Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
මජ්ඣිම නිකාය 27
The Middle-Length Suttas Collection 27
චූළහත්ථිපදෝපමසුත්ත
The Shorter Simile of the Elephant’s Footprint
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජේතවනේ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
තේන ඛෝ පන සමයේන ජාණුස්සෝණි බ්රාහ්මණෝ සබ්බසේතේන වළවාභිරථේන සාවත්ථියා නිය්යාති දිවාදිවස්ස. අද්දසා ඛෝ ජාණුස්සෝණි බ්රාහ්මණෝ පිලෝතිකං පරිබ්බාජකං දූරතෝව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන පිලෝතිකං පරිබ්බාජකං ඒතදවෝච: “හන්ද කුතෝ නු භවං වච්ඡායනෝ ආගච්ඡති දිවාදිවස්සා”ති?
Now at that time the brahmin Jānussoṇi drove out from Sāvatthī in the middle of the day in an all-white chariot drawn by mares. He saw the wanderer Pilotika coming off in the distance, and said to him, “So, Master Vacchāyana, where are you coming from in the middle of the day?”
“ඉතෝ හි ඛෝ අහං, භෝ, ආගච්ඡාමි සමණස්ස ගෝතමස්ස සන්තිකා”ති.
“Just now, good sir, I’ve come from the presence of the ascetic Gotama.”
“තං කිං මඤ්ඤති භවං වච්ඡායනෝ සමණස්ස ගෝතමස්ස පඤ්ඤාවේය්යත්තියං පණ්ඩිතෝ මඤ්ඤේ”ති.
“What do you think of the ascetic Gotama’s lucidity of wisdom? Do you think he’s astute?”
“කෝ චාහං, භෝ, කෝ ච සමණස්ස ගෝතමස්ස පඤ්ඤාවේය්යත්තියං ජානිස්සාමි. සෝපි නූනස්ස තාදිසෝව යෝ සමණස්ස ගෝතමස්ස පඤ්ඤාවේය්යත්තියං ජානේය්යා”ති.
“My good man, who am I to judge the ascetic Gotama’s lucidity of wisdom? You’d really have to be on the same level to judge his lucidity of wisdom.”
“උළාරාය ඛලු භවං වච්ඡායනෝ සමණං ගෝතමං පසංසාය පසංසතී”ති.
“Master Vacchāyana praises the ascetic Gotama with lofty praise indeed.”
“කෝ චාහං, භෝ, කෝ ච සමණං ගෝතමං පසංසිස්සාමි, පසත්ථපසත්ථෝව සෝ භවං ගෝතමෝ සේට්ඨෝ දේවමනුස්සානන්”ති.
“Who am I to praise the ascetic Gotama? He is praised by the praised as the first among gods and humans.”
“කං පන භවං වච්ඡායනෝ අත්ථවසං සම්පස්සමානෝ සමණේ ගෝතමේ ඒවං අභිප්පසන්නෝ”ති?
“But for what reason are you so devoted to the ascetic Gotama?”
“සේය්යථාපි, භෝ, කුසලෝ නාගවනිකෝ නාගවනං පවිසේය්ය. සෝ පස්සේය්ය නාගවනේ මහන්තං හත්ථිපදං, දීඝතෝ ච ආයතං, තිරියඤ්ච විත්ථතං. සෝ නිට්ඨං ගච්ඡේය්ය: ‘මහා වත භෝ නාගෝ(අ)ති.
“Suppose that a skilled elephant tracker were to enter an elephant wood. There he’d see a large elephant’s footprint, long and broad. He’d draw the conclusion, ‘This must be a big bull elephant.’
ඒවමේව ඛෝ අහං, භෝ, යතෝ අද්දසං සමණේ ගෝතමේ චත්තාරි පදානි අථාහං නිට්ඨමගමං: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
In the same way, because I saw four footprints of the ascetic Gotama I drew the conclusion, ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
කතමානි චත්තාරි? ඉධාහං, භෝ, පස්සාමි ඒකච්චේ ඛත්තියපණ්ඩිතේ නිපුණේ කතපරප්පවාදේ වාලවේධිරූපේ, තේ භින්දන්තා මඤ්ඤේ චරන්ති පඤ්ඤාගතේන දිට්ඨිගතානි. තේ සුණන්ති: ‘සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඕසරිස්සතී(අ)ති. තේ පඤ්හං අභිසඞ්ඛරෝන්ති: ‘ඉමං මයං පඤ්හං සමණං ගෝතමං උපසඞ්කමිත්වා පුච්ඡිස්සාම. ඒවඤ්චේ නෝ පුට්ඨෝ ඒවං බ්යාකරිස්සති, ඒවමස්ස මයං වාදං ආරෝපේස්සාම. ඒවඤ්චේපි නෝ පුට්ඨෝ ඒවං බ්යාකරිස්සති, ඒවම්පිස්ස මයං වාදං ආරෝපේස්සාමා(අ)ති.
What four? Firstly, I see some clever aristocrats who are subtle, accomplished in the doctrines of others, hair-splitters. You’d think they live to demolish convictions with their intellect. They hear, ‘So, gentlemen, that ascetic Gotama will come down to such and such village or town.’ They formulate a question, thinking, ‘We’ll approach the ascetic Gotama and ask him this question. If he answers like this, we’ll refute him like that; and if he answers like that, we’ll refute him like this.’
තේ සුණන්ති: ‘සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඕසටෝ(අ)ති. තේ යේන සමණෝ ගෝතමෝ තේනුපසඞ්කමන්ති. තේ සමණෝ ගෝතමෝ ධම්මියා කථාය සන්දස්සේති සමාදපේති සමුත්තේජේති සම්පහංසේති. තේ සමණේන ගෝතමේන ධම්මියා කථාය සන්දස්සිතා සමාදපිතා සමුත්තේජිතා සම්පහංසිතා න චේව සමණං ගෝතමං පඤ්හං පුච්ඡන්ති, කුතෝස්ස වාදං ආරෝපේස්සන්ති? අඤ්ඤදත්ථු සමණස්සේව ගෝතමස්ස සාවකා සම්පජ්ජන්ති. යදාහං, භෝ, සමණේ ගෝතමේ ඉමං පඨමං පදං අද්දසං අථාහං නිට්ඨමගමං: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
When they hear that he has come down they approach him. The ascetic Gotama educates, encourages, fires up, and inspires them with a Dhamma talk. They don’t even get around to asking their question to the ascetic Gotama, so how could they refute his answer? Invariably, they become his disciples. When I saw this first footprint of the ascetic Gotama, I drew the conclusion, ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
පුන චපරාහං, භෝ, පස්සාමි ඉධේකච්චේ බ්රාහ්මණපණ්ඩිතේ …පේ… ගහපතිපණ්ඩිතේ … පේ…
Furthermore, I see some clever brahmins … some clever householders … they become his disciples.
සමණපණ්ඩිතේ නිපුණේ කතපරප්පවාදේ වාලවේධිරූපේ තේ භින්දන්තා මඤ්ඤේ චරන්ති පඤ්ඤාගතේන දිට්ඨිගතානි. තේ සුණන්ති: ‘සමණෝ ඛලු භෝ ගෝතමෝ අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඕසරිස්සතී(අ)ති. තේ පඤ්හං අභිසඞ්ඛරෝන්ති ‘ඉමං මයං පඤ්හං සමණං ගෝතමං උපසඞ්කමිත්වා පුච්ඡිස්සාම. ඒවඤ්චේ නෝ පුට්ඨෝ ඒවං බ්යාකරිස්සති, ඒවමස්ස මයං වාදං ආරෝපේස්සාම. ඒවඤ්චේපි නෝ පුට්ඨෝ ඒවං බ්යාකරිස්සති, ඒවම්පිස්ස මයං වාදං ආරෝපේස්සාමා(අ)ති. තේ සුණන්ති ‘සමණෝ ඛලු භෝ ගෝතමෝ අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඕසටෝ(අ)ති. තේ යේන සමණෝ ගෝතමෝ තේනුපසඞ්කමන්ති. තේ සමණෝ ගෝතමෝ ධම්මියා කථාය සන්දස්සේති සමාදපේති සමුත්තේජේති සම්පහංසේති. තේ සමණේන ගෝතමේන ධම්මියා කථාය සන්දස්සිතා සමාදපිතා සමුත්තේජිතා සම්පහංසිතා න චේව සමණං ගෝතමං පඤ්හං පුච්ඡන්ති, කුතෝස්ස වාදං ආරෝපේස්සන්ති? අඤ්ඤදත්ථු සමණංයේව ගෝතමං ඕකාසං යාචන්ති අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජාය. තේ සමණෝ ගෝතමෝ පබ්බාජේති. තේ තත්ථ පබ්බජිතා සමානා වූපකට්ඨා අප්පමත්තා ආතාපිනෝ පහිතත්තා විහරන්තා නචිරස්සේව—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරන්ති.
Furthermore, I see some clever ascetics who are subtle, accomplished in the doctrines of others, hair-splitters. … They don’t even get around to asking their question to the ascetic Gotama, so how could they refute his answer? Invariably, they ask the ascetic Gotama for the chance to go forth. And he gives them the going-forth. Soon after going forth, living withdrawn, diligent, keen, and resolute, they realize the supreme end of the spiritual path in this very life. They live having achieved with their own insight the goal for which gentlemen rightly go forth from the lay life to homelessness.
තේ ඒවමාහංසු: ‘මනං වත, භෝ, අනස්සාම, මනං වත, භෝ, පනස්සාම; මයඤ්හි පුබ්බේ අස්සමණාව සමානා සමණම්හාති පටිජානිම්හ, අබ්රාහ්මණාව සමානා බ්රාහ්මණම්හාති පටිජානිම්හ, අනරහන්තෝව සමානා අරහන්තම්හාති පටිජානිම්හ. ඉදානි ඛෝම්හ සමණා, ඉදානි ඛෝම්හ බ්රාහ්මණා, ඉදානි ඛෝම්හ අරහන්තෝ(අ)ති. යදාහං, භෝ, සමණේ ගෝතමේ ඉමං චතුත්ථං පදං අද්දසං අථාහං නිට්ඨමගමං: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
They say, ‘We were almost lost! We almost perished! For we used to claim that we were ascetics, brahmins, and perfected ones, but we were none of these things. But now we really are ascetics, brahmins, and perfected ones!’ When I saw this fourth footprint of the ascetic Gotama, I drew the conclusion, ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
යතෝ ඛෝ අහං, භෝ, සමණේ ගෝතමේ ඉමානි චත්තාරි පදානි අද්දසං අථාහං නිට්ඨමගමං: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)”ති.
It’s because I saw these four footprints of the ascetic Gotama that I drew the conclusion, ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’”
ඒවං වුත්තේ, ජාණුස්සෝණි බ්රාහ්මණෝ සබ්බසේතා වළවාභිරථා ඕරෝහිත්වා ඒකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යේන භගවා තේනඤ්ජලිං පණාමේත්වා තික්ඛත්තුං උදානං උදානේසි:
When he had spoken, Jānussoṇi got down from his chariot, arranged his robe over one shoulder, raised his joined palms toward the Buddha, and expressed this heartfelt sentiment three times:
“නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මාසම්බුද්ධස්ස;
“Homage to that Blessed One, the perfected one, the fully awakened Buddha!
නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මාසම්බුද්ධස්ස;
Homage to that Blessed One, the perfected one, the fully awakened Buddha!
නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මාසම්බුද්ධස්සාති.
Homage to that Blessed One, the perfected one, the fully awakened Buddha!
අප්පේව නාම මයම්පි කදාචි කරහචි තේන භෝතා ගෝතමේන සද්ධිං සමාගච්ඡේය්යාම, අප්පේව නාම සියා කෝචිදේව කථාසල්ලාපෝ”ති.
Hopefully, some time or other I’ll get to meet Master Gotama, and we can have a discussion.”
අථ ඛෝ ජාණුස්සෝණි බ්රාහ්මණෝ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ ජාණුස්සෝණි බ්රාහ්මණෝ යාවතකෝ අහෝසි පිලෝතිකේන පරිබ්බාජකේන සද්ධිං කථාසල්ලාපෝ තං සබ්බං භගවතෝ ආරෝචේසි.
Then the brahmin Jānussoṇi went up to the Buddha, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side, and informed the Buddha of all they had discussed.
ඒවං වුත්තේ, භගවා ජාණුස්සෝණිං බ්රාහ්මණං ඒතදවෝච: “න ඛෝ, බ්රාහ්මණ, ඒත්තාවතා හත්ථිපදෝපමෝ විත්ථාරේන පරිපූරෝ හෝති. අපි ච, බ්රාහ්මණ, යථා හත්ථිපදෝපමෝ විත්ථාරේන පරිපූරෝ හෝති තං සුණාහි, සාධුකං මනසි කරෝහි, භාසිස්සාමී”ති.
When he had spoken, the Buddha said to him, “Brahmin, the simile of the elephant’s footprint is not yet completed in detail. As to how it is completed in detail, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ඒවං, භෝ”ති ඛෝ ජාණුස්සෝණි බ්රාහ්මණෝ භගවතෝ පච්චස්සෝසි. භගවා ඒතදවෝච:
“Yes sir,” Jānussoṇi replied. The Buddha said this:
“සේය්යථාපි, බ්රාහ්මණ, නාගවනිකෝ නාගවනං පවිසේය්ය. සෝ පස්සේය්ය නාගවනේ මහන්තං හත්ථිපදං, දීඝතෝ ච ආයතං, තිරියඤ්ච විත්ථතං. යෝ හෝති කුසලෝ නාගවනිකෝ නේව තාව නිට්ඨං ගච්ඡති: ‘මහා වත භෝ නාගෝ(අ)ති. තං කිස්ස හේතු? සන්ති හි, බ්රාහ්මණ, නාගවනේ වාමනිකා නාම හත්ථිනියෝ මහාපදා, තාසං පේතං පදං අස්සාති.
“Suppose that an elephant tracker were to enter an elephant wood. There they’d see a large elephant’s footprint, long and broad. A skilled elephant tracker wouldn’t yet come to the conclusion, ‘This must be a big bull elephant.’ Why not? Because in an elephant wood there are dwarf she-elephants with big footprints, and this footprint might be one of theirs.
සෝ තමනුගච්ඡති. තමනුගච්ඡන්තෝ පස්සති නාගවනේ මහන්තං හත්ථිපදං, දීඝතෝ ච ආයතං, තිරියඤ්ච විත්ථතං, උච්චා ච නිසේවිතං. යෝ හෝති කුසලෝ නාගවනිකෝ නේව තාව නිට්ඨං ගච්ඡති: ‘මහා වත භෝ නාගෝ(අ)ති. තං කිස්ස හේතු? සන්ති හි, බ්රාහ්මණ, නාගවනේ උච්චා කාළාරිකා නාම හත්ථිනියෝ මහාපදා, තාසං පේතං පදං අස්සාති.
They keep following the track until they see a big footprint, long and broad, and, high up, signs of usage. A skilled elephant tracker wouldn’t yet come to the conclusion, ‘This must be a big bull elephant.’ Why not? Because in an elephant wood there are tall she-elephants with long trunks and big footprints, and this footprint might be one of theirs.
සෝ තමනුගච්ඡති. තමනුගච්ඡන්තෝ පස්සති නාගවනේ මහන්තං හත්ථිපදං, දීඝතෝ ච ආයතං, තිරියඤ්ච විත්ථතං, උච්චා ච නිසේවිතං, උච්චා ච දන්තේහි ආරඤ්ජිතානි. යෝ හෝති කුසලෝ නාගවනිකෝ නේව තාව නිට්ඨං ගච්ඡති: ‘මහා වත භෝ නාගෝ(අ)ති. තං කිස්ස හේතු? සන්ති හි, බ්රාහ්මණ, නාගවනේ උච්චා කණේරුකා නාම හත්ථිනියෝ මහාපදා, තාසං පේතං පදං අස්සාති.
They keep following the track until they see a big footprint, long and broad, and, high up, signs of usage and tusk-marks. A skilled elephant tracker wouldn’t yet come to the conclusion, ‘This must be a big bull elephant.’ Why not? Because in an elephant wood there are tall and fully-grown she-elephants with big footprints, and this footprint might be one of theirs.
සෝ තමනුගච්ඡති. තමනුගච්ඡන්තෝ පස්සති නාගවනේ මහන්තං හත්ථිපදං, දීඝතෝ ච ආයතං, තිරියඤ්ච විත්ථතං, උච්චා ච නිසේවිතං, උච්චා ච දන්තේහි ආරඤ්ජිතානි, උච්චා ච සාඛාභඞ්ගං. තඤ්ච නාගං පස්සති රුක්ඛමූලගතං වා අබ්භෝකාසගතං වා ගච්ඡන්තං වා තිට්ඨන්තං වා නිසින්නං වා නිපන්නං වා. සෝ නිට්ඨං ගච්ඡති: ‘අයමේව සෝ මහානාගෝ(අ)ති.
They keep following the track until they see a big footprint, long and broad, and, high up, signs of usage, tusk-marks, and broken branches. And they see that bull elephant walking, standing, sitting, or lying down at the root of a tree or in the open. Then they’d come to the conclusion, ‘This is that big bull elephant.’
ඒවමේව ඛෝ, බ්රාහ්මණ, ඉධ තථාගතෝ ලෝකේ උප්පජ්ජති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා. සෝ ඉමං ලෝකං සදේවකං සමාරකං සබ්රහ්මකං සස්සමණබ්රාහ්මණිං පජං සදේවමනුස්සං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදේති. සෝ ධම්මං දේසේති ආදිකල්යාණං මජ්ඣේකල්යාණං පරියෝසානකල්යාණං සාත්ථං සබ්යඤ්ජනං; කේවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං පකාසේති.
In the same way, brahmin, a Realized One arises in the world, perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed. He realizes with his own insight this world—with its gods, Māras and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, gods and humans—and he makes it known to others. He teaches Dhamma that’s good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased. And he reveals a spiritual practice that’s entirely complete and pure.
තං ධම්මං සුණාති ගහපති වා ගහපතිපුත්තෝ වා අඤ්ඤතරස්මිං වා කුලේ පච්චාජාතෝ. සෝ තං ධම්මං සුත්වා තථාගතේ සද්ධං පටිලභති. සෝ තේන සද්ධාපටිලාභේන සමන්නාගතෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘සම්බාධෝ ඝරාවාසෝ රජෝපථෝ, අබ්භෝකාසෝ පබ්බජ්ජා. නයිදං සුකරං අගාරං අජ්ඣාවසතා ඒකන්තපරිපුණ්ණං ඒකන්තපරිසුද්ධං සඞ්ඛලිඛිතං බ්රහ්මචරියං චරිතුං. යන්නූනාහං කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජේය්යන්(අ)ති. සෝ අපරේන සමයේන අප්පං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය මහන්තං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය අප්පං වා ඤාතිපරිවට්ටං පහාය මහන්තං වා ඤාතිපරිවට්ටං පහාය කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති.
A householder hears that teaching, or a householder’s child, or someone reborn in a good family. They gain faith in the Realized One, and reflect, ‘Living in a house is cramped and dirty, but the life of one gone forth is wide open. It’s not easy for someone living at home to lead the spiritual life utterly full and pure, like a polished shell. Why don’t I shave off my hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness?’ After some time they give up a large or small fortune, and a large or small family circle. They shave off hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness.
සෝ ඒවං පබ්බජිතෝ සමානෝ භික්ඛූනං සික්ඛාසාජීවසමාපන්නෝ පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතෝ හෝති, නිහිතදණ්ඩෝ නිහිතසත්ථෝ ලජ්ජී දයාපන්නෝ සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී විහරති.
Once they’ve gone forth, they take up the training and livelihood of the bhikkhus. They give up killing living creatures, renouncing the rod and the sword. They’re scrupulous and kind, living full of compassion for all living beings.
අදින්නාදානං පහාය අදින්නාදානා පටිවිරතෝ හෝති දින්නාදායී දින්නපාටිකඞ්ඛී. අථේනේන සුචිභූතේන අත්තනා විහරති.
They give up stealing. They take only what’s given, and expect only what’s given. They keep themselves clean by not thieving.
අබ්රහ්මචරියං පහාය බ්රහ්මචාරී හෝති ආරාචාරී විරතෝ මේථුනා ගාමධම්මා.
They give up unchastity. They are celibate, set apart, avoiding the vulgar act of sex.
මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතෝ හෝති සච්චවාදී සච්චසන්ධෝ ථේතෝ පච්චයිකෝ අවිසංවාදකෝ ලෝකස්ස.
They give up lying. They speak the truth and stick to the truth. They’re honest and trustworthy, and don’t trick the world with their words.
පිසුණං වාචං පහාය පිසුණාය වාචාය පටිවිරතෝ හෝති, ඉතෝ සුත්වා න අමුත්ර අක්ඛාතා ඉමේසං භේදාය, අමුත්ර වා සුත්වා න ඉමේසං අක්ඛාතා අමූසං භේදාය. ඉති භින්නානං වා සන්ධාතා සහිතානං වා අනුප්පදාතා, සමග්ගාරාමෝ සමග්ගරතෝ සමග්ගනන්දී සමග්ගකරණිං වාචං භාසිතා හෝති.
They give up divisive speech. They don’t repeat in one place what they heard in another so as to divide people against each other. Instead, they reconcile those who are divided, supporting unity, delighting in harmony, loving harmony, speaking words that promote harmony.
ඵරුසං වාචං පහාය ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතෝ හෝති. යා සා වාචා නේලා කණ්ණසුඛා පේමනීයා හදයඞ්ගමා පෝරී බහුජනකන්තා බහුජනමනාපා තථාරූපිං වාචං භාසිතා හෝති.
They give up harsh speech. They speak in a way that’s mellow, pleasing to the ear, lovely, going to the heart, polite, likable, and agreeable to the people.
සම්ඵප්පලාපං පහාය සම්ඵප්පලාපා පටිවිරතෝ හෝති කාලවාදී භූතවාදී අත්ථවාදී ධම්මවාදී විනයවාදී, නිධානවතිං වාචං භාසිතා කාලේන සාපදේසං පරියන්තවතිං අත්ථසංහිතං.
They give up talking nonsense. Their words are timely, true, and meaningful, in line with the teaching and training. They say things at the right time which are valuable, reasonable, succinct, and beneficial.
සෝ බීජගාමභූතගාමසමාරම්භා පටිවිරතෝ හෝති, ඒකභත්තිකෝ හෝති රත්තූපරතෝ, විරතෝ විකාලභෝජනා, නච්චගීතවාදිතවිසූකදස්සනා පටිවිරතෝ හෝති, මාලාගන්ධවිලේපනධාරණමණ්ඩනවිභූසනට්ඨානා පටිවිරතෝ හෝති, උච්චාසයනමහාසයනා පටිවිරතෝ හෝති, ජාතරූපරජතපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති, ආමකධඤ්ඤපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති, ආමකමංසපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති, ඉත්ථිකුමාරිකපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති, දාසිදාසපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති, අජේළකපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති, කුක්කුටසූකරපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති, හත්ථිගවාස්සවළවපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති, ඛේත්තවත්ථුපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති, දූතේය්යපහිණගමනානුයෝගා පටිවිරතෝ හෝති, කයවික්කයා පටිවිරතෝ හෝති, තුලාකූටකංසකූටමානකූටා පටිවිරතෝ හෝති, උක්කෝටනවඤ්චනනිකතිසාචියෝගා පටිවිරතෝ හෝති, ඡේදනවධබන්ධනවිපරාමෝසආලෝපසහසාකාරා පටිවිරතෝ හෝති.
They avoid injuring plants and seeds. They eat in one part of the day, abstaining from eating at night and at the wrong time. They avoid seeing shows of dancing, singing, and music . They avoid beautifying and adorning themselves with garlands, perfumes, and makeup. They avoid high and luxurious beds. They avoid receiving gold and money, raw grains, raw meat, women and girls, male and female bondservants, goats and sheep, chickens and pigs, elephants, cows, horses, and mares, and fields and land. They avoid running errands and messages; buying and selling; falsifying weights, metals, or measures; bribery, fraud, cheating, and duplicity; mutilation, murder, abduction, banditry, plunder, and violence.
සෝ සන්තුට්ඨෝ හෝති කායපරිහාරිකේන චීවරේන කුච්ඡිපරිහාරිකේන පිණ්ඩපාතේන. සෝ යේන යේනේව පක්කමති සමාදායේව පක්කමති. සේය්යථාපි නාම පක්ඛී සකුණෝ යේන යේනේව ඩේති සපත්තභාරෝව ඩේති; ඒවමේව භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති කායපරිහාරිකේන චීවරේන කුච්ඡිපරිහාරිකේන පිණ්ඩපාතේන. සෝ යේන යේනේව පක්කමති සමාදායේව පක්කමති. සෝ ඉමිනා අරියේන සීලක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ අජ්ඣත්තං අනවජ්ජසුඛං පටිසංවේදේති.
They’re content with robes to look after the body and almsfood to look after the belly. Wherever they go, they set out taking only these things. They’re like a bird: wherever it flies, wings are its only burden. In the same way, a bhikkhu is content with robes to look after the body and almsfood to look after the belly. Wherever they go, they set out taking only these things. When they have this entire spectrum of noble ethics, they experience a blameless happiness inside themselves.
සෝ චක්ඛුනා රූපං දිස්වා න නිමිත්තග්ගාහී හෝති නානුබ්යඤ්ජනග්ගාහී. යත්වාධිකරණමේනං චක්ඛුන්ද්රියං අසංවුතං විහරන්තං අභිජ්ඣාදෝමනස්සා පාපකා අකුසලා ධම්මා අන්වාස්සවේය්යුං තස්ස සංවරාය පටිපජ්ජති, රක්ඛති චක්ඛුන්ද්රියං, චක්ඛුන්ද්රියේ සංවරං ආපජ්ජති. සෝතේන සද්දං සුත්වා …පේ… ඝානේන ගන්ධං ඝායිත්වා … ජිව්හාය රසං සායිත්වා … කායේන ඵෝට්ඨබ්බං ඵුසිත්වා … මනසා ධම්මං විඤ්ඤාය න නිමිත්තග්ගාහී හෝති නානුබ්යඤ්ජනග්ගාහී. යත්වාධිකරණමේනං මනින්ද්රියං අසංවුතං විහරන්තං අභිජ්ඣාදෝමනස්සා පාපකා අකුසලා ධම්මා අන්වාස්සවේය්යුං තස්ස සංවරාය පටිපජ්ජති, රක්ඛති මනින්ද්රියං, මනින්ද්රියේ සංවරං ආපජ්ජති. සෝ ඉමිනා අරියේන ඉන්ද්රියසංවරේන සමන්නාගතෝ අජ්ඣත්තං අබ්යාසේකසුඛං පටිසංවේදේති.
When they see a sight with their eyes, they don’t get caught up in the features and details. If the faculty of sight were left unrestrained, bad unskillful qualities of covetousness and displeasure would become overwhelming. For this reason, they practice restraint, protecting the faculty of sight, and achieving its restraint. When they hear a sound with their ears … When they smell an odor with their nose … When they taste a flavor with their tongue … When they feel a touch with their body … When they know a thought with their mind, they don’t get caught up in the features and details. If the faculty of mind were left unrestrained, bad unskillful qualities of covetousness and displeasure would become overwhelming. For this reason, they practice restraint, protecting the faculty of mind, and achieving its restraint. When they have this noble sense restraint, they experience an unsullied bliss inside themselves.
සෝ අභික්කන්තේ පටික්කන්තේ සම්පජානකාරී හෝති, ආලෝකිතේ විලෝකිතේ සම්පජානකාරී හෝති, සමිඤ්ජිතේ පසාරිතේ සම්පජානකාරී හෝති, සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණේ සම්පජානකාරී හෝති, අසිතේ පීතේ ඛායිතේ සායිතේ සම්පජානකාරී හෝති, උච්චාරපස්සාවකම්මේ සම්පජානකාරී හෝති, ගතේ ඨිතේ නිසින්නේ සුත්තේ ජාගරිතේ භාසිතේ තුණ්හීභාවේ සම්පජානකාරී හෝති.
They act with situational awareness when going out and coming back; when looking ahead and aside; when bending and extending the limbs; when bearing the outer robe, bowl and robes; when eating, drinking, chewing, and tasting; when urinating and defecating; when walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and keeping silent.
සෝ ඉමිනා ච අරියේන සීලක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ, ඉමාය ච අරියාය සන්තුට්ඨියා සමන්නාගතෝ ඉමිනා ච අරියේන ඉන්ද්රියසංවරේන සමන්නාගතෝ, ඉමිනා ච අරියේන සතිසම්පජඤ්ඤේන සමන්නාගතෝ විවිත්තං සේනාසනං භජති අරඤ්ඤං රුක්ඛමූලං පබ්බතං කන්දරං ගිරිගුහං සුසානං වනපත්ථං අබ්භෝකාසං පලාලපුඤ්ජං.
When they have this entire spectrum of noble ethics, this noble contentment, this noble sense restraint, and this noble mindfulness and situational awareness, they frequent a secluded lodging—a wilderness, the root of a tree, a hill, a ravine, a mountain cave, a charnel ground, a forest, the open air, a heap of straw.
සෝ පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තෝ නිසීදති පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා, උජුං කායං පණිධාය, පරිමුඛං සතිං උපට්ඨපේත්වා. සෝ අභිජ්ඣං ලෝකේ පහාය විගතාභිජ්ඣේන චේතසා විහරති, අභිජ්ඣාය චිත්තං පරිසෝධේති. බ්යාපාදපදෝසං පහාය අබ්යාපන්නචිත්තෝ විහරති, සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී බ්යාපාදපදෝසා චිත්තං පරිසෝධේති. ථිනමිද්ධං පහාය විගතථිනමිද්ධෝ විහරති ආලෝකසඤ්ඤී සතෝ සම්පජානෝ, ථිනමිද්ධා චිත්තං පරිසෝධේති. උද්ධච්චකුක්කුච්චං පහාය අනුද්ධතෝ විහරති, අජ්ඣත්තං වූපසන්තචිත්තෝ උද්ධච්චකුක්කුච්චා චිත්තං පරිසෝධේති. විචිකිච්ඡං පහාය තිණ්ණවිචිකිච්ඡෝ විහරති අකථඞ්කථී කුසලේසු ධම්මේසු, විචිකිච්ඡාය චිත්තං පරිසෝධේති.
After the meal, they return from almsround, sit down cross-legged, set their body straight, and establish mindfulness in front of them. Giving up covetousness for the world, they meditate with a heart rid of covetousness, cleansing the mind of covetousness. Giving up ill will and malevolence, they meditate with a mind rid of ill will, full of compassion for all living beings, cleansing the mind of ill will. Giving up dullness and drowsiness, they meditate with a mind rid of dullness and drowsiness, perceiving light, mindful and aware, cleansing the mind of dullness and drowsiness. Giving up restlessness and remorse, they meditate without restlessness, their mind peaceful inside, cleansing the mind of restlessness and remorse. Giving up doubt, they meditate having gone beyond doubt, not undecided about skillful qualities, cleansing the mind of doubt.
සෝ ඉමේ පඤ්ච නීවරණේ පහාය චේතසෝ උපක්කිලේසේ පඤ්ඤාය දුබ්බලීකරණේ, විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදම්පි වුච්චති, බ්රාහ්මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසේවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්ජිතං ඉතිපි. න ත්වේව තාව අරියසාවකෝ නිට්ඨං ගච්ඡති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
They give up these five hindrances, corruptions of the heart that weaken wisdom. Then, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, they enter and remain in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. This, brahmin, is called ‘a footprint of the Realized One’ and also ‘used by the Realized One’ and also ‘marked by the Realized One’. But a noble disciple wouldn’t yet come to the conclusion, ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
පුන චපරං, බ්රාහ්මණ, භික්ඛු විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චේතසෝ ඒකෝදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදම්පි වුච්චති, බ්රාහ්මණ …පේ… සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
Furthermore, as the placing of the mind and keeping it connected are stilled, a bhikkhu enters and remains in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. This too is called ‘a footprint of the Realized One’ …
පුන චපරං, බ්රාහ්මණ, භික්ඛු පීතියා ච විරාගා උපේක්ඛකෝ ච විහරති සතෝ ච සම්පජානෝ, සුඛඤ්ච කායේන පටිසංවේදේති, යං තං අරියා ආචික්ඛන්ති ‘උපේක්ඛකෝ සතිමා සුඛවිහාරී(අ)ති තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදම්පි වුච්චති, බ්රාහ්මණ …පේ… සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
Furthermore, with the fading away of rapture, a bhikkhu enters and remains in the third jhāna, where they meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’ This too is called ‘a footprint of the Realized One’ …
පුන චපරං, බ්රාහ්මණ, භික්ඛු සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා, පුබ්බේව සෝමනස්සදෝමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා, අදුක්ඛමසුඛං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඉදම්පි වුච්චති, බ්රාහ්මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසේවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්ජිතං ඉතිපි. න ත්වේව තාව අරියසාවකෝ නිට්ඨං ගච්ඡති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
Furthermore, giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, a bhikkhu enters and remains in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness. This too is called ‘a footprint of the Realized One’ …
සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ පුබ්බේනිවාසානුස්සතිඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේති. සෝ අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති, සේය්යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං, ද්වේපි ජාතියෝ …පේ… ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති. ඉදම්පි වුච්චති, බ්රාහ්මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසේවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්ජිතං ඉතිපි. න ත්වේව තාව අරියසාවකෝ නිට්ඨං ගච්ඡති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it toward recollection of past lives. They recollect many kinds of past lives, that is, one, two, three, four, five, ten, twenty, thirty, forty, fifty, a hundred, a thousand, a hundred thousand rebirths; many eons of the world contracting, many eons of the world expanding, many eons of the world contracting and expanding. … They recollect their many kinds of past lives, with features and details. This too is called ‘a footprint of the Realized One’ …
සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ සත්තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේති. සෝ දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන …පේ… යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති. ඉදම්පි වුච්චති, බ්රාහ්මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසේවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්ජිතං ඉතිපි. න ත්වේව තාව අරියසාවකෝ නිට්ඨං ගච්ඡති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it toward knowledge of the death and rebirth of sentient beings. With clairvoyance that is purified and surpasses the human, they understand how sentient beings are reborn according to their deeds. This too is called ‘a footprint of the Realized One’ …
සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේති. සෝ ‘ඉදං දුක්ඛන්(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්ඛසමුදයෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්ඛනිරෝධෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්ඛනිරෝධගාමිනී පටිපදා(අ)ති යථාභූතං පජානාති. ‘ඉමේ ආසවා(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවසමුදයෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවනිරෝධෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවනිරෝධගාමිනී පටිපදා(අ)ති යථාභූතං පජානාති. ඉදම්පි වුච්චති, බ්රාහ්මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසේවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්ජිතං ඉතිපි. න ත්වේව තාව අරියසාවකෝ නිට්ඨං ගතෝ හෝති, අපි ච ඛෝ නිට්ඨං ගච්ඡති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it toward knowledge of the ending of defilements. They truly understand: ‘This is suffering’ … ‘This is the origin of suffering’ … ‘This is the cessation of suffering’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of suffering.’ They truly understand: ‘These are defilements’ … ‘This is the origin of defilements’ … ‘This is the cessation of defilements’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of defilements.’ This, brahmin, is called ‘a footprint of the Realized One’ and also ‘used by the Realized One’ and also ‘marked by the Realized One’. At this point a noble disciple has not yet come to a conclusion, but they are coming to the conclusion, ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
තස්ස ඒවං ජානතෝ ඒවං පස්සතෝ කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, භවාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චති. විමුත්තස්මිං විමුත්තමිති ඤාණං හෝති.
Knowing and seeing like this, their mind is freed from the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance. When they’re freed, they know they’re freed.
‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා(අ)ති පජානාති. ඉදම්පි වුච්චති, බ්රාහ්මණ, තථාගතපදං ඉතිපි, තථාගතනිසේවිතං ඉතිපි, තථාගතාරඤ්ජිතං ඉතිපි. ඒත්තාවතා ඛෝ, බ්රාහ්මණ, අරියසාවකෝ නිට්ඨං ගතෝ හෝති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති. ඒත්තාවතා ඛෝ, බ්රාහ්මණ, හත්ථිපදෝපමෝ විත්ථාරේන පරිපූරෝ හෝතී”ති.
They understand: ‘Rebirth is ended, the spiritual journey has been completed, what had to be done has been done, there is no return to any state of existence.’ This, brahmin, is called ‘a footprint of the Realized One’ and also ‘used by the Realized One’ and also ‘marked by the Realized One’. At this point a noble disciple has come to the conclusion, ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’ And it is at this point that the simile of the elephant’s footprint has been completed in detail.”
ඒවං වුත්තේ, ජාණුස්සෝණි බ්රාහ්මණෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අභික්කන්තං, භෝ ගෝතම, අභික්කන්තං, භෝ ගෝතම. සේය්යථාපි, භෝ ගෝතම, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජේය්ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරේය්ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛේය්ය, අන්ධකාරේ වා තේලපජ්ජෝතං ධාරේය්ය: ‘චක්ඛුමන්තෝ රූපානි දක්ඛන්තී(අ)ති; ඒවමේවං භෝතා ගෝතමේන අනේකපරියායේන ධම්මෝ පකාසිතෝ. ඒසාහං භවන්තං ගෝතමං සරණං ගච්ඡාමි, ධම්මඤ්ච, භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භවං ගෝතමෝ ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතන්”ති.
When he had spoken, the brahmin Jānussoṇi said to the Buddha, “Excellent, Master Gotama! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, Master Gotama has made the teaching clear in many ways. I go for refuge to Master Gotama, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may Master Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.”
චූළහත්ථිපදෝපමසුත්තං නිට්ඨිතං සත්තමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]