahavasantassa pana tehi saddhiṃ madhuraṃ sammodanīyaṃ kathaṃ paṭisanthārakathaṃ sāraṇīyakathaṃ dhammīkathaṃ sarabhaññaṃ sākacchaṃ pañhapucchanaṃ pañhavissajjananti evamādikaraṇe sammukhā mettaṃ vacīkammaṃ nāma hoti. Theresu pana pakkantesu mayhaṃ piyasahāyo nandiyatthero kimilatthero evaṃ sīlasampanno, evaṃ ācārasampannotiādiguṇakathanaṃ parammukhā mettaṃ vacīkammaṃ nāma hoti. Mayhaṃ piyamitto nandiyatthero kimilatthero avero hotu, abyāpajjo sukhī hotūti evaṃ samannāharato pana sammukhāpi parammukhāpi mettaṃ manokammaṃ hotiyeva.
နာနာ ဟိ ခော နော, ဘန္တေ, ကာယာတိ ကာယဉ္ဟိ ပိဋ္ဌံ ဝိယ မတ္တိကာ ဝိယ စ ဩမဒ္ဒိတ္ဝာ ဧကတော ကာတုံ န သက္ကာ။ ဧကဉ္စ ပန မညေ စိတ္တန္တိ စိတ္တံ ပန နော ဟိတဋ္ဌေန နိရန္တရဋ္ဌေန အဝိဂ္ဂဟဋ္ဌေန သမဂ္ဂဋ္ဌေန ဧကမေဝာတိ ဒသ္သေတိ။ ကထံ ပနေတံ သကံ စိတ္တံ နိက္ခိပိတ္ဝာ ဣတရေသံ စိတ္တဝသေန ဝတ္တိံသူတိ? ဧကသ္သ ပတ္တေ မလံ ဥဋ္ဌဟတိ, ဧကသ္သ စီဝရံ ကိလိဋ္ဌံ ဟောတိ, ဧကသ္သ ပရိဘဏ္ဍကမ္မံ ဟောတိ။ တတ္ထ ယသ္သ ပတ္တေ မလံ ဥဋ္ဌိတံ, တေန မမာဝုသော, ပတ္တေ မလံ ဥဋ္ဌိတံ ပစိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ဝုတ္တေ ဣတရေ မယ္ဟံ စီဝရံ ကိလိဋ္ဌံ ဓောဝိတဗ္ဗံ, မယ္ဟံ ပရိဘဏ္ဍံ ကာတဗ္ဗန္တိ အဝတ္ဝာ အရညံ ပဝိသိတ္ဝာ ဒာရူနိ အာဟရိတ္ဝာ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ပတ္တကဋာဟေ ပရိဘဏ္ဍံ ကတ္ဝာ တတော ပရံ စီဝရံ ဝာ ဓောဝန္တိ, ပရိဘဏ္ဍံ ဝာ ကရောန္တိ။ မမာဝုသော, စီဝရံ ကိလိဋ္ဌံ ဓောဝိတုံ ဝဋ္ဋတိ, မမ ပဏ္ဏသာလာ ဥက္လာပာ ပရိဘဏ္ဍံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီတိ ပဌမတရံ အာရောစိတေပိ ဧသေဝ နယော။
Nānā hi kho no, bhante, kāyāti kāyañhi piṭṭhaṃ viya mattikā viya ca omadditvā ekato kātuṃ na sakkā. Ekañca pana maññe cittanti cittaṃ pana no hitaṭṭhena nirantaraṭṭhena aviggahaṭṭhena samaggaṭṭhena ekamevāti dasseti. Kathaṃ panetaṃ sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā itaresaṃ cittavasena vattiṃsūti? Ekassa patte malaṃ uṭṭhahati, ekassa cīvaraṃ kiliṭṭhaṃ hoti, ekassa paribhaṇḍakammaṃ hoti. Tattha yassa patte malaṃ uṭṭhitaṃ, tena mamāvuso, patte malaṃ uṭṭhitaṃ pacituṃ vaṭṭatīti vutte itare mayhaṃ cīvaraṃ kiliṭṭhaṃ dhovitabbaṃ, mayhaṃ paribhaṇḍaṃ kātabbanti avatvā araññaṃ pavisitvā dārūni āharitvā chinditvā pattakaṭāhe paribhaṇḍaṃ katvā tato paraṃ cīvaraṃ vā dhovanti, paribhaṇḍaṃ vā karonti. Mamāvuso, cīvaraṃ kiliṭṭhaṃ dhovituṃ vaṭṭati, mama paṇṇasālā uklāpā paribhaṇḍaṃ kātuṃ vaṭṭatīti paṭhamataraṃ ārocitepi eseva nayo.
၃၂၇. သာဓု သာဓု, အနုရုဒ္ဓာတိ ဘဂဝာ ဟေဋ္ဌာ န စ မယံ, ဘန္တေ, ပိဏ္ဍကေန ကိလမိမ္ဟာတိ ဝုတ္တေ န သာဓုကာရမဒာသိ။ ကသ္မာ? အယဉ္ဟိ ကဗဠီကာရော အာဟာရော နာမ ဣမေသံ သတ္တာနံ အပာယလောကေပိ ဒေဝမနုသ္သလောကေပိ အာစိဏ္ဏသမာစိဏ္ဏောဝ။ အယံ ပန လောကသန္နိဝာသော ယေဘုယ္ယေန ဝိဝာဒပက္ခန္ဒော, အပာယလောကေ ဒေဝမနုသ္သလောကေပိ ဣမေ သတ္တာ ပဋိဝိရုဒ္ဓာ ဧဝ, ဧတေသံ သာမဂ္ဂိကာလော ဒုလ္လဘော, ကဒာစိဒေဝ ဟောတီတိ သမဂ္ဂဝာသသ္သ ဒုလ္လဘတ္တာ ဣဓ ဘဂဝာ သာဓုကာရမဒာသိ။ ဣဒာနိ တေသံ အပ္ပမာဒလက္ခဏံ ပုစ္ဆန္တော ကစ္စိ ပန ဝော, အနုရုဒ္ဓာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဝောတိ နိပာတမတ္တံ ပစ္စတ္တဝစနံ ဝာ, ကစ္စိ တုမ္ဟေတိ အတ္ထော။ အမ္ဟာကန္တိ အမ္ဟေသု တီသု ဇနေသု။ ပိဏ္ဍာယ ပဋိက္ကမတီတိ ဂာမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္စာဂစ္ဆတိ။ အဝက္ကာရပာတိန္တိ အတိရေကပိဏ္ဍပာတံ အပနေတ္ဝာ ဌပနတ္ထာယ ဧကံ သမုဂ္ဂပာတိံ ဓောဝိတ္ဝာ ဌပေတိ။
327.Sādhusādhu, anuruddhāti bhagavā heṭṭhā na ca mayaṃ, bhante, piṇḍakena kilamimhāti vutte na sādhukāramadāsi. Kasmā? Ayañhi kabaḷīkāro āhāro nāma imesaṃ sattānaṃ apāyalokepi devamanussalokepi āciṇṇasamāciṇṇova. Ayaṃ pana lokasannivāso yebhuyyena vivādapakkhando, apāyaloke devamanussalokepi ime sattā paṭiviruddhā eva, etesaṃ sāmaggikālo dullabho, kadācideva hotīti samaggavāsassa dullabhattā idha bhagavā sādhukāramadāsi. Idāni tesaṃ appamādalakkhaṇaṃ pucchanto kaccipana vo, anuruddhātiādimāha. Tattha voti nipātamattaṃ paccattavacanaṃ vā, kacci tumheti attho. Amhākanti amhesu tīsu janesu. Piṇḍāya paṭikkamatīti gāme piṇḍāya caritvā paccāgacchati. Avakkārapātinti atirekapiṇḍapātaṃ apanetvā ṭhapanatthāya ekaṃ samuggapātiṃ dhovitvā ṭhapeti.
ယော ပစ္ဆာတိ တေ ကိရ ထေရာ န ဧကတောဝ ဘိက္ခာစာရံ ပဝိသန္တိ, ဖလသမာပတ္တိရတာ ဟေတေ။ ပာတောဝ သရီရပ္ပဋိဇဂ္ဂနံ ကတ္ဝာ ဝတ္တပ္ပဋိပတ္တိံ ပူရေတ္ဝာ သေနာသနံ ပဝိသိတ္ဝာ ကာလပရိစ္ဆေဒံ ကတ္ဝာ ဖလသမာပတ္တိံ အပ္ပေတ္ဝာ နိသီဒန္တိ။ တေသု ယော ပဌမတရံ နိသိန္နော အတ္တနော ကာလပရိစ္ဆေဒဝသေန ပဌမတရံ ဥဋ္ဌာတိ; သော ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပဋိနိဝတ္တော ဘတ္တကိစ္စဋ္ဌာနံ အာဂန္တ္ဝာ ဇာနာတိ – ‘‘ဒ္ဝေ ဘိက္ခူ ပစ္ဆာ, အဟံ ပဌမတရံ အာဂတော’’တိ။ အထ ပတ္တံ ပိဒဟိတ္ဝာ အာသနပညာပနာဒီနိ ကတ္ဝာ ယဒိ ပတ္တေ ပဋိဝိသမတ္တမေဝ ဟောတိ, နိသီဒိတ္ဝာ ဘုဉ္ဇတိ။ ယဒိ အတိရေကံ ဟောတိ, အဝက္ကာရပာတိယံ ပက္ခိပိတ္ဝာ ပာတိံ ပိဓာယ ဘုဉ္ဇတိ။ ကတဘတ္တကိစ္စော ပတ္တံ ဓောဝိတ္ဝာ ဝောဒကံ ကတ္ဝာ ထဝိကာယ ဩသာပေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတ္ဝာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ပဝိသတိ။ ဒုတိယောပိ အာဂန္တ္ဝာဝ ဇာနာတိ – ‘‘ဧကော ပဌမံ အာဂတော, ဧကော ပစ္ဆတော’’တိ။ သော သစေ ပတ္တေ ဘတ္တံ ပမာဏမေဝ ဟောတိ, ဘုဉ္ဇတိ။ သစေ မန္ဒံ, အဝက္ကာရပာတိတော ဂဟေတ္ဝာ ဘုဉ္ဇတိ။ သစေ အတိရေကံ ဟောတိ, အဝက္ကာရပာတိယံ ပက္ခိပိတ္ဝာ ပမာဏမေဝ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ ပုရိမတ္ထေရော ဝိယ ဝသနဋ္ဌာနံ ပဝိသတိ။ တတိယောပိ အာဂန္တ္ဝာဝ ဇာနာတိ – ‘‘ဒ္ဝေ ပဌမံ အာဂတာ, အဟံ ပစ္ဆတော’’တိ။ သောပိ ဒုတိယတ္ထေရော ဝိယ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ ကတဘတ္တကိစ္စော ပတ္တံ ဓောဝိတ္ဝာ ဝောဒကံ ကတ္ဝာ ထဝိကာယ ဩသာပေတ္ဝာ အာသနာနိ ဥက္ခိပိတ္ဝာ ပဋိသာမေတိ; ပာနီယဃဋေ ဝာ ပရိဘောဇနီယဃဋေ ဝာ အဝသေသံ ဥဒကံ ဆဍ္ဍေတ္ဝာ ဃဋေ နိကုဇ္ဇိတ္ဝာ အဝက္ကာရပာတိယံ သစေ အဝသေသဘတ္တံ ဟောတိ, တံ ဝုတ္တနယေန ဇဟိတ္ဝာ ပာတိံ ဓောဝိတ္ဝာ ပဋိသာမေတိ; ဘတ္တဂ္ဂံ သမ္မဇ္ဇတိ။ တတော ကစဝရံ ဆဍ္ဍေတ္ဝာ သမ္မဇ္ဇနိံ ဥက္ခိပိတ္ဝာ ဥပစိကာဟိ မုတ္တဋ္ဌာနေ ဌပေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ဝသနဋ္ဌာနံ ပဝိသတိ။ ဣဒံ ထေရာနံ ဗဟိဝိဟာရေ အရညေ ဘတ္တကိစ္စကရဏဋ္ဌာနေ ဘောဇနသာလာယံ ဝတ္တံ။ ဣဒံ သန္ဓာယ, ‘‘ယော ပစ္ဆာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။
Yo pacchāti te kira therā na ekatova bhikkhācāraṃ pavisanti, phalasamāpattiratā hete. Pātova sarīrappaṭijagganaṃ katvā vattappaṭipattiṃ pūretvā senāsanaṃ pavisitvā kālaparicchedaṃ katvā phalasamāpattiṃ appetvā nisīdanti. Tesu yo paṭhamataraṃ nisinno attano kālaparicchedavasena paṭhamataraṃ uṭṭhāti; so piṇḍāya caritvā paṭinivatto bhattakiccaṭṭhānaṃ āgantvā jānāti – ‘‘dve bhikkhū pacchā, ahaṃ paṭhamataraṃ āgato’’ti. Atha pattaṃ pidahitvā āsanapaññāpanādīni katvā yadi patte paṭivisamattameva hoti, nisīditvā bhuñjati. Yadi atirekaṃ hoti, avakkārapātiyaṃ pakkhipitvā pātiṃ pidhāya bhuñjati. Katabhattakicco pattaṃ dhovitvā vodakaṃ katvā thavikāya osāpetvā pattacīvaraṃ gahetvā attano vasanaṭṭhānaṃ pavisati. Dutiyopi āgantvāva jānāti – ‘‘eko paṭhamaṃ āgato, eko pacchato’’ti. So sace patte bhattaṃ pamāṇameva hoti, bhuñjati. Sace mandaṃ, avakkārapātito gahetvā bhuñjati. Sace atirekaṃ hoti, avakkārapātiyaṃ pakkhipitvā pamāṇameva bhuñjitvā purimatthero viya vasanaṭṭhānaṃ pavisati. Tatiyopi āgantvāva jānāti – ‘‘dve paṭhamaṃ āgatā, ahaṃ pacchato’’ti. Sopi dutiyatthero viya bhuñjitvā katabhattakicco pattaṃ dhovitvā vodakaṃ katvā thavikāya osāpetvā āsanāni ukkhipitvā paṭisāmeti; pānīyaghaṭe vā paribhojanīyaghaṭe vā avasesaṃ udakaṃ chaḍḍetvā ghaṭe nikujjitvā avakkārapātiyaṃ sace avasesabhattaṃ hoti, taṃ vuttanayena jahitvā pātiṃ dhovitvā paṭisāmeti; bhattaggaṃ sammajjati. Tato kacavaraṃ chaḍḍetvā sammajjaniṃ ukkhipitvā upacikāhi muttaṭṭhāne ṭhapetvā pattacīvaramādāya vasanaṭṭhānaṃ pavisati. Idaṃ therānaṃ bahivihāre araññe bhattakiccakaraṇaṭṭhāne bhojanasālāyaṃ vattaṃ. Idaṃ sandhāya, ‘‘yo pacchā’’tiādi vuttaṃ.
ယော ပသ္သတီတိအာဒိ ပန နေသံ အန္တောဝိဟာရေ ဝတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ဝစ္စဃဋန္တိ အာစမနကုမ္ဘိံ။ ရိတ္တန္တိ ရိတ္တကံ။ တုစ္ဆန္တိ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ အဝိသယ္ဟန္တိ ဥက္ခိပိတုံ အသက္ကုဏေယ္ယံ, အတိဘာရိယံ။ ဟတ္ထဝိကာရေနာတိ ဟတ္ထသညာယ။ တေ ကိရ ပာနီယဃဋာဒီသု ယံကိဉ္စိ တုစ္ဆကံ ဂဟေတ္ဝာ ပောက္ခရဏိံ ဂန္တ္ဝာ အန္တော စ ဗဟိ စ ဓောဝိတ္ဝာ ဥဒကံ ပရိသ္သာဝေတ္ဝာ တီရေ ဌပေတ္ဝာ အညံ ဘိက္ခုံ ဟတ္ထဝိကာရေန အာမန္တေန္တိ, ဩဒိသ္သ ဝာ အနောဒိသ္သ ဝာ သဒ္ဒံ န ကရောန္တိ။ ကသ္မာ ဩဒိသ္သ သဒ္ဒံ န ကရောန္တိ? တံ ဘိက္ခုံ သဒ္ဒော ဗာဓေယ္ယာတိ။ ကသ္မာ အနောဒိသ္သ သဒ္ဒံ န ကရောန္တိ? အနောဒိသ္သ သဒ္ဒေ ဒိန္နေ, ‘‘အဟံ ပုရေ, အဟံ ပုရေ’’တိ ဒ္ဝေပိ နိက္ခမေယ္ယုံ, တတော ဒ္ဝီဟိ ကတ္တဗ္ဗကမ္မေ တတိယသ္သ ကမ္မစ္ဆေဒော ဘဝေယ္ယ။ သံယတပဒသဒ္ဒော ပန ဟုတ္ဝာ အပရသ္သ ဘိက္ခုနော ဒိဝာဋ္ဌာနသန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ တေန ဒိဋ္ဌဘာဝံ ဉတ္ဝာ ဟတ္ထသညံ ကရောတိ, တာယ သညာယ ဣတရော အာဂစ္ဆတိ, တတော ဒ္ဝေ ဇနာ ဟတ္ထေန ဟတ္ထံ သံသိဗ္ဗန္တာ ဒ္ဝီသု ဟတ္ထေသု ဌပေတ္ဝာ ဥပဋ္ဌပေန္တိ။ တံ သန္ဓာယာဟ – ‘‘ဟတ္ထဝိကာရေန ဒုတိယံ အာမန္တေတ္ဝာ ဟတ္ထဝိလင္ဃကေန ဥပဋ္ဌပေမာ’’တိ။
Yo passatītiādi pana nesaṃ antovihāre vattanti veditabbaṃ. Tattha vaccaghaṭanti ācamanakumbhiṃ. Rittanti rittakaṃ. Tucchanti tasseva vevacanaṃ. Avisayhanti ukkhipituṃ asakkuṇeyyaṃ, atibhāriyaṃ. Hatthavikārenāti hatthasaññāya. Te kira pānīyaghaṭādīsu yaṃkiñci tucchakaṃ gahetvā pokkharaṇiṃ gantvā anto ca bahi ca dhovitvā udakaṃ parissāvetvā tīre ṭhapetvā aññaṃ bhikkhuṃ hatthavikārena āmantenti, odissa vā anodissa vā saddaṃ na karonti. Kasmā odissa saddaṃ na karonti? Taṃ bhikkhuṃ saddo bādheyyāti. Kasmā anodissa saddaṃ na karonti? Anodissa sadde dinne, ‘‘ahaṃ pure, ahaṃ pure’’ti dvepi nikkhameyyuṃ, tato dvīhi kattabbakamme tatiyassa kammacchedo bhaveyya. Saṃyatapadasaddo pana hutvā aparassa bhikkhuno divāṭṭhānasantikaṃ gantvā tena diṭṭhabhāvaṃ ñatvā hatthasaññaṃ karoti, tāya saññāya itaro āgacchati, tato dve janā hatthena hatthaṃ saṃsibbantā dvīsu hatthesu ṭhapetvā upaṭṭhapenti. Taṃ sandhāyāha – ‘‘hatthavikārena dutiyaṃ āmantetvā hatthavilaṅghakena upaṭṭhapemā’’ti.
ပဉ္စာဟိကံ ခော ပနာတိ စာတုဒ္ဒသေ ပန္နရသေ အဋ္ဌမိယန္တိ ဣဒံ တာဝ ပကတိဓမ္မသ္သဝနမေဝ, တံ အခဏ္ဍံ ကတ္ဝာ ပဉ္စမေ ပဉ္စမေ ဒိဝသေ ဒ္ဝေ ထေရာ နာတိဝိကာလေ န္ဟာယိတ္ဝာ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရသ္သ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ တတ္ထ တယောပိ နိသီဒိတ္ဝာ တိဏ္ဏံ ပိဋကာနံ အညတရသ္မိံ အညမညံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ , အညမညံ ဝိသ္သဇ္ဇေန္တိ, တေသံ ဧဝံ ကရောန္တာနံယေဝ အရုဏံ ဥဂ္ဂစ္ဆတိ။ တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ ဧတ္တာဝတာ ထေရေန ဘဂဝတာ အပ္ပမာဒလက္ခဏံ ပုစ္ဆိတေန ပမာဒဋ္ဌာနေသုယေဝ အပ္ပမာဒလက္ခဏံ ဝိသ္သဇ္ဇိတံ ဟောတိ။ အညေသဉ္ဟိ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခာစာရံ ပဝိသနကာလော, နိက္ခမနကာလော, နိဝာသနပရိဝတ္တနံ, စီဝရပာရုပနံ, အန္တောဂာမေ ပိဏ္ဍာယ စရဏံ ဓမ္မကထနံ, အနုမောဒနံ , ဂာမတော နိက္ခမိတ္ဝာ ဘတ္တကိစ္စကရဏံ, ပတ္တဓောဝနံ, ပတ္တဩသာပနံ, ပတ္တစီဝရပဋိသာမနန္တိ ပပဉ္စကရဏဋ္ဌာနာနိ ဧတာနိ။ တသ္မာ ထေရော အမ္ဟာကံ ဧတ္တကံ ဌာနံ မုဉ္စိတ္ဝာ ပမာဒကာလော နာမ နတ္ထီတိ ဒသ္သေန္တော ပမာဒဋ္ဌာနေသုယေဝ အပ္ပမာဒလက္ခဏံ ဝိသ္သဇ္ဇေသိ။
Pañcāhikaṃ kho panāti cātuddase pannarase aṭṭhamiyanti idaṃ tāva pakatidhammassavanameva, taṃ akhaṇḍaṃ katvā pañcame pañcame divase dve therā nātivikāle nhāyitvā anuruddhattherassa vasanaṭṭhānaṃ gacchanti. Tattha tayopi nisīditvā tiṇṇaṃ piṭakānaṃ aññatarasmiṃ aññamaññaṃ pañhaṃ pucchanti , aññamaññaṃ vissajjenti, tesaṃ evaṃ karontānaṃyeva aruṇaṃ uggacchati. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Ettāvatā therena bhagavatā appamādalakkhaṇaṃ pucchitena pamādaṭṭhānesuyeva appamādalakkhaṇaṃ vissajjitaṃ hoti. Aññesañhi bhikkhūnaṃ bhikkhācāraṃ pavisanakālo, nikkhamanakālo, nivāsanaparivattanaṃ, cīvarapārupanaṃ, antogāme piṇḍāya caraṇaṃ dhammakathanaṃ, anumodanaṃ , gāmato nikkhamitvā bhattakiccakaraṇaṃ, pattadhovanaṃ, pattaosāpanaṃ, pattacīvarapaṭisāmananti papañcakaraṇaṭṭhānāni etāni. Tasmā thero amhākaṃ ettakaṃ ṭhānaṃ muñcitvā pamādakālo nāma natthīti dassento pamādaṭṭhānesuyeva appamādalakkhaṇaṃ vissajjesi.
၃၂၈. အထသ္သ ဘဂဝာ သာဓုကာရံ ဒတ္ဝာ ပဌမဇ္ဈာနံ ပုစ္ဆန္တော ပုန အတ္ထိ ပန ဝောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဥတ္တရိ မနုသ္သဓမ္မာတိ မနုသ္သဓမ္မတော ဥတ္တရိ။ အလမရိယဉာဏဒသ္သနဝိသေသောတိ အရိယဘာဝကရဏသမတ္ထော ဉာဏဝိသေသော။ ကိဉ္ဟိ နော သိယာ, ဘန္တေတိ ကသ္မာ, ဘန္တေ, နာဓိဂတော ဘဝိသ္သတိ, အဓိဂတောယေဝာတိ။ ယာဝ ဒေဝာတိ ယာဝ ဧဝ။
328. Athassa bhagavā sādhukāraṃ datvā paṭhamajjhānaṃ pucchanto puna atthi pana votiādimāha. Tattha uttari manussadhammāti manussadhammato uttari. Alamariyañāṇadassanavisesoti ariyabhāvakaraṇasamattho ñāṇaviseso. Kiñhi no siyā, bhanteti kasmā, bhante, nādhigato bhavissati, adhigatoyevāti. Yāva devāti yāva eva.
၃၂၉. ဧဝံ ပဌမဇ္ဈာနာဓိဂမေ ဗ္ယာကတေ ဒုတိယဇ္ဈာနာဒီနိ ပုစ္ဆန္တော ဧတသ္သ ပန ဝောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ သမတိက္ကမာယာတိ သမတိက္ကမတ္ထာယ။ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိယာတိ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓတ္ထာယ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပစ္ဆိမပဉ္ဟေ ပန လောကုတ္တရဉာဏဒသ္သနဝသေန အဓိဂတံ နိရောဓသမာပတ္တိံ ပုစ္ဆန္တော အလမရိယဉာဏဒသ္သနဝိသေသောတိ အာဟ။ ထေရောပိ ပုစ္ဆာနုရူပေနေဝ ဗ္ယာကာသိ။ တတ္ထ ယသ္မာ ဝေဒယိတသုခတော အဝေဒယိတသုခံ သန္တတရံ ပဏီတတရံ ဟောတိ, တသ္မာ အညံ ဖာသုဝိဟာရံ ဥတ္တရိတရံ ဝာ ပဏီတတရံ ဝာ န သမနုပသ္သာမာတိ အာဟ။
329. Evaṃ paṭhamajjhānādhigame byākate dutiyajjhānādīni pucchanto etassa pana votiādimāha. Tattha samatikkamāyāti samatikkamatthāya. Paṭippassaddhiyāti paṭippassaddhatthāya. Sesaṃ sabbattha vuttanayeneva veditabbaṃ. Pacchimapañhe pana lokuttarañāṇadassanavasena adhigataṃ nirodhasamāpattiṃ pucchanto alamariyañāṇadassanavisesoti āha. Theropi pucchānurūpeneva byākāsi. Tattha yasmā vedayitasukhato avedayitasukhaṃ santataraṃ paṇītataraṃ hoti, tasmā aññaṃ phāsuvihāraṃ uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā na samanupassāmāti āha.
၃၃၀. ဓမ္မိယာ ကထာယာတိ သာမဂ္ဂိရသာနိသံသပ္ပဋိသံယုတ္တာယ ဓမ္မိယာ ကထာယ။ သဗ္ဗေပိ တေ စတူသု သစ္စေသု ပရိနိဋ္ဌိတကိစ္စာ, တေန တေသံ ပဋိဝေဓတ္ထာယ ကိဉ္စိ ကထေတဗ္ဗံ နတ္ထိ။ သာမဂ္ဂိရသေန ပန အယဉ္စ အယဉ္စ အာနိသံသောတိ သာမဂ္ဂိရသာနိသံသမေဝ နေသံ ဘဂဝာ ကထေသိ။ ဘဂဝန္တံ အနုသံယာယိတ္ဝာတိ အနုဂန္တ္ဝာ။ တေ ကိရ ဘဂဝတော ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတ္ဝာ ထောကံ အဂမံသု, အထ ဘဂဝာ ဝိဟာရသ္သ ပရိဝေဏပရိယန္တံ ဂတကာလေ, ‘‘အာဟရထ မေ ပတ္တစီဝရံ, တုမ္ဟေ ဣဓေဝ တိဋ္ဌထာ’’တိ ပက္ကာမိ။ တတော ပဋိနိဝတ္တိတ္ဝာတိ တတော ဌိတဋ္ဌာနတော နိဝတ္တိတ္ဝာ။ ကိံ နု ခော မယံ အာယသ္မတောတိ ဘဂဝန္တံ နိသ္သာယ ပဗ္ဗဇ္ဇာဒီနိ အဓိဂန္တ္ဝာပိ အတ္တနော ဂုဏကထာယ အဋ္ဋိယမာနာ အဓိဂမပ္ပိစ္ဆတာယ အာဟံသု။ ဣမာသဉ္စ ဣမာသဉ္စာတိ ပဌမဇ္ဈာနာဒီနံ လောကိယလောကုတ္တရာနံ။ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ဝိဒိတောတိ အဇ္ဇ မေ အာယသ္မန္တော လောကိယသမာပတ္တိယာ ဝီတိနာမေသုံ, အဇ္ဇ လောကုတ္တရာယာတိ ဧဝံ စိတ္တေန စိတ္တံ ပရိစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဝိဒိတံ။ ဒေဝတာပိ မေတိ, ဘန္တေ အနုရုဒ္ဓ, အဇ္ဇ အယ္ယော နန္ဒိယတ္ထေရော, အဇ္ဇ အယ္ယော ကိမိလတ္ထေရော ဣမာယ စ ဣမာယ စ သမာပတ္တိယာ ဝီတိနာမေသီတိ ဧဝမာရောစေသုန္တိ အတ္ထော။ ပဉ္ဟာဘိပုဋ္ဌေနာတိ တမ္ပိ မယာ သယံ ဝိဒိတန္တိ ဝာ ဒေဝတာဟိ အာရောစိတန္တိ ဝာ ဧတ္တကေနေဝ မုခံ မေ သဇ္ဇန္တိ ကထံ သမုဋ္ဌာပေတ္ဝာ အပုဋ္ဌေနေဝ မေ န ကထိတံ။ ဘဂဝတာ ပန ပဉ္ဟာဘိပုဋ္ဌေန ပဉ္ဟံ အဘိပုစ္ဆိတေန သတာ ဗ္ယာကတံ, တတ္ရ မေ ကိံ န ရောစထာတိ အာဟ။
330.Dhammiyā kathāyāti sāmaggirasānisaṃsappaṭisaṃyuttāya dhammiyā kathāya. Sabbepi te catūsu saccesu pariniṭṭhitakiccā, tena tesaṃ paṭivedhatthāya kiñci kathetabbaṃ natthi. Sāmaggirasena pana ayañca ayañca ānisaṃsoti sāmaggirasānisaṃsameva nesaṃ bhagavā kathesi. Bhagavantaṃ anusaṃyāyitvāti anugantvā. Te kira bhagavato pattacīvaraṃ gahetvā thokaṃ agamaṃsu, atha bhagavā vihārassa pariveṇapariyantaṃ gatakāle, ‘‘āharatha me pattacīvaraṃ, tumhe idheva tiṭṭhathā’’ti pakkāmi. Tato paṭinivattitvāti tato ṭhitaṭṭhānato nivattitvā. Kiṃ nu kho mayaṃ āyasmatoti bhagavantaṃ nissāya pabbajjādīni adhigantvāpi attano guṇakathāya aṭṭiyamānā adhigamappicchatāya āhaṃsu. Imāsañca imāsañcāti paṭhamajjhānādīnaṃ lokiyalokuttarānaṃ. Cetasā ceto paricca viditoti ajja me āyasmanto lokiyasamāpattiyā vītināmesuṃ, ajja lokuttarāyāti evaṃ cittena cittaṃ paricchinditvā viditaṃ. Devatāpi meti, bhante anuruddha, ajja ayyo nandiyatthero, ajja ayyo kimilatthero imāya ca imāya ca samāpattiyā vītināmesīti evamārocesunti attho. Pañhābhipuṭṭhenāti tampi mayā sayaṃ viditanti vā devatāhi ārocitanti vā ettakeneva mukhaṃ me sajjanti kathaṃ samuṭṭhāpetvā apuṭṭheneva me na kathitaṃ. Bhagavatā pana pañhābhipuṭṭhena pañhaṃ abhipucchitena satā byākataṃ, tatra me kiṃ na rocathāti āha.
၃၃၁. ဒီဃောတိ ‘‘မဏိ မာဏိဝရော ဒီဃော, အထော သေရီသကော သဟာ’’တိ (ဒီ. နိ. ၃.၂၉၃) ဧဝံ အာဂတော အဋ္ဌဝီသတိယာ ယက္ခသေနာပတီနံ အဗ္ဘန္တရော ဧကော ဒေဝရာဇာ။ ပရဇနောတိ တသ္သေဝ ယက္ခသ္သ နာမံ။ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမီတိ သော ကိရ ဝေသ္သဝဏေန ပေသိတော ဧတံ ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော ဘဂဝန္တံ သယံ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတ္ဝာ ဂိဉ္ဇကာဝသထတော ဂောသိင္ဂသာလဝနသ္သ အန္တရေ ဒိသ္ဝာ ဘဂဝာ အတ္တနာ ပတ္တစီဝရံ ဂဟေတ္ဝာ ဂောသိင္ဂသာလဝနေ တိဏ္ဏံ ကုလပုတ္တာနံ သန္တိကံ ဂစ္ဆတိ။ အဇ္ဇ မဟတီ ဓမ္မဒေသနာ ဘဝိသ္သတိ။ မယာပိ တသ္သာ ဒေသနာယ ဘာဂိနာ ဘဝိတဗ္ဗန္တိ အဒိသ္သမာနေန ကာယေန သတ္ထု ပဒာနုပဒိကော ဂန္တ္ဝာ အဝိဒူရေ ဌတ္ဝာ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ သတ္ထရိ ဂစ္ဆန္တေပိ န ဂတော, – ‘‘ဣမေ ထေရာ ကိံ ကရိသ္သန္တီ’’တိ ဒသ္သနတ္ထံ ပန တတ္ထေဝ ဌိတော။ အထ တေ ဒ္ဝေ ထေရေ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရံ ပလိဝေဌေန္တေ ဒိသ္ဝာ, – ‘‘ဣမေ ထေရာ ဘဂဝန္တံ နိသ္သာယ ပဗ္ဗဇ္ဇာဒယော သဗ္ဗဂုဏေ အဓိဂန္တ္ဝာပိ ဘဂဝတောဝ မစ္ဆရာယန္တိ, န သဟန္တိ, အတိဝိယ နိလီယန္တိ ပဋိစ္ဆာဒေန္တိ, န ဒာနိ တေသံ ပဋိစ္ဆာဒေတုံ ဒသ္သာမိ, ပထဝိတော ယာဝ ဗ္ရဟ္မလောကာ ဧတေသံ ဂုဏေ ပကာသေသ္သာမီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ။
331.Dīghoti ‘‘maṇi māṇivaro dīgho, atho serīsako sahā’’ti (dī. ni. 3.293) evaṃ āgato aṭṭhavīsatiyā yakkhasenāpatīnaṃ abbhantaro eko devarājā. Parajanoti tasseva yakkhassa nāmaṃ. Yena bhagavā tenupasaṅkamīti so kira vessavaṇena pesito etaṃ ṭhānaṃ gacchanto bhagavantaṃ sayaṃ pattacīvaraṃ gahetvā giñjakāvasathato gosiṅgasālavanassa antare disvā bhagavā attanā pattacīvaraṃ gahetvā gosiṅgasālavane tiṇṇaṃ kulaputtānaṃ santikaṃ gacchati. Ajja mahatī dhammadesanā bhavissati. Mayāpi tassā desanāya bhāginā bhavitabbanti adissamānena kāyena satthu padānupadiko gantvā avidūre ṭhatvā dhammaṃ sutvā satthari gacchantepi na gato, – ‘‘ime therā kiṃ karissantī’’ti dassanatthaṃ pana tattheva ṭhito. Atha te dve there anuruddhattheraṃ paliveṭhente disvā, – ‘‘ime therā bhagavantaṃ nissāya pabbajjādayo sabbaguṇe adhigantvāpi bhagavatova maccharāyanti, na sahanti, ativiya nilīyanti paṭicchādenti, na dāni tesaṃ paṭicchādetuṃ dassāmi, pathavito yāva brahmalokā etesaṃ guṇe pakāsessāmī’’ti cintetvā yena bhagavā tenupasaṅkami.
လာဘာ ဝတ, ဘန္တေတိ ယေ, ဘန္တေ, ဝဇ္ဇိရဋ္ဌဝာသိနော ဘဂဝန္တဉ္စ ဣမေ စ တယော ကုလပုတ္တေ ပသ္သိတုံ လဘန္တိ, ဝန္ဒိတုံ လဘန္တိ, ဒေယ္ယဓမ္မံ ဒာတုံ လဘန္တိ, ဓမ္မံ သောတုံ လဘန္တိ, တေသံ လာဘာ, ဘန္တေ, ဝဇ္ဇီနန္တိ အတ္ထော။ သဒ္ဒံ သုတ္ဝာတိ သော ကိရ အတ္တနော ယက္ခာနုဘာဝေန မဟန္တံ သဒ္ဒံ ကတ္ဝာ သကလံ ဝဇ္ဇိရဋ္ဌံ အဇ္ဈောတ္ထရန္တော တံ ဝာစံ နိစ္ဆာရေသိ။ တေန စသ္သ တေသု ရုက္ခပဗ္ဗတာဒီသု အဓိဝတ္ထာ ဘုမ္မာ ဒေဝတာ သဒ္ဒံ အသ္သောသုံ။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ – ‘‘သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ’’တိ။ အနုသ္သာဝေသုန္တိ မဟန္တံ သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ သာဝေသုံ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ယာဝ ဗ္ရဟ္မလောကာတိ ယာဝ အကနိဋ္ဌဗ္ရဟ္မလောကာ။ တဉ္စေပိ ကုလန္တိ, ‘‘အမ္ဟာကံ ကုလတော နိက္ခမိတ္ဝာ ဣမေ ကုလပုတ္တာ ပဗ္ဗဇိတာ ဧဝံ သီလဝန္တော ဂုဏဝန္တော အာစာရသမ္ပန္နာ ကလ္ယာဏဓမ္မာ’’တိ ဧဝံ တဉ္စေပိ ကုလံ ဧတေ တယော ကုလပုတ္တေ ပသန္နစိတ္တံ အနုသ္သရေယ္ယာတိ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဣတိ ဘဂဝာ ယထာနုသန္ဓိနာဝ ဒေသနံ နိဋ္ဌပေသီတိ။
Lābhā vata, bhanteti ye, bhante, vajjiraṭṭhavāsino bhagavantañca ime ca tayo kulaputte passituṃ labhanti, vandituṃ labhanti, deyyadhammaṃ dātuṃ labhanti, dhammaṃ sotuṃ labhanti, tesaṃ lābhā, bhante, vajjīnanti attho. Saddaṃ sutvāti so kira attano yakkhānubhāvena mahantaṃ saddaṃ katvā sakalaṃ vajjiraṭṭhaṃ ajjhottharanto taṃ vācaṃ nicchāresi. Tena cassa tesu rukkhapabbatādīsu adhivatthā bhummā devatā saddaṃ assosuṃ. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘saddaṃ sutvā’’ti. Anussāvesunti mahantaṃ saddaṃ sutvā sāvesuṃ. Esa nayo sabbattha. Yāva brahmalokāti yāva akaniṭṭhabrahmalokā. Tañcepi kulanti, ‘‘amhākaṃ kulato nikkhamitvā ime kulaputtā pabbajitā evaṃ sīlavanto guṇavanto ācārasampannā kalyāṇadhammā’’ti evaṃ tañcepi kulaṃ ete tayo kulaputte pasannacittaṃ anussareyyāti evaṃ sabbattha attho daṭṭhabbo. Iti bhagavā yathānusandhināva desanaṃ niṭṭhapesīti.
ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
စူဠဂောသိင္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Cūḷagosiṅgasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၁. စူဠဂောသိင္ဂသုတ္တံ • 1. Cūḷagosiṅgasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၁. စူဠဂောသိင္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Cūḷagosiṅgasuttavaṇṇanā
