Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೬. ಚೂಳಕತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
6. Cūḷakattheragāthāvaṇṇanā
ನದನ್ತಿ ಮೋರಾ ಸುಸಿಖಾ ಸುಪೇಖುಣಾತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಚೂಳಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಇತೋ ಏಕತಿಂಸೇ ಕಪ್ಪೇ ಸಿಖಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸತ್ಥಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಛತ್ತಪಣ್ಣಿಫಲಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ರಾಜಗಹೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಚೂಳಕೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಧನಪಾಲದಮನೇ ಸತ್ಥರಿ ಲದ್ಧಪ್ಪಸಾದೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಇನ್ದಸಾಲಗುಹಾಯಂ ವಸತಿ, ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ಗುಹಾದ್ವಾರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಮಗಧಕ್ಖೇತ್ತಂ ಓಲೋಕೇಸಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಪಾವುಸಕಾಲಮೇಘೋ ಗಮ್ಭೀರಮಧುರನಿಗ್ಘೋಸೋ ಸತಪಟಲಸಹಸ್ಸಪಟಲೋ ಅಞ್ಜನ ಸಿಖರಸನ್ನಿಕಾಸೋ ನಭಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಪವಸ್ಸತಿ, ಮಯೂರಸಙ್ಘಾ ಚ ಮೇಘಗಜ್ಜಿತಂ ಸುತ್ವಾ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠಾ ಕೇಕಾಸದ್ದಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪದೇಸೇ ನಚ್ಚನ್ತಾ ವಿಚರನ್ತಿ। ಥೇರಸ್ಸಪಿ ಆವಾಸಗಬ್ಭೇ ಮೇಘವಾತಫಸ್ಸೇಹಿ ಅಪಗತಧಮ್ಮತ್ತಾ ಪಸ್ಸದ್ಧಕರಜಕಾಯೇ ಕಲ್ಲತಂ ಪತ್ತೇ ಉತುಸಪ್ಪಾಯಲಾಭೇನ ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ಅಹೋಸಿ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನವೀಥಿಂ ಓತರಿ, ಸೋ ತಂ ಞತ್ವಾ ಕಾಲಸಮ್ಪದಾದಿಕಿತ್ತನಮುಖೇನ ಅತ್ತಾನಂ ಭಾವನಾಯ ಉಸ್ಸಾಹೇನ್ತೋ –
Nadanti morā susikhā supekhuṇāti āyasmato cūḷakattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto ito ekatiṃse kappe sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannamānaso chattapaṇṇiphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇakule nibbattitvā cūḷakoti laddhanāmo vayappatto dhanapāladamane satthari laddhappasādo pabbajitvā samaṇadhammaṃ karonto indasālaguhāyaṃ vasati, so ekadivasaṃ guhādvāre nisinno magadhakkhettaṃ olokesi. Tasmiṃ khaṇe pāvusakālamegho gambhīramadhuranigghoso satapaṭalasahassapaṭalo añjana sikharasannikāso nabhaṃ pūretvā pavassati, mayūrasaṅghā ca meghagajjitaṃ sutvā haṭṭhatuṭṭhā kekāsaddaṃ muñcitvā tattha tattha padese naccantā vicaranti. Therassapi āvāsagabbhe meghavātaphassehi apagatadhammattā passaddhakarajakāye kallataṃ patte utusappāyalābhena cittaṃ ekaggaṃ ahosi, kammaṭṭhānavīthiṃ otari, so taṃ ñatvā kālasampadādikittanamukhena attānaṃ bhāvanāya ussāhento –
೨೧೧.
211.
‘‘ನದನ್ತಿ ಮೋರಾ ಸುಸಿಖಾ ಸುಪೇಖುಣಾ, ಸುನೀಲಗೀವಾ ಸುಮುಖಾ ಸುಗಜ್ಜಿನೋ।
‘‘Nadanti morā susikhā supekhuṇā, sunīlagīvā sumukhā sugajjino;
ಸುಸದ್ದಲಾ ಚಾಪಿ ಮಹಾಮಹೀ ಅಯಂ, ಸುಬ್ಯಾಪಿತಮ್ಬು ಸುವಲಾಹಕಂ ನಭಂ॥
Susaddalā cāpi mahāmahī ayaṃ, subyāpitambu suvalāhakaṃ nabhaṃ.
೨೧೨.
212.
‘‘ಸುಕಲ್ಲರೂಪೋ ಸುಮನಸ್ಸ ಝಾಯತಂ, ಸುನಿಕ್ಕಮೋ ಸಾಧು ಸುಬುದ್ಧಸಾಸನೇ।
‘‘Sukallarūpo sumanassa jhāyataṃ, sunikkamo sādhu subuddhasāsane;
ಸುಸುಕ್ಕಸುಕ್ಕಂ ನಿಪುಣಂ ಸುದುದ್ದಸಂ, ಫುಸಾಹಿ ತಂ ಉತ್ತಮಮಚ್ಚುತಂ ಪದ’’ನ್ತಿ॥ –
Susukkasukkaṃ nipuṇaṃ sududdasaṃ, phusāhi taṃ uttamamaccutaṃ pada’’nti. –
ದ್ವೇ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
Dve gāthā abhāsi.
ತತ್ಥ ನದನ್ತಿ ಮೋರಾ ಸುಸಿಖಾ ಸುಪೇಖುಣಾ, ಸುನೀಲಗೀವಾ ಸುಮುಖಾ ಸುಗಜ್ಜಿನೋತಿ ಏತೇ ಮತ್ಥಕೇ ಉಟ್ಠಿತಾಹಿ ಸುನ್ದರಾಹಿ ಸಿಖಾಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಸುಸಿಖಾ, ನಾನಾವಣ್ಣೇಹಿ ಅನೇಕೇಹಿ ಸೋಭನೇಹಿ ಭದ್ದಕಪಿಞ್ಛೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಸುಪೇಖುಣಾ, ರಾಜೀವವಣ್ಣಸಙ್ಕಾಸಾಯ ಸುನ್ದರಾಯ ನೀಲವಣ್ಣಾಯ ಗೀವಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಸುನೀಲಗೀವಾ, ಸುನ್ದರಮುಖತಾಯ ಸುಮುಖಾ, ಮನುಞ್ಞವಾದಿತಾಯ ಸುಗಜ್ಜಿನೋ, ಮೋರಾ ಸಿಖಣ್ಡಿನೋ ಛಜ್ಜಸಂವಾದೀ ಕೇಕಾಸದ್ದಂ ಮುಞ್ಚನ್ತಾ ನದನ್ತಿ ರವನ್ತಿ। ಸುಸದ್ದಲಾ ಚಾಪಿ ಮಹಾಮಹೀ ಅಯನ್ತಿ ಅಯಞ್ಚ ಮಹಾಪಥವೀ ಸುಸದ್ದಲಾ ಸುನ್ದರಹರಿತತಿಣಾ। ಸುಬ್ಯಾಪಿತಮ್ಬೂತಿ ಅಭಿನವವುಟ್ಠಿಯಾ ತಹಂ ತಹಂ ವಿಸ್ಸನ್ದಮಾನಸಲಿಲತಾಯ ಸುಟ್ಠು ಬ್ಯಾಪಿತಜಲಾ ವಿತತಜಲಾ। ‘‘ಸುಸುಕ್ಕತಮ್ಬೂ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಸುವಿಸುದ್ಧಜಲಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುವಲಾಹಕಂ ನಭನ್ತಿ ಇದಞ್ಚ ನಭಂ ಆಕಾಸಂ ನೀಲುಪ್ಪಲದಲಸನ್ನಿಭೇಹಿ ಸಮನ್ತತೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಠಿತೇಹಿ ಸುನ್ದರೇಹಿ ವಲಾಹಕೇಹಿ ಮೇಘೇಹಿ ಸುವಲಾಹಕಂ।
Tattha nadanti morā susikhā supekhuṇā, sunīlagīvā sumukhā sugajjinoti ete matthake uṭṭhitāhi sundarāhi sikhāhi samannāgatattā susikhā, nānāvaṇṇehi anekehi sobhanehi bhaddakapiñchehi samannāgatattā supekhuṇā, rājīvavaṇṇasaṅkāsāya sundarāya nīlavaṇṇāya gīvāya samannāgatattā sunīlagīvā, sundaramukhatāya sumukhā, manuññavāditāya sugajjino, morā sikhaṇḍino chajjasaṃvādī kekāsaddaṃ muñcantā nadanti ravanti. Susaddalā cāpi mahāmahī ayanti ayañca mahāpathavī susaddalā sundaraharitatiṇā. Subyāpitambūti abhinavavuṭṭhiyā tahaṃ tahaṃ vissandamānasalilatāya suṭṭhu byāpitajalā vitatajalā. ‘‘Susukkatambū’’tipi pāṭho, suvisuddhajalāti attho. Suvalāhakaṃ nabhanti idañca nabhaṃ ākāsaṃ nīluppaladalasannibhehi samantato pūretvā ṭhitehi sundarehi valāhakehi meghehi suvalāhakaṃ.
ಸುಕಲ್ಲರೂಪೋ ಸುಮನಸ್ಸ ಝಾಯತನ್ತಿ ಇದಾನಿ ಉತುಸಪ್ಪಾಯಲಾಭೇನ ಸುಟ್ಠು ಕಲ್ಲರೂಪೋ ಕಮ್ಮನಿಯಸಭಾವೋ ತ್ವಂ, ನೀವರಣೇಹಿ ಅನಜ್ಝಾರೂಳ್ಹಚಿತ್ತತಾಯ ಸುನ್ದರಮನಸ್ಸ ಯೋಗಾವಚರಸ್ಸ ಯಂ ಆರಮ್ಮಣೂಪನಿಜ್ಝಾನವಸೇನ ಲಕ್ಖಣೂಪನಿಜ್ಝಾನವಸೇನ ಚ ಝಾಯತಂ। ಸುನಿಕ್ಕಮೋ…ಪೇ॰… ಅಚ್ಚುತಂ ಪದನ್ತಿ ಏವಂ ಝಾಯನ್ತೋ ಚ ಸಾಧು ಸುಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಸುನ್ದರನಿಕ್ಕಮೋ ಹುತ್ವಾ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲತಾಯ ಸುಸುಕ್ಕಂ, ವಿಸುದ್ಧಸಭಾವತಾಯ ಸಬ್ಬಸ್ಸಪಿ ಸಂಕಿಲೇಸಸ್ಸ ಗೋಚರಭಾವಾನುಪಗಮನತೋ ಸುಕ್ಕಂ, ನಿಪುಣಞಾಣಗೋಚರತಾಯ ನಿಪುಣಂ, ಪರಮಗಮ್ಭೀರತಾಯ ಸುದುದ್ದಸಂ, ಪಣೀತಭಾವೇನ ಸೇಟ್ಠಭಾವೇನ ಚ ಉತ್ತಮಂ, ನಿಚ್ಚಸಭಾವತಾಯ ಅಚ್ಚುತಂ ಪದಂ ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಫುಸಾಹಿ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಕರಣೇನ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಸಚ್ಛಿಕರೋಹೀತಿ।
Sukallarūposumanassa jhāyatanti idāni utusappāyalābhena suṭṭhu kallarūpo kammaniyasabhāvo tvaṃ, nīvaraṇehi anajjhārūḷhacittatāya sundaramanassa yogāvacarassa yaṃ ārammaṇūpanijjhānavasena lakkhaṇūpanijjhānavasena ca jhāyataṃ. Sunikkamo…pe… accutaṃ padanti evaṃ jhāyanto ca sādhu subuddhassa sammāsambuddhassa sāsane sundaranikkamo hutvā suparisuddhasīlatāya susukkaṃ, visuddhasabhāvatāya sabbassapi saṃkilesassa gocarabhāvānupagamanato sukkaṃ, nipuṇañāṇagocaratāya nipuṇaṃ, paramagambhīratāya sududdasaṃ, paṇītabhāvena seṭṭhabhāvena ca uttamaṃ, niccasabhāvatāya accutaṃ padaṃ taṃ nibbānaṃ phusāhi attapaccakkhakaraṇena sammāpaṭipattiyā sacchikarohīti.
ಏವಂ ಥೇರೋ ಅತ್ತಾನಂ ಓವದನ್ತೋವ ಉತುಸಪ್ಪಾಯಲಾಭೇನ ಸಮಾಹಿತಚಿತ್ತೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೩೯.೩೭-೪೨) –
Evaṃ thero attānaṃ ovadantova utusappāyalābhena samāhitacitto vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.39.37-42) –
‘‘ಕಣಿಕಾರಂವ ಜಲಿತಂ, ಪುಣ್ಣಮಾಯೇವ ಚನ್ದಿಮಂ।
‘‘Kaṇikāraṃva jalitaṃ, puṇṇamāyeva candimaṃ;
ಜಲನ್ತಂ ದೀಪರುಕ್ಖಂವ, ಅದ್ದಸಂ ಲೋಕನಾಯಕಂ॥
Jalantaṃ dīparukkhaṃva, addasaṃ lokanāyakaṃ.
‘‘ಕದಲಿಫಲಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ, ಅದಾಸಿಂ ಸತ್ಥುನೋ ಅಹಂ।
‘‘Kadaliphalaṃ paggayha, adāsiṃ satthuno ahaṃ;
ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ವನ್ದಿತ್ವಾನ ಅಪಕ್ಕಮಿಂ॥
Pasannacitto sumano, vanditvāna apakkamiṃ.
‘‘ಏಕತಿಂಸೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಫಲಮದದಿಂ ತದಾ।
‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ phalamadadiṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಫಲದಾನಸ್ಸಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಥೇರೋ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ‘‘ನದನ್ತಿ ಮೋರಾ’’ತಿಆದಿನಾ ತಾಯೇವ ಗಾಥಾ ಪಚ್ಚುದಾಹಾಸಿ। ತೇನಸ್ಸ ಇದಮೇವ ಅಞ್ಞಾಬ್ಯಾಕರಣಂ ಅಹೋಸೀತಿ।
Arahattaṃ pana patvā thero attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā pītisomanassajāto ‘‘nadanti morā’’tiādinā tāyeva gāthā paccudāhāsi. Tenassa idameva aññābyākaraṇaṃ ahosīti.
ಚೂಳಕತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Cūḷakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೬. ಚೂಳಕತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 6. Cūḷakattheragāthā