Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੬. ਚੂਲ਼ਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    6. Cūḷakattheragāthāvaṇṇanā

    ਨਦਨ੍ਤਿ ਮੋਰਾ ਸੁਸਿਖਾ ਸੁਪੇਖੁਣਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਚੂਲ਼ਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਛਤ੍ਤਪਣ੍ਣਿਫਲਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਚੂਲ਼ਕੋਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਧਨਪਾਲਦਮਨੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਲਦ੍ਧਪ੍ਪਸਾਦੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ વਸਤਿ, ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਗੁਹਾਦ੍વਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਗਧਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਾવੁਸਕਾਲਮੇਘੋ ਗਮ੍ਭੀਰਮਧੁਰਨਿਗ੍ਘੋਸੋ ਸਤਪਟਲਸਹਸ੍ਸਪਟਲੋ ਅਞ੍ਜਨ ਸਿਖਰਸਨ੍ਨਿਕਾਸੋ ਨਭਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਪવਸ੍ਸਤਿ, ਮਯੂਰਸਙ੍ਘਾ ਚ ਮੇਘਗਜ੍ਜਿਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਾ ਕੇਕਾਸਦ੍ਦਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਦੇਸੇ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਥੇਰਸ੍ਸਪਿ ਆવਾਸਗਬ੍ਭੇ ਮੇਘવਾਤਫਸ੍ਸੇਹਿ ਅਪਗਤਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਰਜਕਾਯੇ ਕਲ੍ਲਤਂ ਪਤ੍ਤੇ ਉਤੁਸਪ੍ਪਾਯਲਾਭੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਅਹੋਸਿ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવੀਥਿਂ ਓਤਰਿ, ਸੋ ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਕਾਲਸਮ੍ਪਦਾਦਿਕਿਤ੍ਤਨਮੁਖੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਭਾવਨਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ੍ਤੋ –

    Nadanti morā susikhā supekhuṇāti āyasmato cūḷakattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto ito ekatiṃse kappe sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannamānaso chattapaṇṇiphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇakule nibbattitvā cūḷakoti laddhanāmo vayappatto dhanapāladamane satthari laddhappasādo pabbajitvā samaṇadhammaṃ karonto indasālaguhāyaṃ vasati, so ekadivasaṃ guhādvāre nisinno magadhakkhettaṃ olokesi. Tasmiṃ khaṇe pāvusakālamegho gambhīramadhuranigghoso satapaṭalasahassapaṭalo añjana sikharasannikāso nabhaṃ pūretvā pavassati, mayūrasaṅghā ca meghagajjitaṃ sutvā haṭṭhatuṭṭhā kekāsaddaṃ muñcitvā tattha tattha padese naccantā vicaranti. Therassapi āvāsagabbhe meghavātaphassehi apagatadhammattā passaddhakarajakāye kallataṃ patte utusappāyalābhena cittaṃ ekaggaṃ ahosi, kammaṭṭhānavīthiṃ otari, so taṃ ñatvā kālasampadādikittanamukhena attānaṃ bhāvanāya ussāhento –

    ੨੧੧.

    211.

    ‘‘ਨਦਨ੍ਤਿ ਮੋਰਾ ਸੁਸਿਖਾ ਸੁਪੇਖੁਣਾ, ਸੁਨੀਲਗੀવਾ ਸੁਮੁਖਾ ਸੁਗਜ੍ਜਿਨੋ।

    ‘‘Nadanti morā susikhā supekhuṇā, sunīlagīvā sumukhā sugajjino;

    ਸੁਸਦ੍ਦਲਾ ਚਾਪਿ ਮਹਾਮਹੀ ਅਯਂ, ਸੁਬ੍ਯਾਪਿਤਮ੍ਬੁ ਸੁવਲਾਹਕਂ ਨਭਂ॥

    Susaddalā cāpi mahāmahī ayaṃ, subyāpitambu suvalāhakaṃ nabhaṃ.

    ੨੧੨.

    212.

    ‘‘ਸੁਕਲ੍ਲਰੂਪੋ ਸੁਮਨਸ੍ਸ ਝਾਯਤਂ, ਸੁਨਿਕ੍ਕਮੋ ਸਾਧੁ ਸੁਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ।

    ‘‘Sukallarūpo sumanassa jhāyataṃ, sunikkamo sādhu subuddhasāsane;

    ਸੁਸੁਕ੍ਕਸੁਕ੍ਕਂ ਨਿਪੁਣਂ ਸੁਦੁਦ੍ਦਸਂ, ਫੁਸਾਹਿ ਤਂ ਉਤ੍ਤਮਮਚ੍ਚੁਤਂ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Susukkasukkaṃ nipuṇaṃ sududdasaṃ, phusāhi taṃ uttamamaccutaṃ pada’’nti. –

    ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।

    Dve gāthā abhāsi.

    ਤਤ੍ਥ ਨਦਨ੍ਤਿ ਮੋਰਾ ਸੁਸਿਖਾ ਸੁਪੇਖੁਣਾ, ਸੁਨੀਲਗੀવਾ ਸੁਮੁਖਾ ਸੁਗਜ੍ਜਿਨੋਤਿ ਏਤੇ ਮਤ੍ਥਕੇ ਉਟ੍ਠਿਤਾਹਿ ਸੁਨ੍ਦਰਾਹਿ ਸਿਖਾਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸੁਸਿਖਾ, ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਸੋਭਨੇਹਿ ਭਦ੍ਦਕਪਿਞ੍ਛੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸੁਪੇਖੁਣਾ, ਰਾਜੀવવਣ੍ਣਸਙ੍ਕਾਸਾਯ ਸੁਨ੍ਦਰਾਯ ਨੀਲવਣ੍ਣਾਯ ਗੀવਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸੁਨੀਲਗੀવਾ, ਸੁਨ੍ਦਰਮੁਖਤਾਯ ਸੁਮੁਖਾ, ਮਨੁਞ੍ਞવਾਦਿਤਾਯ ਸੁਗਜ੍ਜਿਨੋ, ਮੋਰਾ ਸਿਖਣ੍ਡਿਨੋ ਛਜ੍ਜਸਂવਾਦੀ ਕੇਕਾਸਦ੍ਦਂ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਾ ਨਦਨ੍ਤਿ ਰવਨ੍ਤਿ। ਸੁਸਦ੍ਦਲਾ ਚਾਪਿ ਮਹਾਮਹੀ ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਯਞ੍ਚ ਮਹਾਪਥવੀ ਸੁਸਦ੍ਦਲਾ ਸੁਨ੍ਦਰਹਰਿਤਤਿਣਾ। ਸੁਬ੍ਯਾਪਿਤਮ੍ਬੂਤਿ ਅਭਿਨવવੁਟ੍ਠਿਯਾ ਤਹਂ ਤਹਂ વਿਸ੍ਸਨ੍ਦਮਾਨਸਲਿਲਤਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਬ੍ਯਾਪਿਤਜਲਾ વਿਤਤਜਲਾ। ‘‘ਸੁਸੁਕ੍ਕਤਮ੍ਬੂ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਜਲਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁવਲਾਹਕਂ ਨਭਨ੍ਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਨਭਂ ਆਕਾਸਂ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਦਲਸਨ੍ਨਿਭੇਹਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤੇਹਿ ਸੁਨ੍ਦਰੇਹਿ વਲਾਹਕੇਹਿ ਮੇਘੇਹਿ ਸੁવਲਾਹਕਂ।

    Tattha nadanti morā susikhā supekhuṇā, sunīlagīvā sumukhā sugajjinoti ete matthake uṭṭhitāhi sundarāhi sikhāhi samannāgatattā susikhā, nānāvaṇṇehi anekehi sobhanehi bhaddakapiñchehi samannāgatattā supekhuṇā, rājīvavaṇṇasaṅkāsāya sundarāya nīlavaṇṇāya gīvāya samannāgatattā sunīlagīvā, sundaramukhatāya sumukhā, manuññavāditāya sugajjino, morā sikhaṇḍino chajjasaṃvādī kekāsaddaṃ muñcantā nadanti ravanti. Susaddalā cāpi mahāmahī ayanti ayañca mahāpathavī susaddalā sundaraharitatiṇā. Subyāpitambūti abhinavavuṭṭhiyā tahaṃ tahaṃ vissandamānasalilatāya suṭṭhu byāpitajalā vitatajalā. ‘‘Susukkatambū’’tipi pāṭho, suvisuddhajalāti attho. Suvalāhakaṃ nabhanti idañca nabhaṃ ākāsaṃ nīluppaladalasannibhehi samantato pūretvā ṭhitehi sundarehi valāhakehi meghehi suvalāhakaṃ.

    ਸੁਕਲ੍ਲਰੂਪੋ ਸੁਮਨਸ੍ਸ ਝਾਯਤਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ ਉਤੁਸਪ੍ਪਾਯਲਾਭੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਲ੍ਲਰੂਪੋ ਕਮ੍ਮਨਿਯਸਭਾવੋ ਤ੍વਂ, ਨੀવਰਣੇਹਿ ਅਨਜ੍ਝਾਰੂਲ਼੍ਹਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਸੁਨ੍ਦਰਮਨਸ੍ਸ ਯੋਗਾવਚਰਸ੍ਸ ਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨવਸੇਨ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨવਸੇਨ ਚ ਝਾਯਤਂ। ਸੁਨਿਕ੍ਕਮੋ…ਪੇ॰… ਅਚ੍ਚੁਤਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਝਾਯਨ੍ਤੋ ਚ ਸਾਧੁ ਸੁਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਸੁਨ੍ਦਰਨਿਕ੍ਕਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਤਾਯ ਸੁਸੁਕ੍ਕਂ, વਿਸੁਦ੍ਧਸਭਾવਤਾਯ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਗੋਚਰਭਾવਾਨੁਪਗਮਨਤੋ ਸੁਕ੍ਕਂ, ਨਿਪੁਣਞਾਣਗੋਚਰਤਾਯ ਨਿਪੁਣਂ, ਪਰਮਗਮ੍ਭੀਰਤਾਯ ਸੁਦੁਦ੍ਦਸਂ, ਪਣੀਤਭਾવੇਨ ਸੇਟ੍ਠਭਾવੇਨ ਚ ਉਤ੍ਤਮਂ, ਨਿਚ੍ਚਸਭਾવਤਾਯ ਅਚ੍ਚੁਤਂ ਪਦਂ ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਫੁਸਾਹਿ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਹੀਤਿ।

    Sukallarūposumanassa jhāyatanti idāni utusappāyalābhena suṭṭhu kallarūpo kammaniyasabhāvo tvaṃ, nīvaraṇehi anajjhārūḷhacittatāya sundaramanassa yogāvacarassa yaṃ ārammaṇūpanijjhānavasena lakkhaṇūpanijjhānavasena ca jhāyataṃ. Sunikkamo…pe… accutaṃ padanti evaṃ jhāyanto ca sādhu subuddhassa sammāsambuddhassa sāsane sundaranikkamo hutvā suparisuddhasīlatāya susukkaṃ, visuddhasabhāvatāya sabbassapi saṃkilesassa gocarabhāvānupagamanato sukkaṃ, nipuṇañāṇagocaratāya nipuṇaṃ, paramagambhīratāya sududdasaṃ, paṇītabhāvena seṭṭhabhāvena ca uttamaṃ, niccasabhāvatāya accutaṃ padaṃ taṃ nibbānaṃ phusāhi attapaccakkhakaraṇena sammāpaṭipattiyā sacchikarohīti.

    ਏવਂ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਓવਦਨ੍ਤੋવ ਉਤੁਸਪ੍ਪਾਯਲਾਭੇਨ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੩੯.੩੭-੪੨) –

    Evaṃ thero attānaṃ ovadantova utusappāyalābhena samāhitacitto vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.39.37-42) –

    ‘‘ਕਣਿਕਾਰਂવ ਜਲਿਤਂ, ਪੁਣ੍ਣਮਾਯੇવ ਚਨ੍ਦਿਮਂ।

    ‘‘Kaṇikāraṃva jalitaṃ, puṇṇamāyeva candimaṃ;

    ਜਲਨ੍ਤਂ ਦੀਪਰੁਕ੍ਖਂવ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ॥

    Jalantaṃ dīparukkhaṃva, addasaṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘ਕਦਲਿਫਲਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਅਦਾਸਿਂ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਅਹਂ।

    ‘‘Kadaliphalaṃ paggayha, adāsiṃ satthuno ahaṃ;

    ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, વਨ੍ਦਿਤ੍વਾਨ ਅਪਕ੍ਕਮਿਂ॥

    Pasannacitto sumano, vanditvāna apakkamiṃ.

    ‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਫਲਮਦਦਿਂ ਤਦਾ।

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ phalamadadiṃ tadā;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਫਲਦਾਨਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ‘‘ਨਦਨ੍ਤਿ ਮੋਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਾਯੇવ ਗਾਥਾ ਪਚ੍ਚੁਦਾਹਾਸਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਇਦਮੇવ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸੀਤਿ।

    Arahattaṃ pana patvā thero attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā pītisomanassajāto ‘‘nadanti morā’’tiādinā tāyeva gāthā paccudāhāsi. Tenassa idameva aññābyākaraṇaṃ ahosīti.

    ਚੂਲ਼ਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Cūḷakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੬. ਚੂਲ਼ਕਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 6. Cūḷakattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact