| Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / ж̇аад̇ага-адтагат̇аа • Jātaka-aṭṭhakathā |
намо д̇асса бхаг̇авад̇о арахад̇о саммаасамб̣уд̣̇д̇хасса
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
куд̣̇д̣̇аганигааяз
Khuddakanikāye
ж̇аад̇ага-адтагат̇аа
Jātaka-aṭṭhakathā
(д̇ад̇ияо бхааг̇о)
(Tatiyo bhāgo)
4. жад̇угганибаад̇о
4. Catukkanipāto
1. гаалин̇г̇аваг̇г̇о
1. Kāliṅgavaggo
[301] 1. жуул̣агаалин̇г̇аж̇аад̇агаван̣н̣анаа
[301] 1. Cūḷakāliṅgajātakavaṇṇanā
виварат̇имаасам̣ д̣̇вааранд̇и ид̣̇ам̣ сад̇т̇аа ж̇зд̇аванз вихаранд̇о жад̇уннам̣ бариб̣б̣ааж̇игаанам̣ баб̣б̣аж̇ж̇ам̣ аараб̣бха гат̇зси. взсаалияам̣ гира лижчавирааж̇уунам̣ сад̇д̇а сахассаани сад̇д̇а сад̇аани сад̇д̇а жа лижчавий васим̣су. д̇з саб̣б̣зби бужчаабадибужчаажид̇д̇агаа ахзсум̣. ат̇зго бан̃жасу ваад̣̇асад̇зсу б̣яад̇д̇о ниг̇ан̣то взсаалияам̣ самбаабун̣и, д̇з д̇асса сан̇г̇ахам̣ агам̣су. абарааби зваруубаа ниг̇ан̣тий самбаабун̣и . рааж̇аано д̣̇взби ж̇анз ваад̣̇ам̣ гаарзсум̣, убхоби сад̣̇исаава ахзсум̣. д̇ад̇о лижчавийнам̣ зд̇ад̣̇ахоси ‘‘имз д̣̇взби бадижжа уббанно буд̇д̇о б̣яад̇д̇о бхависсад̇ий’’д̇и. д̇зсам̣ виваахам̣ гаарзд̇ваа д̣̇взби згад̇о ваасзсум̣. ат̇а нзсам̣ сам̣ваасаманвааяа бадибаадияаа жад̇ассо д̣̇ааригааяо зго жа д̣̇аараго ж̇ааяи. д̣̇ааригаанам̣ ‘‘сажжаа, лолаа, авад̇хааригаа, бадижчаад̣̇аа’’д̇и наамам̣ агам̣су, д̣̇аарагасса ‘‘сажжаго’’д̇и. д̇з бан̃жаби ж̇анаа вин̃н̃уд̇ам̣ бад̇д̇аа маад̇ид̇о бан̃жа ваад̣̇асад̇аани, бид̇ид̇о бан̃жа ваад̣̇асад̇аанийд̇и ваад̣̇асахассам̣ уг̇г̇ан̣хим̣су. маад̇аабид̇аро д̣̇ааригаанам̣ звам̣ овад̣̇им̣су ‘‘сажз гожи г̇ихий д̇умхаагам̣ ваад̣̇ам̣ бхинд̣̇иссад̇и, д̇асса баад̣̇абарижааригаа бхавзяяаат̇а. сажз баб̣б̣аж̇ид̇о бхинд̣̇иссад̇и, д̇асса санд̇игз баб̣б̣аж̇зяяаат̇аа’’д̇и.
Vivarathimāsaṃdvāranti idaṃ satthā jetavane viharanto catunnaṃ paribbājikānaṃ pabbajjaṃ ārabbha kathesi. Vesāliyaṃ kira licchavirājūnaṃ satta sahassāni satta satāni satta ca licchavī vasiṃsu. Te sabbepi pucchāpaṭipucchācittakā ahesuṃ. Atheko pañcasu vādasatesu byatto nigaṇṭho vesāliyaṃ sampāpuṇi, te tassa saṅgahaṃ akaṃsu. Aparāpi evarūpā nigaṇṭhī sampāpuṇi . Rājāno dvepi jane vādaṃ kāresuṃ, ubhopi sadisāva ahesuṃ. Tato licchavīnaṃ etadahosi ‘‘ime dvepi paṭicca uppanno putto byatto bhavissatī’’ti. Tesaṃ vivāhaṃ kāretvā dvepi ekato vāsesuṃ. Atha nesaṃ saṃvāsamanvāya paṭipāṭiyā catasso dārikāyo eko ca dārako jāyi. Dārikānaṃ ‘‘saccā, lolā, avadhārikā, paṭicchādā’’ti nāmaṃ akaṃsu, dārakassa ‘‘saccako’’ti. Te pañcapi janā viññutaṃ pattā mātito pañca vādasatāni, pitito pañca vādasatānīti vādasahassaṃ uggaṇhiṃsu. Mātāpitaro dārikānaṃ evaṃ ovadiṃsu ‘‘sace koci gihī tumhākaṃ vādaṃ bhindissati, tassa pādaparicārikā bhaveyyātha. Sace pabbajito bhindissati, tassa santike pabbajeyyāthā’’ti.
абарабхааг̇з маад̇аабид̇аро гааламагам̣су. д̇зсу гаалагад̇зсу сажжаганиг̇ан̣то д̇ад̇т̇зва взсаалияам̣ лижчавийнам̣ сиббам̣ сигкаабзнд̇о васи. бхаг̇инияо ж̇амб̣усаакам̣ г̇ахзд̇ваа ваад̣̇ад̇т̇ааяа наг̇араа наг̇арам̣ жарамаанаа саавад̇т̇им̣ бад̇ваа наг̇арад̣̇ваарз саакам̣ никан̣ид̇ваа ‘‘яо амхаагам̣ ваад̣̇ам̣ ааробзд̇ум̣ саггод̇и г̇ихий ваа баб̣б̣аж̇ид̇о ваа, со зд̇ам̣ бам̣субун̃ж̇ам̣ баад̣̇зхи вигирид̇ваа баад̣̇зхзва саакам̣ мад̣̇д̣̇ад̇уу’’д̇и д̣̇аарагаанам̣ вад̇ваа бхигкааяа наг̇арам̣ бависим̣су. ат̇ааяасмаа саарибуд̇д̇о асаммадтадтаанам̣ саммаж̇ж̇ид̇ваа рид̇д̇агхадзсу баанийяам̣ убадтабзд̇ваа г̇илаанз жа бадиж̇аг̇г̇ид̇ваа д̣̇иваад̇арам̣ саавад̇т̇им̣ бин̣д̣ааяа бависанд̇о д̇ам̣ саакам̣ д̣̇исваа д̣̇аарагз бужчи, д̣̇аарагаа д̇ам̣ бавад̇д̇им̣ аажигким̣су. т̇зро д̣̇аарагзхзва баад̇аабзд̇ваа мад̣̇д̣̇аабзд̇ваа ‘‘язхи аяам̣ саакаа табид̇аа, д̇з гад̇абхад̇д̇агижжаава ааг̇анд̇ваа ж̇зд̇аванад̣̇ваарагодтагз мам̣ бассанд̇уу’’д̇и д̣̇аарагаанам̣ вад̇ваа наг̇арам̣ бависид̇ваа гад̇абхад̇д̇агижжо вихаарад̣̇ваарагодтагз адтааси. д̇ааби бариб̣б̣ааж̇игаа бхигкааяа жарид̇ваа ааг̇ад̇аа саакам̣ мад̣̇д̣̇ид̇ам̣ д̣̇исваа ‘‘гзнааяам̣ мад̣̇д̣̇ид̇аа’’д̇и вад̇ваа ‘‘саарибуд̇д̇ад̇т̇зрзна, сажз д̇умхз ваад̣̇ад̇т̇игаа, ж̇зд̇аванад̣̇ваарагодтагам̣ г̇ажчат̇аа’’д̇и д̣̇аарагзхи вуд̇д̇аа буна наг̇арам̣ бависид̇ваа махааж̇анам̣ саннибаад̇зд̇ваа вихаарад̣̇ваарагодтагам̣ г̇анд̇ваа т̇зрам̣ ваад̣̇асахассам̣ бужчим̣су. т̇зро д̇ам̣ виссаж̇ж̇зд̇ваа ‘‘ан̃н̃ам̣ гин̃жи ж̇аанаат̇аа’’д̇и бужчи. ‘‘на ж̇аанаама, саамий’’д̇и. ‘‘ахам̣ бана во гин̃жи бужчаамий’’д̇и. ‘‘бужча, саами, ж̇аананд̇ияо гат̇зссаамаа’’д̇и.
Aparabhāge mātāpitaro kālamakaṃsu. Tesu kālakatesu saccakanigaṇṭho tattheva vesāliyaṃ licchavīnaṃ sippaṃ sikkhāpento vasi. Bhaginiyo jambusākhaṃ gahetvā vādatthāya nagarā nagaraṃ caramānā sāvatthiṃ patvā nagaradvāre sākhaṃ nikhaṇitvā ‘‘yo amhākaṃ vādaṃ āropetuṃ sakkoti gihī vā pabbajito vā, so etaṃ paṃsupuñjaṃ pādehi vikiritvā pādeheva sākhaṃ maddatū’’ti dārakānaṃ vatvā bhikkhāya nagaraṃ pavisiṃsu. Athāyasmā sāriputto asammaṭṭhaṭṭhānaṃ sammajjitvā rittaghaṭesu pānīyaṃ upaṭṭhapetvā gilāne ca paṭijaggitvā divātaraṃ sāvatthiṃ piṇḍāya pavisanto taṃ sākhaṃ disvā dārake pucchi, dārakā taṃ pavattiṃ ācikkhiṃsu. Thero dārakeheva pātāpetvā maddāpetvā ‘‘yehi ayaṃ sākhā ṭhapitā, te katabhattakiccāva āgantvā jetavanadvārakoṭṭhake maṃ passantū’’ti dārakānaṃ vatvā nagaraṃ pavisitvā katabhattakicco vihāradvārakoṭṭhake aṭṭhāsi. Tāpi paribbājikā bhikkhāya caritvā āgatā sākhaṃ madditaṃ disvā ‘‘kenāyaṃ madditā’’ti vatvā ‘‘sāriputtattherena, sace tumhe vādatthikā, jetavanadvārakoṭṭhakaṃ gacchathā’’ti dārakehi vuttā puna nagaraṃ pavisitvā mahājanaṃ sannipātetvā vihāradvārakoṭṭhakaṃ gantvā theraṃ vādasahassaṃ pucchiṃsu. Thero taṃ vissajjetvā ‘‘aññaṃ kiñci jānāthā’’ti pucchi. ‘‘Na jānāma, sāmī’’ti. ‘‘Ahaṃ pana vo kiñci pucchāmī’’ti. ‘‘Puccha, sāmi, jānantiyo kathessāmā’’ti.
т̇зро ‘‘згам̣ наама ги’’нд̇и бужчи. д̇аа на ж̇ааним̣су. т̇зро виссаж̇ж̇зси. д̇аа ‘‘амхаагам̣, саами, барааж̇аяо, д̇умхаагам̣ ж̇аяо’’д̇и аахам̣су. ‘‘ид̣̇аани гим̣ гариссат̇аа’’д̇и? ‘‘амхаагам̣ маад̇аабид̇уухи аяам̣ оваад̣̇о д̣̇инно ‘сажз во г̇ихий ваад̣̇ам̣ бхинд̣̇иссад̇и, д̇асса баж̇аабад̇ияо бхавзяяаат̇а. сажз баб̣б̣аж̇ид̇о, д̇асса санд̇игз баб̣б̣аж̇зяяаат̇аа’д̇и, баб̣б̣аж̇ж̇ам̣ но д̣̇зт̇аа’’д̇и. т̇зро ‘‘саад̇хуу’’д̇и вад̇ваа д̇аа уббалаван̣н̣ааяа т̇зрияаа санд̇игз баб̣б̣ааж̇зси. д̇аа саб̣б̣ааби на жирассзва арахад̇д̇ам̣ баабун̣им̣су. ат̇згад̣̇ивасам̣ бхигкуу д̇хаммасабхааяам̣ гат̇ам̣ самудтаабзсум̣ ‘‘аавусо, саарибуд̇д̇ад̇т̇зро жад̇уннам̣ бариб̣б̣ааж̇игаанам̣ авассаяо худ̇ваа саб̣б̣аа арахад̇д̇ам̣ баабзсий’’д̇и. сад̇т̇аа ааг̇анд̇ваа ‘‘гааяа нуд̇т̇а, бхигкавз, зд̇арахи гат̇ааяа саннисиннаа’’д̇и бужчид̇ваа ‘‘имааяа наамаа’’д̇и вуд̇д̇з ‘‘на, бхигкавз, ид̣̇аанзва, буб̣б̣збзса зд̇аасам̣ авассаяо ахоси, ид̣̇аани бана баб̣б̣аж̇ж̇аабхисзгам̣ д̣̇аабзси, буб̣б̣з рааж̇амахзсидтаанз табзсий’’д̇и вад̇ваа ад̇ийд̇ам̣ аахари.
Thero ‘‘ekaṃ nāma ki’’nti pucchi. Tā na jāniṃsu. Thero vissajjesi. Tā ‘‘amhākaṃ, sāmi, parājayo, tumhākaṃ jayo’’ti āhaṃsu. ‘‘Idāni kiṃ karissathā’’ti? ‘‘Amhākaṃ mātāpitūhi ayaṃ ovādo dinno ‘sace vo gihī vādaṃ bhindissati, tassa pajāpatiyo bhaveyyātha. Sace pabbajito, tassa santike pabbajeyyāthā’ti, pabbajjaṃ no dethā’’ti. Thero ‘‘sādhū’’ti vatvā tā uppalavaṇṇāya theriyā santike pabbājesi. Tā sabbāpi na cirasseva arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Athekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, sāriputtatthero catunnaṃ paribbājikānaṃ avassayo hutvā sabbā arahattaṃ pāpesī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa etāsaṃ avassayo ahosi, idāni pana pabbajjābhisekaṃ dāpesi, pubbe rājamahesiṭṭhāne ṭhapesī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ад̇ийд̇з гаалин̇г̇арадтз д̣̇анд̇абуранаг̇арз гаалин̇г̇арааж̇з раж̇ж̇ам̣ гаарзнд̇з ассагарадтз баадалинаг̇арз ассаго наама рааж̇аа раж̇ж̇ам̣ гаарзси. гаалин̇г̇о самбаннаб̣алаваахано саяамби нааг̇аб̣ало бадияод̇хам̣ на бассад̇и. со яуж̇жхид̇угаамо худ̇ваа амажжаанам̣ аарожзси ‘‘ахам̣ яуд̣̇д̇хад̇т̇иго, бадияод̇хам̣ бана на бассаами, гим̣ гаромаа’’д̇и. амажжаа ‘‘ад̇т̇зго, махаарааж̇а, убааяо, д̇хийд̇аро д̇з жад̇ассо уд̇д̇амаруубад̇хараа, д̇аа басаад̇хзд̇ваа бадижчаннаяаанз нисийд̣̇аабзд̇ваа б̣алабаривуд̇аа г̇ааманиг̇амарааж̇ад̇хаанияо жараабзт̇а. яо рааж̇аа д̇аа ад̇д̇ано г̇зхз гаад̇угаамо бхависсад̇и, д̇зна сад̣̇д̇хим̣ яуд̣̇д̇хам̣ гариссаамаа’’д̇и вад̣̇им̣су. рааж̇аа д̇ат̇аа гаарзси. д̇аахи г̇ад̇аг̇ад̇адтаанз рааж̇аано бхаязна д̇аасам̣ наг̇арам̣ бависид̇ум̣ на д̣̇знд̇и, бан̣н̣аагаарам̣ бзсзд̇ваа б̣ахинаг̇арзязва васаабзнд̇и. звам̣ сагалаж̇амб̣уд̣̇ийбам̣ вижарид̇ваа ассагарадтз баадалинаг̇арам̣ баабун̣им̣су. ассагоби наг̇арад̣̇ваараани бид̣̇ахаабзд̇ваа бан̣н̣аагаарам̣ бзсзси. д̇асса нанд̣̇исзно наама амажжо бан̣д̣ид̇о б̣яад̇д̇о убааяагусало. со жинд̇зси ‘‘имаа гира рааж̇ад̇хийд̇аро сагалаж̇амб̣уд̣̇ийбам̣ вижарид̇ваа бадияод̇хам̣ на лабхим̣су, звам̣ санд̇з ж̇амб̣уд̣̇ийбо д̇ужчо наама ахоси, ахам̣ гаалин̇г̇зна сад̣̇д̇хим̣ яуж̇жхиссаамий’’д̇и. со наг̇арад̣̇ваарам̣ г̇анд̇ваа д̣̇овааригз ааманд̇зд̇ваа д̇аасам̣ д̣̇ваарам̣ вивараабзд̇ум̣ батамам̣ г̇аат̇амааха –
Atīte kāliṅgaraṭṭhe dantapuranagare kāliṅgarāje rajjaṃ kārente assakaraṭṭhe pāṭalinagare assako nāma rājā rajjaṃ kāresi. Kāliṅgo sampannabalavāhano sayampi nāgabalo paṭiyodhaṃ na passati. So yujjhitukāmo hutvā amaccānaṃ ārocesi ‘‘ahaṃ yuddhatthiko, paṭiyodhaṃ pana na passāmi, kiṃ karomā’’ti. Amaccā ‘‘attheko, mahārāja, upāyo, dhītaro te catasso uttamarūpadharā, tā pasādhetvā paṭicchannayāne nisīdāpetvā balaparivutā gāmanigamarājadhāniyo carāpetha. Yo rājā tā attano gehe kātukāmo bhavissati, tena saddhiṃ yuddhaṃ karissāmā’’ti vadiṃsu. Rājā tathā kāresi. Tāhi gatagataṭṭhāne rājāno bhayena tāsaṃ nagaraṃ pavisituṃ na denti, paṇṇākāraṃ pesetvā bahinagareyeva vasāpenti. Evaṃ sakalajambudīpaṃ vicaritvā assakaraṭṭhe pāṭalinagaraṃ pāpuṇiṃsu. Assakopi nagaradvārāni pidahāpetvā paṇṇākāraṃ pesesi. Tassa nandiseno nāma amacco paṇḍito byatto upāyakusalo. So cintesi ‘‘imā kira rājadhītaro sakalajambudīpaṃ vicaritvā paṭiyodhaṃ na labhiṃsu, evaṃ sante jambudīpo tuccho nāma ahosi, ahaṃ kāliṅgena saddhiṃ yujjhissāmī’’ti. So nagaradvāraṃ gantvā dovārike āmantetvā tāsaṃ dvāraṃ vivarāpetuṃ paṭhamaṃ gāthamāha –
1.
1.
‘‘виварат̇имаасам̣ д̣̇ваарам̣, наг̇арам̣ бависанд̇у арун̣арааж̇асса;
‘‘Vivarathimāsaṃ dvāraṃ, nagaraṃ pavisantu aruṇarājassa;
сийхзна сусидтзна, сурагкид̇ам̣ нанд̣̇исзнзнаа’’д̇и.
Sīhena susiṭṭhena, surakkhitaṃ nandisenenā’’ti.
д̇ад̇т̇а арун̣арааж̇ассаад̇и со хи раж̇ж̇з бад̇идтид̇агаалз радтанаамавасзна ассаго наама ж̇аад̇о, гулад̣̇ад̇д̇ияам̣ банасса наамам̣ арун̣од̇и . д̇знааха ‘‘арун̣арааж̇ассаа’’д̇и. сийхзнаад̇и бурисасийхзна. сусидтзнаад̇и аажариязхи судту анусаасид̇зна. нанд̣̇исзнзнаад̇и маяаа нанд̣̇исзнзна наама.
Tattha aruṇarājassāti so hi rajje patiṭṭhitakāle raṭṭhanāmavasena assako nāma jāto, kuladattiyaṃ panassa nāmaṃ aruṇoti . Tenāha ‘‘aruṇarājassā’’ti. Sīhenāti purisasīhena. Susiṭṭhenāti ācariyehi suṭṭhu anusāsitena. Nandisenenāti mayā nandisenena nāma.
со звам̣ вад̇ваа д̣̇ваарам̣ вивараабзд̇ваа д̇аа г̇ахзд̇ваа ассагаран̃н̃о д̣̇ад̇ваа ‘‘д̇умхз маа бхааяид̇т̇а, яуд̣̇д̇хз сад̇и ахам̣ ж̇иниссаами, имаа уд̇д̇амаруубад̇хараа рааж̇ад̇хийд̇аро махзсияо гарот̇аа’’д̇и д̇аасам̣ абхисзгам̣ д̣̇аабзд̇ваа д̇аахи сад̣̇д̇хим̣ ааг̇ад̇з бурисз ‘‘г̇ажчат̇а, д̇умхз рааж̇ад̇хийд̇уунам̣ ассагарааж̇зна махзсидтаанз табид̇абхаавам̣ д̇умхаагам̣ ран̃н̃о аажигкат̇аа’’д̇и уяяож̇зси. д̇з г̇анд̇ваа аарожзсум̣. гаалин̇г̇о ‘‘на хи нууна со маяхам̣ б̣алам̣ ж̇аанаад̇ий’’д̇и вад̇ваа д̇аавад̣̇зва махад̇ияаа сзнааяа нигками. нанд̣̇исзно д̇асса ааг̇аманам̣ н̃ад̇ваа ‘‘ад̇д̇ано гира раж̇ж̇асиймааяамзва ход̇у, маа амхаагам̣ ран̃н̃о раж̇ж̇асиймам̣ оггамад̇у, убхиннам̣ раж̇ж̇аанам̣ анд̇арз яуд̣̇д̇хам̣ бхависсад̇ий’’д̇и саасанам̣ бзсзси. со саасанам̣ суд̇ваа ад̇д̇ано раж̇ж̇абарияанд̇зязва адтааси. ассагоби ад̇д̇ано раж̇ж̇абарияанд̇з адтааси. д̇ад̣̇аа б̣од̇хисад̇д̇о исибаб̣б̣аж̇ж̇ам̣ баб̣б̣аж̇ид̇ваа д̇зсам̣ д̣̇виннам̣ раж̇ж̇аанам̣ анд̇арз бан̣н̣асаалааяам̣ васад̇и. гаалин̇г̇о жинд̇зси ‘‘саман̣аа наама гин̃жи ж̇ааниссанд̇и, го ж̇аанаад̇и, гим̣ бхависсад̇и, гасса ж̇аяо ваа барааж̇аяо ваа бхависсад̇и, д̇аабасам̣ бужчиссаамий’’д̇и ан̃н̃аад̇агавзсзна б̣од̇хисад̇д̇ам̣ убасан̇гамид̇ваа ванд̣̇ид̇ваа згаманд̇ам̣ нисийд̣̇ид̇ваа бадисант̇аарам̣ гад̇ваа ‘‘бханд̇з, гаалин̇г̇о жа ассаго жа яуж̇жхид̇угаамаа ад̇д̇ано ад̇д̇ано раж̇ж̇асиймааяамзва тид̇аа, зд̇зсу гасса ж̇аяо бхависсад̇и, гасса барааж̇аяо’’д̇и бужчи. махаабун̃н̃а, ахам̣ ‘‘асугасса ж̇аяо, асугасса барааж̇аяо’’д̇и на ж̇аанаами, сагго бана д̣̇зварааж̇аа ид̇хааг̇ажчад̇и, д̇амахам̣ бужчид̇ваа гат̇зссаами, свз ааг̇ажчзяяаасийд̇и. сагго б̣од̇хисад̇д̇асса убадтаанам̣ ааг̇анд̇ваа нисийд̣̇и, ат̇а нам̣ б̣од̇хисад̇д̇о д̇амад̇т̇ам̣ бужчи. бханд̇з, гаалин̇г̇о ж̇иниссад̇и, ассаго барааж̇иссад̇и, ид̣̇ан̃жид̣̇ан̃жа буб̣б̣анимид̇д̇ам̣ бан̃н̃ааяиссад̇ийд̇и.
So evaṃ vatvā dvāraṃ vivarāpetvā tā gahetvā assakarañño datvā ‘‘tumhe mā bhāyittha, yuddhe sati ahaṃ jinissāmi, imā uttamarūpadharā rājadhītaro mahesiyo karothā’’ti tāsaṃ abhisekaṃ dāpetvā tāhi saddhiṃ āgate purise ‘‘gacchatha, tumhe rājadhītūnaṃ assakarājena mahesiṭṭhāne ṭhapitabhāvaṃ tumhākaṃ rañño ācikkhathā’’ti uyyojesi. Te gantvā ārocesuṃ. Kāliṅgo ‘‘na hi nūna so mayhaṃ balaṃ jānātī’’ti vatvā tāvadeva mahatiyā senāya nikkhami. Nandiseno tassa āgamanaṃ ñatvā ‘‘attano kira rajjasīmāyameva hotu, mā amhākaṃ rañño rajjasīmaṃ okkamatu, ubhinnaṃ rajjānaṃ antare yuddhaṃ bhavissatī’’ti sāsanaṃ pesesi. So sāsanaṃ sutvā attano rajjapariyanteyeva aṭṭhāsi. Assakopi attano rajjapariyante aṭṭhāsi. Tadā bodhisatto isipabbajjaṃ pabbajitvā tesaṃ dvinnaṃ rajjānaṃ antare paṇṇasālāyaṃ vasati. Kāliṅgo cintesi ‘‘samaṇā nāma kiñci jānissanti, ko jānāti, kiṃ bhavissati, kassa jayo vā parājayo vā bhavissati, tāpasaṃ pucchissāmī’’ti aññātakavesena bodhisattaṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisīditvā paṭisanthāraṃ katvā ‘‘bhante, kāliṅgo ca assako ca yujjhitukāmā attano attano rajjasīmāyameva ṭhitā, etesu kassa jayo bhavissati, kassa parājayo’’ti pucchi. Mahāpuñña, ahaṃ ‘‘asukassa jayo, asukassa parājayo’’ti na jānāmi, sakko pana devarājā idhāgacchati, tamahaṃ pucchitvā kathessāmi, sve āgaccheyyāsīti. Sakko bodhisattassa upaṭṭhānaṃ āgantvā nisīdi, atha naṃ bodhisatto tamatthaṃ pucchi. Bhante, kāliṅgo jinissati, assako parājissati, idañcidañca pubbanimittaṃ paññāyissatīti.
гаалин̇г̇о бунад̣̇ивасз ааг̇анд̇ваа бужчи, б̣од̇хисад̇д̇обисса аажигки. со ‘‘гим̣ наама буб̣б̣анимид̇д̇ам̣ бхависсад̇ий’’д̇и абужчид̇ваава ‘‘ахам̣ гира ж̇иниссаамий’’д̇и удтааяа д̇удтияаа баггаами. саа гат̇аа вид̇т̇ааригаа ахоси. д̇ам̣ суд̇ваа ассаго нанд̣̇исзнам̣ баггосаабзд̇ваа ‘‘гаалин̇г̇о гира ж̇иниссад̇им̣ , маяам̣ барааж̇иссаама, гим̣ ну ко гаад̇аб̣б̣а’’нд̇и ааха. со ‘‘го зд̇ам̣ ж̇аанаад̇и махаарааж̇а, гасса ж̇аяо ваа барааж̇аяо ваа, д̇умхз маа жинд̇аяид̇т̇аа’’д̇и рааж̇аанам̣ ассаасзд̇ваа б̣од̇хисад̇д̇ам̣ убасан̇гамид̇ваа ванд̣̇ид̇ваа згаманд̇ам̣ нисинно ‘‘бханд̇з, го ж̇иниссад̇и, го барааж̇иссад̇ий’’д̇и бужчи. ‘‘гаалин̇г̇о ж̇иниссад̇и, ассаго барааж̇иссад̇ий’’д̇и? ‘‘бханд̇з, ж̇инанд̇асса буб̣б̣анимид̇д̇ам̣ гим̣ бхависсад̇и, гим̣ барааж̇инанд̇ассаа’’д̇и? ‘‘махаабун̃н̃а, ж̇инанд̇асса аарагкад̣̇звад̇аа саб̣б̣асзд̇о усабхо бхависсад̇и, ид̇арасса саб̣б̣агаал̣аго, убхиннамби аарагкад̣̇звад̇аа яуж̇жхид̇ваа ж̇аяабарааж̇аяам̣ гариссанд̇ий’’д̇и. нанд̣̇исзно д̇ам̣ суд̇ваа удтааяа г̇анд̇ваа ран̃н̃о сахааяз сахассамад̇д̇з махааяод̇хз г̇ахзд̇ваа авид̣̇уурз баб̣б̣ад̇ам̣ абхируяха ‘‘амбхо, амхаагам̣ ран̃н̃о ж̇ийвид̇ам̣ д̣̇аад̇ум̣ сагкиссат̇аа’’д̇и бужчи. ‘‘аама, сагкиссаамаа’’д̇и. ‘‘д̇зна хи имасмим̣ бабаад̇з бад̇ат̇аа’’д̇и. д̇з бад̇ид̇ум̣ аарабхим̣су. ат̇а нз ваарзд̇ваа ‘‘алам̣ зд̇т̇а бад̇анзна, амхаагам̣ ран̃н̃о ж̇ийвид̇ам̣ д̣̇аад̇ум̣ сухад̣̇аяаа анивад̇д̇ино худ̇ваа яуж̇жхат̇аа’’д̇и ааха. д̇з самбадижчим̣сум̣.
Kāliṅgo punadivase āgantvā pucchi, bodhisattopissa ācikkhi. So ‘‘kiṃ nāma pubbanimittaṃ bhavissatī’’ti apucchitvāva ‘‘ahaṃ kira jinissāmī’’ti uṭṭhāya tuṭṭhiyā pakkāmi. Sā kathā vitthārikā ahosi. Taṃ sutvā assako nandisenaṃ pakkosāpetvā ‘‘kāliṅgo kira jinissatiṃ , mayaṃ parājissāma, kiṃ nu kho kātabba’’nti āha. So ‘‘ko etaṃ jānāti mahārāja, kassa jayo vā parājayo vā, tumhe mā cintayitthā’’ti rājānaṃ assāsetvā bodhisattaṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisinno ‘‘bhante, ko jinissati, ko parājissatī’’ti pucchi. ‘‘Kāliṅgo jinissati, assako parājissatī’’ti? ‘‘Bhante, jinantassa pubbanimittaṃ kiṃ bhavissati, kiṃ parājinantassā’’ti? ‘‘Mahāpuñña, jinantassa ārakkhadevatā sabbaseto usabho bhavissati, itarassa sabbakāḷako, ubhinnampi ārakkhadevatā yujjhitvā jayaparājayaṃ karissantī’’ti. Nandiseno taṃ sutvā uṭṭhāya gantvā rañño sahāye sahassamatte mahāyodhe gahetvā avidūre pabbataṃ abhiruyha ‘‘ambho, amhākaṃ rañño jīvitaṃ dātuṃ sakkhissathā’’ti pucchi. ‘‘Āma, sakkhissāmā’’ti. ‘‘Tena hi imasmiṃ papāte patathā’’ti. Te patituṃ ārabhiṃsu. Atha ne vāretvā ‘‘alaṃ ettha patanena, amhākaṃ rañño jīvitaṃ dātuṃ suhadayā anivattino hutvā yujjhathā’’ti āha. Te sampaṭicchiṃsuṃ.
ат̇а сан̇г̇аамз убадтид̇з гаалин̇г̇о ‘‘ахам̣ гира ж̇иниссаамий’’д̇и восаанам̣ аабаж̇ж̇и, б̣алагааяаабисса ‘‘амхаагам̣ гира ж̇аяо’’д̇и восаанам̣ аабаж̇ж̇ид̇ваа саннаахам̣ агад̇ваа ваг̇г̇аваг̇г̇аа худ̇ваа яат̇ааружи баггамим̣су, вийрияагаран̣агаалз вийрияам̣ на гарим̣су. убхоби рааж̇аано ассам̣ абхирухид̇ваа ‘‘яуж̇жхиссаамаа’’д̇и ан̃н̃аман̃н̃ам̣ убасан̇гаманд̇и. убхиннам̣ аарагкад̣̇звад̇аа бурад̇о г̇анд̇ваа гаалин̇г̇аран̃н̃о аарагкад̣̇звад̇аа саб̣б̣асзд̇о усабхо ахоси, ид̇арасса саб̣б̣агаал̣аго. д̇аа д̣̇звад̇ааби ан̃н̃аман̃н̃ам̣ яуж̇жханаагаарам̣ д̣̇ассзнд̇аа убасан̇гамим̣су. д̇з бана усабхаа убхиннам̣ рааж̇уунам̣язва бан̃н̃ааяанд̇и, на ан̃н̃зсам̣. нанд̣̇исзно ассагам̣ бужчи ‘‘бан̃н̃ааяад̇и д̇з, махаарааж̇а, аарагкад̣̇звад̇аа’’д̇и. ‘‘аама, бан̃н̃ааяад̇ий’’д̇и. ‘‘гзнаагаарзнаа’’д̇и. ‘‘гаалин̇г̇аран̃н̃о аарагкад̣̇звад̇аа саб̣б̣асзд̇о усабхо худ̇ваа бан̃н̃ааяад̇и, амхаагам̣ аарагкад̣̇звад̇аа саб̣б̣агаал̣аго гиламанд̇о худ̇ваа д̇идтад̇ий’’д̇и. ‘‘махаарааж̇а, д̇умхз маа бхааяат̇а, маяам̣ ж̇иниссаама, гаалин̇г̇о барааж̇иссад̇и, д̇умхз ассабидтид̇о од̇арид̇ваа имам̣ сад̇д̇им̣ г̇ахзд̇ваа сусигкид̇асинд̇хавам̣ уд̣̇арабассз ваамахад̇т̇зна уббийл̣зд̇ваа иминаа бурисасахассзна сад̣̇д̇хим̣ взг̇зна г̇анд̇ваа гаалин̇г̇аран̃н̃о аарагкад̣̇звад̇ам̣ сад̇д̇иббахаарзна баад̇зт̇а, д̇ад̇о маяам̣ сахассамад̇д̇аа сад̇д̇исахассзна бахариссаама , звам̣ гаалин̇г̇асса аарагкад̣̇звад̇аа нассиссад̇и, д̇ад̇о гаалин̇г̇о барааж̇иссад̇и, маяам̣ ж̇иниссаамаа’’д̇и. рааж̇аа ‘‘саад̇хуу’’д̇и нанд̣̇исзнзна д̣̇иннасан̃н̃ааяа г̇анд̇ваа сад̇д̇ияаа бахари, суураяод̇хасахассааби амажжаа сад̇д̇исахассзна бахарим̣су. аарагкад̣̇звад̇аа д̇ад̇т̇зва ж̇ийвид̇агкаяам̣ баабун̣и, д̇аавад̣̇зва гаалин̇г̇о барааж̇ид̇ваа балааяи. д̇ам̣ балааяамаанам̣ д̣̇исваа сахассамад̇д̇аа амажжаа ‘‘гаалин̇г̇о балааяад̇ий’’д̇и уннад̣̇им̣су. гаалин̇г̇о маран̣абхаяабхийд̇о балааяамаано д̇ам̣ д̇аабасам̣ аггосанд̇о д̣̇уд̇ияам̣ г̇аат̇амааха –
Atha saṅgāme upaṭṭhite kāliṅgo ‘‘ahaṃ kira jinissāmī’’ti vosānaṃ āpajji, balakāyāpissa ‘‘amhākaṃ kira jayo’’ti vosānaṃ āpajjitvā sannāhaṃ akatvā vaggavaggā hutvā yathāruci pakkamiṃsu, vīriyakaraṇakāle vīriyaṃ na kariṃsu. Ubhopi rājāno assaṃ abhiruhitvā ‘‘yujjhissāmā’’ti aññamaññaṃ upasaṅkamanti. Ubhinnaṃ ārakkhadevatā purato gantvā kāliṅgarañño ārakkhadevatā sabbaseto usabho ahosi, itarassa sabbakāḷako. Tā devatāpi aññamaññaṃ yujjhanākāraṃ dassentā upasaṅkamiṃsu. Te pana usabhā ubhinnaṃ rājūnaṃyeva paññāyanti, na aññesaṃ. Nandiseno assakaṃ pucchi ‘‘paññāyati te, mahārāja, ārakkhadevatā’’ti. ‘‘Āma, paññāyatī’’ti. ‘‘Kenākārenā’’ti. ‘‘Kāliṅgarañño ārakkhadevatā sabbaseto usabho hutvā paññāyati, amhākaṃ ārakkhadevatā sabbakāḷako kilamanto hutvā tiṭṭhatī’’ti. ‘‘Mahārāja, tumhe mā bhāyatha, mayaṃ jinissāma, kāliṅgo parājissati, tumhe assapiṭṭhito otaritvā imaṃ sattiṃ gahetvā susikkhitasindhavaṃ udarapasse vāmahatthena uppīḷetvā iminā purisasahassena saddhiṃ vegena gantvā kāliṅgarañño ārakkhadevataṃ sattippahārena pātetha, tato mayaṃ sahassamattā sattisahassena paharissāma , evaṃ kāliṅgassa ārakkhadevatā nassissati, tato kāliṅgo parājissati, mayaṃ jinissāmā’’ti. Rājā ‘‘sādhū’’ti nandisenena dinnasaññāya gantvā sattiyā pahari, sūrayodhasahassāpi amaccā sattisahassena pahariṃsu. Ārakkhadevatā tattheva jīvitakkhayaṃ pāpuṇi, tāvadeva kāliṅgo parājitvā palāyi. Taṃ palāyamānaṃ disvā sahassamattā amaccā ‘‘kāliṅgo palāyatī’’ti unnadiṃsu. Kāliṅgo maraṇabhayabhīto palāyamāno taṃ tāpasaṃ akkosanto dutiyaṃ gāthamāha –
2.
2.
‘‘ж̇аяо галин̇г̇аанамасаяхасаахинам̣, барааж̇аяо анаяо ассагаанам̣;
‘‘Jayo kaliṅgānamasayhasāhinaṃ, parājayo anayo assakānaṃ;
ижжзва д̇з бхаасид̇ам̣ б̣рахмажаари, на уж̇ж̇убхууд̇аа вид̇ат̇ам̣ бхан̣анд̇ий’’д̇и.
Icceva te bhāsitaṃ brahmacāri, na ujjubhūtā vitathaṃ bhaṇantī’’ti.
д̇ад̇т̇а асаяхасаахинанд̇и асаяхам̣ д̣̇уссахам̣ сахид̇ум̣ самад̇т̇аанам̣. ижжзва д̇з бхаасид̇анд̇и звам̣ д̇аяаа гуудад̇аабаса лан̃ж̇ам̣ г̇ахзд̇ваа барааж̇инагарааж̇аанам̣ ж̇иниссад̇и, ж̇инанарааж̇аанан̃жа барааж̇иссад̇ийд̇и бхаасид̇ам̣. на уж̇ж̇убхууд̇аад̇и яз гааязна ваажааяа манасаа жа уж̇убхууд̇аа, на д̇з мусаа бхан̣анд̇ийд̇и.
Tattha asayhasāhinanti asayhaṃ dussahaṃ sahituṃ samatthānaṃ. Icceva te bhāsitanti evaṃ tayā kūṭatāpasa lañjaṃ gahetvā parājinakarājānaṃ jinissati, jinanarājānañca parājissatīti bhāsitaṃ. Na ujjubhūtāti ye kāyena vācāya manasā ca ujubhūtā, na te musā bhaṇantīti.
звам̣ со д̇аабасам̣ аггосанд̇о балааяанд̇о ад̇д̇ано наг̇арамзва г̇ад̇о, нивад̇д̇ид̇ваа ологзд̇умби наасагки. д̇ад̇о гад̇ибаахажжаязна сагго д̇аабасасса убадтаанам̣ аг̇амааси. д̇аабасо д̇зна сад̣̇д̇хим̣ гат̇знд̇о д̇ад̇ияам̣ г̇аат̇амааха –
Evaṃ so tāpasaṃ akkosanto palāyanto attano nagarameva gato, nivattitvā oloketumpi nāsakkhi. Tato katipāhaccayena sakko tāpasassa upaṭṭhānaṃ agamāsi. Tāpaso tena saddhiṃ kathento tatiyaṃ gāthamāha –
3.
3.
‘‘д̣̇зваа мусааваад̣̇амубаад̇ивад̇д̇аа, сажжам̣ д̇ханам̣ барамам̣ д̇зсу сагга;
‘‘Devā musāvādamupātivattā, saccaṃ dhanaṃ paramaṃ tesu sakka;
д̇ам̣ д̇з мусаа бхаасид̇ам̣ д̣̇зварааж̇а, гим̣ ваа бадижжа магхаваа махинд̣̇аа’’д̇и.
Taṃ te musā bhāsitaṃ devarāja, kiṃ vā paṭicca maghavā mahindā’’ti.
д̇ад̇т̇а д̇ам̣ д̇з мусаа бхаасид̇анд̇и яам̣ д̇аяаа маяхам̣ бхаасид̇ам̣, д̇ам̣ ад̇т̇абхан̃ж̇анагамусааваад̣̇ам̣ гат̇знд̇зна д̇аяаа мусаа бхаасид̇ам̣, д̇аяаа гим̣ гааран̣ам̣ бадижжа звам̣ бхаасид̇анд̇и?
Tattha taṃ te musā bhāsitanti yaṃ tayā mayhaṃ bhāsitaṃ, taṃ atthabhañjanakamusāvādaṃ kathentena tayā musā bhāsitaṃ, tayā kiṃ kāraṇaṃ paṭicca evaṃ bhāsitanti?
д̇ам̣ суд̇ваа сагго жад̇уд̇т̇ам̣ г̇аат̇амааха –
Taṃ sutvā sakko catutthaṃ gāthamāha –
4.
4.
‘‘нану д̇з суд̇ам̣ б̣раахман̣а бхан̃н̃амаанз, д̣̇зваа на иссанд̇и бурисабараггамасса;
‘‘Nanu te sutaṃ brāhmaṇa bhaññamāne, devā na issanti purisaparakkamassa;
д̣̇амо самаад̇хи манасо абхзж̇ж̇о, аб̣яаг̇г̇ад̇аа ниггаманан̃жа гаалз;
Damo samādhi manaso abhejjo, abyaggatā nikkamanañca kāle;
д̣̇ал̣хан̃жа вирияам̣ бурисабараггамо жа, д̇знзва ааси виж̇аяо ассагаана’’нд̇и.
Daḷhañca viriyaṃ purisaparakkamo ca, teneva āsi vijayo assakāna’’nti.
д̇ассад̇т̇о – гим̣ д̇аяаа, б̣раахман̣а, д̇ад̇т̇а д̇ад̇т̇а важанз бхан̃н̃амаанз ид̣̇ам̣ на суд̇абуб̣б̣ам̣, яам̣ д̣̇зваа бурисабараггамасса на иссанд̇и на усууяанд̇и, ассагаран̃н̃о вийрияагаран̣авасзна ад̇д̇ад̣̇аманасан̇каад̇о д̣̇амо, самаг̇г̇абхаавзна манасо абхзж̇ж̇о, абхзж̇ж̇асамаад̇хи, ассагаран̃н̃о сахааяаанам̣ вийрияагаран̣агаалз аб̣яаг̇г̇ад̇аа яат̇аа гаалин̇г̇асса мануссаа ваг̇г̇аваг̇г̇аа худ̇ваа осаггим̣су, звам̣ аносагганам̣ самаг̇г̇абхаавзна абхзж̇ж̇ажид̇д̇аанам̣ вийрияан̃жа бурисабараггамо жа т̇иро ахоси, д̇знзва гааран̣зна ассагаанам̣ ж̇аяо ахосийд̇и.
Tassattho – kiṃ tayā, brāhmaṇa, tattha tattha vacane bhaññamāne idaṃ na sutapubbaṃ, yaṃ devā purisaparakkamassa na issanti na usūyanti, assakarañño vīriyakaraṇavasena attadamanasaṅkhāto damo, samaggabhāvena manaso abhejjo, abhejjasamādhi, assakarañño sahāyānaṃ vīriyakaraṇakāle abyaggatā yathā kāliṅgassa manussā vaggavaggā hutvā osakkiṃsu, evaṃ anosakkanaṃ samaggabhāvena abhejjacittānaṃ vīriyañca purisaparakkamo ca thiro ahosi, teneva kāraṇena assakānaṃ jayo ahosīti.
балаад̇з жа бана гаалин̇г̇з ассагарааж̇аа вилобам̣ г̇аахаабзд̇ваа ад̇д̇ано наг̇арам̣ г̇ад̇о. нанд̣̇исзно гаалин̇г̇асса саасанам̣ бзсзси ‘‘имаасам̣ жад̇уннам̣ рааж̇аган̃н̃аанам̣ д̣̇ааяаж̇ж̇агодтаасам̣ бзсзд̇у, сажз на бзсзд̇и, гаад̇аб̣б̣амзд̇т̇а ж̇ааниссаамий’’д̇и. со д̇ам̣ саасанам̣ суд̇ваа бхийд̇ад̇асид̇о д̇аахи лад̣̇д̇хаб̣б̣ад̣̇ааяаж̇ж̇ам̣ бзсзси, д̇ад̇о бадтааяа самаг̇г̇аваасам̣ васим̣су.
Palāte ca pana kāliṅge assakarājā vilopaṃ gāhāpetvā attano nagaraṃ gato. Nandiseno kāliṅgassa sāsanaṃ pesesi ‘‘imāsaṃ catunnaṃ rājakaññānaṃ dāyajjakoṭṭhāsaṃ pesetu, sace na peseti, kātabbamettha jānissāmī’’ti. So taṃ sāsanaṃ sutvā bhītatasito tāhi laddhabbadāyajjaṃ pesesi, tato paṭṭhāya samaggavāsaṃ vasiṃsu.
сад̇т̇аа имам̣ д̇хаммад̣̇зсанам̣ аахарид̇ваа ж̇аад̇агам̣ самод̇хаанзси ‘‘д̇ад̣̇аа гаалин̇г̇аран̃н̃о д̇хийд̇аро имаа д̣̇ахарабхигкунияо ахзсум̣, нанд̣̇исзно саарибуд̇д̇о, д̇аабасо бана ахамзва ахоси’’нд̇и.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi ‘‘tadā kāliṅgarañño dhītaro imā daharabhikkhuniyo ahesuṃ, nandiseno sāriputto, tāpaso pana ahameva ahosi’’nti.
жуул̣агаалин̇г̇аж̇аад̇агаван̣н̣анаа батамаа.
Cūḷakāliṅgajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / ж̇аад̇агабаал̣и • Jātakapāḷi / 301. жуул̣агаалин̇г̇аж̇аад̇агам̣ • 301. Cūḷakāliṅgajātakaṃ
