Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi

    ២១. អសីតិនិបាតោ

    21. Asītinipāto

    ៥៣៣. ចូឡហំសជាតកំ (១)

    533. Cūḷahaṃsajātakaṃ (1)

    .

    1.

    ‘‘សុមុខ អនុបចិនន្តា, បក្កមន្តិ វិហង្គមា;

    ‘‘Sumukha anupacinantā, pakkamanti vihaṅgamā;

    គច្ឆ តុវម្បិ មា កង្ខិ, នត្ថិ ពទ្ធេ 1 សហាយតា’’។

    Gaccha tuvampi mā kaṅkhi, natthi baddhe 2 sahāyatā’’.

    .

    2.

    ‘‘គច្ឆេ វាហំ ន វា គច្ឆេ, ន តេន អមរោ សិយំ;

    ‘‘Gacche vāhaṃ na vā gacche, na tena amaro siyaṃ;

    សុខិតំ តំ ឧបាសិត្វា, ទុក្ខិតំ តំ កថំ ជហេ។

    Sukhitaṃ taṃ upāsitvā, dukkhitaṃ taṃ kathaṃ jahe.

    .

    3.

    ‘‘មរណំ វា តយា សទ្ធិំ, ជីវិតំ វា តយា វិនា;

    ‘‘Maraṇaṃ vā tayā saddhiṃ, jīvitaṃ vā tayā vinā;

    តទេវ មរណំ សេយ្យោ, យញ្ចេ ជីវេ តយា វិនា។

    Tadeva maraṇaṃ seyyo, yañce jīve tayā vinā.

    .

    4.

    ‘‘នេស ធម្មោ មហារាជ, យំ តំ ឯវំ គតំ ជហេ;

    ‘‘Nesa dhammo mahārāja, yaṃ taṃ evaṃ gataṃ jahe;

    យា គតិ តុយ្ហំ សា មយ្ហំ, រុច្ចតេ វិហគាធិប។

    Yā gati tuyhaṃ sā mayhaṃ, ruccate vihagādhipa.

    .

    5.

    ‘‘កា នុ បាសេន ពទ្ធស្ស 3, គតិ អញ្ញា មហានសា;

    ‘‘Kā nu pāsena baddhassa 4, gati aññā mahānasā;

    សា កថំ ចេតយានស្ស, មុត្តស្ស តវ រុច្ចតិ។

    Sā kathaṃ cetayānassa, muttassa tava ruccati.

    .

    6.

    ‘‘កំ វា ត្វំ បស្សសេ អត្ថំ, មម តុយ្ហញ្ច បក្ខិម;

    ‘‘Kaṃ vā tvaṃ passase atthaṃ, mama tuyhañca pakkhima;

    ញាតីនំ វាវសិដ្ឋានំ, ឧភិន្នំ ជីវិតក្ខយេ។

    Ñātīnaṃ vāvasiṭṭhānaṃ, ubhinnaṃ jīvitakkhaye.

    .

    7.

    ‘‘យំ ន កញ្ចនទេបិញ្ឆ 5, អន្ធេន តមសា គតំ;

    ‘‘Yaṃ na kañcanadepiñcha 6, andhena tamasā gataṃ;

    តាទិសេ សញ្ចជំ បាណំ, កមត្ថមភិជោតយេ’’។

    Tādise sañcajaṃ pāṇaṃ, kamatthamabhijotaye’’.

    .

    8.

    ‘‘កថំ នុ បតតំ សេដ្ឋ, ធម្មេ អត្ថំ ន ពុជ្ឈសិ 7;

    ‘‘Kathaṃ nu patataṃ seṭṭha, dhamme atthaṃ na bujjhasi 8;

    ធម្មោ អបចិតោ សន្តោ, អត្ថំ ទស្សេតិ បាណិនំ។

    Dhammo apacito santo, atthaṃ dasseti pāṇinaṃ.

    .

    9.

    ‘‘សោហំ ធម្មំ អបេក្ខានោ, ធម្មា ចត្ថំ សមុដ្ឋិតំ;

    ‘‘Sohaṃ dhammaṃ apekkhāno, dhammā catthaṃ samuṭṭhitaṃ;

    ភត្តិញ្ច តយិ សម្បស្សំ, នាវកង្ខាមិ ជីវិតំ’’។

    Bhattiñca tayi sampassaṃ, nāvakaṅkhāmi jīvitaṃ’’.

    ១០.

    10.

    ‘‘អទ្ធា ឯសោ សតំ ធម្មោ, យោ មិត្តោ មិត្តមាបទេ;

    ‘‘Addhā eso sataṃ dhammo, yo mitto mittamāpade;

    ន ចជេ ជីវិតស្សាបិ, ហេតុធម្មមនុស្សរំ។

    Na caje jīvitassāpi, hetudhammamanussaraṃ.

    ១១.

    11.

    ‘‘ស្វាយំ ធម្មោ ច តេ ចិណ្ណោ, ភត្តិ ច វិទិតា មយិ;

    ‘‘Svāyaṃ dhammo ca te ciṇṇo, bhatti ca viditā mayi;

    កាមំ ករស្សុ មយ្ហេតំ, គច្ឆេវានុមតោ មយា’’។

    Kāmaṃ karassu mayhetaṃ, gacchevānumato mayā’’.

    ១២.

    12.

    ‘‘អបិ ត្វេវំ គតេ កាលេ, យំ ខណ្ឌំ 9 ញាតិនំ មយា;

    ‘‘Api tvevaṃ gate kāle, yaṃ khaṇḍaṃ 10 ñātinaṃ mayā;

    តយា តំ ពុទ្ធិសម្បន្នំ 11, អស្ស បរមសំវុតំ។

    Tayā taṃ buddhisampannaṃ 12, assa paramasaṃvutaṃ.

    ១៣.

    13.

    ‘‘ឥច្ចេវំ 13 មន្តយន្តានំ, អរិយានំ អរិយវុត្តិនំ;

    ‘‘Iccevaṃ 14 mantayantānaṃ, ariyānaṃ ariyavuttinaṃ;

    បច្ចទិស្សថ នេសាទោ, អាតុរានមិវន្តកោ។

    Paccadissatha nesādo, āturānamivantako.

    ១៤.

    14.

    ‘‘តេ សត្តុមភិសញ្ចិក្ខ, ទីឃរត្តំ ហិតា ទិជា;

    ‘‘Te sattumabhisañcikkha, dīgharattaṃ hitā dijā;

    តុណ្ហីមាសិត្ថ ឧភយោ, ន សញ្ចលេសុមាសនា 15

    Tuṇhīmāsittha ubhayo, na sañcalesumāsanā 16.

    ១៥.

    15.

    ‘‘ធតរដ្ឋេ ច ទិស្វាន, សមុឌ្ឌេន្តេ តតោ តតោ;

    ‘‘Dhataraṭṭhe ca disvāna, samuḍḍente tato tato;

    អភិក្កមថ វេគេន, ទិជសត្តុ ទិជាធិបេ។

    Abhikkamatha vegena, dijasattu dijādhipe.

    ១៦.

    16.

    ‘‘សោ ច វេគេនភិក្កម្ម, អាសជ្ជ បរមេ ទិជេ;

    ‘‘So ca vegenabhikkamma, āsajja parame dije;

    បច្ចកមិត្ថ 17 នេសាទោ, ពទ្ធា ឥតិ វិចិន្តយំ។

    Paccakamittha 18 nesādo, baddhā iti vicintayaṃ.

    ១៧.

    17.

    ‘‘ឯកំវ ពទ្ធមាសីនំ, អពទ្ធញ្ច បុនាបរំ;

    ‘‘Ekaṃva baddhamāsīnaṃ, abaddhañca punāparaṃ;

    អាសជ្ជ ពទ្ធមាសីនំ, បេក្ខមានមទីនវំ។

    Āsajja baddhamāsīnaṃ, pekkhamānamadīnavaṃ.

    ១៨.

    18.

    ‘‘តតោ សោ វិមតោយេវ, បណ្ឌរេ អជ្ឈភាសថ;

    ‘‘Tato so vimatoyeva, paṇḍare ajjhabhāsatha;

    បវឌ្ឍកាយេ អាសីនេ, ទិជសង្ឃគណាធិបេ។

    Pavaḍḍhakāye āsīne, dijasaṅghagaṇādhipe.

    ១៩.

    19.

    ‘‘យំ នុ បាសេន មហតា, ពទ្ធោ ន កុរុតេ ទិសំ;

    ‘‘Yaṃ nu pāsena mahatā, baddho na kurute disaṃ;

    អថ កស្មា អពទ្ធោ ត្វំ, ពលី បក្ខិ ន គច្ឆសិ។

    Atha kasmā abaddho tvaṃ, balī pakkhi na gacchasi.

    ២០.

    20.

    ‘‘កិន្នុ ត្យាយំ 19 ទិជោ ហោតិ, មុត្តោ ពទ្ធំ ឧបាសសិ;

    ‘‘Kinnu tyāyaṃ 20 dijo hoti, mutto baddhaṃ upāsasi;

    ឱហាយ សកុណា យន្តិ, កិំ ឯកោ អវហីយសិ’’។

    Ohāya sakuṇā yanti, kiṃ eko avahīyasi’’.

    ២១.

    21.

    ‘‘រាជា មេ សោ ទិជាមិត្ត, សខា បាណសមោ ច មេ;

    ‘‘Rājā me so dijāmitta, sakhā pāṇasamo ca me;

    នេវ នំ វិជហិស្សាមិ, យាវ កាលស្ស បរិយាយំ។

    Neva naṃ vijahissāmi, yāva kālassa pariyāyaṃ.

    ២២.

    22.

    ‘‘កថំ បនាយំ វិហង្គោ, នាទ្ទស បាសមោឌ្ឌិតំ;

    ‘‘Kathaṃ panāyaṃ vihaṅgo, nāddasa pāsamoḍḍitaṃ;

    បទញ្ហេតំ មហន្តានំ, ពោទ្ធុមរហន្តិ អាបទំ។

    Padañhetaṃ mahantānaṃ, boddhumarahanti āpadaṃ.

    ២៣.

    23.

    ‘‘យទា បរាភវោ ហោតិ, បោសោ ជីវិតសង្ខយេ;

    ‘‘Yadā parābhavo hoti, poso jīvitasaṅkhaye;

    អថ ជាលញ្ច បាសញ្ច, អាសជ្ជាបិ ន ពុជ្ឈតិ។

    Atha jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhati.

    ២៤.

    24.

    ‘‘អបិ ត្វេវ មហាបញ្ញ, បាសា ពហុវិធា តតា 21;

    ‘‘Api tveva mahāpañña, pāsā bahuvidhā tatā 22;

    គុយ្ហមាសជ្ជ 23 ពជ្ឈន្តិ, អថេវំ ជីវិតក្ខយេ’’។

    Guyhamāsajja 24 bajjhanti, athevaṃ jīvitakkhaye’’.

    ២៥.

    25.

    ‘‘អបិ នាយំ តយា សទ្ធិំ, សំវាសស្ស 25 សុខុទ្រយោ;

    ‘‘Api nāyaṃ tayā saddhiṃ, saṃvāsassa 26 sukhudrayo;

    អបិ នោ អនុមញ្ញាសិ, អបិ នោ ជីវិតំ ទទេ’’។

    Api no anumaññāsi, api no jīvitaṃ dade’’.

    ២៦.

    26.

    ‘‘ន ចេវ មេ ត្វំ ពទ្ធោសិ, នបិ ឥច្ឆាមិ តេ វធំ;

    ‘‘Na ceva me tvaṃ baddhosi, napi icchāmi te vadhaṃ;

    កាមំ ខិប្បមិតោ គន្ត្វា, ជីវ ត្វំ អនិឃោ ចិរំ’’។

    Kāmaṃ khippamito gantvā, jīva tvaṃ anigho ciraṃ’’.

    ២៧.

    27.

    ‘‘នេវាហមេតមិច្ឆាមិ , អញ្ញត្រេតស្ស ជីវិតា;

    ‘‘Nevāhametamicchāmi , aññatretassa jīvitā;

    សចេ ឯកេន តុដ្ឋោសិ, មុញ្ចេតំ មញ្ច ភក្ខយ។

    Sace ekena tuṭṭhosi, muñcetaṃ mañca bhakkhaya.

    ២៨.

    28.

    ‘‘អារោហបរិណាហេន, តុល្យាស្មា 27 វយសា ឧភោ;

    ‘‘Ārohapariṇāhena, tulyāsmā 28 vayasā ubho;

    ន តេ លាភេន ជីវត្ថិ 29, ឯតេន និមិនា តុវំ។

    Na te lābhena jīvatthi 30, etena niminā tuvaṃ.

    ២៩.

    29.

    ‘‘តទិង្ឃ សមបេក្ខស្សុ 31, ហោតុ គិទ្ធិ តវម្ហសុ 32;

    ‘‘Tadiṅgha samapekkhassu 33, hotu giddhi tavamhasu 34;

    មំ បុព្ពេ ពន្ធ បាសេន, បច្ឆា មុញ្ច ទិជាធិបំ។

    Maṃ pubbe bandha pāsena, pacchā muñca dijādhipaṃ.

    ៣០.

    30.

    ‘‘តាវទេវ ច តេ លាភោ, កតាស្ស 35 យាចនាយ ច;

    ‘‘Tāvadeva ca te lābho, katāssa 36 yācanāya ca;

    មិត្តិ ច ធតរដ្ឋេហិ, យាវជីវាយ តេ សិយា’’។

    Mitti ca dhataraṭṭhehi, yāvajīvāya te siyā’’.

    ៣១.

    31.

    ‘‘បស្សន្តុ នោ មហាសង្ឃា, តយា មុត្តំ ឥតោ គតំ;

    ‘‘Passantu no mahāsaṅghā, tayā muttaṃ ito gataṃ;

    មិត្តាមច្ចា ច ភច្ចា ច, បុត្តទារា ច ពន្ធវា។

    Mittāmaccā ca bhaccā ca, puttadārā ca bandhavā.

    ៣២.

    32.

    ‘‘ន ច តេ តាទិសា មិត្តា, ពហូនំ 37 ឥធ វិជ្ជតិ;

    ‘‘Na ca te tādisā mittā, bahūnaṃ 38 idha vijjati;

    យថា ត្វំ ធតរដ្ឋស្ស, បាណសាធារណោ សខា។

    Yathā tvaṃ dhataraṭṭhassa, pāṇasādhāraṇo sakhā.

    ៣៣.

    33.

    ‘‘សោ តេ សហាយំ មុញ្ចាមិ, ហោតុ រាជា តវានុគោ;

    ‘‘So te sahāyaṃ muñcāmi, hotu rājā tavānugo;

    កាមំ ខិប្បមិតោ គន្ត្វា, ញាតិមជ្ឈេ វិរោចថ’’។

    Kāmaṃ khippamito gantvā, ñātimajjhe virocatha’’.

    ៣៤.

    34.

    ‘‘សោ បតីតោ បមុត្តេន, ភត្តុនា 39 ភត្តុគារវោ;

    ‘‘So patīto pamuttena, bhattunā 40 bhattugāravo;

    អជ្ឈភាសថ វក្កង្គោ 41, វាចំ កណ្ណសុខំ ភណំ។

    Ajjhabhāsatha vakkaṅgo 42, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.

    ៣៥.

    35.

    ‘‘ឯវំ លុទ្ទក នន្ទស្សុ, សហ សព្ពេហិ ញាតិភិ;

    ‘‘Evaṃ luddaka nandassu, saha sabbehi ñātibhi;

    យថាហមជ្ជ នន្ទាមិ, មុត្តំ ទិស្វា ទិជាធិបំ’’។

    Yathāhamajja nandāmi, muttaṃ disvā dijādhipaṃ’’.

    ៣៦.

    36.

    ‘‘ឯហិ តំ អនុសិក្ខាមិ, យថា ត្វមបិ លច្ឆសេ;

    ‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā tvamapi lacchase;

    លាភំ តវាយំ 43 ធតរដ្ឋោ, បាបំ កិញ្ចិ 44 ន ទក្ខតិ។

    Lābhaṃ tavāyaṃ 45 dhataraṭṭho, pāpaṃ kiñci 46 na dakkhati.

    ៣៧.

    37.

    ‘‘ខិប្បមន្តេបុរំ នេត្វា 47, រញ្ញោ ទស្សេហិ នោ ឧភោ;

    ‘‘Khippamantepuraṃ netvā 48, rañño dassehi no ubho;

    អពទ្ធេ បកតិភូតេ, កាជេ 49 ឧភយតោ ឋិតេ។

    Abaddhe pakatibhūte, kāje 50 ubhayato ṭhite.

    ៣៨.

    38.

    ‘‘ធតរដ្ឋា មហារាជ, ហំសាធិបតិនោ ឥមេ;

    ‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;

    អយញ្ហិ រាជា ហំសានំ, អយំ សេនាបតីតរោ។

    Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro.

    ៣៩.

    39.

    ‘‘អសំសយំ ឥមំ ទិស្វា, ហំសរាជំ នរាធិបោ;

    ‘‘Asaṃsayaṃ imaṃ disvā, haṃsarājaṃ narādhipo;

    បតីតោ សុមនោ វិត្តោ 51, ពហុំ ទស្សតិ តេ ធនំ’’។

    Patīto sumano vitto 52, bahuṃ dassati te dhanaṃ’’.

    ៤០.

    40.

    ‘‘តស្ស តំ វចនំ សុត្វា, កម្មុនា ឧបបាទយិ;

    ‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, kammunā upapādayi;

    ខិប្បមន្តេបុរំ គន្ត្វា, រញ្ញោ ហំសេ អទស្សយិ;

    Khippamantepuraṃ gantvā, rañño haṃse adassayi;

    អពទ្ធេ បកតិភូតេ, កាជេ ឧភយតោ ឋិតេ។

    Abaddhe pakatibhūte, kāje ubhayato ṭhite.

    ៤១.

    41.

    ‘‘ធតរដ្ឋា មហារាជ, ហំសាធិបតិនោ ឥមេ;

    ‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;

    អយញ្ហិ រាជា ហំសានំ, អយំ សេនាបតីតរោ’’។

    Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro’’.

    ៤២.

    42.

    ‘‘កថំ បនិមេ វិហង្គា 53, តវ ហត្ថត្តមាគតា 54;

    ‘‘Kathaṃ panime vihaṅgā 55, tava hatthattamāgatā 56;

    កថំ លុទ្ទោ មហន្តានំ, ឥស្សរេ ឥធ អជ្ឈគា’’។

    Kathaṃ luddo mahantānaṃ, issare idha ajjhagā’’.

    ៤៣.

    43.

    ‘‘វិហិតា សន្តិមេ បាសា, បល្លលេសុ ជនាធិប;

    ‘‘Vihitā santime pāsā, pallalesu janādhipa;

    យំ យទាយតនំ មញ្ញេ, ទិជានំ បាណរោធនំ។

    Yaṃ yadāyatanaṃ maññe, dijānaṃ pāṇarodhanaṃ.

    ៤៤.

    44.

    ‘‘តាទិសំ បាសមាសជ្ជ, ហំសរាជា អពជ្ឈថ;

    ‘‘Tādisaṃ pāsamāsajja, haṃsarājā abajjhatha;

    តំ អពទ្ធោ ឧបាសីនោ, មមាយំ អជ្ឈភាសថ។

    Taṃ abaddho upāsīno, mamāyaṃ ajjhabhāsatha.

    ៤៥.

    45.

    ‘‘សុទុក្ករំ អនរិយេហិ, ទហតេ ភាវមុត្តមំ;

    ‘‘Sudukkaraṃ anariyehi, dahate bhāvamuttamaṃ;

    ភត្តុរត្ថេ បរក្កន្តោ, ធម្មយុត្តោ 57 វិហង្គមោ។

    Bhatturatthe parakkanto, dhammayutto 58 vihaṅgamo.

    ៤៦.

    46.

    ‘‘អត្តនាយំ 59 ចជិត្វាន, ជីវិតំ ជីវិតារហោ;

    ‘‘Attanāyaṃ 60 cajitvāna, jīvitaṃ jīvitāraho;

    អនុត្ថុនន្តោ អាសីនោ, ភត្តុ យាចិត្ថ ជីវិតំ។

    Anutthunanto āsīno, bhattu yācittha jīvitaṃ.

    ៤៧.

    47.

    ‘‘តស្ស តំ វចនំ សុត្វា, បសាទមហមជ្ឈគា;

    ‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, pasādamahamajjhagā;

    តតោ នំ បាមុចិំ 61 បាសា, អនុញ្ញាសិំ សុខេន ច។

    Tato naṃ pāmuciṃ 62 pāsā, anuññāsiṃ sukhena ca.

    ៤៨.

    48.

    ‘‘‘សោ បតីតោ បមុត្តេន, ភត្តុនា ភត្តុគារវោ;

    ‘‘‘So patīto pamuttena, bhattunā bhattugāravo;

    អជ្ឈភាសថ វក្កង្គោ, វាចំ កណ្ណសុខំ ភណំ។

    Ajjhabhāsatha vakkaṅgo, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.

    ៤៩.

    49.

    ‘‘‘ឯវំ លុទ្ទក នន្ទស្សុ, សហ សព្ពេហិ ញាតិភិ;

    ‘‘‘Evaṃ luddaka nandassu, saha sabbehi ñātibhi;

    យថាហមជ្ជ នន្ទាមិ, មុត្តំ ទិស្វា ទិជាធិបំ។

    Yathāhamajja nandāmi, muttaṃ disvā dijādhipaṃ.

    ៥០.

    50.

    ‘‘‘ឯហិ តំ អនុសិក្ខាមិ, យថា ត្វមបិ លច្ឆសេ;

    ‘‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā tvamapi lacchase;

    លាភំ តវាយំ ធតរដ្ឋោ, បាបំ កិញ្ចិ ន ទក្ខតិ។

    Lābhaṃ tavāyaṃ dhataraṭṭho, pāpaṃ kiñci na dakkhati.

    ៥១.

    51.

    ‘‘‘ខិប្បមន្តេបុរំ នេត្វា 63, រញ្ញោ ទស្សេហិ នោ ឧភោ;

    ‘‘‘Khippamantepuraṃ netvā 64, rañño dassehi no ubho;

    អពទ្ធេ បកតិភូតេ, កាជេ ឧភយតោ ឋិតេ។

    Abaddhe pakatibhūte, kāje ubhayato ṭhite.

    ៥២.

    52.

    ‘‘‘ធតរដ្ឋា មហារាជ, ហំសាធិបតិនោ ឥមេ;

    ‘‘‘Dhataraṭṭhā mahārāja, haṃsādhipatino ime;

    អយញ្ហិ រាជា ហំសានំ, អយំ សេនាបតីតរោ។

    Ayañhi rājā haṃsānaṃ, ayaṃ senāpatītaro.

    ៥៣.

    53.

    ‘‘‘អសំសយំ ឥមំ ទិស្វា, ហំសរាជំ នរាធិបោ;

    ‘‘‘Asaṃsayaṃ imaṃ disvā, haṃsarājaṃ narādhipo;

    បតីតោ សុមនោ វិត្តោ, ពហុំ ទស្សតិ តេ ធនំ’។

    Patīto sumano vitto, bahuṃ dassati te dhanaṃ’.

    ៥៤.

    54.

    ‘‘ឯវមេតស្ស វចនា, អានីតាមេ ឧភោ មយា;

    ‘‘Evametassa vacanā, ānītāme ubho mayā;

    ឯត្ថេវ ហិ ឥមេ អាសុំ 65, ឧភោ អនុមតា មយា។

    Ettheva hi ime āsuṃ 66, ubho anumatā mayā.

    ៥៥.

    55.

    ‘‘សោយំ ឯវំ គតោ បក្ខី, ទិជោ បរមធម្មិកោ;

    ‘‘Soyaṃ evaṃ gato pakkhī, dijo paramadhammiko;

    មាទិសស្ស ហិ លុទ្ទស្ស, ជនយេយ្យាថ មទ្ទវំ។

    Mādisassa hi luddassa, janayeyyātha maddavaṃ.

    ៥៦.

    56.

    ‘‘ឧបាយនញ្ច តេ ទេវ, នាញ្ញំ បស្សាមិ ឯទិសំ;

    ‘‘Upāyanañca te deva, nāññaṃ passāmi edisaṃ;

    សព្ពសាកុណិកាគាមេ, តំ បស្ស មនុជាធិប’’។

    Sabbasākuṇikāgāme, taṃ passa manujādhipa’’.

    ៥៧.

    57.

    ‘‘ទិស្វា និសិន្នំ រាជានំ, បីឋេ សោវណ្ណយេ សុភេ;

    ‘‘Disvā nisinnaṃ rājānaṃ, pīṭhe sovaṇṇaye subhe;

    អជ្ឈភាសថ វក្កង្គោ, វាចំ កណ្ណសុខំ ភណំ។

    Ajjhabhāsatha vakkaṅgo, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.

    ៥៨.

    58.

    ‘‘កច្ចិន្នុ ភោតោ កុសលំ, កច្ចិ ភោតោ អនាមយំ;

    ‘‘Kaccinnu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;

    កច្ចិ រដ្ឋមិទំ ផីតំ, ធម្មេន មនុសាសសិ’’។

    Kacci raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsasi’’.

    ៥៩.

    59.

    ‘‘កុសលញ្ចេវ មេ ហំស, អថោ ហំស អនាមយំ;

    ‘‘Kusalañceva me haṃsa, atho haṃsa anāmayaṃ;

    អថោ រដ្ឋមិទំ ផីតំ, ធម្មេន មនុសាសហំ’’ 67

    Atho raṭṭhamidaṃ phītaṃ, dhammena manusāsahaṃ’’ 68.

    ៦០.

    60.

    ‘‘កច្ចិ ភោតោ អមច្ចេសុ, ទោសោ កោចិ ន វិជ្ជតិ;

    ‘‘Kacci bhoto amaccesu, doso koci na vijjati;

    កច្ចិ ច 69 តេ តវត្ថេសុ, នាវកង្ខន្តិ ជីវិតំ’’។

    Kacci ca 70 te tavatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.

    ៦១.

    61.

    ‘‘អថោបិ មេ អមច្ចេសុ, ទោសោ កោចិ ន វិជ្ជតិ;

    ‘‘Athopi me amaccesu, doso koci na vijjati;

    អថោបិ តេ 71 មមត្ថេសុ, នាវកង្ខន្តិ ជីវិតំ’’។

    Athopi te 72 mamatthesu, nāvakaṅkhanti jīvitaṃ’’.

    ៦២.

    62.

    ‘‘កច្ចិ តេ សាទិសី ភរិយា, អស្សវា បិយភាណិនី;

    ‘‘Kacci te sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;

    បុត្តរូបយសូបេតា, តវ ឆន្ទវសានុគា’’។

    Puttarūpayasūpetā, tava chandavasānugā’’.

    ៦៣.

    63.

    ‘‘អថោ មេ សាទិសី ភរិយា, អស្សវា បិយភាណិនី;

    ‘‘Atho me sādisī bhariyā, assavā piyabhāṇinī;

    បុត្តរូបយសូបេតា, មម ឆន្ទវសានុគា’’។

    Puttarūpayasūpetā, mama chandavasānugā’’.

    ៦៤.

    64.

    ‘‘ភវន្តំ 73 កច្ចិ នុ មហា-សត្តុហត្ថត្តតំ 74 គតោ;

    ‘‘Bhavantaṃ 75 kacci nu mahā-sattuhatthattataṃ 76 gato;

    ទុក្ខមាបជ្ជិ វិបុលំ, តស្មិំ បឋមមាបទេ។

    Dukkhamāpajji vipulaṃ, tasmiṃ paṭhamamāpade.

    ៦៥.

    65.

    ‘‘កច្ចិ យន្តាបតិត្វាន, ទណ្ឌេន សមបោថយិ;

    ‘‘Kacci yantāpatitvāna, daṇḍena samapothayi;

    ឯវមេតេសំ ជម្មានំ, បាតិកំ 77 ភវតិ តាវទេ’’។

    Evametesaṃ jammānaṃ, pātikaṃ 78 bhavati tāvade’’.

    ៦៦.

    66.

    ‘‘ខេមមាសិ មហារាជ, ឯវមាបទិយា សតិ 79;

    ‘‘Khemamāsi mahārāja, evamāpadiyā sati 80;

    ន ចាយំ កិញ្ចិ រស្មាសុ, សត្តូវ សមបជ្ជថ។

    Na cāyaṃ kiñci rasmāsu, sattūva samapajjatha.

    ៦៧.

    67.

    ‘‘បច្ចគមិត្ថ នេសាទោ, បុព្ពេវ អជ្ឈភាសថ;

    ‘‘Paccagamittha nesādo, pubbeva ajjhabhāsatha;

    តទាយំ សុមុខោយេវ, បណ្ឌិតោ បច្ចភាសថ។

    Tadāyaṃ sumukhoyeva, paṇḍito paccabhāsatha.

    ៦៨.

    68.

    ‘‘តស្ស តំ វចនំ សុត្វា, បសាទមយមជ្ឈគា;

    ‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, pasādamayamajjhagā;

    តតោ មំ បាមុចី បាសា, អនុញ្ញាសិ សុខេន ច។

    Tato maṃ pāmucī pāsā, anuññāsi sukhena ca.

    ៦៩.

    69.

    ‘‘ឥទញ្ច សុមុខេនេវ, ឯតទត្ថាយ ចិន្តិតំ;

    ‘‘Idañca sumukheneva, etadatthāya cintitaṃ;

    ភោតោ សកាសេគមនំ 81, ឯតស្ស ធនមិច្ឆតា’’។

    Bhoto sakāsegamanaṃ 82, etassa dhanamicchatā’’.

    ៧០.

    70.

    ‘‘ស្វាគតញ្ចេវិទំ ភវតំ, បតីតោ ចស្មិ ទស្សនា;

    ‘‘Svāgatañcevidaṃ bhavataṃ, patīto casmi dassanā;

    ឯសោ ចាបិ ពហុំ វិត្តំ, លភតំ យាវទិច្ឆតិ’’ 83

    Eso cāpi bahuṃ vittaṃ, labhataṃ yāvadicchati’’ 84.

    ៧១.

    71.

    ‘‘សន្តប្បយិត្វា នេសាទំ, ភោគេហិ មនុជាធិបោ;

    ‘‘Santappayitvā nesādaṃ, bhogehi manujādhipo;

    អជ្ឈភាសថ វក្កង្គំ, វាចំ កណ្ណសុខំ ភណំ’’។

    Ajjhabhāsatha vakkaṅgaṃ, vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ’’.

    ៧២.

    72.

    ‘‘យំ ខលុ ធម្មមាធីនំ, វសោ វត្តតិ កិញ្ចនំ;

    ‘‘Yaṃ khalu dhammamādhīnaṃ, vaso vattati kiñcanaṃ;

    សព្ពត្ថិស្សរិយំ តវ 85, តំ បសាស 86 យទិច្ឆថ។

    Sabbatthissariyaṃ tava 87, taṃ pasāsa 88 yadicchatha.

    ៧៣.

    73.

    ‘‘ទានត្ថំ ឧបភោត្តុំ វា, យំ ចញ្ញំ ឧបកប្បតិ;

    ‘‘Dānatthaṃ upabhottuṃ vā, yaṃ caññaṃ upakappati;

    ឯតំ ទទាមិ វោ វិត្តំ, ឥស្សរិយំ 89 វិស្សជាមិ វោ’’។

    Etaṃ dadāmi vo vittaṃ, issariyaṃ 90 vissajāmi vo’’.

    ៧៤.

    74.

    ‘‘យថា ច ម្យាយំ សុមុខោ, អជ្ឈភាសេយ្យ បណ្ឌិតោ;

    ‘‘Yathā ca myāyaṃ sumukho, ajjhabhāseyya paṇḍito;

    កាមសា ពុទ្ធិសម្បន្នោ, តំ ម្យាស្ស បរមប្បិយំ’’។

    Kāmasā buddhisampanno, taṃ myāssa paramappiyaṃ’’.

    ៧៥.

    75.

    ‘‘អហំ ខលុ មហារាជ, នាគរាជារិវន្តរំ;

    ‘‘Ahaṃ khalu mahārāja, nāgarājārivantaraṃ;

    បដិវត្តុំ ន សក្កោមិ, ន មេ សោ វិនយោ សិយា។

    Paṭivattuṃ na sakkomi, na me so vinayo siyā.

    ៧៦.

    76.

    ‘‘អម្ហាកញ្ចេវ សោ 91 សេដ្ឋោ, ត្វញ្ច ឧត្តមសត្តវោ;

    ‘‘Amhākañceva so 92 seṭṭho, tvañca uttamasattavo;

    ភូមិបាលោ មនុស្សិន្ទោ, បូជា ពហូហិ ហេតុហិ។

    Bhūmipālo manussindo, pūjā bahūhi hetuhi.

    ៧៧.

    77.

    ‘‘តេសំ ឧភិន្នំ ភណតំ, វត្តមានេ វិនិច្ឆយេ;

    ‘‘Tesaṃ ubhinnaṃ bhaṇataṃ, vattamāne vinicchaye;

    នន្តរំ 93 បដិវត្តព្ពំ, បេស្សេន 94 មនុជាធិប’’។

    Nantaraṃ 95 paṭivattabbaṃ, pessena 96 manujādhipa’’.

    ៧៨.

    78.

    ‘‘ធម្មេន កិរ នេសាទោ, បណ្ឌិតោ អណ្ឌជោ ឥតិ;

    ‘‘Dhammena kira nesādo, paṇḍito aṇḍajo iti;

    ន ហេវ អកតត្តស្ស, នយោ ឯតាទិសោ សិយា។

    Na heva akatattassa, nayo etādiso siyā.

    ៧៩.

    79.

    ‘‘ឯវំ អគ្គបកតិមា, ឯវំ ឧត្តមសត្តវោ;

    ‘‘Evaṃ aggapakatimā, evaṃ uttamasattavo;

    យាវតត្ថិ មយា ទិដ្ឋា, នាញ្ញំ បស្សាមិ ឯទិសំ។

    Yāvatatthi mayā diṭṭhā, nāññaṃ passāmi edisaṃ.

    ៨០.

    80.

    ‘‘តុដ្ឋោស្មិ វោ បកតិយា, វាក្យេន មធុរេន ច;

    ‘‘Tuṭṭhosmi vo pakatiyā, vākyena madhurena ca;

    ឯសោ ចាបិ មមច្ឆន្ទោ, ចិរំ បស្សេយ្យ វោ ឧភោ’’។

    Eso cāpi mamacchando, ciraṃ passeyya vo ubho’’.

    ៨១.

    81.

    ‘‘យំ កិច្ចំ 97 បរមេ មិត្តេ, កតមស្មាសុ 98 តំ តយា;

    ‘‘Yaṃ kiccaṃ 99 parame mitte, katamasmāsu 100 taṃ tayā;

    បត្តា និស្សំសយំ ត្យាម្ហា 101, ភត្តិរស្មាសុ យា តវ។

    Pattā nissaṃsayaṃ tyāmhā 102, bhattirasmāsu yā tava.

    ៨២.

    82.

    ‘‘អទុញ្ច នូន សុមហា, ញាតិសង្ឃស្ស មន្តរំ;

    ‘‘Aduñca nūna sumahā, ñātisaṅghassa mantaraṃ;

    អទស្សនេន អស្មាកំ 103, ទុក្ខំ ពហូសុ បក្ខិសុ។

    Adassanena asmākaṃ 104, dukkhaṃ bahūsu pakkhisu.

    ៨៣.

    83.

    ‘‘តេសំ សោកវិឃាតាយ, តយា អនុមតា មយំ;

    ‘‘Tesaṃ sokavighātāya, tayā anumatā mayaṃ;

    តំ បទក្ខិណតោ កត្វា, ញាតិំ 105 បស្សេមុរិន្ទម 106

    Taṃ padakkhiṇato katvā, ñātiṃ 107 passemurindama 108.

    ៨៤.

    84.

    ‘‘អទ្ធាហំ វិបុលំ បីតិំ, ភវតំ វិន្ទាមិ ទស្សនា;

    ‘‘Addhāhaṃ vipulaṃ pītiṃ, bhavataṃ vindāmi dassanā;

    ឯសោ ចាបិ មហា អត្ថោ, ញាតិវិស្សាសនា សិយា’’។

    Eso cāpi mahā attho, ñātivissāsanā siyā’’.

    ៨៥.

    85.

    ‘‘ឥទំ វត្វា ធតរដ្ឋោ 109, ហំសរាជា នរាធិបំ;

    ‘‘Idaṃ vatvā dhataraṭṭho 110, haṃsarājā narādhipaṃ;

    ឧត្តមំ ជវមន្វាយ 111, ញាតិសង្ឃំ ឧបាគមុំ។

    Uttamaṃ javamanvāya 112, ñātisaṅghaṃ upāgamuṃ.

    ៨៦.

    86.

    ‘‘តេ អរោគេ អនុប្បត្តេ, ទិស្វាន បរមេ ទិជេ;

    ‘‘Te aroge anuppatte, disvāna parame dije;

    កេកាតិ មករុំ ហំសា, បុថុសទ្ទោ អជាយថ។

    Kekāti makaruṃ haṃsā, puthusaddo ajāyatha.

    ៨៧.

    87.

    ‘‘តេ បតីតា បមុត្តេន, ភត្តុនា ភត្តុគារវា;

    ‘‘Te patītā pamuttena, bhattunā bhattugāravā;

    សមន្តា បរិកិរិំសុ 113, អណ្ឌជា លទ្ធបច្ចយា’’។

    Samantā parikiriṃsu 114, aṇḍajā laddhapaccayā’’.

    ៨៨.

    88.

    ‘‘ឯវំ មិត្តវតំ អត្ថា, សព្ពេ ហោន្តិ បទក្ខិណា;

    ‘‘Evaṃ mittavataṃ atthā, sabbe honti padakkhiṇā;

    ហំសា យថា ធតរដ្ឋា, ញាតិសង្ឃំ ឧបាគមុ’’ន្តិ។

    Haṃsā yathā dhataraṭṭhā, ñātisaṅghaṃ upāgamu’’nti.

    ចូឡ 115 ហំសជាតកំ បឋមំ។

    Cūḷa 116 haṃsajātakaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. ពន្ធេ (ស្យា. ក.)
    2. bandhe (syā. ka.)
    3. ពន្ធស្ស (ស្យា. ក.)
    4. bandhassa (syā. ka.)
    5. ទេបិច្ឆ (សី. បី.), ទ្វេបិច្ឆ (ស្យា.)
    6. depiccha (sī. pī.), dvepiccha (syā.)
    7. ពុជ្ឈសេ (សី.)
    8. bujjhase (sī.)
    9. ពទ្ធំ (សី.), ពន្ធំ (បី.)
    10. baddhaṃ (sī.), bandhaṃ (pī.)
    11. ពុទ្ធិសម្បន្ន (សី. ស្យា. បី.)
    12. buddhisampanna (sī. syā. pī.)
    13. ឥច្ចេវ (សី. បី.)
    14. icceva (sī. pī.)
    15. ន ច សញ្ចេសុ’មាសនា (សី. បី.)
    16. na ca sañcesu’māsanā (sī. pī.)
    17. បច្ចកម្បិត្ថ (សី. ស្យា. បី.)
    18. paccakampittha (sī. syā. pī.)
    19. តា’យំ (សី. បី. ក.)
    20. tā’yaṃ (sī. pī. ka.)
    21. តតា (ស្យា. ក.)
    22. tatā (syā. ka.)
    23. គូឡ្ហមាសជ្ជ (សី. បី.)
    24. gūḷhamāsajja (sī. pī.)
    25. សម្ភាសស្ស (សី. បី.)
    26. sambhāsassa (sī. pī.)
    27. តុល្យាម្ហា (ក.)
    28. tulyāmhā (ka.)
    29. ជីនត្ថិ (សី. ស្យា. បី.)
    30. jīnatthi (sī. syā. pī.)
    31. សមវេក្ខសុ (សី. បី.)
    32. តវស្មសុ (សី. ស្យា.)
    33. samavekkhasu (sī. pī.)
    34. tavasmasu (sī. syā.)
    35. កតស្សា (សី. បី.)
    36. katassā (sī. pī.)
    37. ពហុន្នំ (សី. បី.)
    38. bahunnaṃ (sī. pī.)
    39. ភត្តុនោ (ស្យា.)
    40. bhattuno (syā.)
    41. វង្កង្គោ (ស្យា.)
    42. vaṅkaṅgo (syā.)
    43. យថាយំ (សី. បី.)
    44. កញ្ចិ (សី.)
    45. yathāyaṃ (sī. pī.)
    46. kañci (sī.)
    47. គន្ត្វា (ស្យា. ក.)
    48. gantvā (syā. ka.)
    49. កាចេ (បី.)
    50. kāce (pī.)
    51. ចិត្តោ (ក.)
    52. citto (ka.)
    53. វិហគា (សី. បី.)
    54. ហត្ថត្ថ’មាគតា (សី. ស្យា. បី.)
    55. vihagā (sī. pī.)
    56. hatthattha’māgatā (sī. syā. pī.)
    57. ធម្មេ យុត្តោ (សី. បី.)
    58. dhamme yutto (sī. pī.)
    59. អត្តនោ យំ (ស្យា.)
    60. attano yaṃ (syā.)
    61. បាមុញ្ចិំ (បី. ក.)
    62. pāmuñciṃ (pī. ka.)
    63. គន្ត្វា (សព្ពត្ថ)
    64. gantvā (sabbattha)
    65. អស្សុ (សី. ស្យា. បី.)
    66. assu (sī. syā. pī.)
    67. មនុសិស្សតិ (សី. បី.)
    68. manusissati (sī. pī.)
    69. កច្ចិន្នុ (សី. បី.)
    70. kaccinnu (sī. pī.)
    71. អថោបិមេ (សី. បី.)
    72. athopime (sī. pī.)
    73. ភវំ តុ (សី. បី.), ភវន្នុ (ស្យា.)
    74. ហត្ថត្ថតំ (សី. ស្យា. បី.)
    75. bhavaṃ tu (sī. pī.), bhavannu (syā.)
    76. hatthatthataṃ (sī. syā. pī.)
    77. បាកតិកំ (សី. បី.)
    78. pākatikaṃ (sī. pī.)
    79. ឯវមាបទិ សំសតិ (សី. បី.)
    80. evamāpadi saṃsati (sī. pī.)
    81. សកាសេ + អាគមនំ
    82. sakāse + āgamanaṃ
    83. យាវតិច្ឆតិ (សី. បី.)
    84. yāvaticchati (sī. pī.)
    85. សព្ពត្ថិស្សរិយំ ភវតំ (សី. ស្យា. បី.), សព្ពិស្សរិយំ ភវតំ (ស្យា. ក.)
    86. បសាសថ (សី. ស្យា. បី.)
    87. sabbatthissariyaṃ bhavataṃ (sī. syā. pī.), sabbissariyaṃ bhavataṃ (syā. ka.)
    88. pasāsatha (sī. syā. pī.)
    89. ឥស្សេរំ (សី.), ឥស្សរំ (បី.)
    90. isseraṃ (sī.), issaraṃ (pī.)
    91. យោ (សី. បី.)
    92. yo (sī. pī.)
    93. នាន្តរំ (សី. បី.)
    94. បេសេន (ក.)
    95. nāntaraṃ (sī. pī.)
    96. pesena (ka.)
    97. យំកិញ្ចិ (បី.)
    98. រស្មាសុ (សី. បី.)
    99. yaṃkiñci (pī.)
    100. rasmāsu (sī. pī.)
    101. ត្យម្ហា (បី.)
    102. tyamhā (pī.)
    103. អម្ហាកំ (សី. បី.)
    104. amhākaṃ (sī. pī.)
    105. ញាតី (សី. ស្យា. បី.)
    106. បស្សេមរិន្ទម (សី. បី.)
    107. ñātī (sī. syā. pī.)
    108. passemarindama (sī. pī.)
    109. ធតរដ្ឋា (សី.)
    110. dhataraṭṭhā (sī.)
    111. ឧត្តមជវមត្តាយ (សី. បី.)
    112. uttamajavamattāya (sī. pī.)
    113. បរិករិំសុ (សី. ស្យា. បី.)
    114. parikariṃsu (sī. syā. pī.)
    115. ចុល្ល (សី. ស្យា. បី.)
    116. culla (sī. syā. pī.)



    Related texts:



    អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ខុទ្ទកនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā / [៥៣៣] ១. ចូឡហំសជាតកវណ្ណនា • [533] 1. Cūḷahaṃsajātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact